Laten we het over vertrouwen hebben.
We weten allemaal
dat vertrouwen fundamenteel is,
maar als het erop aankomt
mensen te vertrouwen,
gebeurt er iets diepgaands.
Steek je hand op
als je ooit gastheer of gast
bent geweest van Airbnb.
Wow. Dat zijn er veel.
Wie heeft er Bitcoin?
Nog steeds veel. Oké.
Steek je hand op als je ooit
Tinder hebt gebruikt
om een partner te vinden.
(Gelach)
Dit is moeilijk te tellen
omdat jullie maar een beetje zo doen.
(Gelach)
Dit zijn allemaal voorbeelden
van hoe technologie
nieuwe mechanismen creëert
waardoor we onbekende mensen,
bedrijven en ideeën kunnen vertrouwen.
Maar tegelijkertijd keldert
het vertrouwen in instellingen --
banken, overheden en zelfs kerken.
Wat is er hier aan de hand
en wie vertrouw je?
Laten we beginnen in Frankrijk
met een platform, eigenlijk een bedrijf,
met een grappige naam,
BlaBlaCar.
Het platform brengt chauffeurs
en passagiers bij elkaar
die samen willen reizen
over lange afstanden.
De gemiddelde reis is 320 km lang.
Het is dus een goed idee
om je medereizigers goed te kiezen.
Sociale profielen en reviews
helpen mensen bij hun keuze.
Je kan zien of iemand rookt,
welke muziek hij leuk vindt,
je kan zien of ze hun hond
meenemen in de auto.
Maar het belangrijkste
sociale identificatiemiddel
is hoeveel je zal praten in de auto.
(Gelach)
Bla, niet veel,
bla bla, je wil een leuke babbel
en bla bla bla, je zal de hele rit
aan het praten zijn,
van Londen tot in Parijs.
(Gelach)
Is het niet opmerkelijk
dat dit idee werkt,
want het gaat in tegen de les
die de meesten van ons als kind leerden:
stap nooit in de auto van een vreemde.
Toch vervoert BlaBlaCar
elke maand meer dan 4 miljoen mensen,
elke maand.
Weet dat dit meer passagiers zijn
dan bij Eurostar of JetBlue Airways.
BlaBlaCar is een mooie illustratie
van hoe technologie ervoor zorgt
dat miljoenen mensen over de hele wereld
een vertrouwenssprong wagen.
Er is een vertrouwenssprong als we
het aandurven om ons anders te gedragen
dan we vroeger altijd deden.
Laten we dit samen
proberen te visualiseren.
Oké, sluit even jullie ogen.
Een man staart me aan
met wijd open ogen.
Ik sta op deze grote rode cirkel.
Ik kan het zien.
Sluit dus je ogen.
(Gelach) (Applaus)
Ik zal het samen met jou doen.
Beeld je nu in dat er een kloof is
tussen jou en iets onbekends.
Het onbekende kan iemand zijn
die je pas hebt ontmoet.
Het kan ergens zijn
waar je nooit eerder was.
Het kan iets zijn
wat je nooit eerder probeerde.
Snap je?
Oké, doe je ogen nu maar open.
Om te breken met het vertrouwde,
om die of dat onbekende te proberen,
heb je een kracht nodig
die je doet springen
en die opmerkelijke kracht is vertrouwen.
Vertrouwen is een moeilijk
te vatten concept
en toch is het van levensbelang voor ons.
Ik vertrouw mijn kinderen
als ze zeggen dat ze 's avonds
het licht zullen uitdoen.
Ik vertrouwde op de piloot
die me hierheen vloog.
We gebruiken het woord veel,
zonder nog stil te staan
bij wat het echt betekent
en hoe het werkt in verschillende
situaties in ons leven.
Er zijn wel honderden
definities van vertrouwen
en de meeste komen neer
op een soort risico-inschatting
van hoe waarschijnlijk het is
dat iets goed zal aflopen.
Maar ik hou niet van deze
definitie van vertrouwen,
want het geeft vertrouwen
een rationeel en voorspelbaar tintje
en doet geen recht
aan de menselijke essentie
van wat we ermee kunnen doen
en hoe het ons in staat stelt
om in contact te komen met anderen.
Ik definieer vertrouwen dus ietwat anders,
namelijk als een zelfverzekerde relatie
met het onbekende.
Als je vertrouwen zo bekijkt,
dan wordt het geleidelijk duidelijk
waarom het dit unieke vermogen heeft
om ons te doen omgaan met onzekerheid,
om vreemden te vertrouwen,
om vooruit te blijven gaan.
Mensen zijn verrassend goed in
het nemen van vertrouwenssprongen.
Weet je nog hoe je voor het eerst
je kredietkaartgegevens
inbracht op een website?
Dat is een vertrouwenssprong.
Ik herinner me nog heel goed
hoe ik mijn vader vertelde
dat ik een blauwe tweedehands
Peugeot wilde kopen op eBay
en hij wees me er terecht op
dat de verkoper zich
"Onzichtbare Tovenaar" noemde
en dat dit wellicht
niet zo'n goed idee was.
(Gelach)
Mijn werk, mijn onderzoek,
gaat over hoe technologie
de sociale lijm
van de maatschappij verandert,
het vertrouwen tussen mensen.
Het is een fascinerend onderzoeksgebied,
want er is nog zoveel dat we niet weten.
Bijvoorbeeld: vertrouwen mannen anders
dan vrouwen in een digitale omgeving?
Kan je vertrouwen gebaseerd op
persoonlijk contact online vertalen?
Is vertrouwen overdraagbaar?
Als je erop vertrouwt dat je
een partner vindt op Tinder,
zal je dan ook met meer vertrouwen
een ritje zoeken op BlaBlaCar?
De studie van honderden netwerken
en online marktplaatsen
toont dat mensen
een gemeenschappelijk patroon volgen:
'het beklimmen van de vertrouwensladder'.
Laten we teruggaan
naar het voorbeeld van BlaBlaCar.
Onderaan de ladder
moet je het idee vertrouwen.
Vertrouwen hebben
in het idee dat een rit delen
veilig is en het proberen waard.
De volgende trede gaat
over vertrouwen in het platform,
dat BlaBlaCar je zal helpen
als er iets fout loopt.
De derde trede gaat over
het gebruik van kleine stukjes informatie
om te kunnen beslissen
of de onbekende te vertrouwen is.
De eerste keer dat we
de vertrouwensladder beklimmen,
voelt een beetje vreemd, zelfs gewaagd,
maar we komen op een punt dat
we deze ideeën helemaal aanvaarden.
We passen ons gedrag aan
en vaak behoorlijk snel.
Met andere woorden, vertrouwen
zorgt voor verandering en vernieuwing.
Er is een idee dat me intrigeert,
denk hier eens over na:
begrijpen we grote individuele
en maatschappelijke
veranderingen en omwentelingen
beter als we het bekijken
vanuit een vertrouwensperspectief?
We zien dat vertrouwen
zich enkel ontwikkeld heeft
binnen drie belangrijke hoofdstukken
doorheen de menselijke geschiedenis:
lokaal, institutioneel
en waar we nu aan beginnen,
gedistribueerd.
Gedurende lange tijd,
tot het midden van de 19e eeuw,
was vertrouwen
gebaseerd op hechte relaties.
Stel dat ik in een dorp woonde
met de eerste vijf rijen van dit publiek
en dat we elkaar allemaal kenden.
Stel nu dat ik geld zou willen lenen.
Die man met zijn ogen wijd open
zou het mij misschien lenen
en als ik niet terugbetaal,
weet iedereen
dat ik onbetrouwbaar ben.
Ik krijg een slechte reputatie
en niemand zou nog
zaken willen doen met mij.
Vertrouwen was vooral een lokaal gegeven
gebaseerd op verantwoording.
In het midden van de 19e eeuw
zagen we enorme veranderingen
in onze maatschappij.
Velen verhuisden naar snelgroeiende
steden zoals Londen en San Francisco
en de dorpsbankier werd
vervangen door een groot bedrijf
dat ons niet persoonlijk kende.
We begonnen meer vertrouwen te schenken
aan autoritaire black-boxsystemen,
aan zaken zoals juridische contracten
en regelgeving en verzekeringen,
en minder vertrouwen
rechtstreeks aan personen.
Vertrouwen werd geïnstitutionaliseerd
en geleverd op commissiebasis.
Overal hoor je nu dat vertrouwen
in instellingen en veel grote merken
langzaam maar zeker afneemt
en dat deze trend zich verder zet.
Ik sta voortdurend versteld van
flagrante schendingen van vertrouwen:
het afluisterschandaal van News Corp,
de sjoemelsoftware van Volkswagen,
het wijdverbreide seksueel misbruik
binnen de Katholieke Kerk,
het feit dat maar één miezerig bankiertje
in de cel moest
na de grote financiële crisis
of meer recent, de Panama Papers
die toonden hoe de rijken belastingen
ontwijken in fiscale paradijzen.
Wat mij dan werkelijk verbaasd
is waarom leiders het zo moeilijk hebben
om spijt te betuigen, geméénde spijt,
wanneer ons vertrouwen beschaamd is?
Het zou gemakkelijk zijn om te besluiten
dat institutioneel vertrouwen niet werkt
omdat we genoeg hebben van
de onbeschaamdheid
van leugenachtige elites,
maar wat er nu aan het gebeuren is
gaat verder dan groeiende twijfel over
de grootte en structuur van instituties.
We beginnen in te zien
dat institutioneel vertrouwen
niet gemaakt is voor deze digitale tijden.
Hoe vertrouwen
traditioneel opgebouwd wordt,
beheerd, verloren en hersteld
-- in merken, leiders
en volledige systemen --
dat wordt helemaal op zijn kop gezet.
Dat is best spannend,
maar ook beangstigend,
omdat het velen van ons
dwingt om te bekijken
hoe vertrouwen opgebouwd of aangetast
wordt bij onze klanten, onze werknemers,
zelfs bij onze geliefden.
Onlangs praatte ik met de CEO
van een internationale hotelketen
en zoals dat vaak gaat,
hadden we het over Airbnb.
Hij gaf toe dat hij
versteld stond van hun succes.
Hij was verbaasd hoe een bedrijf
dat steunt op de bereidheid
van vreemden om elkaar te vertrouwen
zo goed functioneerde in 191 landen.
Ik vertelde hem
dat ik iets moest bekennen
en hij bekeek mij een beetje vreemd
en ik zei
-- velen van jullie doen dit vast ook --
"Ik hang de handdoeken niet altijd op
als ik wegga in een hotel,
maar ik zou dat nooit doen
als gast via Airbnb."
De reden waarom ik dat nooit zou doen
als gast via Airbnb
is omdat gasten weten dat ze
beoordeeld worden door gastheren
en dat die beoordelingen
een invloed kunnen hebben
op toekomstige reserveringen.
Dit is een eenvoudig voorbeeld hoe
online vertrouwen ons gedrag verandert
in de echte wereld,
ons meer verantwoordelijk maakt
op manieren die we ons
nog niet eens kunnen voorstellen.
Ik zeg niet dat we
geen hotels nodig hebben,
of traditionele vormen van authoriteit.
Maar we kunnen niet ontkennen
dat de manier waarop vertrouwen
werkt in de samenleving, verandert
en dat zorgt voor een enorme verschuiving,
weg van de 20e eeuw
die bepaald werd
door institutioneel vertrouwen,
naar de 21e eeuw
die gedragen zal worden
door gedistribueerd vertrouwen.
Vertrouwen gaat niet langer
van de top naar de basis.
Het wordt ontbundeld en omgedraaid.
Het is niet langer
ondoorzichtig en lineair.
Een nieuw recept voor vertrouwen
krijgt vorm:
het wordt opnieuw toegekend
tussen personen
en is gebaseerd op verantwoording.
Deze evolutie gaat alleen maar versnellen
met de opkomst van de blockchain,
de innovatieve datastructuur
achter het bitcoin netwerk.
Laten we eerlijk zijn,
proberen begrijpen hoe blockchain werkt,
is een hele uitdaging.
Ondermeer omdat we te maken hebben
met behoorlijk ingewikkelde begrippen
met vreselijke namen.
Ik zeg maar iets: cryptografische
algoritmen en hashfuncties
en 'mijnwerkers' die transacties bijhouden
-- allemaal bedacht door
een mysterieuze persoon,
of personen -- genaamd Satoshi Nakamoto.
Dit is pas een enorme vertrouwenssprong,
uniek zelfs in de geschiedenis.
(Applaus)
Laat we ons dit eens even voorstellen.
'The Economist' omschrijft
de blockchain heel fraai
als "De zelfverzekerde keten".
Laten we eenvoudigweg de blocks
voorstellen als spreadsheets
die gevuld zijn met goederen.
Dat kunnen eigendomstitels zijn.
Dat kan een aandeel zijn.
Dat kan een creatief goed zijn,
zoals de rechten op een liedje.
Af en toe beweegt er iets
van de ene plaats in het register
naar een andere plaats.
Deze goederentransfer
krijgt een tijdstempel
en wordt gepubliceerd in de blockchain.
Zo simpel is het eigenlijk.
Maar de blockchain zorgt ervoor
dat we geen enkele
derde partij meer nodig hebben,
zoals een advocaat,
of een vertegenwoordiger van de regering
om de transfer te begeleiden.
Laten we even teruggaan
naar die vertrouwensladder,
je moet nog altijd het idee vertrouwen,
je moet het platform vertrouwen,
maar de ander hoef je
niet meer te vertrouwen
zoals traditioneel het geval was.
De implicaties zijn enorm.
Net zoals het internet
de deuren van het informatietijdperk
opengooide voor iedereen,
zo zal de blockchain een wereldwijde
vertrouwensrevolutie veroorzaken.
Ik heb met opzet op het einde gewacht
om het over Uber te hebben,
want ik weet dat het een omstreden
en veelvuldig gebruikt voorbeeld is,
maar in dit nieuw tijdperk van vertrouwen
is het een perfect studieobject.
We zullen gevallen van misbruik
van gedistribueerd vertrouwen zien.
Het is al gebeurd
en het kan serieus fout gaan.
Het verbaast mij niet
dat taxiverenigingen protesteren
over heel de wereld,
om regeringen te overtuigen Uber
te verbieden omdat het onveilig zou zijn.
Ik was toevallig in Londen
toen daar protesten waren
en ik zag een tweet
van Matt Hancock,
een Britse minister van Handel.
Hij schreef:
"Heeft er iemand meer gegevens over deze
#Uber app waar iedereen het over heeft?
(Gelach)
Ik hoor er voor het eerst over."
De taxiverenigingen
legitimeerden in feite de eerste trede
van de vertrouwensladder.
Zij legitimeerden net het idee
dat ze wilden bannen
en de inschrijvingen stegen
met 850% in 24 uur.
Dit is precies een heel sterk voorbeeld
van hoe bij verschuiving van vertrouwen
in gedrag of in een complete sector
de klok niet meer teruggedraaid kan.
Elke dag maken 5 miljoen mensen
de vertrouwensprong
en verplaatsen zich met Uber.
In China is
het carpool platform Didi
verantwoordelijk voor
11 miljoen ritten per dag.
Dat zijn 127 ritten per seconde,
wat duidelijk maakt dat dit
een intercultureel fenomeen is.
Het is interessant te noteren dat
zowel chauffeurs als passagiers stellen
dat het zien van iemands naam
en zijn foto en zijn tarief,
voor een veilig gevoel zorgt en
zoals jullie misschien al gemerkt hebben,
zelfs maken dat men zich
een beetje beter gedraagt in de taxi.
Uber en Didi zijn vroege
maar sterke voorbeelden
van hoe technologie voor
vertrouwen zorgt tussen mensen
op manieren en op een schaal
die voorheen onmogelijk waren.
Vandaag voelen de meesten van ons
zich veilig in de auto van een vreemde.
We maken afspraakjes met personen
die we naar rechts 'geswipet' hebben.
We delen onze huizen
met mensen die we niet kennen.
Dit is nog maar het begin,
want de echte omwenteling
is niet het technologische,
het is de verschuiving
van vertrouwen die ze veroorzaakt.
Ik wil mensen helpen om dit nieuwe
tijdperk van vertrouwen te begrijpen,
zodat we het juiste kunnen doen
en de kans grijpen
om systemen te veranderen
zodat er meer transparantie,
betrokkenheid en verantwoording is.
Dank je wel.
(Applaus)
Dank je.
(Applaus)