WEBVTT

00:00:06.447 --> 00:00:10.949
In 1956, tijdens een
diplomatieke ontmoeting in Moskou,

00:00:10.949 --> 00:00:15.475
zei Sovjetleider Nikita Chroesjtsjov
tegen Westerse afgezanten:

00:00:15.475 --> 00:00:17.440
"My vas pokhoronim!"

00:00:17.440 --> 00:00:20.951
Zijn tolk maakte daar in het Engels van:

00:00:20.951 --> 00:00:23.483
"We gaan je begraven!"

00:00:23.483 --> 00:00:26.535
De Westerse wereld was geschokt,

00:00:26.535 --> 00:00:29.671
wat de spanning verhoogde
tussen de Sovjet-Unie en de VS,

00:00:29.671 --> 00:00:32.471
die in het heetst
van de Koude Oorlog zaten.

00:00:32.471 --> 00:00:38.101
Volgens sommigen wierp dit de relatie
tussen Oost en West wel tien jaar terug.

00:00:38.101 --> 00:00:43.410
Het bleek dat Chroesjtsjov's opmerking
te letterlijk was vertaald.

00:00:43.410 --> 00:00:46.862
In de context zouden de woorden
vertaald moeten zijn als:

00:00:46.862 --> 00:00:49.601
"We leven om jullie
begraven te zien worden",

00:00:49.601 --> 00:00:53.006
erop doelend dat het communisme
het kapitalisme zou overleven,

00:00:53.006 --> 00:00:55.185
een minder dreigend commentaar.

00:00:55.185 --> 00:00:57.891
Hoewel de bedoelde betekenis
uiteindelijk helder werd,

00:00:57.891 --> 00:01:00.824
was het eerste gevolg
van Chroesjtsjov's schijnbare woorden,

00:01:00.824 --> 00:01:02.533
dat de wereld een pad insloeg

00:01:02.533 --> 00:01:05.973
dat had kunnen leiden
tot een nucleaire veldslag.

00:01:05.973 --> 00:01:10.046
Als we kijken naar de complexiteit
van taal en cultuur,

00:01:10.046 --> 00:01:14.076
waarom gebeuren dit soort dingen
dan eigenlijk niet voortdurend?

00:01:14.076 --> 00:01:18.387
Dat zit hem grotendeels
in de ervaring en training van de tolken

00:01:18.387 --> 00:01:21.196
om taalbarrières te voorkomen.

00:01:21.196 --> 00:01:25.270
Heel lang werd het tolken
vooral achtereenvolgens gedaan,

00:01:25.270 --> 00:01:30.441
met sprekers en tolken die even pauzeerden
om de ander te laten praten.

00:01:30.441 --> 00:01:33.069
Maar na de komst van de radio

00:01:33.069 --> 00:01:38.698
werd het simultaantolken ontwikkeld
in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog.

00:01:38.698 --> 00:01:40.608
Bij deze simultaanmanier

00:01:40.608 --> 00:01:44.071
vertalen tolken ogenblikkelijk
de woorden van de spreker

00:01:44.071 --> 00:01:46.572
in een microfoon terwijl hij spreekt.

00:01:46.572 --> 00:01:47.822
Zonder pauzes.

00:01:47.822 --> 00:01:52.265
De mensen in het publiek
kunnen de taal kiezen die ze willen horen.

00:01:52.265 --> 00:01:54.727
Aan de voorkant
lijkt alles naadloos te gaan,

00:01:54.727 --> 00:01:56.256
maar achter de schermen

00:01:56.256 --> 00:01:58.480
werken de tolken er onophoudelijk aan

00:01:58.480 --> 00:02:02.260
elk idee over te brengen
zoals het bedoeld is.

00:02:02.260 --> 00:02:04.308
Dat is niet gemakkelijk.

00:02:04.308 --> 00:02:09.578
Het kost meer dan twee jaar opleiding
voor professionals die al tweetalig zijn,

00:02:09.578 --> 00:02:13.472
om hun woordenschat uit te breiden
en de benodigde vaardigheid te krijgen

00:02:13.472 --> 00:02:16.672
om tolk te worden voor conferenties.

00:02:16.672 --> 00:02:21.110
Om te wennen aan de onnatuurlijke taak
van het spreken terwijl je luistert,

00:02:21.110 --> 00:02:22.603
schaduwen studenten sprekers

00:02:22.603 --> 00:02:27.149
en herhalen elk woord dat ze horen
in dezelfde taal.

00:02:27.149 --> 00:02:30.616
Na een tijdje beginnen ze
te omschrijven wat er gezegd wordt,

00:02:30.616 --> 00:02:33.416
terwijl ze direct
stilistische verbeteringen maken.

00:02:33.416 --> 00:02:36.545
Op een gegeven moment
wordt met een tweede taal begonnen.

00:02:36.545 --> 00:02:41.510
Zo worden nieuwe neurale verbindingen
gemaakt in het brein van de tolk

00:02:41.510 --> 00:02:46.325
en wordt het continu herformuleren
langzaam een tweede natuur.

00:02:46.325 --> 00:02:49.167
Na een tijd hard zwoegen,

00:02:49.167 --> 00:02:53.981
beheerst de tolk een breed scala aan trucs
om gelijke tred te houden met de snelheid,

00:02:53.981 --> 00:02:55.912
om met de terminologie om te gaan,

00:02:55.912 --> 00:02:59.286
en een hoop accenten aan te kunnen.

00:02:59.286 --> 00:03:02.511
Ze kunnen terugvallen
op afkortingen voor lange namen,

00:03:02.511 --> 00:03:05.074
algemene termen in plaats van specifieke,

00:03:05.074 --> 00:03:08.446
of verwijzen naar dia's
of andere visuele hulpmiddelen.

00:03:08.446 --> 00:03:11.395
Ze kunnen zelfs een term
in de brontaal laten staan

00:03:11.395 --> 00:03:14.670
en ondertussen naar
het beste equivalent zoeken.

00:03:14.670 --> 00:03:19.388
Tolken zijn ook bedreven
in het scheppen van orde in de chaos.

00:03:19.388 --> 00:03:23.614
Bedenk dat ze niet weten
wat er gezegd gaat worden,

00:03:23.614 --> 00:03:26.666
of hoe duidelijk
de uitspraak van de spreker is.

00:03:26.666 --> 00:03:29.322
Ze kunnen altijd
voor verrassingen komen te staan.

00:03:29.322 --> 00:03:32.109
Ze moeten vaak presteren
voor duizenden mensen

00:03:32.109 --> 00:03:34.222
in erg imponerende situaties,

00:03:34.222 --> 00:03:36.621
zoals de Algemene Vergadering van de VN.

00:03:36.621 --> 00:03:38.572
Om hun emoties onder controle te houden,

00:03:38.572 --> 00:03:40.924
bereiden ze hun sessie goed voor,

00:03:40.924 --> 00:03:43.166
maken ze vooraf woordenlijsten,

00:03:43.166 --> 00:03:45.354
lezen ze zich goed in het onderwerp in,

00:03:45.354 --> 00:03:48.474
en kijken oude spreekbeurten
over het onderwerp door.

00:03:48.474 --> 00:03:51.417
En als laatste:
tolken werken in tweetallen.

00:03:51.417 --> 00:03:55.940
De ene colllega is druk bezig
om de spreekbeurten te vertalen

00:03:55.940 --> 00:03:58.973
en de ander geeft ondersteuning
door documenten op te zoeken,

00:03:58.973 --> 00:04:00.440
woorden op te zoeken

00:04:00.440 --> 00:04:03.163
en relevante informatie na te pluizen.

00:04:03.163 --> 00:04:07.263
Omdat simultaan tolken
erg intensief werk is,

00:04:07.263 --> 00:04:10.665
wisselen ze elke 30 minuten van rol.

00:04:10.665 --> 00:04:14.769
Succes is erg afhankelijk
van goede samenwerking.

00:04:14.769 --> 00:04:17.459
Taal is ingewikkeld

00:04:17.459 --> 00:04:22.041
en als een abstracte of genuanceerde term
in de vertaling verloren gaat,

00:04:22.041 --> 00:04:24.571
kan het gevolg desastreus zijn.

00:04:24.571 --> 00:04:27.545
Zoals Margaret Atwood zei:

00:04:27.545 --> 00:04:31.105
"Als de taal tekort schiet,
krijg je oorlog."

00:04:31.105 --> 00:04:34.643
Conferentietolken
beseffen dat al helemaal.

00:04:34.643 --> 00:04:39.466
Ze werken hard achter de schermen
om dat te voorkomen.