1
00:00:05,504 --> 00:00:07,398
Кога бев дете,

2
00:00:07,398 --> 00:00:10,959
најмногу стравувавме 
од нуклеарна војна.

3
00:00:11,819 --> 00:00:15,085
Затоа, во подрумот
имавме вакво буре

4
00:00:15,085 --> 00:00:17,656
полно со конзерви храна и вода.

5
00:00:18,256 --> 00:00:19,901
Во случај на нуклеарен напад,

6
00:00:19,901 --> 00:00:24,637
требаше да слеземе долу,
да се скриеме и да јадеме од бурето.

7
00:00:25,877 --> 00:00:29,597
Денес, најголемиот ризик
од глобална катастрофа

8
00:00:29,597 --> 00:00:32,457
не изгледа вака.

9
00:00:32,457 --> 00:00:35,238
Сега, изгледа вака.

10
00:00:36,438 --> 00:00:41,929
Ако нешто убие над 10 милиони луѓе
во наредните неколку децении,

11
00:00:41,929 --> 00:00:45,314
најверојатно тоа ќе биде
високо заразен вирус,

12
00:00:45,314 --> 00:00:47,792
а не војна.

13
00:00:47,792 --> 00:00:51,679
Не проектили, туку микроби.

14
00:00:51,679 --> 00:00:53,878
Делумно, причината за ова е

15
00:00:53,878 --> 00:00:58,081
големата инвестиција во 
одвикнување од нуклеарното оружје.

16
00:00:58,081 --> 00:01:03,179
Но, немаме инвестирано доволно
во систем што би сопрел епидемија.

17
00:01:04,129 --> 00:01:07,463
Не сме подготвени за следната епидемија.

18
00:01:08,023 --> 00:01:09,758
Да го погледеме примерот
со еболата.

19
00:01:09,758 --> 00:01:13,615
Сигурно сите читавте за неа 
во весниците,

20
00:01:13,615 --> 00:01:15,221
за многуте предизвици.

21
00:01:15,221 --> 00:01:18,876
Јас ја следев внимателно
преку аналитички алатки

22
00:01:18,876 --> 00:01:23,721
со кои го набљудувавме
искоренувањето на детската парализа.

23
00:01:23,721 --> 00:01:25,573
И кога ќе видите што се случи,

24
00:01:25,573 --> 00:01:30,081
сфаќате дека проблемот не беше 
нефункционалниот систем,

25
00:01:30,081 --> 00:01:33,649
туку неговото непостоење.

26
00:01:34,589 --> 00:01:39,028
Всушност, имаше видливи недостатоци.

27
00:01:39,028 --> 00:01:43,940
Немавме група на епидемиолози
подготвени да реагираат на терен,

28
00:01:43,940 --> 00:01:47,696
да видат каква е болеста,
да видат колку се раширила.

29
00:01:47,696 --> 00:01:50,452
Извештаите доаѓаа на хартија.

30
00:01:50,452 --> 00:01:52,808
На интернет се поставуваа
со задоцнување,

31
00:01:52,808 --> 00:01:55,032
и беа многу неверодостојни.

32
00:01:55,402 --> 00:01:57,958
Немавме медицински тим 
што е подготвен да дејствува.

33
00:01:57,958 --> 00:02:00,453
Немавме начин 
како да ги подготвиме луѓето.

34
00:02:00,453 --> 00:02:05,784
"Лекари без граници" одлично 
ги координираа доброволците.

35
00:02:05,784 --> 00:02:08,880
Но сепак, бевме поспори 
од што требаше

36
00:02:08,880 --> 00:02:12,022
при носењето илјадници стручни лица 
во овие земји.

37
00:02:12,022 --> 00:02:19,507
За голема епидемија, потребни ни се 
стотици илјади стручни лица.

38
00:02:20,752 --> 00:02:25,155
Немаше кој да го надгледува
пристапот на лекување.

39
00:02:25,155 --> 00:02:26,946
Никој да види како се дијагностицира.

40
00:02:26,946 --> 00:02:30,243
Никој, кој може да одреди
кои средства треба да се користат.

41
00:02:30,243 --> 00:02:33,723
На пример, можевме
да земеме крв од преживеаните,

42
00:02:33,723 --> 00:02:39,158
да ја процесираме и искористиме плазмата 
за да ги заштитиме луѓето.

43
00:02:39,158 --> 00:02:41,764
Но, тоа никогаш не се испроба.

44
00:02:41,764 --> 00:02:43,520
Имаше многу недостатоци.

45
00:02:43,520 --> 00:02:47,415
А ваквите нешта
се глобален неуспех.

46
00:02:48,305 --> 00:02:54,863
СЗО е финансирана да ги следи епидемиите, 
но не и да ги прави останативе работи.

47
00:02:55,049 --> 00:02:57,842
Во филмовите сè е поинаку.

48
00:02:57,842 --> 00:03:02,674
Имате група од згодни епидемиолози 
подготвени за акција.

49
00:03:02,674 --> 00:03:08,446
Упаѓаат, ја спасуваат ситуацијата,
но сето тоа е само Холивуд.

50
00:03:10,177 --> 00:03:14,287
Ако не се подготвиме соодветно,
следната епидемија

51
00:03:14,287 --> 00:03:18,085
може да биде драстично 
попогубна од еболата.

52
00:03:18,735 --> 00:03:23,531
Да ја погледнеме прогресијата на ебола
во текот на годинава (2015).

53
00:03:24,311 --> 00:03:27,149
Околу 10 000 луѓе починаа,

54
00:03:27,149 --> 00:03:31,846
и речиси сите беа од три
западноафрички земји.

55
00:03:31,846 --> 00:03:34,433
Има 3 причини зошто
не се рашири повеќе.

56
00:03:34,433 --> 00:03:38,874
Првата е поради херојската работа 
на здравствените работници.

57
00:03:38,874 --> 00:03:42,136
Тие ги најдоа луѓето и
спречија понатамошни инфекции.

58
00:03:42,136 --> 00:03:44,621
Втората е поради природата на вирусот.

59
00:03:44,621 --> 00:03:47,697
Еболата не се пренсува преку воздух.

60
00:03:47,697 --> 00:03:49,810
И додека се заразни,

61
00:03:49,810 --> 00:03:53,120
повеќето луѓе се толку болни,
што не стануваат од кревет.

62
00:03:54,220 --> 00:03:58,411
Третата е затоа што не стигна
до многу урбани места.

63
00:03:58,411 --> 00:04:00,115
А тоа беше чиста среќа.

64
00:04:00,115 --> 00:04:02,355
Да стигнеше до повеќе
урбани места,

65
00:04:02,355 --> 00:04:05,877
бројот на случаи
ќе беше далеку поголем.

66
00:04:05,877 --> 00:04:09,466
Следниот пат, можеби ќе немаме
ваквка среќа.

67
00:04:09,466 --> 00:04:14,530
Може да имаме вирус каде заболените
се чувствуваат добро, иако се заразни

68
00:04:14,530 --> 00:04:17,842
па се возат со авион
или одат во продавница.

69
00:04:17,842 --> 00:04:20,846
Изворот на вирусот може да е
природна епидемија како еболата,

70
00:04:20,846 --> 00:04:22,826
но може да биде и биотероризам.

71
00:04:22,826 --> 00:04:27,474
Значи, постои можност 
нештата да бидат далеку полоши.

72
00:04:27,474 --> 00:04:33,475
Всушност, да погледнеме модел 
на вирус кој се шири преку воздух,

73
00:04:33,475 --> 00:04:37,070
како шпанскиот грип од 1918 г.

74
00:04:37,630 --> 00:04:39,560
Еве што би се случило:

75
00:04:39,560 --> 00:04:43,558
би се проширил низ светот
со огромна брзина.

76
00:04:43,558 --> 00:04:48,683
Можете да видите дека над 30 милиони луѓе
починале од таа епидемија.

77
00:04:48,683 --> 00:04:50,496
Ова е сериозен проблем.

78
00:04:50,496 --> 00:04:52,257
И треба да нè загрижи.

79
00:04:52,257 --> 00:04:56,692
Всушност, можеме да изградиме
солиден одбранбен систем.

80
00:04:56,692 --> 00:05:01,836
Ги имаме научните и 
технолошките придобивки.

81
00:05:01,836 --> 00:05:02,973
Имаме мобилни телефони

82
00:05:02,973 --> 00:05:06,140
за да добиваме и даваме информации
на јавноста.

83
00:05:06,140 --> 00:05:10,319
Имаме сателитски мапи, со кои следиме
каде се луѓето и каде се движат.

84
00:05:10,319 --> 00:05:12,627
Имаме предност во биологијата

85
00:05:12,627 --> 00:05:16,453
која може драматично да го намали
времето за испитување на патогенот

86
00:05:16,453 --> 00:05:21,322
и да создадеме соодветни 
лекови и вакцини.

87
00:05:21,322 --> 00:05:22,888
Ги имаме средствата,

88
00:05:22,888 --> 00:05:27,500
но тие треба да се стават
во глобален здравствен систем.

89
00:05:27,500 --> 00:05:29,793
И ни треба подготвеност за тоа.

90
00:05:29,793 --> 00:05:32,257
Според мене, најдобри лекции 
како да се подготвиме

91
00:05:32,257 --> 00:05:34,758
добиваме од начинот на кој војуваме.

92
00:05:34,758 --> 00:05:39,005
Имаме доволно време 
додека војниците чекаат.

93
00:05:39,005 --> 00:05:42,316
Имаме резерви во голем број.

94
00:05:42,316 --> 00:05:46,005
НАТО има мобилна единица
што може да се распореди многу брзо.

95
00:05:46,005 --> 00:05:49,455
НАТО спроведува воени вежби
за да провери дали луѓето се подготвени.

96
00:05:49,455 --> 00:05:51,883
Проверува дали се разбираат
во гориво и логистика

97
00:05:51,883 --> 00:05:54,241
и дали се разбираат 
на исти радио фреквенции?

98
00:05:54,241 --> 00:05:56,779
Значи, апсолутно се подготвени за акција.

99
00:05:56,779 --> 00:06:01,134
Тоа се потребните нешта 
за соочување со епидемија.

100
00:06:01,134 --> 00:06:03,301
Кои се најважните работи?

101
00:06:03,301 --> 00:06:08,591
Прво - цврсти здравствени системи
во сиромашните земји.

102
00:06:08,591 --> 00:06:11,778
Таму каде мајките 
можат да се породат безбедно,

103
00:06:11,778 --> 00:06:13,465
и децата ќе ги примат сите вакцини.

104
00:06:13,465 --> 00:06:17,634
Но исто така, и каде што 
заразата ќе се открие многу брзо.

105
00:06:17,854 --> 00:06:19,935
Потребни ни се
резервни медицински корпуси;

106
00:06:19,935 --> 00:06:22,501
многу обучени и искусни луѓе,

107
00:06:22,501 --> 00:06:25,853
подготвени да дејствуваат, 
со нивната експертиза.

108
00:06:25,853 --> 00:06:30,266
Потоа, треба да ги поврземе 
медицинските лица со војската,

109
00:06:30,266 --> 00:06:34,417
и да ја искористиме војската
за брзо движење, логистика

110
00:06:34,417 --> 00:06:36,220
и за обезбедување на подрачјата.

111
00:06:36,220 --> 00:06:39,129
Потребно е да направиме симулации,

112
00:06:39,129 --> 00:06:43,927
"вирусни" вежби, наместо воени вежби, 
за да видиме каде се пропустите.

113
00:06:43,927 --> 00:06:46,723
Последниот пат кога спроведовме
"вирусна" вежба во САД

114
00:06:46,723 --> 00:06:50,443
беше во 2001 г.,
и не помина добро.

115
00:06:50,453 --> 00:06:55,490
До сега, вирусите водат 1:0.

116
00:06:55,490 --> 00:07:01,609
На крај, потребно е истражување и развој
на вакцините и дијагностиката.

117
00:07:01,609 --> 00:07:05,246
Постојат големи откритија,
како адено-асоцираниот вирус,

118
00:07:05,246 --> 00:07:09,229
кои би можеле да делуваат многу брзо.

119
00:07:09,229 --> 00:07:12,599
Немам точни пресметки 
колку ова би чинело,

120
00:07:12,599 --> 00:07:17,095
но, знам дека е многу поевтино
споредено со потенцијалната штета.

121
00:07:17,095 --> 00:07:21,740
Светската банка проценува дека
при светска епидемија на грип,

122
00:07:21,740 --> 00:07:25,465
светското богатство ќе се намали
за над 3 трилиони долари

123
00:07:25,465 --> 00:07:29,332
и ќе имаме милиони 
и милиони смртни случаи.

124
00:07:29,332 --> 00:07:32,317
Овие инвестиции
нудат значајни придобивки

125
00:07:32,317 --> 00:07:34,518
и значат повеќе
од подготвеност за епидемија.

126
00:07:34,518 --> 00:07:36,982
Примарното здравство, истражувањето
и развојот,

127
00:07:36,982 --> 00:07:39,812
ќе ги намалат трошоците 
во светското здравство

128
00:07:39,812 --> 00:07:43,502
и ќе го направат светот 
поправичен и побезбеден.

129
00:07:43,502 --> 00:07:46,864
Затоа, сметам дека ова треба 
да ни биде приоритет.

130
00:07:47,514 --> 00:07:48,980
Нема потерба од паника.

131
00:07:48,980 --> 00:07:53,469
Не треба да складираме шпагети 
или да се криеме во подрум.

132
00:07:53,469 --> 00:07:57,309
Но, мора да почнеме веднаш,
бидејќи времето не е на наша страна.

133
00:07:57,309 --> 00:08:03,524
Една позитивна работа 
од епидемијата на ебола е

134
00:08:03,524 --> 00:08:09,330
дека може да послужи како предупредување,
повик да се освестиме и подготвиме.

135
00:08:09,330 --> 00:08:14,978
Ако почнеме сега, ќе бидеме подготвени 
за следната епидемија.

136
00:08:14,978 --> 00:08:16,574
Ви благодарам.

137
00:08:16,574 --> 00:08:19,868
(Аплауз)