1
00:00:00,539 --> 00:00:02,881
Teraz możemy zacząć mówić

2
00:00:02,881 --> 00:00:04,367
o jednym z najsławniejszych wydarzeń

3
00:00:04,367 --> 00:00:05,668
w historii całego świata

4
00:00:05,668 --> 00:00:08,593
które było przyczyną I wojny światowej

5
00:00:08,593 --> 00:00:10,817
albo Wielkiej Wojny, jak to ją kiedyś nazywano.

6
00:00:10,819 --> 00:00:12,749
Więc to jest coś w rodzaju tła.

7
00:00:12,749 --> 00:00:16,574
W 1908 roku Imperium Austro-Węgierskie

8
00:00:16,574 --> 00:00:19,470
formalnie zaanektowało

9
00:00:19,470 --> 00:00:24,894
Bosnię i Hercegowinę.

10
00:00:24,894 --> 00:00:27,422
Już wcześniej ją okupowało

11
00:00:27,422 --> 00:00:28,867
od końca XIX wieku

12
00:00:28,867 --> 00:00:30,619
poniewać Osmanie byli stamtąd wypchnięci,

13
00:00:30,619 --> 00:00:33,960
ale w 1908 roku Austro-Węgry anektują Bośnię i Hercegowinę.

14
00:00:33,960 --> 00:00:36,027
I jeszcze trochę więcej tła historycznego dla was:

15
00:00:36,027 --> 00:00:40,978
kiedy Osmanie byli wypychani z Bałkan

16
00:00:40,980 --> 00:00:44,709
to przyniosło nadzieję

17
00:00:44,709 --> 00:00:48,522
na zjednoczenie Jugosławian.

18
00:00:48,522 --> 00:00:50,309
Południowych Słowian.

19
00:00:50,309 --> 00:00:52,640
Kiedy ludzie mówią o Jugosławii

20
00:00:52,640 --> 00:00:56,610
to mówią o południowych Słowianinach.

21
00:00:56,610 --> 00:00:58,249
Dosłownie znaczy to "południowy".

22
00:00:58,249 --> 00:00:59,889
Więc mieli oni te nacjonalistyczne nadzieje.

23
00:00:59,889 --> 00:01:03,179
Ale w 1908 roku kraj ten był już okupowany,

24
00:01:03,179 --> 00:01:04,233
znaczący kraj

25
00:01:04,233 --> 00:01:07,634
który miałby być częścią przyszłej Jugosławii,

26
00:01:07,634 --> 00:01:11,350
był formalnie zaanektowany przez Austro-Węgry.

27
00:01:11,350 --> 00:01:14,432
Mieliśmy również niezależne Królestwo Serbii

28
00:01:14,432 --> 00:01:16,561
tutaj, możecie sobie wyobrazić

29
00:01:16,561 --> 00:01:19,405
że to był dom ruchu nacjonalistycznego:

30
00:01:19,405 --> 00:01:23,107
jeżeli mogliby dodać do tego inne południowe słowiańskie kraje

31
00:01:23,107 --> 00:01:26,470
mogłoby się to pewnego dnia przerodzić w Wielką Jugosławię.

32
00:01:26,470 --> 00:01:30,003
Więc dochodzimy do 1914 roku.

33
00:01:30,003 --> 00:01:32,728
Pozwólcie, że narysuję tutaj linię.

34
00:01:32,728 --> 00:01:36,493
Dochodzimy do 1914 roku, 28 czerwiec.

35
00:01:36,493 --> 00:01:38,623
Jest to jedna z najsławniejszych dat

36
00:01:38,623 --> 00:01:40,310
w całej historii.

37
00:01:40,310 --> 00:01:44,610
Arcyksiąże Franciszek Ferdynand i jego żona Zofia

38
00:01:44,610 --> 00:01:47,754
odwiedzają Sarajewo, które obecnie

39
00:01:47,754 --> 00:01:50,860
jest zaanektowane przez Bośnię.

40
00:01:50,860 --> 00:01:52,450
I kiedy oni odwiedzają Sarajewo

41
00:01:52,450 --> 00:01:56,919
są próby knucia zamachu na nich

42
00:01:56,919 --> 00:02:00,488
przez grupę nazwaną "Młodzi Bośniacy"

43
00:02:00,488 --> 00:02:03,355
którzy są powiązani z "Czarna Ręką"

44
00:02:03,355 --> 00:02:06,423
która jest nacjonalistyczną grupą

45
00:02:06,423 --> 00:02:09,016
która ma powiązania z

46
00:02:09,016 --> 00:02:12,710
- to wszystko jest bardzo podejrzane -

47
00:02:12,710 --> 00:02:15,080
ale ma powiązania z

48
00:02:15,080 --> 00:02:17,449
ludźmi w Królestwie Serbii

49
00:02:17,449 --> 00:02:19,676
Próbują dokonać zamachu

50
00:02:19,676 --> 00:02:21,670
na arcyksięcia Franciszka Ferdynanda

51
00:02:21,670 --> 00:02:24,790
Właściwie to fascynująca historia, ponieważ

52
00:02:24,790 --> 00:02:26,751
początkowa próba zamachu

53
00:02:26,751 --> 00:02:29,073
zaostała całkowicie spartaczona.

54
00:02:29,073 --> 00:02:30,459
Był przypadek człowieka

55
00:02:30,459 --> 00:02:33,200
który próbował być zamachowcem

56
00:02:33,200 --> 00:02:34,321
kiedy wszystko się psuje

57
00:02:34,321 --> 00:02:35,900
próbuje on ugryźć kapsułkę z cyjankiem

58
00:02:35,900 --> 00:02:37,664
a potem wskoczyć do rzeki

59
00:02:37,664 --> 00:02:39,336
ale kapsułka z cyjankiem się zepsuła

60
00:02:39,336 --> 00:02:40,966
a rzeka miała zaledwie 25 cm głębokości

61
00:02:40,966 --> 00:02:43,099
więc go złapano.

62
00:02:43,099 --> 00:02:46,079
Jednym ze spiskowców był Gavrilo Princip

63
00:02:46,079 --> 00:02:48,392
kiedy wszystko się popsuło

64
00:02:48,392 --> 00:02:50,839
rezygnuje z próby zamachu

65
00:02:50,839 --> 00:02:55,499
i dosłownie je sobie kanapke w kawiarni w Sarajewie

66
00:02:55,499 --> 00:02:58,519
myśląc o tej nieudanej próbie

67
00:02:58,519 --> 00:03:00,652
i kiedy to się dzieje

68
00:03:00,652 --> 00:03:03,099
błąd ze strony planujących

69
00:03:03,099 --> 00:03:05,969
objazd arcyksięcia Franciszka Ferdynanda

70
00:03:05,969 --> 00:03:08,760
kiedy podróżował po Sarajewie

71
00:03:08,760 --> 00:03:12,076
powoduje, że przejeżdża on blisko Gavrilo Principa.

72
00:03:12,076 --> 00:03:14,440
Więc widzi on nagle, że pojechali złą trasą

73
00:03:14,440 --> 00:03:16,290
i przejeżdżają tuż obok niego.

74
00:03:16,290 --> 00:03:17,974
Pamiętajcie: ci ludzie już wiedzieli

75
00:03:17,974 --> 00:03:19,766
że była próba zamachu na arcyksięcia

76
00:03:19,766 --> 00:03:20,993
wcześniej tego dnia

77
00:03:20,993 --> 00:03:23,315
więc powinni być bardziej ostrożni.

78
00:03:23,315 --> 00:03:25,879
Gavrilo Princip podnosi się, odkłada kanapkę

79
00:03:25,879 --> 00:03:28,330
i zaczyna iść w kierunku gdzie widzi

80
00:03:28,330 --> 00:03:31,669
przejeżdżający samochód arcyksięcia Franciszka Ferdynanda i Zofii

81
00:03:31,669 --> 00:03:35,079
Kierowcy po zorientowaniu się, że popełnili błąd

82
00:03:35,079 --> 00:03:36,899
że wybrali mniej bezpieczną trasę

83
00:03:36,899 --> 00:03:38,408
próbują wrócić

84
00:03:38,408 --> 00:03:39,432
co jeszcze bardziej pogarsza sytuację

85
00:03:39,432 --> 00:03:41,032
ponieważ samochód zaczyna się zatrzymywać.

86
00:03:41,032 --> 00:03:43,841
Gavrilo Princip podchodzi do samochodu

87
00:03:43,841 --> 00:03:45,432
i jest w stanie strzelić

88
00:03:45,432 --> 00:03:47,299
do arcyksięcia Franciszka Ferdynanda i Zofii.

89
00:03:47,299 --> 00:03:49,350
Żebyście mieli pojęcie jak bardzo to jest ważne:

90
00:03:49,350 --> 00:03:52,939
arcyksiąże Austrii Franciszek Ferdynand jest następcą tronu

91
00:03:52,939 --> 00:03:56,156
jest bratankiem Franciszka Józefa,

92
00:03:56,156 --> 00:04:00,610
którzy rządził Austro-Węgrami,

93
00:04:00,610 --> 00:04:02,810
a więc jest następcą imperium.

94
00:04:02,810 --> 00:04:06,759
I zostaje zabity przez Gavrilo Principa.

95
00:04:06,759 --> 00:04:18,241
więc Franciszek Ferdynand zostaje zabity

96
00:04:18,241 --> 00:04:20,332
przez Gavrilo Principa.

97
00:04:20,332 --> 00:04:21,780
A tutaj mamy

98
00:04:21,780 --> 00:04:24,659
zdjęcie Gavrilo Principa

99
00:04:24,659 --> 00:04:27,047
sądze, że to on

100
00:04:27,047 --> 00:04:30,969
zaraz po tym jak został aresztowany.

101
00:04:30,969 --> 00:04:33,690
Żebyście wiedzieli jak to było powiązane

102
00:04:33,690 --> 00:04:36,966
z tym całym ruchem

103
00:04:36,966 --> 00:04:38,479
nacjonalistycznym Jugosławii,

104
00:04:38,479 --> 00:04:40,949
oto co powiedział, kiedy został aresztowany:

105
00:04:40,949 --> 00:04:43,232
"Jestem jugosławskim nacjonalistą

106
00:04:43,232 --> 00:04:46,566
którego celem jest zjednoczenie wszystkich Jugosławian

107
00:04:46,566 --> 00:04:48,729
i nie obchodzi mnie w jakiej postaci państwa

108
00:04:48,729 --> 00:04:52,159
ale musi być ono wolne od Austrii."

109
00:04:52,159 --> 00:04:55,520
Więc ten czyn, ten zamach,

110
00:04:55,520 --> 00:04:57,966
motywowany przez ruch nacjonalistyczny

111
00:04:57,966 --> 00:05:00,299
motywowany pragnieniem aby

112
00:05:00,299 --> 00:05:02,566
połączyć Bośnie i Hercegowinę z Serbią

113
00:05:02,566 --> 00:05:06,234
może Chorwację z Bośnią i Hercegowiną i Serbią,

114
00:05:06,234 --> 00:05:08,039
ten zamach jak zobaczymy w następnym filmiku

115
00:05:08,039 --> 00:05:12,123
jest przyczyna I wojny światowej.

116
00:05:12,123 --> 00:05:14,299
I powodem dla którego to się przyczyniło do wojny

117
00:05:14,299 --> 00:05:16,232
cóż, jest wiele rzeczy które możemy tutaj zacytować,

118
00:05:16,232 --> 00:05:18,560
mozecie powiedzieć, że wiele imperiów europejskich

119
00:05:18,560 --> 00:05:22,930
już się zbroją, i dążą do konfliktu.

120
00:05:22,930 --> 00:05:26,150
Ale mamy również te wszystkie sojusze

121
00:05:26,150 --> 00:05:27,894
które doprowadziły do efektu domina

122
00:05:27,894 --> 00:05:28,766
w całej Europie

123
00:05:28,766 --> 00:05:29,639
a ponieważ te państwa miały kolonie

124
00:05:29,639 --> 00:05:31,100
to właściwie większość świata

125
00:05:31,100 --> 00:05:32,320
była w stanie wojny.