1
00:00:00,998 --> 00:00:03,001
Evren neden var?

2
00:00:03,001 --> 00:00:06,996
Neden — Tamam. Tamam. (Gülüşmeler)

3
00:00:06,996 --> 00:00:09,838
Bu kozmik bir gizem. Ciddi olalım.

4
00:00:09,838 --> 00:00:13,414
Neden bir dünya var,
neden bu dünyanın içindeyiz

5
00:00:13,414 --> 00:00:15,293
ve neden yok değiliz de varız?

6
00:00:15,293 --> 00:00:19,939
Yani, bu en uç "neden" sorusu.

7
00:00:19,939 --> 00:00:22,174
Bu yüzden varlığın gizemi
hakkında konuşacağım,

8
00:00:22,174 --> 00:00:23,730
"varlık" bulmacası,

9
00:00:23,730 --> 00:00:26,644
bulmacayı nereye yönlendiriyoruz

10
00:00:26,644 --> 00:00:28,894
ve neden önemsemelisiniz

11
00:00:28,894 --> 00:00:30,810
ve umuyorum önemsiyorsunuzdur.

12
00:00:30,810 --> 00:00:33,636
Filozof Arthur Schopenhauer demiş ki:

13
00:00:33,636 --> 00:00:37,416
"Var oluşlarının ihtimalini,
dünyanın varoluşunun

14
00:00:37,416 --> 00:00:40,273
ihtimalini düşünmemiş olanların

15
00:00:40,273 --> 00:00:41,936
akıllarında bir noksanlık vardır."

16
00:00:41,936 --> 00:00:45,883
Bu biraz sert olmuş, ama yine de... (Gülüşmeler)

17
00:00:45,883 --> 00:00:47,560
Bu bilinen en büyük

18
00:00:47,560 --> 00:00:49,854
ve en harika gizem;

19
00:00:49,854 --> 00:00:52,523
en derin ve insanoğlunun cevaplamaya

20
00:00:52,523 --> 00:00:53,583
en uzak olduğu soru.

21
00:00:53,583 --> 00:00:55,297
Büyük düşünürleri
takıntılı hale getirmiştir.

22
00:00:55,297 --> 00:00:56,901
Ludwig Wittgenstein, belki de

23
00:00:56,901 --> 00:00:59,231
20. yüzyılın en büyük filozofu,

24
00:00:59,231 --> 00:01:01,714
bir dünyanın var olması
gerekmesine şaşırmıştı.

25
00:01:01,714 --> 00:01:05,718
"Tractatus"unun 4.66
önermesinde şöyle yazdı:

26
00:01:05,718 --> 00:01:07,798
"Mistik olan, dünyada

27
00:01:07,798 --> 00:01:09,760
bir şeylerin var olması değil,

28
00:01:09,760 --> 00:01:12,095
dünyanın var olmasıdır."

29
00:01:12,095 --> 00:01:14,313
Eğer bir filozofun nükteli sözlerini

30
00:01:14,313 --> 00:01:17,224
dinlemek istemiyorsanız,
bir de bilim adamı deneyelim.

31
00:01:17,224 --> 00:01:19,825
John Archibald Wheeler, 20. yüzyılın

32
00:01:19,825 --> 00:01:21,051
en iyi fizikçilerinden biri,

33
00:01:21,051 --> 00:01:22,976
Richard Feynman'ın öğretmeni,

34
00:01:22,976 --> 00:01:25,636
"kara delik" ifadesinin yaratıcısı,

35
00:01:25,636 --> 00:01:28,059
şöyle demiştir: "Kuantum nereden geliyor,

36
00:01:28,059 --> 00:01:29,792
evren nereden geliyor,

37
00:01:29,792 --> 00:01:32,936
var oluş nereden geliyor
öğrenmek istiyorum."

38
00:01:32,936 --> 00:01:34,935
Ve benim arkadaşım Martin Amis

39
00:01:34,935 --> 00:01:37,612
- konuşma sırasında çok fazla
isim verdiğim için kusura bakmayın

40
00:01:37,612 --> 00:01:39,827
yani alışsanız iyi edersiniz -

41
00:01:39,827 --> 00:01:43,963
değerli dostum Martin Amis bir keresinde

42
00:01:43,963 --> 00:01:47,183
evrenin nereden geldiği gizemini çözmeye

43
00:01:47,183 --> 00:01:49,219
yaklaşık beş Einstein uzaklıkta
olduğumuzu söylemişti.

44
00:01:49,219 --> 00:01:51,200
Ve bu gece seyirciler arasında,

45
00:01:51,200 --> 00:01:53,387
beş Einstein olmadığına adım gibi eminim.

46
00:01:53,387 --> 00:01:55,330
Einstein olan? Elleri göreyim? Hayır mı?

47
00:01:55,330 --> 00:01:57,232
Einstein yok yani? Tamam.

48
00:01:57,232 --> 00:02:00,274
Şu soru: neden bir şeyler yok değil de var?

49
00:02:00,274 --> 00:02:02,242
Bu yüce soru, entellektüel tarihte

50
00:02:02,242 --> 00:02:04,552
kısmen geç çıkmıştır ortaya.

51
00:02:04,552 --> 00:02:07,031
17. yüzyılın sonlarına doğru

52
00:02:07,031 --> 00:02:09,993
bunu soran filozof Leibniz,

53
00:02:09,993 --> 00:02:11,736
oldukça zeki adam, Liebniz

54
00:02:11,736 --> 00:02:13,886
neredeyse aynı zamanlarda

55
00:02:13,886 --> 00:02:16,740
Isaac Newton'dan habersiz
Calculus'ü icat etmiştir.

56
00:02:16,740 --> 00:02:19,342
Neden bir şeyler yok değil de var
diye soran Liebniz için

57
00:02:19,342 --> 00:02:21,535
bu büyük bir gizem değildi.

58
00:02:21,535 --> 00:02:23,931
Liebniz metafiziksel dış görünüşüyle,

59
00:02:23,931 --> 00:02:26,687
bir Ortodoks Hristiyandı
ya da öyle davranıyordu

60
00:02:26,687 --> 00:02:29,702
ve dünyanın neden var olduğunu
şöyle belirtmiştir:

61
00:02:29,702 --> 00:02:32,164
Çünkü onu Tanrı yarattı.

62
00:02:32,164 --> 00:02:35,449
Ve Tanrı yarattı, yoktan var etti.

63
00:02:35,449 --> 00:02:36,960
Tanrı işte bu kadar güçlü.

64
00:02:36,960 --> 00:02:40,602
Bir dünya üretmek için hiçbir önceden
var olan malzemeye ihtiyaç duymaz.

65
00:02:40,602 --> 00:02:42,762
Tam bir hiçlikten bunu çıkartabilir,

66
00:02:42,762 --> 00:02:44,236
yoktan var edebilir.

67
00:02:44,236 --> 00:02:45,611
Bu arada, bugün

68
00:02:45,611 --> 00:02:48,020
çoğu Amerikalı'nın inandığı şey bu.

69
00:02:48,020 --> 00:02:49,734
Var oluşun hiçbir gizemi yok onların için.

70
00:02:49,734 --> 00:02:51,302
Tanrı yarattı.

71
00:02:51,302 --> 00:02:53,888
Hadi bunu bir denkleme koyalım.

72
00:02:53,888 --> 00:02:56,515
Sunum hazırlamadım o yüzden
görsellerimi taklitle anlatacağım,

73
00:02:56,515 --> 00:02:57,950
hayal gücünüzü kullanın.

74
00:02:57,950 --> 00:03:03,804
Tanrı + Hiçlik = Dünya

75
00:03:03,804 --> 00:03:07,118
Tamam mı? Denklemimiz bu.

76
00:03:07,118 --> 00:03:08,851
Belki de Tanrı'ya inanmıyorsunuzdur.

77
00:03:08,851 --> 00:03:10,681
Belki bilimsel bir ateistsiniz

78
00:03:10,681 --> 00:03:14,015
ya da bilimsel olmayan bir ateistsinizdir
ve Tanrı'ya inanmıyorsunuzdur.

79
00:03:14,015 --> 00:03:15,433
Bu durumdan da hoşnut değilsinizdir.

80
00:03:15,433 --> 00:03:18,137
Bu arada, elimizde bu denklem olsa dahi,

81
00:03:18,137 --> 00:03:20,039
Tanrı + Hiçlik = Dünya,

82
00:03:20,039 --> 00:03:21,725
şimdiden bir sorun var:

83
00:03:21,725 --> 00:03:24,759
Neden Tanrı var ki?

84
00:03:24,759 --> 00:03:26,962
Tanrı sadece mantıkla var olamaz,

85
00:03:26,962 --> 00:03:28,775
tabi ontolojik argümanlara inanmıyorsanız

86
00:03:28,775 --> 00:03:31,102
ve umarım inanmıyorsunuzdur,
çünkü pek de iyi değiller.

87
00:03:31,102 --> 00:03:34,263
Kavranabilir bir şey,
eğer Tanrı var ise,

88
00:03:34,263 --> 00:03:37,413
düşünmüş olmalı,
ben sonsuzum, sonsuz güçteyim,

89
00:03:37,413 --> 00:03:39,843
ama ben nereden geldim ki?

90
00:03:39,843 --> 00:03:42,013
(Gülüşler)

91
00:03:42,013 --> 00:03:43,432
Nereden geliyorum ben?

92
00:03:43,432 --> 00:03:46,640
Tanrı daha resmi bir İngilizce konuşurdu.

93
00:03:46,640 --> 00:03:48,629
(Gülüşmeler)

94
00:03:48,629 --> 00:03:51,677
Evet, bir teori de Tanrı kendi
varlığı ile ilgili bulmacayı

95
00:03:51,677 --> 00:03:53,466
düşünmekten çok sıkılmıştı, bu yüzden

96
00:03:53,466 --> 00:03:56,388
Dünya'yı yarattı,
sırf dikkatini dağıtmak için.

97
00:03:56,388 --> 00:03:58,500
Ama her neyse,
hadi Tanrı'yı bir unutalım.

98
00:03:58,500 --> 00:03:59,857
Tanrı'yı denklemden çıkaralım: Elimizden

99
00:03:59,857 --> 00:04:02,980
_____ + Hiçlik = Dünya kalıyor.

100
00:04:02,980 --> 00:04:04,761
Eğer Budist'seniz,

101
00:04:04,761 --> 00:04:06,505
burada bir durmak isteyebilirsiniz

102
00:04:06,505 --> 00:04:08,474
çünkü aslında elinizde kalan

103
00:04:08,474 --> 00:04:10,050
Hiçlik = Dünya

104
00:04:10,050 --> 00:04:11,563
ve denklemin simetriği olan

105
00:04:11,563 --> 00:04:13,918
Dünya = Hiçlik. Tamam?

106
00:04:13,918 --> 00:04:16,337
Bir Budist'e göre de,
Dünya sadece bir hiçliktir.

107
00:04:16,337 --> 00:04:19,443
Sadece büyük, kozmik bir anlamsızlıktır.

108
00:04:19,443 --> 00:04:21,995
Bizse, dışarıda çok şey
olduğunu düşünüyoruz,

109
00:04:21,995 --> 00:04:24,560
ama bu sadece arzularımızın
esiri olduğumuz için.

110
00:04:24,560 --> 00:04:27,271
Eğer arzularımızın
yok olmasına izin verirsek,

111
00:04:27,271 --> 00:04:30,151
dünyanın gerçekte
ne olduğunu göreceğiz.

112
00:04:30,151 --> 00:04:32,131
Bir anlamsızlık, hiçlik

113
00:04:32,131 --> 00:04:34,313
ve bunu başarınca
ölmekten keyif alacak kadar

114
00:04:34,313 --> 00:04:36,136
yaşamış olmak şeklinde tanımlanan

115
00:04:36,136 --> 00:04:39,454
mutluluk seviyesi
nirvanaya ulaşacağız. (Gülüşmeler)

116
00:04:39,454 --> 00:04:41,333
Evet, Budist düşüncesi böyle.

117
00:04:41,333 --> 00:04:44,832
Ama ben bir Batılıyım ve hâlâ varoluş

118
00:04:44,832 --> 00:04:46,815
bulmacasını düşünüyorum ve elimde

119
00:04:46,815 --> 00:04:48,423
________ +

120
00:04:48,423 --> 00:04:50,581
- bir dakikaya işler
ciddileşecek, o yüzden -

121
00:04:50,581 --> 00:04:53,607
_______ + Hiçlik = Dünya

122
00:04:53,607 --> 00:04:54,830
Bu boşluğa ne koyacağız?

123
00:04:54,830 --> 00:04:56,678
Bilime ne dersiniz?

124
00:04:56,678 --> 00:05:00,229
Gerçekliğin doğasının
en büyük rehberi bilimdir

125
00:05:00,229 --> 00:05:03,244
ve en temel bilim de fiziktir.

126
00:05:03,244 --> 00:05:06,214
Bu bize çıplak gerçeğin
aslında ne olduğunu gösterir,

127
00:05:06,214 --> 00:05:08,840
EGEÜV dediğim şeyi açığa kavuşturur:

128
00:05:08,840 --> 00:05:11,830
Evrenin Gerçek ve Esas Demirbaşı.

129
00:05:11,830 --> 00:05:14,482
Belki fizik bu boşluğu doldurur

130
00:05:14,482 --> 00:05:19,544
ve gerçekten, 60'ların sonu veya 70'lerden beri

131
00:05:19,544 --> 00:05:23,207
fizikçilerin bizimki gibi bir evrenin

132
00:05:23,207 --> 00:05:26,327
tam bir hiçlikten nasıl varolduğunu,

133
00:05:26,327 --> 00:05:29,322
hiçbir şey yokken evrenin oluşmasına

134
00:05:29,322 --> 00:05:31,201
sebep olan kuantum
dalgalanmasını açıklayacak

135
00:05:31,201 --> 00:05:34,281
saf bir bilimsel temel
bulacaklarına dair iddiaları vardı.

136
00:05:34,281 --> 00:05:36,339
Stephen Hawking, bu fizikçilerden biri.

137
00:05:36,339 --> 00:05:38,645
Yakın zamanlardan da Alex Vilenkin var.

138
00:05:38,645 --> 00:05:40,378
Tüm bunlar

139
00:05:40,378 --> 00:05:42,571
"Hiçlikten Oluşmuş Evren"
kitabının yazarı ve

140
00:05:42,571 --> 00:05:45,103
arkadaşım olan başka iyi bir
fizikçi Lawrence Krauss tarafından

141
00:05:45,103 --> 00:05:47,229
halk seviyesine indirildi.

142
00:05:47,229 --> 00:05:49,445
Ve Lawrence

143
00:05:49,445 --> 00:05:51,526
- bu arada kendisi koyu bir ateisttir -

144
00:05:51,526 --> 00:05:53,150
Tanrı'yı devre dışı bıraktı.

145
00:05:53,150 --> 00:05:55,531
Kuantum alan teorisi kanunları,

146
00:05:55,531 --> 00:05:57,432
fiziğin geldiği son nokta, bizlere

147
00:05:57,432 --> 00:05:58,750
saf bir yokluktan,

148
00:05:58,750 --> 00:06:00,975
uzay, zaman, madde olmadan, bir hiçlikten

149
00:06:00,975 --> 00:06:04,420
sadece küçük bir yanlış vakumun

150
00:06:04,420 --> 00:06:06,393
varoluş için bir dalgalanma
oluşturabildiğini gösteriyor.

151
00:06:06,393 --> 00:06:08,375
Sonra da, genişleme denilen mucize

152
00:06:08,375 --> 00:06:11,460
etrafımızda gördüğümüz bu büyüklük ve

153
00:06:11,460 --> 00:06:13,215
çeşitliliğe sahip evreni oluşturuyor.

154
00:06:13,215 --> 00:06:16,769
Evet, bu gerçekten dahice bir senaryo.

155
00:06:16,769 --> 00:06:19,537
Çok kuramsal. Büyüleyici.

156
00:06:19,537 --> 00:06:21,865
Ama bu teoriyle büyük bir sorunum var

157
00:06:21,865 --> 00:06:23,750
ve sorun şu:

158
00:06:23,750 --> 00:06:25,221
Bu sahte-dinci bakış açısı.

159
00:06:25,221 --> 00:06:27,217
Şimdi, Lawrence bir ateist olduğunu düşünüyor,

160
00:06:27,217 --> 00:06:29,965
ama hâlâ dini bir dünya görüşünün kölesi.

161
00:06:29,965 --> 00:06:34,734
O fiziksel kanunları ilâhi emirler gibi görüyor.

162
00:06:34,734 --> 00:06:36,784
Kuantum Alan Teorisi'nin kanunları onun için

163
00:06:36,784 --> 00:06:39,395
"Fiat lux" gibi, "Işık olsun!"

164
00:06:39,395 --> 00:06:43,464
Yasaların sanki boşluğu biçimlendirecek,

165
00:06:43,464 --> 00:06:45,941
varoluşa gebe olmasını sağlayacak

166
00:06:45,941 --> 00:06:47,781
bir ontolojik gücü ya da etkisi var.

167
00:06:47,781 --> 00:06:50,688
Sanki hiçlikten, bir dünyayı çağırabilirler.

168
00:06:50,688 --> 00:06:52,635
Ama bu fiziksel yasanın ne olduğuna

169
00:06:52,635 --> 00:06:54,108
çok ilkel bir bakış değil mi?

170
00:06:54,108 --> 00:06:57,363
Fiziksel yasaların aslında dünyadaki

171
00:06:57,363 --> 00:07:00,037
kalıp ve standartların
genelleştirilmiş hâli

172
00:07:00,037 --> 00:07:01,612
olduğunu biliyoruz.

173
00:07:01,612 --> 00:07:03,985
Dünya'nın dışında geçerli değiller.

174
00:07:03,985 --> 00:07:05,965
Kendilerini var eden bir özleri yoktur.

175
00:07:05,965 --> 00:07:07,960
Dünyanın hiçlikten var olmasını

176
00:07:07,960 --> 00:07:09,278
sağlayamazlar.

177
00:07:09,278 --> 00:07:10,809
Bu bilimsel yasanın ne olduğuna

178
00:07:10,809 --> 00:07:12,993
çok ilkel bakış.

179
00:07:12,993 --> 00:07:14,988
Eğer bu konuda bana inanmıyorsanız,

180
00:07:14,988 --> 00:07:16,790
Stephen Hawking'i dinleyin.

181
00:07:16,790 --> 00:07:20,155
Kendisi müstakil, dışarıdan bir etkiyi ve

182
00:07:20,155 --> 00:07:22,821
bir yaratıcıyı gerektirmeyen

183
00:07:22,821 --> 00:07:25,539
kozmos modeli üretmiştir.

184
00:07:25,539 --> 00:07:27,267
Bunu öne sürdükten sonra da,

185
00:07:27,267 --> 00:07:29,681
Hawking kafasının hâlâ
karışık olduğunu kabul etmiştir.

186
00:07:29,681 --> 00:07:32,993
Dediğine göre, bu model
sadece bir denklemdi.

187
00:07:32,993 --> 00:07:35,852
Peki denklemlere ateş püsküren

188
00:07:35,852 --> 00:07:38,774
ve tarif edebilecekleri dünyayı yaratan neydi?

189
00:07:38,774 --> 00:07:39,907
Kafasını karıştıran buydu.

190
00:07:39,907 --> 00:07:43,712
Denklemler büyüyü gerçekleştiremezler;

191
00:07:43,712 --> 00:07:45,850
varoluş bulmacasını çözemezler.

192
00:07:45,850 --> 00:07:48,763
Kaldı ki, yasalar bunu yapıyor olsa bile,

193
00:07:48,763 --> 00:07:50,586
bu kadar yasa neden var?

194
00:07:50,586 --> 00:07:53,000
Evrendeki belli sayıda
kuvvveti ve parçacıkları vb.

195
00:07:53,000 --> 00:07:54,850
tanımlayan Kuantum Alan Teorisi

196
00:07:54,850 --> 00:07:55,899
neden var?

197
00:07:55,899 --> 00:07:58,190
Neden tamamen farklı yasalar yok?

198
00:07:58,190 --> 00:08:01,478
Ortada çok ama çok sayıda matematiksel
olarak tutarlı yasalar var.

199
00:08:01,478 --> 00:08:04,917
Yasalar olmasa ne olur?
Neden tam bir hiçlik yok?

200
00:08:04,917 --> 00:08:06,649
Yani bu bir sorun,
ister inanın ister inanmayın,

201
00:08:06,649 --> 00:08:09,647
düşünceli fizikçiler bu konuda
kafa patlatıyorlar

202
00:08:09,647 --> 00:08:12,755
ve bu noktada metafiziğe kayma eğilimindeler.

203
00:08:12,755 --> 00:08:14,060
Diyelim ki, belki de

204
00:08:14,060 --> 00:08:16,217
evrenimizi betimleyen yasalar

205
00:08:16,217 --> 00:08:17,952
sadece bir grup yasa

206
00:08:17,952 --> 00:08:19,988
ve bunlar gerçeğin bir kısmını açıklıyor,

207
00:08:19,988 --> 00:08:22,784
fakat belki de her tutarlı yasalar grubu

208
00:08:22,784 --> 00:08:24,570
gerçeğin başka
kısımlarını açıklıyordur

209
00:08:24,570 --> 00:08:28,503
ve aslında tüm olası fiziksel dünyalar

210
00:08:28,503 --> 00:08:30,954
gerçekten varlar, hepsi orada.

211
00:08:30,954 --> 00:08:33,237
Bizler, kuantum alan teorisi
ile tanımlanan gerçeğin

212
00:08:33,237 --> 00:08:35,780
çok küçük bir kısmını görüyoruz,

213
00:08:35,780 --> 00:08:37,512
fakat çok ama çok başka dünyalar var.

214
00:08:37,512 --> 00:08:39,718
Bizimkinden hayal
edemeyeceğimiz kadar farklı,

215
00:08:39,718 --> 00:08:41,235
anlaşılmaz şekilde tuhaf olan

216
00:08:41,235 --> 00:08:44,251
çok farklı teorilerle tanımlanan

217
00:08:44,251 --> 00:08:47,996
gerçeklikten bölümler.

218
00:08:47,996 --> 00:08:49,343
Steven Weinberg,

219
00:08:49,343 --> 00:08:52,174
standart model parçacık fiziğinin babası,

220
00:08:52,174 --> 00:08:55,000
tüm olası gerçekliklerin aslında

221
00:08:55,000 --> 00:08:59,243
var olduğu fikri ile
bizzat flört etmiştir.

222
00:08:59,243 --> 00:09:02,332
Ayrıca, genç bir fizikçi olan Max Tegmark,

223
00:09:02,332 --> 00:09:06,708
tüm matematiksel yapıların var olduğuna

224
00:09:06,708 --> 00:09:08,845
ve matematiksel var oluşun
fiziksel var oluşla

225
00:09:08,845 --> 00:09:10,612
aynı şey olduğuna inanırdı.

226
00:09:10,612 --> 00:09:12,930
Yani elimizde her mantıksal
olasılığı kapsayan

227
00:09:12,930 --> 00:09:16,371
bu son derece zengin çoklu evren var.

228
00:09:16,371 --> 00:09:19,531
Bu metafizik yolu çıkarmak için

229
00:09:19,531 --> 00:09:22,153
bu fizikçiler ve felsefeciler aslında

230
00:09:22,153 --> 00:09:24,675
Eflatun'a uzanan çok eski bir fikre

231
00:09:24,675 --> 00:09:26,132
dayanıyorlar.

232
00:09:26,132 --> 00:09:28,790
Bolluk veya verimlilik prensibi

233
00:09:28,790 --> 00:09:31,243
veya büyük var oluş zincirine göre

234
00:09:31,243 --> 00:09:35,110
gerçeklik mümkün olduğunca doludur.

235
00:09:35,110 --> 00:09:36,811
Hiçlikten uzaklaştırıldığı kadar

236
00:09:36,811 --> 00:09:38,606
yakın da olabilir.

237
00:09:39,706 --> 00:09:42,200
Yani elimizde bu iki aşırı uç var.

238
00:09:42,200 --> 00:09:45,499
Bir tarafta tam bir hiçlik var

239
00:09:45,499 --> 00:09:47,997
ve öbür tarafta ise, diğer aşırı uçtaki

240
00:09:47,997 --> 00:09:51,927
her akla yatkın dünyayı
kapsayan gerçeklik görüşü:

241
00:09:51,937 --> 00:09:53,909
En üst olası gerçeklik.

242
00:09:53,909 --> 00:09:56,802
Hiçlik: en basit olası gerçeklik.

243
00:09:56,802 --> 00:09:59,681
Peki bu iki aşırı uç arasında ne var?

244
00:09:59,681 --> 00:10:01,708
Ortada bir şeyleri içeren ve
diğerlerini dışarıda bırakan

245
00:10:01,708 --> 00:10:04,655
her türden orta derece gerçekler vardır.

246
00:10:04,655 --> 00:10:06,251
Ve bu orta derece gerçeklerden birisi,

247
00:10:06,251 --> 00:10:11,276
diyelim ki, zarif olmayan
parçaları, çirkin asimetrileri vb.

248
00:10:11,276 --> 00:10:13,481
dışarıda bırakan

249
00:10:13,481 --> 00:10:16,267
matematiksel olarak en zarif gerçek olsun.

250
00:10:16,267 --> 00:10:18,593
Şimdi, bazı fizikçiler var ki size

251
00:10:18,593 --> 00:10:22,227
bizim aslında en zarif
gerçeklikte yaşadığımızı söyler.

252
00:10:22,227 --> 00:10:25,174
Sanırım Brian Green dinleyenler arasında.

253
00:10:25,174 --> 00:10:28,787
Kendisi "Zarif Evren"
adında bir kitap yazdı.

254
00:10:28,787 --> 00:10:31,058
Kendisi yaşadığımız evrenin
matematiksel olarak çok zarif

255
00:10:31,058 --> 00:10:32,767
olduğunu iddia ediyor.

256
00:10:32,767 --> 00:10:34,450
Ona inanmayın. (Gülüşler)

257
00:10:34,450 --> 00:10:37,537
Göstermelik bir umut, keşke gerçek olsaydı.

258
00:10:37,537 --> 00:10:39,450
Fakat sanırım geçen gün,
kendisi evrenin

259
00:10:39,450 --> 00:10:42,514
çok çirkin olduğunu kabul etti.

260
00:10:42,514 --> 00:10:43,890
Aptalca yapılmış,

261
00:10:43,890 --> 00:10:47,144
çok fazla keyfi çiftlenme sabiti

262
00:10:47,144 --> 00:10:48,810
ve büyük oranlar

263
00:10:48,810 --> 00:10:51,588
ve gereksiz temel parçacık aileleri var.

264
00:10:51,588 --> 00:10:53,736
Hem karanlık enerji de ne oluyor?

265
00:10:53,736 --> 00:10:57,135
Bir çubuk ve ciklet mekanizması.

266
00:10:57,135 --> 00:11:01,138
Hiç de zarif bir evren değil. (Gülüşmeler)

267
00:11:01,138 --> 00:11:03,881
Bir de, ortada etik anlamda tüm olası dünyaların

268
00:11:03,881 --> 00:11:05,471
en iyisi var.

269
00:11:05,471 --> 00:11:07,100
Şimdi ciddi olmalısınız,

270
00:11:07,100 --> 00:11:09,845
çünkü bu dünyada duyarlı insanlar

271
00:11:09,845 --> 00:11:11,465
boş yere acı çekmiyor,

272
00:11:11,465 --> 00:11:13,334
burada çocuk kanseri veya

273
00:11:13,334 --> 00:11:15,549
soykırım gibi şeyler yok.

274
00:11:15,549 --> 00:11:16,800
Bu ahlaki bir anlayış.

275
00:11:16,800 --> 00:11:18,865
Neyse, yani hiçlik ve

276
00:11:18,865 --> 00:11:20,498
olası en üst gerçeklik arasında

277
00:11:20,498 --> 00:11:22,043
çeşitli özel gerçekler var.

278
00:11:22,043 --> 00:11:24,323
Hiçlik özeldir. En basitidir.

279
00:11:24,323 --> 00:11:27,833
Sonra en zarif muhtemel gerçeklik var.

280
00:11:27,833 --> 00:11:29,197
Bu özeldir.

281
00:11:29,197 --> 00:11:31,849
Olası en üst gerçeklik, bu özeldir.

282
00:11:31,849 --> 00:11:33,365
Peki neyi hesaba katmadık?

283
00:11:33,365 --> 00:11:36,101
Ortada ayrıca kötü,

284
00:11:36,101 --> 00:11:37,856
genel gerçekler var.

285
00:11:37,856 --> 00:11:40,477
Hiçbir şekilde özel değiller,

286
00:11:40,477 --> 00:11:42,029
oldukça sıradanlar.

287
00:11:42,029 --> 00:11:44,756
Bunlar hiçlikten sonsuz uzaktır,

288
00:11:44,756 --> 00:11:48,682
fakat tam bir doluluktan da sonsuz eksiktir.

289
00:11:48,682 --> 00:11:51,202
Bunlar kaos ve düzenin,

290
00:11:51,202 --> 00:11:55,400
matematiksel zariflik
ve çirkinliğin karışımıdır.

291
00:11:55,400 --> 00:11:57,185
Bu gerçeklikleri şöyle tanımlıyorum:

292
00:11:57,185 --> 00:12:01,312
Sonsuz, vasat, eksik bir karışıklık.

293
00:12:01,312 --> 00:12:04,692
Jenerik bir gerçeklik,
bir tür kozmik çöp tıkama.

294
00:12:04,692 --> 00:12:06,876
Ve bu gerçeklikler,

295
00:12:06,876 --> 00:12:09,142
acaba bu gerçekliklerde tanrı var mı?

296
00:12:09,142 --> 00:12:11,553
Belki var fakat Yahudi-Hristiyan

297
00:12:11,553 --> 00:12:13,889
tanrısı gibi mükemmel değil.

298
00:12:13,889 --> 00:12:17,196
Bu tanrı çok merhametli
ve her şeye kadir değil.

299
00:12:17,196 --> 00:12:20,527
%100 kötü kalpli olmasa da

300
00:12:20,527 --> 00:12:22,630
%80 verimli olabilir,

301
00:12:22,630 --> 00:12:28,767
ki sanırım bu durum etrafımızdaki
dünyayı az buçuk tarif ediyor. (Gülüşmeler)

302
00:12:28,767 --> 00:12:31,499
Varlık gizemine çözüm olarak

303
00:12:31,499 --> 00:12:33,335
teklifim şöyle:

304
00:12:33,335 --> 00:12:37,425
İçinde var olduğumuz gerçeklik

305
00:12:37,425 --> 00:12:39,481
bu genel gerçekliklerden birisidir.

306
00:12:39,481 --> 00:12:42,136
Hakikat bir şekilde ortaya çıkmalı.

307
00:12:42,136 --> 00:12:44,206
Ya hiçbir şey olduğu veya

308
00:12:44,206 --> 00:12:47,887
her şey veya arada bir şey
olduğu ortaya çıkabilir.

309
00:12:47,887 --> 00:12:51,578
Yani eğer çok zarif olmak gibi

310
00:12:51,578 --> 00:12:53,768
bir özelliği varsa veya

311
00:12:53,768 --> 00:12:55,376
hiçlik gibi çok dolu
veya çok basit ise

312
00:12:55,376 --> 00:12:57,177
bu bir açıklama gerektirir.

313
00:12:57,177 --> 00:13:00,336
Fakat eğer sıradan,
genel gerçekliklerden biri ise

314
00:13:00,336 --> 00:13:02,486
bunun için başka bir açıklama yok.

315
00:13:02,486 --> 00:13:03,870
Ve hakikaten, diyorum ki

316
00:13:03,870 --> 00:13:05,850
içinde yaşadığımız gerçeklik bu.

317
00:13:05,850 --> 00:13:08,107
İşte bilim bize bunu anlatıyor.

318
00:13:08,107 --> 00:13:09,438
Hafta başında aldığımız

319
00:13:09,438 --> 00:13:12,554
heyecan verici bir bilgiye göre

320
00:13:12,554 --> 00:13:15,693
enflasyon teorisi, ki bu teori büyük,

321
00:13:15,693 --> 00:13:19,663
sonsuz, karmaşık, keyfi,
anlamsız bir gerçeği öngörür.

322
00:13:19,663 --> 00:13:23,488
Bu, şişeden hiç durmadan fışkıran

323
00:13:23,488 --> 00:13:26,172
büyük bir şampanyaya benzer.

324
00:13:26,172 --> 00:13:28,764
Biraz albeni, düzen ve barış olan

325
00:13:28,764 --> 00:13:32,530
geniş ve daha çok çorak bir evren.

326
00:13:32,530 --> 00:13:34,895
Bu enflasyon senaryosu,

327
00:13:34,895 --> 00:13:37,797
Büyük Patlamanın hemen öncesinden

328
00:13:37,797 --> 00:13:39,890
yerçekimsel dalga işaretlerinin

329
00:13:39,890 --> 00:13:42,724
Antartika'daki radyo teleskoplar ile

330
00:13:42,724 --> 00:13:44,637
gözlemlenmesi sonucu onaylandı.

331
00:13:44,637 --> 00:13:46,482
Eminim bunu hepiniz biliyorsunuzdur.

332
00:13:46,482 --> 00:13:49,306
Her neyse, yani bence,
saplanıp kaldığımızın

333
00:13:49,306 --> 00:13:52,793
bu gerçek olduğuna dair
bazı kanıtlar olduğunu düşünüyorum.

334
00:13:52,793 --> 00:13:55,900
Peki, neden umrunuzda olmalı?

335
00:13:55,900 --> 00:13:57,136
Evet — (Gülüşmeler) —

336
00:13:57,136 --> 00:14:00,240
"Dünya neden var?" sorusu

337
00:14:00,240 --> 00:14:02,239
kozmik bir soru, daha yakın

338
00:14:02,239 --> 00:14:03,903
bir soru ile kafiyeli gibi:

339
00:14:03,903 --> 00:14:06,776
Neden varım? Neden varsın?

340
00:14:06,776 --> 00:14:10,036
Varlığımız şaşırtıcı şekilde
olasılıksız görünüyor.

341
00:14:10,036 --> 00:14:14,035
Çünkü ortada genetik olarak
çok büyük sayıda muhtemel insan var.

342
00:14:14,035 --> 00:14:16,099
Eğer bunu genlerin sayısına

343
00:14:16,099 --> 00:14:18,441
ve alellere vb. bakarak
hesaplayabilirseniz

344
00:14:18,441 --> 00:14:20,737
ve yuvarlak bir hesap size

345
00:14:20,737 --> 00:14:22,892
genetik olarak 10 üzeri 10.000

346
00:14:22,892 --> 00:14:24,552
muhtemel insan olduğunu söyleyecektir.

347
00:14:24,552 --> 00:14:28,020
Bu googol (10^100) ve
googolplex(10^10^100) arasındadır.

348
00:14:28,020 --> 00:14:29,636
Ve yaşamış asıl insan sayısı

349
00:14:29,636 --> 00:14:32,130
100 milyar, belki de 50 milyar,

350
00:14:32,130 --> 00:14:34,195
son derece küçük bir kesir, yani hepimiz

351
00:14:34,195 --> 00:14:36,125
bu şaşırtıcı kozmik piyangonun kazananıyız.

352
00:14:36,125 --> 00:14:38,244
Buradayız. Tamam.

353
00:14:38,244 --> 00:14:41,165
Peki nasıl bir gerçeklikte
yaşamak istiyoruz?

354
00:14:41,165 --> 00:14:43,415
Özel bir gerçeklikte mi yaşamak istiyoruz?

355
00:14:43,415 --> 00:14:47,644
Ya en zarif olası
gerçeklikte yaşıyor olsaydık?

356
00:14:47,644 --> 00:14:50,153
Üzerimizdeki varoluşsal baskıyı hayal edin,

357
00:14:50,153 --> 00:14:51,992
ayak uydurmak, zarif olmak için,

358
00:14:51,992 --> 00:14:53,858
ahengi bozmamak için.

359
00:14:53,858 --> 00:14:56,939
Veya, ya en üst olası
gerçeklikte yaşasaydık?

360
00:14:56,939 --> 00:14:58,950
Yani o zaman varlığımız
garanti altında olacak,

361
00:14:58,950 --> 00:15:00,728
çünkü her olası şey

362
00:15:00,728 --> 00:15:02,094
o gerçeklikte mevcuttur

363
00:15:02,094 --> 00:15:04,255
fakat seçimlerimiz anlamsız olacaktır.

364
00:15:04,255 --> 00:15:07,250
Eğer ahlaken gerçekten
mücadele eder ve acı çekersem

365
00:15:07,250 --> 00:15:09,330
ve doğru olanı yapmaya karar verirsem,

366
00:15:09,330 --> 00:15:10,525
ne fark eder ki?

367
00:15:10,525 --> 00:15:12,550
Çünkü benim versiyonlarımdan

368
00:15:12,550 --> 00:15:13,564
sonsuz sayıda var

369
00:15:13,564 --> 00:15:14,961
ve onlar da doğru olanı yapıyor

370
00:15:14,961 --> 00:15:16,616
ve sonsuz sayıda da yanlış yapanı var.

371
00:15:16,616 --> 00:15:18,456
Yani seçimlerim anlamsız.

372
00:15:18,456 --> 00:15:20,740
Yani biz bu özel gerçeklikte
yaşamak istemiyoruz.

373
00:15:20,740 --> 00:15:23,327
Hiçlik özel gerçekliği söz konusu olsaydı da,

374
00:15:23,327 --> 00:15:25,554
bu konuşmayı yapıyor olmazdık.

375
00:15:25,554 --> 00:15:31,769
Bence sıradan olan üretken
bir gerçeklikte yaşamanın

376
00:15:31,769 --> 00:15:34,385
iyi ve kötü tarafları var.

377
00:15:34,385 --> 00:15:35,927
İyi taraflarını büyütüp

378
00:15:35,927 --> 00:15:38,266
kötü taraflarını küçültmek de

379
00:15:38,266 --> 00:15:41,157
bize hayatta bir amaç verir.

380
00:15:41,157 --> 00:15:42,563
Evren saçmadır,

381
00:15:42,563 --> 00:15:44,290
fakat yine de bizler
bir amaç oluşturabiliriz,

382
00:15:44,290 --> 00:15:45,230
ki bu oldukça iyi bir amaç

383
00:15:45,230 --> 00:15:47,895
ve gerçekliğin bütün sıradanlığı

384
00:15:47,895 --> 00:15:50,500
kendi varlığımızın temelinde

385
00:15:50,500 --> 00:15:52,812
hissettiğimiz sıradanlıkla hoşça yankılanyor.

386
00:15:52,812 --> 00:15:54,446
Bunu hissettiğinizi biliyorum.

387
00:15:54,446 --> 00:15:55,550
Hepiniz özelsiniz, biliyorum,

388
00:15:55,550 --> 00:15:57,872
fakat yine de biraz gizlice vasatsınız,

389
00:15:57,872 --> 00:15:59,261
sizce de öyle değil mi?

390
00:15:59,261 --> 00:16:01,198
(Gülüşmeler) (Alkış)

391
00:16:01,198 --> 00:16:04,670
Neyse, diyebilirsiniz ki,
bu bulmaca, varlık gizemi,

392
00:16:04,670 --> 00:16:06,668
sadece aptalca gizem tellallığıdır.

393
00:16:06,668 --> 00:16:10,165
Evrenin var olması sizi şaşırtmadı

394
00:16:10,165 --> 00:16:12,170
ve bu konuda yalnız değilsiniz.

395
00:16:12,170 --> 00:16:14,386
Bertrand Russell demiş ki,

396
00:16:14,386 --> 00:16:18,041
"Evrenin var olduğunu söylemeliyim, o kadar."

397
00:16:18,041 --> 00:16:19,442
Anlaşılmaz bir gerçek.

398
00:16:19,442 --> 00:16:22,276
Columbia'daki profesörüm Sidney Morgenbesser,

399
00:16:22,276 --> 00:16:23,985
- harika felsefi bir mizaha sahiptir -

400
00:16:23,985 --> 00:16:25,602
ona dedim ki, "Profesör Morgenbesser,

401
00:16:25,602 --> 00:16:28,098
neden bir şeyler yok değil de var?"

402
00:16:28,098 --> 00:16:30,248
O da dedi ki, "Bir şey olmasaydı,

403
00:16:30,248 --> 00:16:32,244
yine de tatmin olmazdın."

404
00:16:32,244 --> 00:16:35,993
Yani - (Gülüşmeler) - tamam.

405
00:16:35,993 --> 00:16:38,355
Yani şaşırmadınız. Umrumda değil.

406
00:16:38,355 --> 00:16:41,328
Fakat size son olarak anlatacağım şeyin

407
00:16:41,328 --> 00:16:43,606
sizi şaşırtacağını garanti ederim.

408
00:16:43,606 --> 00:16:46,273
Çünkü TED konferansında tanıştığım

409
00:16:46,273 --> 00:16:48,586
zeki, harika insanların hepsi

410
00:16:48,586 --> 00:16:50,800
bunu söylediğimde şaşırdı.

411
00:16:50,800 --> 00:16:55,302
Hayatımda hiç cep telefonum olmadı

412
00:16:55,302 --> 00:16:57,179
Teşekkür ederim.

413
00:16:57,179 --> 00:17:01,179
(Gülüşmeler) (Alkışlar)