WEBVTT

00:00:06.827 --> 00:00:10.949
1956 թվականին, Մոսկվայում դիվանագիտական
մի հանդիպման ժամանակ

00:00:10.949 --> 00:00:15.475
ԽՍՀՄ-ի առաջնորդ Նիկիտա Խրուշչովը
Արևմտյան Բլոկի դիվանագետներին ասաց.

00:00:15.475 --> 00:00:17.468
«Мы вас похороним!»

00:00:17.468 --> 00:00:21.041
Նրա թարգմանիչը սա թարգմանեց որպես.

00:00:21.041 --> 00:00:23.483
«Մենք ձեզ կթաղե՛նք»:

00:00:23.483 --> 00:00:26.535
Այս պնդումը հարվածային ալիք 
առաջացրեց Արևմուտքում՝

00:00:26.535 --> 00:00:29.671
ավելի լարված իրավիճակ ստեղծելով
ԽՍՀՄ-ի և ԱՄՆ-ի միջև,

00:00:29.671 --> 00:00:32.471
որոնք այդ ժամանակ Սառը պատերազմի
մեջ էին:

00:00:32.471 --> 00:00:38.101
Ոմանք գտնում են, որ այս միջադեպը տասը տարի
հետ գցեց Արևելք-Արևմուտք հարաբերությունները:

00:00:38.101 --> 00:00:43.690
Ինչպես հետագայում պարզվում է, Խրուշչովի
ակնարկը չափից շատ բառացի էր թարգմանվել:

00:00:43.690 --> 00:00:46.862
Ըստ համատեքստի, նրա խոսքերը պետք է
թարգմանվեին, որպես.

00:00:46.862 --> 00:00:49.601
«Մենք կապրենք և կմասնակցենք
ձեր հողարկավորմանը»՝

00:00:49.601 --> 00:00:53.006
նշանակելով, որ Կոմունիզմը 
կհաղթի Կապիտալիզմին,

00:00:53.006 --> 00:00:55.255
ինչը ինքնին ավելի քիչ 
սպառնող ակնարկ է:

00:00:55.255 --> 00:00:57.891
Չնայած, որ սկզբնական իմաստը
վերջիվերջո պարզաբանվեց,

00:00:57.891 --> 00:01:00.824
Խրուշչովի բացահայտ բառերի
սկզբնական ազդեցությունը

00:01:00.824 --> 00:01:05.973
աշխարհը կանգնեցրեց ատոմային
աղետի ուղու վրա:

00:01:05.973 --> 00:01:10.046
Իսկ այժմ, երբ այդքան շատ են լեզվային և 
մշակութային շփման բարդությունները,

00:01:10.046 --> 00:01:14.076
ինչու՞ են նման դեպքերը
հազվադեպ լինում:

00:01:14.076 --> 00:01:18.387
Այս հարցի պատասխանը թաքնված է 
թարգմանիչների վարպետության և

00:01:18.387 --> 00:01:21.326
պատրաստվածության մեջ, որոնց շնորհիվ
հաղթահարվում են լեզվային արգելքները:

00:01:21.326 --> 00:01:25.270
Պատմության ընթացքում, թարգմանությունը
գերազանցապես հետևողական էր,

00:01:25.270 --> 00:01:30.441
խոսողները և թարգմանիչները դադարներ էին
անում՝ թույլ տալով միմյանց խոսել:

00:01:30.441 --> 00:01:33.069
Սակայն ռադիո տեխնոլոգիաների գյուտից հետո,

00:01:33.069 --> 00:01:38.698
II համաշխարհային պատերազմի շեմին ստեղծվեց
համաժամանակյա թարգմանության մի նոր եղանակ:

00:01:38.698 --> 00:01:40.608
Դրա ընթացքում

00:01:40.608 --> 00:01:44.071
թարգմանիչները ակնթարթորեն 
խոսափողի մեջ թարգմանում են

00:01:44.071 --> 00:01:46.822
խոսողի բառերը, մինչդեռ նա 
ելույթ է ունենում:

00:01:46.822 --> 00:01:50.106
Ունկնդիրները կարող են առանց
դադարների ընտրել այն լեզուն,

00:01:50.106 --> 00:01:52.295
որով ցանկանում են լսել ելույթը:

00:01:52.295 --> 00:01:54.727
Մակերեսորեն ամեն բան հեշտ է թվում,

00:01:54.727 --> 00:01:56.256
սակայն «վարագույրի ետևում»

00:01:56.256 --> 00:01:58.480
թարգմանիչները անդադար աշխատում են՝

00:01:58.480 --> 00:02:02.260
երաշխավորելու, որ խոսողի յուրաքանչյուր
միտք հստակորեն թարգմանվի:

00:02:02.260 --> 00:02:04.068
Եվ սա հեշտ չէ:

00:02:04.068 --> 00:02:09.578
Երկու լեզուների գերազանց տիրապետող 
մասնագետներից պահանջվում է մոտ երկու տարի՝

00:02:09.578 --> 00:02:13.472
հարստացնելու իրենց բառապաշարը և
ձեռք բերելու հմտություններ՝

00:02:13.472 --> 00:02:16.672
համագումարների թարգմանիչ
դառնալու համար:

00:02:16.672 --> 00:02:21.110
Միաժամանակ խոսելու և լսելու
անբնական սովորություն ձեռք բերելու համար

00:02:21.110 --> 00:02:22.603
ուսանողները խոսողի ետևից կրկնում են


00:02:22.603 --> 00:02:27.149
ամեն բառ՝ ճիշտ նույն կերպ, ինչպես
բուն լեզվում է հնչում:

00:02:27.149 --> 00:02:30.616
Ժամանակի ընթացքում սկսում են
բառափոխություն կատարել՝

00:02:30.616 --> 00:02:33.646
խոսելու ընթացքում ոճաբանական
շտկումներ անելով:

00:02:33.646 --> 00:02:36.665
Ի վերջո երկրորդ լեզուն է գործի
մեջ մտնում:

00:02:36.665 --> 00:02:41.510
Այսպիսի գործունեությունը թարգմանչի
ուղեղում նոր նեյրոնային ուղիներ է 
առաջացնում,

00:02:41.510 --> 00:02:46.325
և բառափոխությունը աստիճանաբար դառնում է
երկրորդ «ես»:

00:02:46.325 --> 00:02:49.167
Ժամանակի և ժրաջան աշխատանքի շնորհիվ
թարգմանիչը

00:02:49.167 --> 00:02:53.981
վարպետորեն սկսում է տիրապետել խոսքի 
արագությանը հետևելու բազում հնարքներին,

00:02:53.981 --> 00:02:55.912
կարողանում է հաղթահարել մարտահրավեր
նետող տերմինները

00:02:55.912 --> 00:02:59.286
և հասկանալ անթիվ-անհամար բարբառները:

00:02:59.286 --> 00:03:02.511
Նրանք կարող են կիրառել հապավումներ՝
երկար բառերը կրճատելու համար,

00:03:02.511 --> 00:03:05.074
կոնկրետ հասկացությունների փոխարեն
նախապատվությունը տալ ընդհանուրներին

00:03:05.074 --> 00:03:08.446
կամ էլ օգտագործել սլայդեր և
պատկերներ:

00:03:08.446 --> 00:03:11.395
Նրանք նույնիսկ կարող են հիմնական
լեզվից տերմիններ բաց թողնել,

00:03:11.395 --> 00:03:14.670
մինչդեռ փնտրում են ամենաճշգրիտ
համարժեքը:

00:03:14.670 --> 00:03:19.388
Թարգմանիչները նաև հմտանում են
քաոսային իրավիճակում իրենց չկորցնել:

00:03:19.388 --> 00:03:23.754
Հիշե՛ք, նրանք չեն կարող որոշել,
թե ով, ինչ կասի,

00:03:23.754 --> 00:03:26.666
կամ էլ որքան հստակ կլինի
ելույթ ունեցողի խոսքը:

00:03:26.666 --> 00:03:29.322
Ամեն բանի պետք է պատրաստ լինել:

00:03:29.322 --> 00:03:32.109
Նաև, նրանք հաճախ ելույթ են ունենում
հազարավոր մարդկանց առջև

00:03:32.109 --> 00:03:34.222
և չափազանց ճնշող վայրերում,

00:03:34.222 --> 00:03:36.881
ինչպես օրինակ ՄԱԿ միջազգային ժողովի
ժամանակ:

00:03:36.881 --> 00:03:38.572
Իրենց հույզերը կառավարելու համար

00:03:38.572 --> 00:03:40.924
նրանք մանրակրկիտ կերպով նախապատրաստվում
են միջոցառմանը՝

00:03:40.924 --> 00:03:43.166
նախօրոք բառացանկ կազմելով,

00:03:43.166 --> 00:03:45.354
անհագորեն կարդալով թեմայի
վերաբերյալ նյութեր

00:03:45.354 --> 00:03:48.474
և վերանայելով նախորդ ելույթները:

00:03:48.474 --> 00:03:51.417
Վերջապես, թարգմանիչներն աշխատում
են զույգերով:

00:03:51.417 --> 00:03:55.940
Մինչդեռ մեկը «ուղիղ եթերում» 
թարգմանելով է զբաղված,

00:03:55.940 --> 00:03:58.973
մյուսը օգնում է՝ փաստաթղթերի 
վրա նշումներ կատարելով,

00:03:58.973 --> 00:04:00.440
փնտրելով անհրաժեշտ բառեր

00:04:00.440 --> 00:04:03.163
և տեղեկություն:

00:04:03.163 --> 00:04:07.263
Քանի որ համաժամանակյա թարգմանությունը
լարված կենտրոնացում է պահանջում,

00:04:07.263 --> 00:04:10.665
զույգերը ամեն 30 րոպեն մեկ
իրենց դերերով են փոխվում:

00:04:10.665 --> 00:04:14.769
Հաջողության հիմքում ընկած է 
հմուտ համագործակցությունը:

00:04:14.769 --> 00:04:17.459
Լեզուն խրթին է,

00:04:17.459 --> 00:04:22.041
և երբ վերացական կամ չնչին 
հասկացությունները սխալ են թարգմանվում,

00:04:22.041 --> 00:04:24.571
հետևանքները կարող են աղետաբեր լինել:

00:04:24.571 --> 00:04:31.105
Ինչպես Մարգարեթ Էթվուդն է ասել.
«Երբ լեզուն անզոր է, պատերազմ է սկսում»:

00:04:31.105 --> 00:04:34.643
Բոլորից լավ այս մասին գիտեն
բանակցությունների թարգմանիչները,

00:04:34.643 --> 00:04:39.046
որ քրտնաջան աշխատում են ետնաբեմում՝
անելով ամեն հնարավոր բան, որ դա չլինի: