WEBVTT

00:00:06.827 --> 00:00:10.949
Godine 1956, tokom diplomatskog
prijema u Moskvi,

00:00:10.949 --> 00:00:15.475
sovjetski vođa Nikita Hruščov
je rekao amabasadorima Zapadnog bloka:

00:00:15.475 --> 00:00:17.468
"Mы вас похороним!"

00:00:17.468 --> 00:00:21.041
Njegov tumač je to preveo na engleski:

00:00:21.041 --> 00:00:23.483
"Mi ćemo vas sahraniti!"

00:00:23.483 --> 00:00:26.535
Ova izjava je uzburkala zapadni svet,

00:00:26.535 --> 00:00:29.671
pojačavajući napetost između
Sovjetskog Saveza i SAD-a

00:00:29.671 --> 00:00:32.471
koji su bili na vrhuncu Hladnog rata.

00:00:32.471 --> 00:00:34.321
Neki veruju da je baš ovaj incident


00:00:34.321 --> 00:00:38.101
unazadio odnose
Istoka i Zapada za deceniju.

00:00:38.101 --> 00:00:43.690
Kako se ispostavilo, primedba Hruščova
je prevedena malčice isuviše doslovno.

00:00:43.690 --> 00:00:46.862
S obzirom na kontekst,
njegove reči je trebalo prevesti kao:

00:00:46.862 --> 00:00:49.601
"Doživećemo da viidmo vašu sahranu,"

00:00:49.601 --> 00:00:53.006
u smislu da će komunizam
nadživeti kapitalizam,

00:00:53.006 --> 00:00:55.255
što je bio manje preteći komentar.

00:00:55.255 --> 00:00:57.891
Iako je stvarno značenje
vremenom razjašnjeno,

00:00:57.891 --> 00:01:00.824
prvobitni uticaj doslovnih reči Hruščova

00:01:00.824 --> 00:01:05.973
je smestio svet na stazu koja je mogla
da dovede do nuklearnog armagedona.

00:01:05.973 --> 00:01:10.046
Pa sad, imajući u vidu složenost jezika
i kulturološke razmene,

00:01:10.046 --> 00:01:14.076
kako se ovakve stvari ne dešavaju stalno?

00:01:14.076 --> 00:01:18.387
Odgovor najvećim delom počiva
u veštini i obuci tumača

00:01:18.387 --> 00:01:21.326
u prevazilaženju jezičkih barijera.

00:01:21.326 --> 00:01:25.270
Većim delom istorije, prevođenje
je uglavnom rađeno konsekutivno,

00:01:25.270 --> 00:01:30.441
gde govornici i prevodioci prave pauze
da bi dozvolili jedni drugima da govore.

00:01:30.441 --> 00:01:33.069
No pojavom radijske tehnologije,

00:01:33.069 --> 00:01:38.698
novi sistem simultanog prevođenja
je razvijen početkom Drugog svetskog rata.

00:01:38.698 --> 00:01:40.608
U simultanom prevođenju

00:01:40.608 --> 00:01:44.071
prevodioci momentalno
prevode reči govornika

00:01:44.071 --> 00:01:46.822
u mikrofon dok on govori.

00:01:46.822 --> 00:01:50.106
Bez pauza, publika može da odabere jezik

00:01:50.106 --> 00:01:52.295
na kom želi da prati govor.

00:01:52.295 --> 00:01:54.727
Na površini sve to izgleda besprekorno,

00:01:54.727 --> 00:01:56.256
ali iza kulisa,

00:01:56.256 --> 00:01:58.480
ljudski tumači rade neprekidno

00:01:58.480 --> 00:02:02.260
da bi se postarali da se svaka ideja
prenese pravilno.

00:02:02.260 --> 00:02:04.068
A to nije lak zadatak.

00:02:04.068 --> 00:02:09.578
Potrebne su oko dve godine obuke za
profesionalce koji tečno govore dva jezika

00:02:09.578 --> 00:02:13.472
da bi proširili svoj rečnik
i savladali veštine neophodne

00:02:13.472 --> 00:02:16.672
da bi postali tumači na konferencijama.

00:02:16.672 --> 00:02:21.110
Kako bi se navikli na neprirodan zadatak
govorenja dok slušaju,

00:02:21.110 --> 00:02:22.653
učenici pažljivo prate govornike

00:02:22.653 --> 00:02:27.149
i ponavljaju svaku reč
baš kao što je čuju na datom jeziku.

00:02:27.149 --> 00:02:30.616
Vremenom počinju
da parafraziraju izrečeno,

00:02:30.616 --> 00:02:33.646
praveći stilska podešavanja u hodu.

00:02:33.646 --> 00:02:36.665
U nekom momentu im se uvodi drugi jezik.

00:02:36.665 --> 00:02:41.510
Ovakvo vežbanje stvara nove nervne veze
u mozgu tumača,

00:02:41.510 --> 00:02:46.325
a stalni napor preformulisanja
vremenom postaje nova priroda.

00:02:46.325 --> 00:02:49.167
Vremenom, i uz mnogo vrednog rada,

00:02:49.167 --> 00:02:53.981
tumač savladava veliko mnoštvo
trikova da ne bi zaostajao,

00:02:53.981 --> 00:02:55.912
bavi se teškom terminologijom

00:02:55.912 --> 00:02:59.286
i savladava mnoštvo stranih naglasaka.

00:02:59.286 --> 00:03:02.511
Mogu da pribegavaju akronimima
kako bi skratili duga imena,

00:03:02.511 --> 00:03:05.074
da izaberu opšte termine
nasuprot specifičnih

00:03:05.074 --> 00:03:08.446
ili da koriste slajdove
i druge vizuelne pomoći.

00:03:08.446 --> 00:03:11.395
Mogu čak i da ostave termin
na prvobitnom jeziku,

00:03:11.395 --> 00:03:14.670
dok traže najadekvatnijeg ekvivalenta.

00:03:14.670 --> 00:03:19.388
Tumači su takođe vešti
u održavanju samopouzdanja usred haosa.

00:03:19.388 --> 00:03:23.754
Setite se da oni nemaju kontrolu
nad tim ko će šta reći

00:03:23.754 --> 00:03:26.666
ili koliko će artikulisano
da zvuči govornik.

00:03:26.666 --> 00:03:29.322
Bilo kad može da im dopadne vruć krompir.

00:03:29.322 --> 00:03:32.109
Takođe, često nastupaju
pred hiljadama ljudi

00:03:32.109 --> 00:03:34.222
i u veoma zastrašujućim okolnostima,

00:03:34.222 --> 00:03:36.881
poput Generalne skupštine UN-a.

00:03:36.881 --> 00:03:38.572
Da bi kontrolisali svoje emocije,

00:03:38.572 --> 00:03:40.924
pažljivo se pripremaju za zadatak,

00:03:40.924 --> 00:03:43.166
unapred praveći rečnike,

00:03:43.166 --> 00:03:45.354
čitajući halapljivo o glavnoj temi

00:03:45.354 --> 00:03:48.474
i pregledajući
prethodne govore o toj temi.

00:03:48.474 --> 00:03:51.417
Konačno, tumači rade u parovima.

00:03:51.417 --> 00:03:55.940
Dok je jedan kolega zauzet prevođenjem
nastupajućih govora u realnom vremenu,

00:03:55.940 --> 00:03:58.973
drugi mu pruža podršku
locirajući dokumenta,

00:03:58.973 --> 00:04:00.440
pretražujući reči,

00:04:00.440 --> 00:04:03.163
i pronalazeći važne informacije.

00:04:03.163 --> 00:04:07.263
Kako simultano prevođenje
zahteva intenzivnu koncentraciju,

00:04:07.263 --> 00:04:10.665
svakih 30 minuta par menja uloge.

00:04:10.665 --> 00:04:14.769
Uspeh je usko povezan s veštinom saradnje.

00:04:14.769 --> 00:04:17.459
Jezik je složen

00:04:17.459 --> 00:04:22.041
i kad se apstraktni i istančani
pojmovi izgube u prevodu,

00:04:22.041 --> 00:04:24.571
posledice mogu da budu katastrofalne.

00:04:24.571 --> 00:04:31.105
Kako je Margaret Atvud sjajno primetila:
"Rat nastaje kad jezik omane."

00:04:31.105 --> 00:04:34.643
Niko nije svestan toga
koliko tumači na konferencijama

00:04:34.643 --> 00:04:39.046
i oni marljivo rade iza kulisa
da bi se postarali da se to nikad ne desi.