Năm nay, nước Đức kỷ niệm
cuộc cách mạng hòa bình lần thứ 25
ở miền Đông Đức
Năm 1989, chế độ Cộng sản không còn
bức tường Berlin sụp đổ,
và một năm sau đó
Cộng hòa Dân chủ Đức, gọi tắt CHDC Đức
ở miền Đông hợp nhất
với Cộng hòa Liên bang Đức ở miền Tây
để lập nên nước Đức hiện nay
Trong số rất nhiều thứ,
nước Đức thừa hưởng
kho lưu trữ của cảnh sát mật Đông Đức
được biết đến với tên gọi Stasi
Chỉ hai năm sau khi Đông Đức tan rã
các tài liệu được công khai
và những nhà sử học như tôi đây bắt đầu
nghiên cứu những tài liệu này
để tìm hiểu cách thức nhà nước giám sát CHDC Đức
hoạt động.
Có lẽ quý vị đã từng xem bộ phim
"Cuộc sống của những người phía bên kia"
Bộ phim này làm cho Stasi
được biết đến trên toàn thế giới
và chúng ta đang sống
trong thời đại mà những từ như
"giám sát" hay "nghe lén"
được phơi bày đầy trên mặt báo
Tôi muốn nói về cách thức mà Stasi
thực sự hoạt động
Đầu tiên, hãy nói một chút
về lịch sử của Stasi
bởi vì hiểu bản chất của nó
thực sự rất quan trọng
Nó bắt nguồn từ Nga
Năm 1917, Cộng sản Nga thành lập
Ủy ban đặc biệt toàn quốc về đấu tranh
chống Phản cách mạng và Phá hoại,
hay gọi tắt là Cheka
Trưởng ban là ông Felix Dzehinsky
Cheka là công cụ của Cộng sản
nhằm thiết lập chế độ của mình
bằng cách khủng bố người dân
và và đàn áp những người bất đồng
Nó phát triển sau này trở thành KGB
Cheka trở thành hình mẫu
của các nhân viên trong Stasi
Họ tự gọi mình là những người Chekist
và thậm chí cả biểu tượng cũng rất giống nhau
như quý vị có thể thấy ở đây.
Thực tế, cảnh sát ngầm của Nga
đã sáng lập và huấn luyện Stasi.
Khi Hồng quân chiếm đóng Đông Đức năm 1945,
Mạng lưới cảnh sát ngầm của Nga ngay lập tức mở rộng,
và sớm bắt đầu huấn luyện
những người Đức đi theo Cộng sản
để xây dựng lực lượng cảnh sát ngầm riêng.
Nhân tiện, tại khán phòng
nơi chúng ta đang ngồi đây,
đảng cầm quyền của CHDC Đức đã
được thành lập năm 1946
Năm năm sau đó, Stasi ra đời
và từng bước, những cuộc đàn áp
được chuyển cho tổ chức này thực hiện
Ví dụ, nhà tù trung ương
nơi giam giữ các tù chính trị
do người Nga xây dựng
được Stasi tiếp quản
và sử dụng đến khi chế độ Cộng sản tan rã
Quý vị có thể thấy đây
Ban đầu, từng bước quan trọng
diễn ra với sự có mặt của Nga
Nhưng do người Đức làm việc rất hiệu quả
Stasi phát triển rất nhanh chóng
và trong năm 1953,
số nhân viên làm việc ở đây
nhiều hơn cả Gestapo -
lực lượng cảnh sát mật của Đức Quốc xã.
Số lượng này tăng gấp đôi mỗi thập kỷ.
năm 1989, hơn 90,000 nhân viên
làm việc cho Stasi
Có nghĩa là cứ một nhân viên
chịu trách nhiệm 180 người dân
điều này là độc nhất trên thế giới
Đứng đầu bộ máy to lớn này
là ông Erich Mielke
Ông điều hành Bộ An ninh Quốc gia
trong hơn 30 năm
Ông là một người thận trọng -
Trong quá khứ, Ông ta đã giết hại
hai viên cảnh sát
không xa đây lắm -
hai người này, thực tế,
đã góp phần định hình nên Stasi
Nhưng điều gì làm cho Stasi đặc biệt?
Trước nhất, đó là sức mạnh to lớn của nó,
bởi vì nó là tập hợp các chức năng khác nhau
trong cùng một tổ chức
Đầu tiên, Stasi
làm công tác tình báo
Nó sử dụng mọi công cụ có thể nghĩ ra được
để thu thập thông tin một cách bí mật,
chẳng hạn như mật thám,
nghe lén điện thoại,
như quý vị có thể thấy trong bức hình này
Và nó không chỉ hoạt động ở vùng Đông Đức,
mà còn rộng khắp thế giới.
Thứ hai, Stasi là lực lượng cảnh sát mật
Nó có thể chặn người đi lại trên phố
và bắt họ vào các nhà tù riêng
Thứ ba, Stasi hoạt động
như một loại dạng công tố
Nó có quyền mở các cuộc điều tra sơ bộ
và thẩm vấn người dân.
Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng,
Stasi sở hữu những lực lượng vũ trang riêng
Hơn 11,000 lính đã phục vụ
trong cái gọi là Đoàn Vệ binh này.
Nó được thành lập nhằm dập tắt
các cuộc biểu tình và nổi dậy
Do sự tập trung quyền lực này,
Stasi được gọi là nhà nước trong nhà nước
Nhưng chúng ta hãy xem xét chi tiết hơn
các công cụ của Stasi.
Xin lưu ý rằng thời đó
web và điện thoại thông minh
vẫn chưa được phát minh
Dĩ nhiên, Stasi đã sử dụng tất cả các loại
thiết bị kỹ thuật nhằm khảo sát người dân
Các cuộc gọi bị nghe lén
thậm chí cả điện thoại
của Thủ tướng Tây Đức
và thường là cả các hộ dân.
Mỗi ngày, hơn 90,000 bức thư bị kiểm duyệt
bởi những thiết bị này.
Stasi cũng theo dõi hàng vạn người
sử dụng các đặc vụ được huấn luyện đặc biệt
và máy quay bí mật
để ghi lại các hoạt động đang diễn ra.
trong bức ảnh này, quý vị có thể thấy tôi
hồi trẻ, đang đứng trước toàn nhà
nơi chúng ta đang ngồi,
được chụp bới một đặc vụ của Stasi.
Stasi thậm chí còn thu thập cả mùi của từng người
mẫu được lưu trữ trong các bình kín,
chúng được tìm thấy
sau cuộc cách mạng hòa bình
Với mỗi các nhiệm vụ,
sẽ có bộ phận chuyên trách
đảm nhiệm
Bộ phận nghe lén điện thoại
hoàn toàn tách biệt
với bộ phận kiểm duyệt thư tín,
bởi vì
Nếu một đặc vụ rời khỏi Stasi,
lượng thông tin anh ta có là rất ít.
khác với trường hợp của Snowden.
Tuy nhiên, sự chuyên môn dọc cũng rất quan trọng
để ngăn chặn có sự đồng cảm
với đối tượng bị giám sát
Người đặc vụ theo dõi tôi
không hề biết tôi là ai
hay tại sao tôi bị giám sát.
Thực tế, tôi đã lén chuyển các sách bị cấm
từ miền Tây sang miền Đông Đức
Nhưng điều điển hình nhất về Stasi đó là
việc sử dụng lực lượng tình báo,
họ bí mật chuyển thông tin cho Stasi.
Đối với Bộ an ninh Quốc gia,
Những cảnh sát không chính thức
là những công cụ quan trọng nhất.
Từ năm 1975, gần 200,000 người
hợp tác thường xuyên với Stasi
tức là hơn một phần trăm dân số.
Ở một mức độ nào đó, ông Bộ trưởng đã đúng
bởi vì các công cụ kỹ thuật
chỉ có thể ghi lại
những gì mọi người đang làm
nhưng những đặc vụ và
điệp viên còn có thể báo cáo
những gì mọi người đang lên kế hoạch
và những gì họ đang nghĩ.
Do đó, Stasi tuyển dụng rất nhiều mật thám
Hệ thống tuyển dụng
và huấn luyện mật thám
rất tinh vi, phức tạp
Stasi mở trường đại học
cách đây không xa lắm,
tại đó, người ta tìm các phương pháp
và dạy cho các học viên.
Quyển hướng dẫn này đưa ra mô tả chi tiết
về từng bước phải thực hiện
nếu muốn thuyết phục những người
phản bội lại đồng bào của họ
Đôi khi, có người nói rằng
những mật thám này bị ép buộc
làm việc trong Stasi
nhưng ý kiến đó là không đúng sự thật
bởi vì một mật vụ bị ép buộc sẽ làm việc kém.
Chỉ những ai sẵn sàng cung cấp
cho anh thông tin mà anh cần
mới là một người chỉ điểm hiệu quả
Lý do chính giải thích
tại sao có người hợp tác với Stasi
đó là niềm tin vào chính trị
và những lợi ích vật chất
Các nhân viên cảnh sát cũng cố gắng
xây dựng mối quan hệ cá nhân
giữa họ và những người mật thám,
và thành thật mà nói,
ví dụ về Stasi cho thấy rằng
không quá khó để lôi kéo ai đó
phản bội lại những người khác.
Ngay cả một vài người bất đồng chính kiến
tiên phong tại Đông Đức
cũng hợp tác với Stasi,
ví dụ như Ibrahim Bohme,
Năm 1989, ông ta là lãnh đạo
của cuộc cách mạng hòa bình
Ông ta gần như sẽ trở thành thủ tướng đầu tiên
của CHDC Đức thông qua bầu cử tự do.
cho đến khi lộ ra rằng ông ta là một mật thám
Mạng lưới gián điệp vô cùng rộng.
Gần như trong mọi tổ chức
thậm chí cả trong những nhà thờ
hay ở miền Tây Đức,
họ đều có mặt.
Tôi nhớ có lần nói chuyện với
một cảnh sát chỉ huy của Stasi,
"Nếu ông cho tôi gặp người chỉ điểm
Tôi chắc chắn sẽ nhận ra anh ta."
Và ông ta trả lời,
"Chúng tôi không gửi ai cả.
Chúng tôi lấy thông tin
từ những người xung quanh ông."
và thực tế đó là hai trong số
những người bạn thân
đã bán đứng tôi cho Stasi.
Không chỉ mỗi trường hợp của tôi,
mật thám là những người rất thân thiết.
Ví dụ như Vera Lengsfeld,
một nhà bất đồng chính kiến tiên phong khác
Bà ta bị chính người chồng của mình do thám.
Một nhà văn nổi tiếng
bị người anh trai phản bội.
Điều này gợi cho tôi về cuốn tiểu thuyết
"1984" của George Orwell,
trong đó người duy nhất có vẻ đáng tin cậy
chính là một mật thám.
Nhưng tại sao Stasi lại thu thập
tất cả những thông tin này
lưu trữ chúng trong kho?
Mục đích chính là nhằm kiểm soát người dân
Trong mọi bài phát biểu,
người đứng đầu Stasi
đều đưa ra chỉ thị phải tìm hiểu "ai là ai",
nghĩa là điều tra suy nghĩ của từng người
Ông ta không muốn ngồi đợi đến khi ai đó
cố gắng chống lại chế độ.
Ông ta muốn biết trước
những điều mà mọi người
đang nghĩ và lên kế hoạch.
Đông Đức biết rằng
họ được bao quanh bởi rất nhiều mật thám
trong một chế độ độc tài,
tạo ra sự mất lòng tin
và lan truyền sự sợ hãi trong nước
là những công cụ quan trọng nhất
nhằm đàn áp người dân
của bất kỳ chế độ độc tài nào.
Đó là lý do tại sao không nhiều người ở Đông Đức
dám đấu tranh phản đối chế độ Cộng sản.
Nếu có, Stasi thường sử dụng một phương pháp
được cho ra vô cùng tàn ác
Có tên là Zersetzung
và nó được nêu
trong một quyển hướng dẫn khác
Từ "Zersetzung" rất khó dịch
bởi vì nó có nghĩa gốc là
"phân hủy sinh học"
Nhưng thực sự, đó là cụm từ
mô tả chính xác nhất.
Âm mưu là nhằm bí mật phá hủy
sự tự tin của mỗi người.
ví dụ như hủy hoại danh tiếng của một đó
bằng cách phá hoại công việc,
và các mối quan hệ cá nhân.
Có thể thấy, Đông Đức là một hình mẫu
điển hình của chế độ độc tài hiện đại
Stasi không cố bắt giữ tất cả
những người bất đồng chính kiến
Thay vào đó nó sẽ làm tê liệt họ,
và nó có thể làm được điều đó bởi vì
nó đã tiếp cận với rất nhiều thông tin
của các cá nhân
và tổ chức.
Bắt giữ chỉ được sử dụng
như là phương sách cuối cùng
Với điều này, Stasi sở hữu 17 nhà tạm giam
chia ra mỗi quận
Tại đây, Stasi đã phát triển
những cách thức giam giữ hiện đại.
Thông thường, người thẩm vấn
không tra tấn tù nhân
Thay vào đó là sử dụng một hệ thống phức tạp
gây áp lực tâm lý
trong đó cách ly hoàn toàn là chủ yếu
Gần như không tù nhân nào có thể kháng cự
mà không khai ra thông tin
Nếu quý vị có dịp,
Hãy ghé thăm
nhà tù trước đây của Stasi ở Berlin
và tham gia vào tour hướng dẫn
bởi những cựu tù chính trị
họ sẽ kể cho quý vị cách thức hoạt động
của phương pháp Zersetzung
Một câu hỏi nữa cần phải trả lời
Nếu Stasi được tổ chức tốt
tại sao chế độ Cộng sản lại sụp đổ?
Đầu tiên, vào năm 1989,
lãnh đạo miền Đông Đức
không chắc phải làm gì để chống lại
sự gia tăng các cuộc biểu tình của người dân.
Họ cực kỳ bối rối
vì chính tại nơi khai sinh ra
xã hội chủ nghĩa,
Liên Bang Xô-viết,
một chính sách tự do hơn đang dần thay thế.
Thêm vào đó, chế độ phụ thuộc vào
các khoản vay từ miền Tây.
Do đó, không có lệnh đàn áp các cuộc nổi dậy nào
được Stasi đưa ra.
Thứ hai, trong tư tưởng của người Cộng sản
không có chỗ cho sự phê phán
Thay vào đó, những người lãnh đạo
bị mắc kẹt trong niềm tin rằng
chủ nghĩa xã hội là một hệ thống hoàn hảo,
và dĩ nhiên Stasi phải củng cố niềm tin đó.
hậu quả là
mặc dù có đầy đủ thông tin
chế độ không thể phân tích
các vấn đề đang diễn ra
và do vậy không thể giải quyết chúng.
Cuối cùng,cái chết của Stasi
là do chính chế độ
mà nó được giao nhiệm vụ bảo vệ.
Kết cục của Stasi
là một bi kịch
bởi vì những cán bộ này
buộc phải bận rộn trong suốt cuộc cách mạng hòa bình
chỉ vì một điều:
đó là tiêu hủy các tài liệu mà
họ thu thập trong nhiều thập kỷ
Rất may,
họ đã bị ngăn chặn
bởi các nhà hoạt động nhân quyền
Đó là lý do tại sao ngày nay,
chúng ta có thể nghiên cứu các hồ sơ này
nhằm hiểu thêm
cách thức mà nhà nước giám sát hoạt động.
Xin cảm ơn.
(Tiếng vỗ tay)
Bruno Gussani: Cảm ơn. Cảm ơn rất nhiều.
Hubertus, Tôi muốn hỏi ông một vài câu hỏi
bởi vì tôi có ở đây tờ Der Spiegel
số ra tuần trước
"Mein Nachbar NSA."
Người láng giềng của tôi, NSA
Và ông mới kể cho chúng tôi nghe
về bài báo này.
những người gián điệp
và mật thám từ Đông Đức
Vậy có sự liên hệ trực tiếp nào
giữa hai câu chuyện này không?
Với tư cách là một nhà sử học,
ông thấy thế nào khi đọc bài báo này?
Hubertus Knabe: Tôi nghĩ rằng
có một số khía cạnh để đề cập đến.
Thoạt đầu, tôi nghĩ có một sự khác biệt
về lý do họ thu thập thông tin.
Anh đang làm để bảo về người dân của anh
chống lại những cuộc tấn công của khủng bố
hay anh làm để đàn áp họ?
Điều này tạo nên sự khác biệt cơ bản.
Tuy nhiên,
Trong một nền dân chủ,
các công cụ này có thể bị lạm dụng
và đó là cái chúng ta phải nhận ra
để ngăn chặn.
bên cạnh đó, các tổ chức tình báo
phải tôn trọng những luật pháp
mà chúng ta đang có
Thứ ba, có lẽ,
Chúng ta nên thấy vui với nền dân chủ
mà chúng ta đang có
bởi vì tôi chắc rằng tại Nga và Trung Quốc
người ta cũng đang làm điều tương tự,
nhưng mà không ai dám nói ra
bởi vì không ai có thể làm được điều đó.
(Tiếng vỗ tay)
BG: Khi việc này bắt đầu lần đầu tiên
Tháng 7 trước, năm trước
Ông đã điền đơn khiếu nại hình sự với
tòa án Đức. Tại sao vậy?
HK: à vâng, tôi làm như vậy
bởi vì quan điểm thứ hai mà tôi vừa nêu
tôi nghĩ rằng trong một nền dân chủ
luật phát áp dụng cho mọi người
Nó được ban hành cho mọi người,
luật pháp không cho phép
bất cứ tổ chức nào không tôn trọng các điều luật
Trong bộ luật hình sự của Đức, có viết
anh không được phép khai thác ai đó
mà không có sự cho phép của tòa án
May thay, nó được viết trong
bộ luật hình sự của Đức
nên nếu nó không được tôn trọng,
thì tôi nghĩ rằng
một cuộc điều tra là cần thiết
và sẽ phải mất rất nhiều thời gian
công tố viên của Đức đã khởi đầu việc này
và họ chỉ bắt đầu khi có trường hợp
của bà Angela Merkel
chứ không phải của người dân Đức
Điều đó không làm tôi ngạc nhiên lắm
(Tiếng vỗ tay)
Bởi vì câu chuyện mà ông vừa kể
Nhìn từ góc độ bên ngoài,
tôi không sinh sống ở Đức,
và tôi mong chờ người Đức sẽ
ngay lập tức có những phản ứng
một cách mạnh mẽ hơn, ngay lập tức.
Và thay vào đó, phản ứng thực sự chỉ đến
khi mà vụ nghe lén bà thủ tướng Merkel
bị tiết lộ. Tại sao vậy?
KH: Tôi cho rằng đó là một dấu hiệu tốt,
bởi vì người dân cảm thấy an toàn
trong nền dân chủ này.
Họ không lo sợ bị bắt giam
và nếu quý vị rời khán phòng này,
không ai phải lo lắng có cảnh sát mật
đang đứng bên ngoài đợi bắt quý vị
Tôi nghĩ đó là một dấu hiệu tốt
Mọi người không thực sự lo sợ như họ có thể
Nhưng dĩ nhiên, tôi nghĩ rằng các tổ chức
có trách nhiệm dừng các hành vi trái phép
đối với nước Đức
hay với bất kỳ quốc gia khác
BG: Tôi còn câu hỏi cuối,
một câu mang tính cá nhân
Có một cuộc tranh luận ở Đức về
cấp tị nạn cho Edward Snowden.
Ông đồng ý hay phản đối?
HK: Oh, đó là một câu hỏi khó,
nhưng nếu ông đã hỏi tôi
và nếu tôi trả lời thành thật
Tôi sẽ cấp tị nạn cho anh ta.
bởi vì tôi nghĩ rằng anh ta
thực sự rất dũng cảm khi làm như vậy,
tự hủy hoại cuộc sống của chính mình
của người thân và mọi thứ
Tôi nghĩ, đối với những người như vậy,
chúng ta nên làm cái gì đó
và đặc biệt như ông thấy
trong lịch sử nước Đức,
Có rất nhiều người phải trốn chạy
và họ xin tị nạn ở quốc gia khác
nhưng không được.
nên đó sẽ là dấu hiệu tốt
nếu cấp tị nạn cho anh ta.
(Tiếng vỗ tay)
BG: Hubertus, cảm ơn rất nhiều.