0:00:05.504,0:00:07.398
Кога бев дете,

0:00:07.398,0:00:10.959
најмногу стравувавме [br]од нуклеарна војна.

0:00:11.819,0:00:15.085
Затоа, во подрумот[br]имавме вакво буре

0:00:15.085,0:00:17.656
полно со конзерви храна и вода.

0:00:18.256,0:00:19.901
Во случај на нуклеарен напад,

0:00:19.901,0:00:24.637
требаше да слеземе долу,[br]да се скриеме и да јадеме од бурето.

0:00:25.877,0:00:29.597
Денес, најголемиот ризик[br]од глобална катастрофа

0:00:29.597,0:00:32.457
не изгледа вака.

0:00:32.457,0:00:35.238
Сега, изгледа вака.

0:00:36.438,0:00:41.929
Ако нешто убие над 10 милиони луѓе[br]во наредните неколку децении,

0:00:41.929,0:00:45.314
најверојатно тоа ќе биде[br]високо заразен вирус,

0:00:45.314,0:00:47.792
а не војна.

0:00:47.792,0:00:51.679
Не проектили, туку микроби.

0:00:51.679,0:00:53.878
Делумно, причината за ова е

0:00:53.878,0:00:58.081
големата инвестиција во [br]одвикнување од нуклеарното оружје.

0:00:58.081,0:01:03.179
Но, немаме инвестирано доволно[br]во систем што би сопрел епидемија.

0:01:04.129,0:01:07.463
Не сме подготвени за следната епидемија.

0:01:08.023,0:01:09.758
Да го погледеме примерот[br]со еболата.

0:01:09.758,0:01:13.615
Сигурно сите читавте за неа [br]во весниците,

0:01:13.615,0:01:15.221
за многуте предизвици.

0:01:15.221,0:01:18.876
Јас ја следев внимателно[br]преку аналитички алатки

0:01:18.876,0:01:23.721
со кои го набљудувавме[br]искоренувањето на детската парализа.

0:01:23.721,0:01:25.573
И кога ќе видите што се случи,

0:01:25.573,0:01:30.081
сфаќате дека проблемот не беше [br]нефункционалниот систем,

0:01:30.081,0:01:33.649
туку неговото непостоење.

0:01:34.589,0:01:39.028
Всушност, имаше видливи недостатоци.

0:01:39.028,0:01:43.940
Немавме група на епидемиолози[br]подготвени да реагираат на терен,

0:01:43.940,0:01:47.696
да видат каква е болеста,[br]да видат колку се раширила.

0:01:47.696,0:01:50.452
Извештаите доаѓаа на хартија.

0:01:50.452,0:01:52.808
На интернет се поставуваа[br]со задоцнување,

0:01:52.808,0:01:55.032
и беа многу неверодостојни.

0:01:55.402,0:01:57.958
Немавме медицински тим [br]што е подготвен да дејствува.

0:01:57.958,0:02:00.453
Немавме начин [br]како да ги подготвиме луѓето.

0:02:00.453,0:02:05.784
"Лекари без граници" одлично [br]ги координираа доброволците.

0:02:05.784,0:02:08.880
Но сепак, бевме поспори [br]од што требаше

0:02:08.880,0:02:12.022
при носењето илјадници стручни лица [br]во овие земји.

0:02:12.022,0:02:19.507
За голема епидемија, потребни ни се [br]стотици илјади стручни лица.

0:02:20.752,0:02:25.155
Немаше кој да го надгледува[br]пристапот на лекување.

0:02:25.155,0:02:26.946
Никој да види како се дијагностицира.

0:02:26.946,0:02:30.243
Никој, кој може да одреди[br]кои средства треба да се користат.

0:02:30.243,0:02:33.723
На пример, можевме[br]да земеме крв од преживеаните,

0:02:33.723,0:02:39.158
да ја процесираме и искористиме плазмата [br]за да ги заштитиме луѓето.

0:02:39.158,0:02:41.764
Но, тоа никогаш не се испроба.

0:02:41.764,0:02:43.520
Имаше многу недостатоци.

0:02:43.520,0:02:47.415
А ваквите нешта[br]се глобален неуспех.

0:02:48.305,0:02:54.863
СЗО е финансирана да ги следи епидемиите, [br]но не и да ги прави останативе работи.

0:02:55.049,0:02:57.842
Во филмовите сè е поинаку.

0:02:57.842,0:03:02.674
Имате група од згодни епидемиолози [br]подготвени за акција.

0:03:02.674,0:03:08.446
Упаѓаат, ја спасуваат ситуацијата,[br]но сето тоа е само Холивуд.

0:03:10.177,0:03:14.287
Ако не се подготвиме соодветно,[br]следната епидемија

0:03:14.287,0:03:18.085
може да биде драстично [br]попогубна од еболата.

0:03:18.735,0:03:23.531
Да ја погледнеме прогресијата на ебола[br]во текот на годинава (2015).

0:03:24.311,0:03:27.149
Околу 10 000 луѓе починаа,

0:03:27.149,0:03:31.846
и речиси сите беа од три[br]западноафрички земји.

0:03:31.846,0:03:34.433
Има 3 причини зошто[br]не се рашири повеќе.

0:03:34.433,0:03:38.874
Првата е поради херојската работа [br]на здравствените работници.

0:03:38.874,0:03:42.136
Тие ги најдоа луѓето и[br]спречија понатамошни инфекции.

0:03:42.136,0:03:44.621
Втората е поради природата на вирусот.

0:03:44.621,0:03:47.697
Еболата не се пренсува преку воздух.

0:03:47.697,0:03:49.810
И додека се заразни,

0:03:49.810,0:03:53.120
повеќето луѓе се толку болни,[br]што не стануваат од кревет.

0:03:54.220,0:03:58.411
Третата е затоа што не стигна[br]до многу урбани места.

0:03:58.411,0:04:00.115
А тоа беше чиста среќа.

0:04:00.115,0:04:02.355
Да стигнеше до повеќе[br]урбани места,

0:04:02.355,0:04:05.877
бројот на случаи[br]ќе беше далеку поголем.

0:04:05.877,0:04:09.466
Следниот пат, можеби ќе немаме[br]ваквка среќа.

0:04:09.466,0:04:14.530
Може да имаме вирус каде заболените[br]се чувствуваат добро, иако се заразни

0:04:14.530,0:04:17.842
па се возат со авион[br]или одат во продавница.

0:04:17.842,0:04:20.846
Изворот на вирусот може да е[br]природна епидемија како еболата,

0:04:20.846,0:04:22.826
но може да биде и биотероризам.

0:04:22.826,0:04:27.474
Значи, постои можност [br]нештата да бидат далеку полоши.

0:04:27.474,0:04:33.475
Всушност, да погледнеме модел [br]на вирус кој се шири преку воздух,

0:04:33.475,0:04:37.070
како шпанскиот грип од 1918 г.

0:04:37.630,0:04:39.560
Еве што би се случило:

0:04:39.560,0:04:43.558
би се проширил низ светот[br]со огромна брзина.

0:04:43.558,0:04:48.683
Можете да видите дека над 30 милиони луѓе[br]починале од таа епидемија.

0:04:48.683,0:04:50.496
Ова е сериозен проблем.

0:04:50.496,0:04:52.257
И треба да нè загрижи.

0:04:52.257,0:04:56.692
Всушност, можеме да изградиме[br]солиден одбранбен систем.

0:04:56.692,0:05:01.836
Ги имаме научните и [br]технолошките придобивки.

0:05:01.836,0:05:02.973
Имаме мобилни телефони

0:05:02.973,0:05:06.140
за да добиваме и даваме информации[br]на јавноста.

0:05:06.140,0:05:10.319
Имаме сателитски мапи, со кои следиме[br]каде се луѓето и каде се движат.

0:05:10.319,0:05:12.627
Имаме предност во биологијата

0:05:12.627,0:05:16.453
која може драматично да го намали[br]времето за испитување на патогенот

0:05:16.453,0:05:21.322
и да создадеме соодветни [br]лекови и вакцини.

0:05:21.322,0:05:22.888
Ги имаме средствата,

0:05:22.888,0:05:27.500
но тие треба да се стават[br]во глобален здравствен систем.

0:05:27.500,0:05:29.793
И ни треба подготвеност за тоа.

0:05:29.793,0:05:32.257
Според мене, најдобри лекции [br]како да се подготвиме

0:05:32.257,0:05:34.758
добиваме од начинот на кој војуваме.

0:05:34.758,0:05:39.005
Имаме доволно време [br]додека војниците чекаат.

0:05:39.005,0:05:42.316
Имаме резерви во голем број.

0:05:42.316,0:05:46.005
НАТО има мобилна единица[br]што може да се распореди многу брзо.

0:05:46.005,0:05:49.455
НАТО спроведува воени вежби[br]за да провери дали луѓето се подготвени.

0:05:49.455,0:05:51.883
Проверува дали се разбираат[br]во гориво и логистика

0:05:51.883,0:05:54.241
и дали се разбираат [br]на исти радио фреквенции?

0:05:54.241,0:05:56.779
Значи, апсолутно се подготвени за акција.

0:05:56.779,0:06:01.134
Тоа се потребните нешта [br]за соочување со епидемија.

0:06:01.134,0:06:03.301
Кои се најважните работи?

0:06:03.301,0:06:08.591
Прво - цврсти здравствени системи[br]во сиромашните земји.

0:06:08.591,0:06:11.778
Таму каде мајките [br]можат да се породат безбедно,

0:06:11.778,0:06:13.465
и децата ќе ги примат сите вакцини.

0:06:13.465,0:06:17.634
Но исто така, и каде што [br]заразата ќе се открие многу брзо.

0:06:17.854,0:06:19.935
Потребни ни се[br]резервни медицински корпуси;

0:06:19.935,0:06:22.501
многу обучени и искусни луѓе,

0:06:22.501,0:06:25.853
подготвени да дејствуваат, [br]со нивната експертиза.

0:06:25.853,0:06:30.266
Потоа, треба да ги поврземе [br]медицинските лица со војската,

0:06:30.266,0:06:34.417
и да ја искористиме војската[br]за брзо движење, логистика

0:06:34.417,0:06:36.220
и за обезбедување на подрачјата.

0:06:36.220,0:06:39.129
Потребно е да направиме симулации,

0:06:39.129,0:06:43.927
"вирусни" вежби, наместо воени вежби, [br]за да видиме каде се пропустите.

0:06:43.927,0:06:46.723
Последниот пат кога спроведовме[br]"вирусна" вежба во САД

0:06:46.723,0:06:50.443
беше во 2001 г.,[br]и не помина добро.

0:06:50.453,0:06:55.490
До сега, вирусите водат 1:0.

0:06:55.490,0:07:01.609
На крај, потребно е истражување и развој[br]на вакцините и дијагностиката.

0:07:01.609,0:07:05.246
Постојат големи откритија,[br]како адено-асоцираниот вирус,

0:07:05.246,0:07:09.229
кои би можеле да делуваат многу брзо.

0:07:09.229,0:07:12.599
Немам точни пресметки [br]колку ова би чинело,

0:07:12.599,0:07:17.095
но, знам дека е многу поевтино[br]споредено со потенцијалната штета.

0:07:17.095,0:07:21.740
Светската банка проценува дека[br]при светска епидемија на грип,

0:07:21.740,0:07:25.465
светското богатство ќе се намали[br]за над 3 трилиони долари

0:07:25.465,0:07:29.332
и ќе имаме милиони [br]и милиони смртни случаи.

0:07:29.332,0:07:32.317
Овие инвестиции[br]нудат значајни придобивки

0:07:32.317,0:07:34.518
и значат повеќе[br]од подготвеност за епидемија.

0:07:34.518,0:07:36.982
Примарното здравство, истражувањето[br]и развојот,

0:07:36.982,0:07:39.812
ќе ги намалат трошоците [br]во светското здравство

0:07:39.812,0:07:43.502
и ќе го направат светот [br]поправичен и побезбеден.

0:07:43.502,0:07:46.864
Затоа, сметам дека ова треба [br]да ни биде приоритет.

0:07:47.514,0:07:48.980
Нема потерба од паника.

0:07:48.980,0:07:53.469
Не треба да складираме шпагети [br]или да се криеме во подрум.

0:07:53.469,0:07:57.309
Но, мора да почнеме веднаш,[br]бидејќи времето не е на наша страна.

0:07:57.309,0:08:03.524
Една позитивна работа [br]од епидемијата на ебола е

0:08:03.524,0:08:09.330
дека може да послужи како предупредување,[br]повик да се освестиме и подготвиме.

0:08:09.330,0:08:14.978
Ако почнеме сега, ќе бидеме подготвени [br]за следната епидемија.

0:08:14.978,0:08:16.574
Ви благодарам.

0:08:16.574,0:08:19.868
(Аплауз)