1
00:00:06,447 --> 00:00:10,949
In 1956, tijdens een
diplomatieke ontmoeting in Moskou,

2
00:00:10,949 --> 00:00:15,475
zei Sovjetleider Nikita Chroesjtsjov
tegen Westerse afgezanten:

3
00:00:15,475 --> 00:00:17,440
"My vas pokhoronim!"

4
00:00:17,440 --> 00:00:20,951
Zijn tolk maakte daar in het Engels van:

5
00:00:20,951 --> 00:00:23,483
"We gaan je begraven!"

6
00:00:23,483 --> 00:00:26,535
De Westerse wereld was geschokt,

7
00:00:26,535 --> 00:00:29,671
wat de spanning verhoogde
tussen de Sovjet-Unie en de VS,

8
00:00:29,671 --> 00:00:32,471
die in het heetst
van de Koude Oorlog zaten.

9
00:00:32,471 --> 00:00:38,101
Volgens sommigen wierp dit de relatie
tussen Oost en West wel tien jaar terug.

10
00:00:38,101 --> 00:00:43,410
Het bleek dat Chroesjtsjov's opmerking
te letterlijk was vertaald.

11
00:00:43,410 --> 00:00:46,862
In de context zouden de woorden
vertaald moeten zijn als:

12
00:00:46,862 --> 00:00:49,601
"We leven om jullie
begraven te zien worden",

13
00:00:49,601 --> 00:00:53,006
erop doelend dat het communisme
het kapitalisme zou overleven,

14
00:00:53,006 --> 00:00:55,185
een minder dreigend commentaar.

15
00:00:55,185 --> 00:00:57,891
Hoewel de bedoelde betekenis
uiteindelijk helder werd,

16
00:00:57,891 --> 00:01:00,824
was het eerste gevolg
van Chroesjtsjov's schijnbare woorden,

17
00:01:00,824 --> 00:01:02,533
dat de wereld een pad insloeg

18
00:01:02,533 --> 00:01:05,973
dat had kunnen leiden
tot een nucleaire veldslag.

19
00:01:05,973 --> 00:01:10,046
Als we kijken naar de complexiteit
van taal en cultuur,

20
00:01:10,046 --> 00:01:14,076
waarom gebeuren dit soort dingen
dan eigenlijk niet voortdurend?

21
00:01:14,076 --> 00:01:18,387
Dat zit hem grotendeels
in de ervaring en training van de tolken

22
00:01:18,387 --> 00:01:21,196
om taalbarrières te voorkomen.

23
00:01:21,196 --> 00:01:25,270
Heel lang werd het tolken
vooral achtereenvolgens gedaan,

24
00:01:25,270 --> 00:01:30,441
met sprekers en tolken die even pauzeerden
om de ander te laten praten.

25
00:01:30,441 --> 00:01:33,069
Maar na de komst van de radio

26
00:01:33,069 --> 00:01:38,698
werd het simultaantolken ontwikkeld
in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog.

27
00:01:38,698 --> 00:01:40,608
Bij deze simultaanmanier

28
00:01:40,608 --> 00:01:44,071
vertalen tolken ogenblikkelijk
de woorden van de spreker

29
00:01:44,071 --> 00:01:46,572
in een microfoon terwijl hij spreekt.

30
00:01:46,572 --> 00:01:47,822
Zonder pauzes.

31
00:01:47,822 --> 00:01:52,265
De mensen in het publiek
kunnen de taal kiezen die ze willen horen.

32
00:01:52,265 --> 00:01:54,727
Aan de voorkant
lijkt alles naadloos te gaan,

33
00:01:54,727 --> 00:01:56,256
maar achter de schermen

34
00:01:56,256 --> 00:01:58,480
werken de tolken er onophoudelijk aan

35
00:01:58,480 --> 00:02:02,260
elk idee over te brengen
zoals het bedoeld is.

36
00:02:02,260 --> 00:02:04,308
Dat is niet gemakkelijk.

37
00:02:04,308 --> 00:02:09,578
Het kost meer dan twee jaar opleiding
voor professionals die al tweetalig zijn,

38
00:02:09,578 --> 00:02:13,472
om hun woordenschat uit te breiden
en de benodigde vaardigheid te krijgen

39
00:02:13,472 --> 00:02:16,672
om tolk te worden voor conferenties.

40
00:02:16,672 --> 00:02:21,110
Om te wennen aan de onnatuurlijke taak
van het spreken terwijl je luistert,

41
00:02:21,110 --> 00:02:22,603
schaduwen studenten sprekers

42
00:02:22,603 --> 00:02:27,149
en herhalen elk woord dat ze horen
in dezelfde taal.

43
00:02:27,149 --> 00:02:30,616
Na een tijdje beginnen ze
te omschrijven wat er gezegd wordt,

44
00:02:30,616 --> 00:02:33,416
terwijl ze direct
stilistische verbeteringen maken.

45
00:02:33,416 --> 00:02:36,545
Op een gegeven moment
wordt met een tweede taal begonnen.

46
00:02:36,545 --> 00:02:41,510
Zo worden nieuwe neurale verbindingen
gemaakt in het brein van de tolk

47
00:02:41,510 --> 00:02:46,325
en wordt het continu herformuleren
langzaam een tweede natuur.

48
00:02:46,325 --> 00:02:49,167
Na een tijd hard zwoegen,

49
00:02:49,167 --> 00:02:53,981
beheerst de tolk een breed scala aan trucs
om gelijke tred te houden met de snelheid,

50
00:02:53,981 --> 00:02:55,912
om met de terminologie om te gaan,

51
00:02:55,912 --> 00:02:59,286
en een hoop accenten aan te kunnen.

52
00:02:59,286 --> 00:03:02,511
Ze kunnen terugvallen
op afkortingen voor lange namen,

53
00:03:02,511 --> 00:03:05,074
algemene termen in plaats van specifieke,

54
00:03:05,074 --> 00:03:08,446
of verwijzen naar dia's
of andere visuele hulpmiddelen.

55
00:03:08,446 --> 00:03:11,395
Ze kunnen zelfs een term
in de brontaal laten staan

56
00:03:11,395 --> 00:03:14,670
en ondertussen naar
het beste equivalent zoeken.

57
00:03:14,670 --> 00:03:19,388
Tolken zijn ook bedreven
in het scheppen van orde in de chaos.

58
00:03:19,388 --> 00:03:23,614
Bedenk dat ze niet weten
wat er gezegd gaat worden,

59
00:03:23,614 --> 00:03:26,666
of hoe duidelijk
de uitspraak van de spreker is.

60
00:03:26,666 --> 00:03:29,322
Ze kunnen altijd
voor verrassingen komen te staan.

61
00:03:29,322 --> 00:03:32,109
Ze moeten vaak presteren
voor duizenden mensen

62
00:03:32,109 --> 00:03:34,222
in erg imponerende situaties,

63
00:03:34,222 --> 00:03:36,621
zoals de Algemene Vergadering van de VN.

64
00:03:36,621 --> 00:03:38,572
Om hun emoties onder controle te houden,

65
00:03:38,572 --> 00:03:40,924
bereiden ze hun sessie goed voor,

66
00:03:40,924 --> 00:03:43,166
maken ze vooraf woordenlijsten,

67
00:03:43,166 --> 00:03:45,354
lezen ze zich goed in het onderwerp in,

68
00:03:45,354 --> 00:03:48,474
en kijken oude spreekbeurten
over het onderwerp door.

69
00:03:48,474 --> 00:03:51,417
En als laatste:
tolken werken in tweetallen.

70
00:03:51,417 --> 00:03:55,940
De ene colllega is druk bezig
om de spreekbeurten te vertalen

71
00:03:55,940 --> 00:03:58,973
en de ander geeft ondersteuning
door documenten op te zoeken,

72
00:03:58,973 --> 00:04:00,440
woorden op te zoeken

73
00:04:00,440 --> 00:04:03,163
en relevante informatie na te pluizen.

74
00:04:03,163 --> 00:04:07,263
Omdat simultaan tolken
erg intensief werk is,

75
00:04:07,263 --> 00:04:10,665
wisselen ze elke 30 minuten van rol.

76
00:04:10,665 --> 00:04:14,769
Succes is erg afhankelijk
van goede samenwerking.

77
00:04:14,769 --> 00:04:17,459
Taal is ingewikkeld

78
00:04:17,459 --> 00:04:22,041
en als een abstracte of genuanceerde term
in de vertaling verloren gaat,

79
00:04:22,041 --> 00:04:24,571
kan het gevolg desastreus zijn.

80
00:04:24,571 --> 00:04:27,545
Zoals Margaret Atwood zei:

81
00:04:27,545 --> 00:04:31,105
"Als de taal tekort schiet,
krijg je oorlog."

82
00:04:31,105 --> 00:04:34,643
Conferentietolken
beseffen dat al helemaal.

83
00:04:34,643 --> 00:04:39,466
Ze werken hard achter de schermen
om dat te voorkomen.