WEBVTT

00:00:05.504 --> 00:00:07.398
Кога бев дете,

00:00:07.398 --> 00:00:10.959
најмногу стравувавме 
од нуклеарна војна.

00:00:11.819 --> 00:00:15.085
Затоа, во подрумот
имавме вакво буре

00:00:15.085 --> 00:00:17.656
полно со конзерви храна и вода.

00:00:18.256 --> 00:00:19.901
Во случај на нуклеарен напад,

00:00:19.901 --> 00:00:24.637
требаше да слеземе долу,
да се скриеме и да јадеме од бурето.

NOTE Paragraph

00:00:25.877 --> 00:00:29.597
Денес, најголемиот ризик
од глобална катастрофа

00:00:29.597 --> 00:00:32.457
не изгледа вака.

00:00:32.457 --> 00:00:35.238
Сега, изгледа вака.

00:00:36.438 --> 00:00:41.929
Ако нешто убие над 10 милиони луѓе
во наредните неколку децении,

00:00:41.929 --> 00:00:45.314
најверојатно тоа ќе биде
високо заразен вирус,

00:00:45.314 --> 00:00:47.792
а не војна.

00:00:47.792 --> 00:00:51.679
Не проектили, туку микроби.

00:00:51.679 --> 00:00:53.878
Делумно, причината за ова е

00:00:53.878 --> 00:00:58.081
големата инвестиција во 
одвикнување од нуклеарното оружје.

00:00:58.081 --> 00:01:03.179
Но, немаме инвестирано доволно
во систем што би сопрел епидемија.

00:01:04.129 --> 00:01:07.463
Не сме подготвени за следната епидемија.

NOTE Paragraph

00:01:08.023 --> 00:01:09.758
Да го погледеме примерот
со еболата.

00:01:09.758 --> 00:01:13.615
Сигурно сите читавте за неа 
во весниците,

00:01:13.615 --> 00:01:15.221
за многуте предизвици.

00:01:15.221 --> 00:01:18.876
Јас ја следев внимателно
преку аналитички алатки

00:01:18.876 --> 00:01:23.721
со кои го набљудувавме
искоренувањето на детската парализа.

00:01:23.721 --> 00:01:25.573
И кога ќе видите што се случи,

00:01:25.573 --> 00:01:30.081
сфаќате дека проблемот не беше 
нефункционалниот систем,

00:01:30.081 --> 00:01:33.649
туку неговото непостоење.

00:01:34.589 --> 00:01:39.028
Всушност, имаше видливи недостатоци.

NOTE Paragraph

00:01:39.028 --> 00:01:43.940
Немавме група на епидемиолози
подготвени да реагираат на терен,

00:01:43.940 --> 00:01:47.696
да видат каква е болеста,
да видат колку се раширила.

00:01:47.696 --> 00:01:50.452
Извештаите доаѓаа на хартија.

00:01:50.452 --> 00:01:52.808
На интернет се поставуваа
со задоцнување,

00:01:52.808 --> 00:01:55.032
и беа многу неверодостојни.

00:01:55.402 --> 00:01:57.958
Немавме медицински тим 
што е подготвен да дејствува.

00:01:57.958 --> 00:02:00.453
Немавме начин 
како да ги подготвиме луѓето.

00:02:00.453 --> 00:02:05.784
"Лекари без граници" одлично 
ги координираа доброволците.

00:02:05.784 --> 00:02:08.880
Но сепак, бевме поспори 
од што требаше

00:02:08.880 --> 00:02:12.022
при носењето илјадници стручни лица 
во овие земји.

00:02:12.022 --> 00:02:19.507
За голема епидемија, потребни ни се 
стотици илјади стручни лица.

00:02:20.752 --> 00:02:25.155
Немаше кој да го надгледува
пристапот на лекување.

00:02:25.155 --> 00:02:26.946
Никој да види како се дијагностицира.

00:02:26.946 --> 00:02:30.243
Никој, кој може да одреди
кои средства треба да се користат.

00:02:30.243 --> 00:02:33.723
На пример, можевме
да земеме крв од преживеаните,

00:02:33.723 --> 00:02:39.158
да ја процесираме и искористиме плазмата 
за да ги заштитиме луѓето.

00:02:39.158 --> 00:02:41.764
Но, тоа никогаш не се испроба.

NOTE Paragraph

00:02:41.764 --> 00:02:43.520
Имаше многу недостатоци.

00:02:43.520 --> 00:02:47.415
А ваквите нешта
се глобален неуспех.

00:02:48.305 --> 00:02:54.863
СЗО е финансирана да ги следи епидемиите, 
но не и да ги прави останативе работи.

00:02:55.049 --> 00:02:57.842
Во филмовите сè е поинаку.

00:02:57.842 --> 00:03:02.674
Имате група од згодни епидемиолози 
подготвени за акција.

00:03:02.674 --> 00:03:08.446
Упаѓаат, ја спасуваат ситуацијата,
но сето тоа е само Холивуд.

NOTE Paragraph

00:03:10.177 --> 00:03:14.287
Ако не се подготвиме соодветно,
следната епидемија

00:03:14.287 --> 00:03:18.085
може да биде драстично 
попогубна од еболата.

00:03:18.735 --> 00:03:23.531
Да ја погледнеме прогресијата на ебола
во текот на годинава (2015).

00:03:24.311 --> 00:03:27.149
Околу 10 000 луѓе починаа,

00:03:27.149 --> 00:03:31.846
и речиси сите беа од три
западноафрички земји.

00:03:31.846 --> 00:03:34.433
Има 3 причини зошто
не се рашири повеќе.

00:03:34.433 --> 00:03:38.874
Првата е поради херојската работа 
на здравствените работници.

00:03:38.874 --> 00:03:42.136
Тие ги најдоа луѓето и
спречија понатамошни инфекции.

00:03:42.136 --> 00:03:44.621
Втората е поради природата на вирусот.

00:03:44.621 --> 00:03:47.697
Еболата не се пренсува преку воздух.

00:03:47.697 --> 00:03:49.810
И додека се заразни,

00:03:49.810 --> 00:03:53.120
повеќето луѓе се толку болни,
што не стануваат од кревет.

00:03:54.220 --> 00:03:58.411
Третата е затоа што не стигна
до многу урбани места.

00:03:58.411 --> 00:04:00.115
А тоа беше чиста среќа.

00:04:00.115 --> 00:04:02.355
Да стигнеше до повеќе
урбани места,

00:04:02.355 --> 00:04:05.877
бројот на случаи
ќе беше далеку поголем.

NOTE Paragraph

00:04:05.877 --> 00:04:09.466
Следниот пат, можеби ќе немаме
ваквка среќа.

00:04:09.466 --> 00:04:14.530
Може да имаме вирус каде заболените
се чувствуваат добро, иако се заразни

00:04:14.530 --> 00:04:17.842
па се возат со авион
или одат во продавница.

00:04:17.842 --> 00:04:20.846
Изворот на вирусот може да е
природна епидемија како еболата,

00:04:20.846 --> 00:04:22.826
но може да биде и биотероризам.

00:04:22.826 --> 00:04:27.474
Значи, постои можност 
нештата да бидат далеку полоши.

NOTE Paragraph

00:04:27.474 --> 00:04:33.475
Всушност, да погледнеме модел 
на вирус кој се шири преку воздух,

00:04:33.475 --> 00:04:37.070
како шпанскиот грип од 1918 г.

00:04:37.630 --> 00:04:39.560
Еве што би се случило:

00:04:39.560 --> 00:04:43.558
би се проширил низ светот
со огромна брзина.

00:04:43.558 --> 00:04:48.683
Можете да видите дека над 30 милиони луѓе
починале од таа епидемија.

00:04:48.683 --> 00:04:50.496
Ова е сериозен проблем.

00:04:50.496 --> 00:04:52.257
И треба да нè загрижи.

NOTE Paragraph

00:04:52.257 --> 00:04:56.692
Всушност, можеме да изградиме
солиден одбранбен систем.

00:04:56.692 --> 00:05:01.836
Ги имаме научните и 
технолошките придобивки.

00:05:01.836 --> 00:05:02.973
Имаме мобилни телефони

00:05:02.973 --> 00:05:06.140
за да добиваме и даваме информации
на јавноста.

00:05:06.140 --> 00:05:10.319
Имаме сателитски мапи, со кои следиме
каде се луѓето и каде се движат.

00:05:10.319 --> 00:05:12.627
Имаме предност во биологијата

00:05:12.627 --> 00:05:16.453
која може драматично да го намали
времето за испитување на патогенот

00:05:16.453 --> 00:05:21.322
и да создадеме соодветни 
лекови и вакцини.

00:05:21.322 --> 00:05:22.888
Ги имаме средствата,

00:05:22.888 --> 00:05:27.500
но тие треба да се стават
во глобален здравствен систем.

00:05:27.500 --> 00:05:29.793
И ни треба подготвеност за тоа.

NOTE Paragraph

00:05:29.793 --> 00:05:32.257
Според мене, најдобри лекции 
како да се подготвиме

00:05:32.257 --> 00:05:34.758
добиваме од начинот на кој војуваме.

00:05:34.758 --> 00:05:39.005
Имаме доволно време 
додека војниците чекаат.

00:05:39.005 --> 00:05:42.316
Имаме резерви во голем број.

00:05:42.316 --> 00:05:46.005
НАТО има мобилна единица
што може да се распореди многу брзо.

00:05:46.005 --> 00:05:49.455
НАТО спроведува воени вежби
за да провери дали луѓето се подготвени.

00:05:49.455 --> 00:05:51.883
Проверува дали се разбираат
во гориво и логистика

00:05:51.883 --> 00:05:54.241
и дали се разбираат 
на исти радио фреквенции?

00:05:54.241 --> 00:05:56.779
Значи, апсолутно се подготвени за акција.

00:05:56.779 --> 00:06:01.134
Тоа се потребните нешта 
за соочување со епидемија.

NOTE Paragraph

00:06:01.134 --> 00:06:03.301
Кои се најважните работи?

00:06:03.301 --> 00:06:08.591
Прво - цврсти здравствени системи
во сиромашните земји.

00:06:08.591 --> 00:06:11.778
Таму каде мајките 
можат да се породат безбедно,

00:06:11.778 --> 00:06:13.465
и децата ќе ги примат сите вакцини.

00:06:13.465 --> 00:06:17.634
Но исто така, и каде што 
заразата ќе се открие многу брзо.

00:06:17.854 --> 00:06:19.935
Потребни ни се
резервни медицински корпуси;

00:06:19.935 --> 00:06:22.501
многу обучени и искусни луѓе,

00:06:22.501 --> 00:06:25.853
подготвени да дејствуваат, 
со нивната експертиза.

00:06:25.853 --> 00:06:30.266
Потоа, треба да ги поврземе 
медицинските лица со војската,

00:06:30.266 --> 00:06:34.417
и да ја искористиме војската
за брзо движење, логистика

00:06:34.417 --> 00:06:36.220
и за обезбедување на подрачјата.

00:06:36.220 --> 00:06:39.129
Потребно е да направиме симулации,

00:06:39.129 --> 00:06:43.927
"вирусни" вежби, наместо воени вежби, 
за да видиме каде се пропустите.

00:06:43.927 --> 00:06:46.723
Последниот пат кога спроведовме
"вирусна" вежба во САД

00:06:46.723 --> 00:06:50.443
беше во 2001 г.,
и не помина добро.

00:06:50.453 --> 00:06:55.490
До сега, вирусите водат 1:0.

00:06:55.490 --> 00:07:01.609
На крај, потребно е истражување и развој
на вакцините и дијагностиката.

00:07:01.609 --> 00:07:05.246
Постојат големи откритија,
како адено-асоцираниот вирус,

00:07:05.246 --> 00:07:09.229
кои би можеле да делуваат многу брзо.

NOTE Paragraph

00:07:09.229 --> 00:07:12.599
Немам точни пресметки 
колку ова би чинело,

00:07:12.599 --> 00:07:17.095
но, знам дека е многу поевтино
споредено со потенцијалната штета.

00:07:17.095 --> 00:07:21.740
Светската банка проценува дека
при светска епидемија на грип,

00:07:21.740 --> 00:07:25.465
светското богатство ќе се намали
за над 3 трилиони долари

00:07:25.465 --> 00:07:29.332
и ќе имаме милиони 
и милиони смртни случаи.

00:07:29.332 --> 00:07:32.317
Овие инвестиции
нудат значајни придобивки

00:07:32.317 --> 00:07:34.518
и значат повеќе
од подготвеност за епидемија.

00:07:34.518 --> 00:07:36.982
Примарното здравство, истражувањето
и развојот,

00:07:36.982 --> 00:07:39.812
ќе ги намалат трошоците 
во светското здравство

00:07:39.812 --> 00:07:43.502
и ќе го направат светот 
поправичен и побезбеден.

NOTE Paragraph

00:07:43.502 --> 00:07:46.864
Затоа, сметам дека ова треба 
да ни биде приоритет.

00:07:47.514 --> 00:07:48.980
Нема потерба од паника.

00:07:48.980 --> 00:07:53.469
Не треба да складираме шпагети 
или да се криеме во подрум.

00:07:53.469 --> 00:07:57.309
Но, мора да почнеме веднаш,
бидејќи времето не е на наша страна.

NOTE Paragraph

00:07:57.309 --> 00:08:03.524
Една позитивна работа 
од епидемијата на ебола е

00:08:03.524 --> 00:08:09.330
дека може да послужи како предупредување,
повик да се освестиме и подготвиме.

00:08:09.330 --> 00:08:14.978
Ако почнеме сега, ќе бидеме подготвени 
за следната епидемија.

NOTE Paragraph

00:08:14.978 --> 00:08:16.574
Ви благодарам.

NOTE Paragraph

00:08:16.574 --> 00:08:19.868
(Аплауз)