WEBVTT 00:00:00.539 --> 00:00:02.881 Teraz możemy zacząć mówić 00:00:02.881 --> 00:00:04.367 o jednym z najsławniejszych wydarzeń 00:00:04.367 --> 00:00:05.668 w historii całego świata 00:00:05.668 --> 00:00:08.593 które było przyczyną I wojny światowej 00:00:08.593 --> 00:00:10.817 albo Wielkiej Wojny, jak to ją kiedyś nazywano. 00:00:10.819 --> 00:00:12.749 Więc to jest coś w rodzaju tła. 00:00:12.749 --> 00:00:16.574 W 1908 roku Imperium Austro-Węgierskie 00:00:16.574 --> 00:00:19.470 formalnie zaanektowało 00:00:19.470 --> 00:00:24.894 Bosnię i Hercegowinę. 00:00:24.894 --> 00:00:27.422 Już wcześniej ją okupowało 00:00:27.422 --> 00:00:28.867 od końca XIX wieku 00:00:28.867 --> 00:00:30.619 poniewać Osmanie byli stamtąd wypchnięci, 00:00:30.619 --> 00:00:33.960 ale w 1908 roku Austro-Węgry anektują Bośnię i Hercegowinę. 00:00:33.960 --> 00:00:36.027 I jeszcze trochę więcej tła historycznego dla was: 00:00:36.027 --> 00:00:40.978 kiedy Osmanie byli wypychani z Bałkan 00:00:40.980 --> 00:00:44.709 to przyniosło nadzieję 00:00:44.709 --> 00:00:48.522 na zjednoczenie Jugosławian. 00:00:48.522 --> 00:00:50.309 Południowych Słowian. 00:00:50.309 --> 00:00:52.640 Kiedy ludzie mówią o Jugosławii 00:00:52.640 --> 00:00:56.610 to mówią o południowych Słowianinach. 00:00:56.610 --> 00:00:58.249 Dosłownie znaczy to "południowy". 00:00:58.249 --> 00:00:59.889 Więc mieli oni te nacjonalistyczne nadzieje. 00:00:59.889 --> 00:01:03.179 Ale w 1908 roku kraj ten był już okupowany, 00:01:03.179 --> 00:01:04.233 znaczący kraj 00:01:04.233 --> 00:01:07.634 który miałby być częścią przyszłej Jugosławii, 00:01:07.634 --> 00:01:11.350 był formalnie zaanektowany przez Austro-Węgry. 00:01:11.350 --> 00:01:14.432 Mieliśmy również niezależne Królestwo Serbii 00:01:14.432 --> 00:01:16.561 tutaj, możecie sobie wyobrazić 00:01:16.561 --> 00:01:19.405 że to był dom ruchu nacjonalistycznego: 00:01:19.405 --> 00:01:23.107 jeżeli mogliby dodać do tego inne południowe słowiańskie kraje 00:01:23.107 --> 00:01:26.470 mogłoby się to pewnego dnia przerodzić w Wielką Jugosławię. 00:01:26.470 --> 00:01:30.003 Więc dochodzimy do 1914 roku. 00:01:30.003 --> 00:01:32.728 Pozwólcie, że narysuję tutaj linię. 00:01:32.728 --> 00:01:36.493 Dochodzimy do 1914 roku, 28 czerwiec. 00:01:36.493 --> 00:01:38.623 Jest to jedna z najsławniejszych dat 00:01:38.623 --> 00:01:40.310 w całej historii. 00:01:40.310 --> 00:01:44.610 Arcyksiąże Franciszek Ferdynand i jego żona Zofia 00:01:44.610 --> 00:01:47.754 odwiedzają Sarajewo, które obecnie 00:01:47.754 --> 00:01:50.860 jest zaanektowane przez Bośnię. 00:01:50.860 --> 00:01:52.450 I kiedy oni odwiedzają Sarajewo 00:01:52.450 --> 00:01:56.919 są próby knucia zamachu na nich 00:01:56.919 --> 00:02:00.488 przez grupę nazwaną "Młodzi Bośniacy" 00:02:00.488 --> 00:02:03.355 którzy są powiązani z "Czarna Ręką" 00:02:03.355 --> 00:02:06.423 która jest nacjonalistyczną grupą 00:02:06.423 --> 00:02:09.016 która ma powiązania z 00:02:09.016 --> 00:02:12.710 - to wszystko jest bardzo podejrzane - 00:02:12.710 --> 00:02:15.080 ale ma powiązania z 00:02:15.080 --> 00:02:17.449 ludźmi w Królestwie Serbii 00:02:17.449 --> 00:02:19.676 Próbują dokonać zamachu 00:02:19.676 --> 00:02:21.670 na arcyksięcia Franciszka Ferdynanda 00:02:21.670 --> 00:02:24.790 Właściwie to fascynująca historia, ponieważ 00:02:24.790 --> 00:02:26.751 początkowa próba zamachu 00:02:26.751 --> 00:02:29.073 zaostała całkowicie spartaczona. 00:02:29.073 --> 00:02:30.459 Był przypadek człowieka 00:02:30.459 --> 00:02:33.200 który próbował być zamachowcem 00:02:33.200 --> 00:02:34.321 kiedy wszystko się psuje 00:02:34.321 --> 00:02:35.900 próbuje on ugryźć kapsułkę z cyjankiem 00:02:35.900 --> 00:02:37.664 a potem wskoczyć do rzeki 00:02:37.664 --> 00:02:39.336 ale kapsułka z cyjankiem się zepsuła 00:02:39.336 --> 00:02:40.966 a rzeka miała zaledwie 25 cm głębokości 00:02:40.966 --> 00:02:43.099 więc go złapano. 00:02:43.099 --> 00:02:46.079 Jednym ze spiskowców był Gavrilo Princip 00:02:46.079 --> 00:02:48.392 kiedy wszystko się popsuło 00:02:48.392 --> 00:02:50.839 rezygnuje z próby zamachu 00:02:50.839 --> 00:02:55.499 i dosłownie je sobie kanapke w kawiarni w Sarajewie 00:02:55.499 --> 00:02:58.519 myśląc o tej nieudanej próbie 00:02:58.519 --> 00:03:00.652 i kiedy to się dzieje 00:03:00.652 --> 00:03:03.099 błąd ze strony planujących 00:03:03.099 --> 00:03:05.969 objazd arcyksięcia Franciszka Ferdynanda 00:03:05.969 --> 00:03:08.760 kiedy podróżował po Sarajewie 00:03:08.760 --> 00:03:12.076 powoduje, że przejeżdża on blisko Gavrilo Principa. 00:03:12.076 --> 00:03:14.440 Więc widzi on nagle, że pojechali złą trasą 00:03:14.440 --> 00:03:16.290 i przejeżdżają tuż obok niego. 00:03:16.290 --> 00:03:17.974 Pamiętajcie: ci ludzie już wiedzieli 00:03:17.974 --> 00:03:19.766 że była próba zamachu na arcyksięcia 00:03:19.766 --> 00:03:20.993 wcześniej tego dnia 00:03:20.993 --> 00:03:23.315 więc powinni być bardziej ostrożni. 00:03:23.315 --> 00:03:25.879 Gavrilo Princip podnosi się, odkłada kanapkę 00:03:25.879 --> 00:03:28.330 i zaczyna iść w kierunku gdzie widzi 00:03:28.330 --> 00:03:31.669 przejeżdżający samochód arcyksięcia Franciszka Ferdynanda i Zofii 00:03:31.669 --> 00:03:35.079 Kierowcy po zorientowaniu się, że popełnili błąd 00:03:35.079 --> 00:03:36.899 że wybrali mniej bezpieczną trasę 00:03:36.899 --> 00:03:38.408 próbują wrócić 00:03:38.408 --> 00:03:39.432 co jeszcze bardziej pogarsza sytuację 00:03:39.432 --> 00:03:41.032 ponieważ samochód zaczyna się zatrzymywać. 00:03:41.032 --> 00:03:43.841 Gavrilo Princip podchodzi do samochodu 00:03:43.841 --> 00:03:45.432 i jest w stanie strzelić 00:03:45.432 --> 00:03:47.299 do arcyksięcia Franciszka Ferdynanda i Zofii. 00:03:47.299 --> 00:03:49.350 Żebyście mieli pojęcie jak bardzo to jest ważne: 00:03:49.350 --> 00:03:52.939 arcyksiąże Austrii Franciszek Ferdynand jest następcą tronu 00:03:52.939 --> 00:03:56.156 jest bratankiem Franciszka Józefa, 00:03:56.156 --> 00:04:00.610 którzy rządził Austro-Węgrami, 00:04:00.610 --> 00:04:02.810 a więc jest następcą imperium. 00:04:02.810 --> 00:04:06.759 I zostaje zabity przez Gavrilo Principa. 00:04:06.759 --> 00:04:18.241 więc Franciszek Ferdynand zostaje zabity 00:04:18.241 --> 00:04:20.332 przez Gavrilo Principa. 00:04:20.332 --> 00:04:21.780 A tutaj mamy 00:04:21.780 --> 00:04:24.659 zdjęcie Gavrilo Principa 00:04:24.659 --> 00:04:27.047 sądze, że to on 00:04:27.047 --> 00:04:30.969 zaraz po tym jak został aresztowany. 00:04:30.969 --> 00:04:33.690 Żebyście wiedzieli jak to było powiązane 00:04:33.690 --> 00:04:36.966 z tym całym ruchem 00:04:36.966 --> 00:04:38.479 nacjonalistycznym Jugosławii, 00:04:38.479 --> 00:04:40.949 oto co powiedział, kiedy został aresztowany: 00:04:40.949 --> 00:04:43.232 "Jestem jugosławskim nacjonalistą 00:04:43.232 --> 00:04:46.566 którego celem jest zjednoczenie wszystkich Jugosławian 00:04:46.566 --> 00:04:48.729 i nie obchodzi mnie w jakiej postaci państwa 00:04:48.729 --> 00:04:52.159 ale musi być ono wolne od Austrii." 00:04:52.159 --> 00:04:55.520 Więc ten czyn, ten zamach, 00:04:55.520 --> 00:04:57.966 motywowany przez ruch nacjonalistyczny 00:04:57.966 --> 00:05:00.299 motywowany pragnieniem aby 00:05:00.299 --> 00:05:02.566 połączyć Bośnie i Hercegowinę z Serbią 00:05:02.566 --> 00:05:06.234 może Chorwację z Bośnią i Hercegowiną i Serbią, 00:05:06.234 --> 00:05:08.039 ten zamach jak zobaczymy w następnym filmiku 00:05:08.039 --> 00:05:12.123 jest przyczyna I wojny światowej. 00:05:12.123 --> 00:05:14.299 I powodem dla którego to się przyczyniło do wojny 00:05:14.299 --> 00:05:16.232 cóż, jest wiele rzeczy które możemy tutaj zacytować, 00:05:16.232 --> 00:05:18.560 mozecie powiedzieć, że wiele imperiów europejskich 00:05:18.560 --> 00:05:22.930 już się zbroją, i dążą do konfliktu. 00:05:22.930 --> 00:05:26.150 Ale mamy również te wszystkie sojusze 00:05:26.150 --> 00:05:27.894 które doprowadziły do efektu domina 00:05:27.894 --> 00:05:28.766 w całej Europie 00:05:28.766 --> 00:05:29.639 a ponieważ te państwa miały kolonie 00:05:29.639 --> 00:05:31.100 to właściwie większość świata 00:05:31.100 --> 00:05:32.320 była w stanie wojny.