1956 թվականին, Մոսկվայում դիվանագիտական
մի հանդիպման ժամանակ

ԽՍՀՄ-ի առաջնորդ Նիկիտա Խրուշչովը
Արևմտյան Բլոկի դիվանագետներին ասաց.

«Мы вас похороним!»

Նրա թարգմանիչը սա թարգմանեց որպես.

«Մենք ձեզ կթաղե՛նք»:

Այս պնդումը հարվածային ալիք 
առաջացրեց Արևմուտքում՝

ավելի լարված իրավիճակ ստեղծելով
ԽՍՀՄ-ի և ԱՄՆ-ի միջև,

որոնք այդ ժամանակ Սառը պատերազմի
մեջ էին:

Ոմանք գտնում են, որ այս միջադեպը տասը տարի
հետ գցեց Արևելք-Արևմուտք հարաբերությունները:

Ինչպես հետագայում պարզվում է, Խրուշչովի
ակնարկը չափից շատ բառացի էր թարգմանվել:

Ըստ համատեքստի, նրա խոսքերը պետք է
թարգմանվեին, որպես.

«Մենք կապրենք և կմասնակցենք
ձեր հողարկավորմանը»՝

նշանակելով, որ Կոմունիզմը 
կհաղթի Կապիտալիզմին,

ինչը ինքնին ավելի քիչ 
սպառնող ակնարկ է:

Չնայած, որ սկզբնական իմաստը
վերջիվերջո պարզաբանվեց,

Խրուշչովի բացահայտ բառերի
սկզբնական ազդեցությունը

աշխարհը կանգնեցրեց ատոմային
աղետի ուղու վրա:

Իսկ այժմ, երբ այդքան շատ են լեզվային և 
մշակութային շփման բարդությունները,

ինչու՞ են նման դեպքերը
հազվադեպ լինում:

Այս հարցի պատասխանը թաքնված է 
թարգմանիչների վարպետության և

պատրաստվածության մեջ, որոնց շնորհիվ
հաղթահարվում են լեզվային արգելքները:

Պատմության ընթացքում, թարգմանությունը
գերազանցապես հետևողական էր,

խոսողները և թարգմանիչները դադարներ էին
անում՝ թույլ տալով միմյանց խոսել:

Սակայն ռադիո տեխնոլոգիաների գյուտից հետո,

II համաշխարհային պատերազմի շեմին ստեղծվեց
համաժամանակյա թարգմանության մի նոր եղանակ:

Դրա ընթացքում

թարգմանիչները ակնթարթորեն 
խոսափողի մեջ թարգմանում են

խոսողի բառերը, մինչդեռ նա 
ելույթ է ունենում:

Ունկնդիրները կարող են առանց
դադարների ընտրել այն լեզուն,

որով ցանկանում են լսել ելույթը:

Մակերեսորեն ամեն բան հեշտ է թվում,

սակայն «վարագույրի ետևում»

թարգմանիչները անդադար աշխատում են՝

երաշխավորելու, որ խոսողի յուրաքանչյուր
միտք հստակորեն թարգմանվի:

Եվ սա հեշտ չէ:

Երկու լեզուների գերազանց տիրապետող 
մասնագետներից պահանջվում է մոտ երկու տարի՝

հարստացնելու իրենց բառապաշարը և
ձեռք բերելու հմտություններ՝

համագումարների թարգմանիչ
դառնալու համար:

Միաժամանակ խոսելու և լսելու
անբնական սովորություն ձեռք բերելու համար

ուսանողները խոսողի ետևից կրկնում են

ամեն բառ՝ ճիշտ նույն կերպ, ինչպես
բուն լեզվում է հնչում:

Ժամանակի ընթացքում սկսում են
բառափոխություն կատարել՝

խոսելու ընթացքում ոճաբանական
շտկումներ անելով:

Ի վերջո երկրորդ լեզուն է գործի
մեջ մտնում:

Այսպիսի գործունեությունը թարգմանչի
ուղեղում նոր նեյրոնային ուղիներ է 
առաջացնում,

և բառափոխությունը աստիճանաբար դառնում է
երկրորդ «ես»:

Ժամանակի և ժրաջան աշխատանքի շնորհիվ
թարգմանիչը

վարպետորեն սկսում է տիրապետել խոսքի 
արագությանը հետևելու բազում հնարքներին,

կարողանում է հաղթահարել մարտահրավեր
նետող տերմինները

և հասկանալ անթիվ-անհամար բարբառները:

Նրանք կարող են կիրառել հապավումներ՝
երկար բառերը կրճատելու համար,

կոնկրետ հասկացությունների փոխարեն
նախապատվությունը տալ ընդհանուրներին

կամ էլ օգտագործել սլայդեր և
պատկերներ:

Նրանք նույնիսկ կարող են հիմնական
լեզվից տերմիններ բաց թողնել,

մինչդեռ փնտրում են ամենաճշգրիտ
համարժեքը:

Թարգմանիչները նաև հմտանում են
քաոսային իրավիճակում իրենց չկորցնել:

Հիշե՛ք, նրանք չեն կարող որոշել,
թե ով, ինչ կասի,

կամ էլ որքան հստակ կլինի
ելույթ ունեցողի խոսքը:

Ամեն բանի պետք է պատրաստ լինել:

Նաև, նրանք հաճախ ելույթ են ունենում
հազարավոր մարդկանց առջև

և չափազանց ճնշող վայրերում,

ինչպես օրինակ ՄԱԿ միջազգային ժողովի
ժամանակ:

Իրենց հույզերը կառավարելու համար

նրանք մանրակրկիտ կերպով նախապատրաստվում
են միջոցառմանը՝

նախօրոք բառացանկ կազմելով,

անհագորեն կարդալով թեմայի
վերաբերյալ նյութեր

և վերանայելով նախորդ ելույթները:

Վերջապես, թարգմանիչներն աշխատում
են զույգերով:

Մինչդեռ մեկը «ուղիղ եթերում» 
թարգմանելով է զբաղված,

մյուսը օգնում է՝ փաստաթղթերի 
վրա նշումներ կատարելով,

փնտրելով անհրաժեշտ բառեր

և տեղեկություն:

Քանի որ համաժամանակյա թարգմանությունը
լարված կենտրոնացում է պահանջում,

զույգերը ամեն 30 րոպեն մեկ
իրենց դերերով են փոխվում:

Հաջողության հիմքում ընկած է 
հմուտ համագործակցությունը:

Լեզուն խրթին է,

և երբ վերացական կամ չնչին 
հասկացությունները սխալ են թարգմանվում,

հետևանքները կարող են աղետաբեր լինել:

Ինչպես Մարգարեթ Էթվուդն է ասել.
«Երբ լեզուն անզոր է, պատերազմ է սկսում»:

Բոլորից լավ այս մասին գիտեն
բանակցությունների թարգմանիչները,

որ քրտնաջան աշխատում են ետնաբեմում՝
անելով ամեն հնարավոր բան, որ դա չլինի: