1
00:00:06,651 --> 00:00:08,422
Fransız Devrimi'nin

2
00:00:08,422 --> 00:00:14,460
NASA'nın yanlışlıkla Mars'ın yüzeyine
200 milyon dolarlık uyduyu çarptığı

3
00:00:14,460 --> 00:00:17,452
zamanla ne alakası var?

4
00:00:17,452 --> 00:00:19,781
Aslında her şey.

5
00:00:19,781 --> 00:00:21,622
O çarpışma iki ölçü sistemi,

6
00:00:21,622 --> 00:00:24,657
ABD geleneksel birimleri ile

7
00:00:24,657 --> 00:00:26,163
metrik sistem arasında

8
00:00:26,163 --> 00:00:29,324
bir çevirme yanlışlığından kaynaklandı.

9
00:00:29,324 --> 00:00:31,936
Fransız Devrimi'yle bunun ne alakası var?

10
00:00:31,936 --> 00:00:33,453
Açıklayalım.

11
00:00:33,453 --> 00:00:35,672
İnsanlık tarihinin kayda 
geçmiş kısmının çoğunda

12
00:00:35,672 --> 00:00:40,493
bir tahılın ağırlığı veya el uzunluğu
gibi kesin olmayan, yerden yere değişen

13
00:00:40,493 --> 00:00:42,693
birimler kullanılmaktaydı.

14
00:00:42,693 --> 00:00:45,682
Farklı bölgeler sadece 
farklı ölçü birimleri kullanmamaktaydı.

15
00:00:45,682 --> 00:00:49,173
Aynı zamanda tamamıyla farklı
sayı sistemleri de vardı.

16
00:00:49,173 --> 00:00:52,304
Orta Çağ'ın sonlarına doğru,
Hint-Arap rakam sistemi,

17
00:00:52,304 --> 00:00:56,773
Romen sayıları ve Avrupa'daki kesir
kullanımının yerini almaya başladı,

18
00:00:56,773 --> 00:01:01,592
ancak John Wilkins gibi bilginlerin
ondalık sistemi teşvik etme çabaları

19
00:01:01,592 --> 00:01:03,383
daha düşük başarı elde etti.

20
00:01:03,383 --> 00:01:06,683
Sadece Fransa'da çeyrek milyon farklı
birimin olmasından ötürü,

21
00:01:06,683 --> 00:01:11,256
büyük çaplı bir değişim çok ciddi bir 
parçalanmaya neden olurdu.

22
00:01:11,256 --> 00:01:14,837
Nitekim 1789'da o parçalanma görüldü.

23
00:01:14,837 --> 00:01:19,264
Fransız Devrimi'nin öncüleri sadece
monarşiyi yıkmakla kalmadı.

24
00:01:19,264 --> 00:01:22,223
Toplumu Aydınlanma hareketlerinin
rasyonel prensipleri ışığında

25
00:01:22,223 --> 00:01:25,703
tamamen değiştirme arayışındaydılar.

26
00:01:25,703 --> 00:01:27,343
Yeni hükûmet göreve geldiğinde,

27
00:01:27,343 --> 00:01:32,574
Bilimler Akademisi ölçü birimleri
sistemini reforme etme görevini üstlendi.

28
00:01:32,574 --> 00:01:37,095
Rastgele otoriteye veya yerel geleneklere
göre seçilmiş olan eski standartların

29
00:01:37,095 --> 00:01:41,343
yerini matematiksel ve 
doğal ifadeler almıştır.

30
00:01:41,343 --> 00:01:44,695
Örneğin Yunanca ölçme
kelimesinden gelen metre,

31
00:01:44,695 --> 00:01:49,853
Ekvator ile Kuzey Kutbu arasındaki
1/10.000.000 olarak tanımlanmıştır.

32
00:01:49,853 --> 00:01:53,955
Marquis de Condorcet'in ifadesiyle
yeni metrik ölçü sistemi,

33
00:01:53,955 --> 00:01:57,846
''Her insan için, her zaman içindir.''

34
00:01:57,846 --> 00:02:00,664
Ölçü birimlerini standart hâle
getirmenin devrimciler için

35
00:02:00,664 --> 00:02:03,045
politik avantajları da vardı.

36
00:02:03,045 --> 00:02:08,285
Soylular artık birimlerle oynayarak
halktan daha çok kira elde edemezken,

37
00:02:08,285 --> 00:02:12,046
devlet vergileri daha verimli bir
şekilde toplayabilecekti.

38
00:02:12,046 --> 00:02:15,617
Yeni on günlük haftalara sahip
Cumhuriyetçi Takvim'e geçiş,

39
00:02:15,617 --> 00:02:20,065
Pazarları eleyerek
kilisenin gücünü zayıflattı.

40
00:02:20,065 --> 00:02:22,805
Bu yeni sistemin 
benimsenmesi kolay olmadı.

41
00:02:22,805 --> 00:02:25,125
Hatta oldukça problem oldu.

42
00:02:25,125 --> 00:02:29,016
Başta insanlar yeni birimlerin yanında
eski birimleri de kullanmaya devam ettiler

43
00:02:29,016 --> 00:02:32,718
ve Cumhuriyetçi Takvimi kısa bir süre
sonra kullanımdan kalktı.

44
00:02:32,718 --> 00:02:34,487
Napoléon Bonaparte güç kazandığında

45
00:02:34,487 --> 00:02:38,016
küçük işletmelerin geleneksel birimleri
metrik sistem karşılığında yeniden

46
00:02:38,016 --> 00:02:40,256
tanımlayarak kullanmalarına izin verdi.

47
00:02:40,256 --> 00:02:43,686
Ancak resmî olarak metrik sistem standart
ölçü sistemi olarak kaldı ve

48
00:02:43,686 --> 00:02:48,085
Fransa'nın sınırlarıyla birlikte,
kıtaya yayılmaya başladı.

49
00:02:48,085 --> 00:02:50,806
Napoléon'un imparatorluğu
sekiz yıl sürmesine rağmen

50
00:02:50,806 --> 00:02:53,777
mirası çok daha uzun süre
etkisini gösterdi.

51
00:02:53,777 --> 00:02:58,276
Bağımsızlıklarını aldıktan sonra bazı
Avrupa ülkeleri eski birimlere döndü.

52
00:02:58,276 --> 00:03:01,069
Diğerleri ise uluslararası ticaret çağında

53
00:03:01,069 --> 00:03:03,837
standart birimlerin önemini anladı.

54
00:03:03,837 --> 00:03:08,037
Portekiz ve Hollanda'nın metrik sisteme
gönüllü olarak geçişlerinin ardından

55
00:03:08,037 --> 00:03:09,955
başka devletler de onları izledi.

56
00:03:09,955 --> 00:03:14,328
Koloni devletleri de sistemi 
tüm dünyaya yaymaktaydılar.

57
00:03:14,328 --> 00:03:15,818
Fransa'nın başlıca düşmanı olan

58
00:03:15,818 --> 00:03:21,299
Britanya devrimci fikirlere karşı gelerek
geleneksel birimlerini korudu.

59
00:03:21,299 --> 00:03:25,598
Ancak gelecek iki yüzyılda Britanya
İmparatorluğu yavaşça değişime uğradı,

60
00:03:25,598 --> 00:03:28,869
öncelikle tercihe bağlı bir seçenek olarak
kullanımına izin verilen

61
00:03:28,869 --> 00:03:31,428
metrik sistem zamanla resmî hâle geldi.

62
00:03:31,428 --> 00:03:35,638
Ancak bu değişim bağımsızlıklarını
kazanmış olan on üç

63
00:03:35,638 --> 00:03:38,288
sömürge için geç kaldı.

64
00:03:38,288 --> 00:03:42,947
Amerika Birleşik Devletleri kolonyal
geçmişinden kalan İngiliz birimlerini

65
00:03:42,947 --> 00:03:45,728
günümüzde kullanmaya devam eden,
metrik sistemi tam olarak

66
00:03:45,728 --> 00:03:48,677
benimsememiş üç ülkeden biri konumunda.

67
00:03:48,677 --> 00:03:51,539
Metrik sisteme geçiş girişimlerine rağmen

68
00:03:51,539 --> 00:03:56,509
birçok Amerikalı fit ve libre gibi
birimleri daha içgüdüsel buluyor.

69
00:03:56,509 --> 00:04:00,328
İronik olarak, bazı insanlar zamanında
devrimsel olan metrik sistemini

70
00:04:00,328 --> 00:04:03,509
küresel uyumun bir 
sembolü olarak görmekte.

71
00:04:03,509 --> 00:04:09,650
Yine de, metrik sistem neredeyse evrensel
olarak fen ve tıp dallarında kullanılmakta

72
00:04:09,650 --> 00:04:13,850
ve özgün ilkelerine bağlı kalınarak
devamlı olarak geliştirilmekte.

73
00:04:13,850 --> 00:04:14,948
Uzun süredir,

74
00:04:14,948 --> 00:04:19,509
standart birimler özenle korunan fiziksel 
modeller aracılığıyla tanımlanmaktaydı.

75
00:04:19,509 --> 00:04:22,608
Gelişen teknoloji ve kesinlik sayesinde

76
00:04:22,608 --> 00:04:26,899
sınırlı erişebilirlikte olan ve
güvenilemez uzun ömürlülükteki nesneler

77
00:04:26,899 --> 00:04:31,429
artık ışık hızı gibi
evrensel sabitlere dayanan

78
00:04:31,429 --> 00:04:33,914
standartlarla değiştirilmekte.

79
00:04:33,914 --> 00:04:37,520
Sabit ölçüler artık hayatımızın o kadar
vazgeçilemez bir parçası ki

80
00:04:37,520 --> 00:04:42,940
insanlık için ne denli bir başarı olduğunu
takdir etmekte güçlük çekiyoruz.

81
00:04:42,940 --> 00:04:45,869
Metrik siyasi bir devrimden 
çıkmasıyla birlikte

82
00:04:45,869 --> 00:04:50,169
gelecek bilimsel devrimler
için önemini korumakta.