1
00:00:00,793 --> 00:00:02,967
Tôi muốn các bạn, 
trong một chốc lát

2
00:00:02,967 --> 00:00:06,817
hãy nghĩ đến việc 
chơi trò Cờ Tỉ Phú

3
00:00:06,817 --> 00:00:09,424
ngoại trừ trong trò chơi này, 
sự kết hợp

4
00:00:09,424 --> 00:00:12,393
của kỹ năng, tài năng và may mắn

5
00:00:12,393 --> 00:00:14,931
những điều giúp bạn đạt được thành công 
trong trò chơi này, cũng như trong cuộc sống

6
00:00:14,931 --> 00:00:16,347
đã được sắp xếp không thích hợp

7
00:00:16,347 --> 00:00:18,642
vì nó này đã bị gian lận

8
00:00:18,642 --> 00:00:20,522
và bạn là người có lợi thế hơn

9
00:00:20,522 --> 00:00:22,401
Bạn có nhiều tiền hơn

10
00:00:22,401 --> 00:00:24,961
nhiều cơ hội để di chuyển quanh bàn hơn

11
00:00:24,961 --> 00:00:27,186
và nhiều khả năng sử dụng các tài nguyên hơn

12
00:00:27,186 --> 00:00:28,517
Và khi nghĩ về điều này

13
00:00:28,517 --> 00:00:31,105
tôi muốn bạn tự hỏi bản thân mình

14
00:00:31,105 --> 00:00:32,875
Việc là một người chơi

15
00:00:32,875 --> 00:00:36,005
có nhiều đặc quyền hơn
trong một trò chơi gian lận

16
00:00:36,005 --> 00:00:38,928
thay đổi cách bạn nghĩ về bản thân

17
00:00:38,928 --> 00:00:42,786
và những người chơi khác như thế nào ?

18
00:00:42,786 --> 00:00:45,833
Chúng tôi đã tiến hành một nghiên cứu
tại khuôn viên trường U.C. Berkeley

19
00:00:45,833 --> 00:00:48,135
để trả lời một cách chính xác 
câu hỏi đó

20
00:00:48,135 --> 00:00:49,793
Chúng tôi đã mời hơn 100 cặp đôi 
những người không quen biết nhau

21
00:00:49,793 --> 00:00:52,554
vào phòng thí nghiệm

22
00:00:52,554 --> 00:00:54,374
và tung đồng xu

23
00:00:54,374 --> 00:00:56,161
để bổ nhiệm một cách ngẫu nhiên 
một trong họ

24
00:00:56,161 --> 00:00:58,506
là người chơi giàu hơn
trong trò chơi gian lận.

25
00:00:58,506 --> 00:01:01,327
Họ có nhiều tiền gấp đôi 
so với người chơi còn lại

26
00:01:01,327 --> 00:01:02,828
Khi qua Trạm Khởi Hành

27
00:01:02,828 --> 00:01:05,034
họ thu thập được số tiền gấp đôi

28
00:01:05,034 --> 00:01:07,007
và được lắc cả hai viên xí ngầu
thay vì chỉ một

29
00:01:07,007 --> 00:01:08,818
do vậy họ di chuyển quanh bàn 
nhiều hơn

30
00:01:08,818 --> 00:01:11,824
(Cười)

31
00:01:11,824 --> 00:01:13,537
Và sau một hiệp 15 phút

32
00:01:13,537 --> 00:01:17,067
chúng tôi quan sát chuyện gì xảy ra
qua các máy quay được giấu kín

33
00:01:17,067 --> 00:01:18,888
Và điều tôi muốn làm hôm nay, 
lần đầu tiên,

34
00:01:18,888 --> 00:01:21,400
là chỉ cho các bạn biết 
một số điều mà chúng tôi đã chứng kiến

35
00:01:21,400 --> 00:01:22,909
Xin lỗi các bạn 
vì chất lượng âm thanh không tốt lắm

36
00:01:22,909 --> 00:01:25,565
trong một số trường hợp, vì tôi phải nhắc lại, 
đây là các camera đã được giấu kín

37
00:01:25,580 --> 00:01:27,775
Do đó, chúng tôi đã chèn thêm phụ đề

38
00:01:27,775 --> 00:01:29,165
Người chơi giàu: Bạn có bao nhiêu tờ 500?

39
00:01:29,165 --> 00:01:30,400
Người chơi nghèo : Tôi chỉ có một.

40
00:01:30,400 --> 00:01:31,517
Người chơi giàu: Thật á? 
Người chơi nghèo : Đúng vậy

41
00:01:31,517 --> 00:01:33,270
Người chơi giàu: Tôi có ba ( cười )

42
00:01:33,270 --> 00:01:35,196
Tôi không biết tại sao 
họ lại đưa cho tôi nhiều thế.

43
00:01:35,196 --> 00:01:37,034
Paul Piff: Okie, vậy là các người chơi 
đã nhanh chóng nhận ra

44
00:01:37,034 --> 00:01:38,376
là có một số thứ đã bị sắp đặt

45
00:01:38,376 --> 00:01:40,671
Một người rõ ràng là có nhiều tiền hơn

46
00:01:40,671 --> 00:01:42,820
so với người kia, tuy nhiên,

47
00:01:42,820 --> 00:01:44,962
khi trò chơi diễn ra

48
00:01:44,962 --> 00:01:46,967
chúng tôi đã chứng kiến 
sự khác biệt đáng kể

49
00:01:46,967 --> 00:01:49,416
và những sự khác biệt này 
bắt đầu hiện rõ

50
00:01:49,416 --> 00:01:51,290
giữa hai người chơi.

51
00:01:51,290 --> 00:01:53,010
Người chơi giàu hơn

52
00:01:53,010 --> 00:01:55,588
bắt đầu di chuyển quanh bàn cờ 
một cách ầm ĩ

53
00:01:55,588 --> 00:01:57,469
đập vào bàn cờ bằng các quân của anh ta 
theo nghĩa đen

54
00:01:57,469 --> 00:02:00,389
khi di chuyển

55
00:02:00,389 --> 00:02:03,382
Chúng tôi đã thấy dấu hiệu của sự thống trị

56
00:02:03,382 --> 00:02:04,972
và các dấu hiệu không lời

57
00:02:04,972 --> 00:02:07,394
thể hiện uy quyền

58
00:02:07,394 --> 00:02:11,349
và sự ăn mừng 
giữa những người chơi giàu hơn

59
00:02:11,349 --> 00:02:13,870
Chúng tôi có đặt một bát bánh quy xoắn 
bên ngoài bàn cờ

60
00:02:13,870 --> 00:02:15,531
Nó nằm ở góc cuối bên phải kia

61
00:02:15,531 --> 00:02:19,018
Chúng cho phép chúng tôi
theo dõi các hành vi của người chơi

62
00:02:19,018 --> 00:02:23,636
Chúng tôi xem xét mỗi người chơi
ăn hết bao nhiêu chiếc bánh

63
00:02:23,636 --> 00:02:25,569
Người chơi giàu: Mấy chiếc bánh này
có phải là bịp không nhỉ?

64
00:02:25,569 --> 00:02:27,495
Người chơi nghèo: Tôi không biết

65
00:02:27,495 --> 00:02:30,634
PP: Okay, không có gì ngạc nhiên, 
hai người chơi đã nhận ra

66
00:02:30,634 --> 00:02:32,139
Họ tự hỏi liệu bát bánh quy xoắn

67
00:02:32,139 --> 00:02:33,920
là để làm gì

68
00:02:33,920 --> 00:02:35,834
Một người thậm chí còn hỏi rằng, 
như các bạn đã thấy

69
00:02:35,834 --> 00:02:38,793
liệu bát bánh quy này có phải là bịp không?

70
00:02:38,793 --> 00:02:41,703
Tuy nhiên, mặc dù vậy, tình thế uy quyền

71
00:02:41,703 --> 00:02:44,004
dường như lấn át một cách chắc chắn

72
00:02:44,004 --> 00:02:48,457
và các người chơi giàu 
bắt đầu ăn nhiều bánh quy hơn.

73
00:02:51,976 --> 00:02:54,073
Người chơi giàu: Tôi thích bánh quy xoắn.

74
00:02:54,073 --> 00:02:56,402
( cười )

75
00:02:57,988 --> 00:03:00,118
PP: Và sau khi trò chơi tiếp tục,

76
00:03:00,118 --> 00:03:02,450
một trong số những khuôn mẫu
rất thú vị

77
00:03:02,450 --> 00:03:05,523
mà chúng tôi quan sát được 
dần dần hiện ra

78
00:03:05,523 --> 00:03:07,394
là các người chơi giàu hơn

79
00:03:07,394 --> 00:03:10,516
bắt đầu trở nên khiếm nhã hơn
với người kia

80
00:03:10,516 --> 00:03:12,587
ít nhạy cảm hơn 
đối với hoàn cảnh khó khăn

81
00:03:12,587 --> 00:03:14,431
của người chơi nghèo

82
00:03:14,431 --> 00:03:16,502
và càng chứng tỏ

83
00:03:16,502 --> 00:03:18,971
thành công vật chất của mình

84
00:03:18,971 --> 00:03:22,177
và có xu hướng phô diễn rằng
họ đang làm tốt như thế nào.

85
00:03:23,589 --> 00:03:27,699
Người chơi giàu: Tôi có tiền 
cho tất cả mọi thứ

86
00:03:27,699 --> 00:03:29,317
Người chơi nghèo: Vậy đó là bao nhiêu?

87
00:03:29,317 --> 00:03:33,279
Người chơi giàu: Bạn nợ tôi 24 đôla

88
00:03:33,279 --> 00:03:36,135
Bạn sẽ mất hết tiền nhanh thôi

89
00:03:36,135 --> 00:03:38,295
Tôi sẽ mua chúng. Tôi có rất nhiều tiền.

90
00:03:38,295 --> 00:03:40,241
Tôi có quá nhiều tiền, biết bao giờ mới xong

91
00:03:40,241 --> 00:03:42,201
Người chơi giàu 2: Tôi sẽ mua hết 
nguyên bàn chơi này cho coi

92
00:03:42,201 --> 00:03:43,931
Người chơi giàu 3: Bạn sẽ mau hết tiền thôi

93
00:03:43,931 --> 00:03:46,779
Bây giờ tôi là bất khả xâm phạm

94
00:03:46,779 --> 00:03:49,095
Được rồi, đây là điều tôi cho rằng

95
00:03:49,095 --> 00:03:50,843
rất rất thú vị

96
00:03:50,843 --> 00:03:54,097
rằng sau 15 phút,

97
00:03:54,097 --> 00:03:58,490
chúng tôi hỏi những người chơi
về trải nghiệm của họ trong trò chơi

98
00:03:58,490 --> 00:04:00,565
trong khi những người chơi giàu 
nói về lý do

99
00:04:00,565 --> 00:04:02,447
tại sao họ chắc chắn thắng cuộc

100
00:04:02,447 --> 00:04:04,466
trong trò Cờ tỷ phú gian lận này

101
00:04:04,466 --> 00:04:09,275
(Cười)

102
00:04:09,275 --> 00:04:12,839
họ nói về những gì họ đã làm

103
00:04:12,839 --> 00:04:15,653
để mua bất động sản

104
00:04:15,653 --> 00:04:18,435
và thành công trong trò chơi

105
00:04:18,435 --> 00:04:20,924
và họ trở nên ít để mắt

106
00:04:20,924 --> 00:04:23,639
tới những đặc tính khác của tình huống

107
00:04:23,639 --> 00:04:26,312
bao gồm việc tung đồng xu

108
00:04:26,312 --> 00:04:28,627
điều đã mang đến cho họ

109
00:04:28,627 --> 00:04:31,616
một vị trí đặc quyền ngay từ ban đầu.

110
00:04:31,616 --> 00:04:34,454
Và nó mang đến 
một thấu hiểu đáng kinh ngạc

111
00:04:34,454 --> 00:04:39,909
về cách mà tâm trí ta nhìn nhận lợi thế.

112
00:04:39,909 --> 00:04:42,130
Trò chơi cờ tỷ phú này 
có thể được dùng

113
00:04:42,130 --> 00:04:44,973
như một ẩn dụ 
cho việc thấu hiểu xã hội

114
00:04:44,973 --> 00:04:48,258
và cấu trúc phân cấp,
trong đó một số người

115
00:04:48,258 --> 00:04:50,650
nắm giữ rất nhiều của cải và địa vị,

116
00:04:50,650 --> 00:04:52,127
và rất nhiều người không có gì.

117
00:04:52,127 --> 00:04:55,060
Họ có ít của cải và quyền lực hơn hẳn

118
00:04:55,060 --> 00:04:58,174
và cả sự tiếp cận 
với những tài nguyên có giá trị.

119
00:04:58,174 --> 00:05:01,410
Điều mà tôi và các đồng nghiệp đang làm
trong suốt 7 năm qua

120
00:05:01,410 --> 00:05:05,479
là nghiên cứu những ảnh hưởng 
của những hệ thống giai cấp này.

121
00:05:05,479 --> 00:05:08,763
Những gì chúng tôi đang tìm kiếm 
qua hàng loạt các nghiên cứu

122
00:05:08,763 --> 00:05:12,180
và cả ngàn người tham gia khắp đất nước

123
00:05:12,180 --> 00:05:16,712
là rằng khi một người trở nên giàu có hơn

124
00:05:16,712 --> 00:05:22,780
lòng trắc ẩn và sự cảm thông của họ giảm đi

125
00:05:22,780 --> 00:05:26,551
và những cảm xúc về quyền lực, 
về sự xứng đáng,

126
00:05:26,551 --> 00:05:31,099
và tư tưởng tư lợi của họ cũng gia tăng

127
00:05:31,099 --> 00:05:33,158
Trong các cuộc khảo sát, 
chúng tôi tìm ra rằng

128
00:05:33,158 --> 00:05:35,035
những người giàu thường có xu hướng

129
00:05:35,035 --> 00:05:38,075
đạo đức hóa lòng tham thành điều tốt,

130
00:05:38,075 --> 00:05:40,078
và việc theo đuổi lợi ích cá nhân

131
00:05:40,078 --> 00:05:42,794
là thuận lợi và thích hợp

132
00:05:42,794 --> 00:05:44,643
Điều tôi muốn làm hôm nay là nói về

133
00:05:44,643 --> 00:05:49,464
những hàm ý của hệ tư tưởng cá nhân này

134
00:05:49,464 --> 00:05:51,827
nói về việc tại sao chúng ta
nên quan tâm đến những hàm ý đó

135
00:05:51,827 --> 00:05:55,469
và kết thúc với những điều 
mà ta có thể làm.

136
00:05:55,469 --> 00:05:57,634
Một trong số những nghiên cứu đầu tiên 
mà chúng tôi làm

137
00:05:57,634 --> 00:05:58,920
trong lĩnh vực này 
là nhìn vào hành vi giúp đỡ

138
00:05:58,920 --> 00:06:01,079
điều mà những nhà tâm lý học xã hội 
gọi là

139
00:06:01,079 --> 00:06:03,170
hành vi cho xã hội

140
00:06:03,170 --> 00:06:05,883
Chúng tôi đặc biệt quan tâm đến 
việc ai sẽ có khả năng

141
00:06:05,883 --> 00:06:08,231
giúp đỡ người khác hơn,

142
00:06:08,231 --> 00:06:11,388
người giàu hay người nghèo?

143
00:06:11,388 --> 00:06:15,790
Trong một nghiên cứu, 
chúng tôi mang những người giàu, nghèo

144
00:06:15,790 --> 00:06:18,090
trong cộng đồng vào phòng thí nghiệm

145
00:06:18,090 --> 00:06:21,584
và đưa cho mỗi người 
10 đôla tương đương nhau

146
00:06:21,584 --> 00:06:23,194
Chúng tôi bảo những người tham gia rằng

147
00:06:23,194 --> 00:06:25,642
họ có thể giữ 10 đôla này cho bản thân

148
00:06:25,642 --> 00:06:27,617
hoặc có thể chia sẻ một phần,

149
00:06:27,617 --> 00:06:29,612
nếu họ muốn, với một người lạ

150
00:06:29,612 --> 00:06:31,083
hoàn toàn vô danh

151
00:06:31,083 --> 00:06:34,119
Họ và người lạ 
đó sẽ không bao giờ gặp nhau.

152
00:06:34,119 --> 00:06:37,337
Và chúng tôi theo dõi 
họ cho đi bao nhiêu.

153
00:06:37,337 --> 00:06:39,687
Những người kiếm được 25,000 và

154
00:06:39,687 --> 00:06:42,014
đôi khi dưới 15,000 đô la một năm

155
00:06:42,014 --> 00:06:44,241
đóng góp cho người lạ

156
00:06:44,241 --> 00:06:45,324
44% nhiều tiền hơn

157
00:06:45,324 --> 00:06:47,632
so với những người 
kiếm được 150,000

158
00:06:47,632 --> 00:06:50,879
hoặc 200.000 một năm

159
00:06:50,879 --> 00:06:53,627
Chúng tôi cho họ chơi trò chơi

160
00:06:53,627 --> 00:06:56,258
để xem ai có xu hướng gian lận nhiều hơn

161
00:06:56,258 --> 00:06:58,652
để tăng khả năng thắng cuộc của mình

162
00:06:58,652 --> 00:07:01,372
Trong một trong số các trò chơi, 
chúng tôi sắp đặt máy tính

163
00:07:01,372 --> 00:07:04,164
để xí ngầu không bao giờ

164
00:07:04,164 --> 00:07:05,150
đổ vào một số nhất định.

165
00:07:05,150 --> 00:07:08,242
Bạn không thể nào có được 
hơn 12 trong trò này

166
00:07:08,242 --> 00:07:11,354
tuy nhiên, bạn càng giàu

167
00:07:11,354 --> 00:07:13,111
thì bạn càng dễ gian lận

168
00:07:13,111 --> 00:07:17,010
để giành lấy giải thưởng
50 đôla tiền mặt

169
00:07:17,010 --> 00:07:20,855
đôi khi gấp 3 hoặc 4 lần mức giá đó.

170
00:07:20,855 --> 00:07:23,088
Chúng tôi cũng thực hiện một thí nghiệm khác 
mà chúng tôi quan sát

171
00:07:23,088 --> 00:07:26,311
liệu người ta sẽ lấy kẹo

172
00:07:26,311 --> 00:07:28,802
trong một hộp kẹo 
mà chúng tôi chắc chắn rằng

173
00:07:28,802 --> 00:07:31,042
để dành cho trẻ con

174
00:07:31,042 --> 00:07:34,484
(Cười)

175
00:07:34,484 --> 00:07:36,325
tham gia, tôi khôn giỡn đâu.

176
00:07:36,325 --> 00:07:39,054
Tôi biết rằng nó nghe như đang đùa vậy.

177
00:07:39,054 --> 00:07:41,295
Chúng tôi thẳng thắn thông báo 
cho những người tham gia

178
00:07:41,295 --> 00:07:43,164
rằng hộp kẹo này được dành cho trẻ em tham gia

179
00:07:43,164 --> 00:07:45,648
vào một phòng thí nghiệm phát triển gần đó

180
00:07:45,648 --> 00:07:47,698
Chúng đang trong nghiêm cứu, 
cái này là dành cho chúng

181
00:07:47,698 --> 00:07:51,341
Và chúng tôi quan sát xem
họ lấy bao nhiêu kẹo

182
00:07:51,341 --> 00:07:52,854
Những người cảm thấy mình giàu có

183
00:07:52,854 --> 00:07:54,259
lấy gấp đôi số kẹo

184
00:07:54,259 --> 00:07:57,408
so với những người nghèo.

185
00:07:57,408 --> 00:08:00,061
Chúng tôi cũng đã nghiên cứu về xe,

186
00:08:00,061 --> 00:08:01,923
không phải bất kì xe nào,

187
00:08:01,923 --> 00:08:04,994
mà về tài xế của những loại xe khác nhau

188
00:08:04,994 --> 00:08:08,097
sẽ có xu hướng vi phạm luật như thế nào.

189
00:08:08,097 --> 00:08:10,934
Trong một nghiên cứu, chúng tôi quan sát xem

190
00:08:10,934 --> 00:08:15,090
liệu các tài xế sẽ dừng lại 
để nhường đường cho một người đi bộ

191
00:08:15,090 --> 00:08:17,989
đang chờ để được qua đường

192
00:08:17,989 --> 00:08:19,733
Ở California, như bạn biết đấy,

193
00:08:19,733 --> 00:08:22,257
vì tôi chắc rằng 
tất cả chúng ta đều làm điều này,

194
00:08:22,257 --> 00:08:26,185
theo luật, xe phải dừng 
để cho người đi bộ qua đường

195
00:08:26,185 --> 00:08:28,117
Vậy đây là một ví dụ 
về cách chúng tôi đã làm

196
00:08:28,117 --> 00:08:30,233
Bên trái là người của chúng tôi

197
00:08:30,233 --> 00:08:31,822
đóng giả làm người đi bộ

198
00:08:31,822 --> 00:08:36,073
Anh ta tiến lại gần khi chiếc xe màu đỏ dừng lại.

199
00:08:36,073 --> 00:08:38,391
Với phong cách rặt California, 
nó bị lấn át bởi

200
00:08:38,391 --> 00:08:40,728
chiếc xe buýt gần như tông vào 
người đi bộ của chúng tôi

201
00:08:40,728 --> 00:08:42,284
(Cười)

202
00:08:42,284 --> 00:08:44,151
Bây giờ là ví dụ của một chiếc xe đắt tiền hơn.

203
00:08:44,151 --> 00:08:45,889
Một chiếc Prius, chạy thẳng qua

204
00:08:45,889 --> 00:08:50,197
và một chiếc BMW cũng làm tương tự

205
00:08:51,388 --> 00:08:53,887
Như vậy, chúng tôi lặp lại 
với hàng trăm chiếc xe

206
00:08:53,887 --> 00:08:56,243
trong vòng vài ngày

207
00:08:56,243 --> 00:08:59,195
chỉ theo dõi xem ai dừng lại và ai không

208
00:09:00,466 --> 00:09:02,660
Điều chúng tôi nhận thấy rằng

209
00:09:02,660 --> 00:09:06,960
giá tiền của xe càng cao

210
00:09:06,960 --> 00:09:08,844
thì xu hướng tài xế vi phạm luât

211
00:09:08,844 --> 00:09:10,088
càng tăng.

212
00:09:10,088 --> 00:09:12,780
Không một chiếc xe nào

213
00:09:12,780 --> 00:09:16,080
trong mục những chiếc xe giá rẻ nhất
của chúng tôi

214
00:09:16,080 --> 00:09:17,645
vi phạm luật.

215
00:09:17,645 --> 00:09:20,038
Gần 50 phần trăm những chiếc xe

216
00:09:20,038 --> 00:09:22,446
trong danh mục đắt tiền nhất

217
00:09:22,446 --> 00:09:25,289
vi phạm luật.

218
00:09:25,289 --> 00:09:27,182
Chúng tôi cũng tiến hành
những nghiên cứu khác

219
00:09:27,182 --> 00:09:30,733
và tìm ra được rằng những người giàu có 
có nhiều khả năng nói dối hơn trong đàm phán,

220
00:09:30,733 --> 00:09:32,823
có nhiều hành vi vô đạo đức hơn
ở nơi làm việc

221
00:09:32,823 --> 00:09:35,431
như trộm tiền ở máy tính tiền.

222
00:09:35,431 --> 00:09:40,514
nhận hối lộ, nói dối khách hàng.

223
00:09:40,514 --> 00:09:42,076
Tôi không cố ý nói rằng

224
00:09:42,076 --> 00:09:43,779
chỉ có những người giàu

225
00:09:43,779 --> 00:09:45,691
mới thể hiện những mẫu hành vi 
như thế này.

226
00:09:45,691 --> 00:09:48,460
Thật ra, tôi nghĩ rằng tất cả chúng ta

227
00:09:48,460 --> 00:09:51,424
trong cuộc sống hằng ngày

228
00:09:51,424 --> 00:09:54,396
đều đấu tranh với những động lực

229
00:09:54,396 --> 00:09:57,693
về khi nào, hoặc liệu có nên chăng, 
đặt những lợi ích cá nhân

230
00:09:57,693 --> 00:10:00,047
lên trên lợi ích của cộng đồng.

231
00:10:00,047 --> 00:10:02,429
Và điều đó hoàn toàn dễ hiểu
bởi vì

232
00:10:02,429 --> 00:10:04,992
Giấc mơ Mỹ là một tư tưởng

233
00:10:04,992 --> 00:10:08,091
rằng tất cả chúng ta 
đều có cơ hội như nhau

234
00:10:08,091 --> 00:10:10,125
để thành công và thịnh vượng

235
00:10:10,125 --> 00:10:12,682
miễn là chúng ta 
làm việc chăm chỉ

236
00:10:12,682 --> 00:10:15,386
và một phần trong đó 
có nghĩa rằng, đôi khi

237
00:10:15,386 --> 00:10:18,485
bạn cần đặt lợi ích của bản thân

238
00:10:18,485 --> 00:10:21,915
lên trên lợi ích của những người xung quanh.

239
00:10:21,915 --> 00:10:24,084
Nhưng chúng tôi phát hiện ra rằng

240
00:10:24,084 --> 00:10:26,492
càng giàu, thì bạn càng có xu hướng

241
00:10:26,492 --> 00:10:29,207
theo đuổi ảo tưởng về thành công cá nhân

242
00:10:29,207 --> 00:10:31,442
của thành tích, thành tựu

243
00:10:31,442 --> 00:10:34,790
mà gây tổn hại 
đến những người xung quanh.

244
00:10:34,790 --> 00:10:37,554
Đây, tôi đã vẽ sẵn cho bạn 
thu nhập trung bình

245
00:10:37,554 --> 00:10:41,170
mà mỗi hộ gia định nhận được ở mỗi ngũ phân vị
và 5 phần trăm cao nhất của dân số

246
00:10:41,170 --> 00:10:43,340
trong vòng 20 năm qua

247
00:10:43,340 --> 00:10:45,882
Năm 1993, sự khác biệt 
giữa các nhóm ngũ phân vị khác nhau

248
00:10:45,882 --> 00:10:48,967
trong dân số, xét về thu nhập

249
00:10:48,967 --> 00:10:51,564
có hơi đặc biệt.

250
00:10:51,564 --> 00:10:54,161
Không khó để nhận ra 
những khác biệt

251
00:10:54,161 --> 00:10:57,045
nhưng trong vòng 20 năm qua, 
khác biệt đáng kể

252
00:10:57,045 --> 00:10:59,219
đã dần trở thành khe núi lớn

253
00:10:59,219 --> 00:11:02,373
giữa những người trên cùng
và những người còn lại

254
00:11:02,373 --> 00:11:06,065
Sự thật là, 20 phần trăm 
những người giàu nhất

255
00:11:06,065 --> 00:11:09,143
nắm giữ gần 90 phần trăm 
của cải trên đất nước này.

256
00:11:09,143 --> 00:11:11,402
Chúng ta đang ở một mức độ
chưa từng thấy

257
00:11:11,402 --> 00:11:13,890
của sự bất bình đẳng kinh tế

258
00:11:15,634 --> 00:11:17,970
Điều đó có nghĩa là 
sự giàu có không chỉ

259
00:11:17,970 --> 00:11:22,450
càng tập trung vào tay 
một nhóm các cá nhân

260
00:11:22,450 --> 00:11:24,834
mà Giấc mơ Mỹ càng trở nên

261
00:11:24,834 --> 00:11:26,782
khó để đạt được

262
00:11:26,782 --> 00:11:29,975
đối với phần lớn chúng ta

263
00:11:29,975 --> 00:11:32,242
Và nếu đúng như 
những gì chúng tôi tìm thấy

264
00:11:32,242 --> 00:11:34,237
rằng càng giàu

265
00:11:34,237 --> 00:11:36,779
bạn càng cảm thấy có quyền 
với những của cải đó

266
00:11:36,779 --> 00:11:39,772
thì bạn càng có xu hướng 
đặt lợi ích của bản thân

267
00:11:39,772 --> 00:11:41,739
lên trên lợi ích của người khác.

268
00:11:41,739 --> 00:11:45,129
và sẵn sàng làm những điều
phục vụ cho tư lợi đó

269
00:11:45,129 --> 00:11:46,863
Không có lý do gì để nghĩ rằng

270
00:11:46,863 --> 00:11:48,961
những mẫu hành vi đó
sẽ thay đổi

271
00:11:48,961 --> 00:11:50,504
Thật ra có tất cả các lý do 
để cho rằng

272
00:11:50,504 --> 00:11:52,487
chúng sẽ càng trở nên tồi tệ hơn

273
00:11:52,487 --> 00:11:55,334
và đó là những gì sẽ diễn ra 
nếu như mọi chuyện không thay đổi

274
00:11:55,334 --> 00:11:59,961
với cùng tốc độ như thế này, 
trong vòng 20 năm tới.

275
00:11:59,961 --> 00:12:02,682
Giờ đây, sự bất bình đẳng

276
00:12:02,682 --> 00:12:04,606
nên là điều 
mà chúng ta cần phải quan tâm tới,

277
00:12:04,606 --> 00:12:07,135
không phải chỉ bởi vì

278
00:12:07,135 --> 00:12:08,649
những người ở tận cùng 
của phân cấp xã hội

279
00:12:08,649 --> 00:12:10,889
mà vì những cá nhân và nhóm người

280
00:12:10,889 --> 00:12:16,089
với nhiều bất bình đẳng kinh tế 
sẽ trở nên tệ hơn

281
00:12:16,089 --> 00:12:18,928
không chỉ những người thấp cấp nhất
mà là tất cả mọi người.

282
00:12:18,928 --> 00:12:21,055
Có rất nhiều nghiên cứu hấp dẫn

283
00:12:21,055 --> 00:12:23,647
từ những phòng thí nghiệm hàng đầu 
từ khắp nơi trên thế giới

284
00:12:23,647 --> 00:12:26,535
trình bày về một loạt những điều

285
00:12:26,535 --> 00:12:28,424
sẽ suy yếu

286
00:12:28,424 --> 00:12:31,064
khi mà bất bình đẳng kinh tế 
trở nên tồi tệ hơn

287
00:12:31,064 --> 00:12:33,717
Cơ động xã hội, 
những điều chúng ta thật sự quan tâm,

288
00:12:33,717 --> 00:12:36,198
sức khỏe thể chất, lòng tin trong xã hội

289
00:12:36,198 --> 00:12:39,243
tất cả sẽ tuột dốc 
khi bất bình đẳng gia tăng.

290
00:12:39,243 --> 00:12:41,258
Tương tự, những điều tiêu cực

291
00:12:41,258 --> 00:12:43,870
trong tập thể xã hội,

292
00:12:43,870 --> 00:12:45,964
như là béo phì, và bạo lực,

293
00:12:45,964 --> 00:12:47,585
giam cầm và trừng phạt

294
00:12:47,585 --> 00:12:51,727
càng trở nên trầm trọng
khi bất bình đẳng gia tăng.

295
00:12:51,727 --> 00:12:54,137
Một lần nữa, những kết quả này
không chỉ xảy ra

296
00:12:54,137 --> 00:12:56,198
với một số người,

297
00:12:56,198 --> 00:12:58,799
mà còn lan ra 
khắp mọi tầng lớp của xã hội

298
00:12:58,799 --> 00:13:01,915
Ngay cả những người tầng trên cùng
cũng chịu ảnh hưởng.

299
00:13:01,915 --> 00:13:05,158
Vậy chúng ta sẽ làm gì?

300
00:13:05,158 --> 00:13:08,629
Dòng thác của những ảnh hưởng

301
00:13:08,629 --> 00:13:11,137
tiêu cực, nguy hiểm này

302
00:13:11,137 --> 00:13:14,546
có vẻ giống như điều gì đó 
đã vượt khỏi tầm kiểm soát

303
00:13:14,546 --> 00:13:16,464
và không có gì chúng ta có thể làm.

304
00:13:16,464 --> 00:13:19,260
Không gì chúng ta, với vai trò là những cá nhân, 
có thể làm.

305
00:13:19,260 --> 00:13:23,093
Nhưng thật ra, 
chúng tôi đang tìm hiểu

306
00:13:23,093 --> 00:13:26,281
trong nghiên cứu 
ở phòng thí nghiệm của mình

307
00:13:26,281 --> 00:13:31,371
rằng những can thiệp nhỏ
về tâm lý

308
00:13:31,371 --> 00:13:34,680
những thay đổi nhỏ 
về giá trị của mỗi người

309
00:13:34,680 --> 00:13:37,903
những sự thúc đẩy nhỏ 
theo một vài hướng nhất định

310
00:13:37,903 --> 00:13:41,468
có thể khôi phục 
mức độ bình đẳng và sự đồng cảm.

311
00:13:41,468 --> 00:13:43,520
Ví dụ, nhắc nhở mọi người

312
00:13:43,520 --> 00:13:45,776
về lợi ích của sự hợp tác

313
00:13:45,776 --> 00:13:48,680
hoặc lợi ích của cộng đồng

314
00:13:48,680 --> 00:13:52,615
làm cho những cá nhân giàu có
trở nên bình đẳng

315
00:13:52,615 --> 00:13:55,150
như những người nghèo.

316
00:13:55,150 --> 00:13:58,527
Trong một nghiên cứu, 
chúng tôi cho người ta xem

317
00:13:58,527 --> 00:14:02,888
một đoạn phim ngắn, 
chỉ 46 giây,

318
00:14:02,888 --> 00:14:05,938
về sự đói nghèo ở trẻ em, 
như một lời nhắc nhở

319
00:14:05,938 --> 00:14:07,964
về nhu cầu của những người xung quanh họ

320
00:14:07,964 --> 00:14:09,994
và sau khi xem nó,

321
00:14:09,994 --> 00:14:11,692
chúng tôi quan sát xem 
họ sẵn sàng như thế nào

322
00:14:11,692 --> 00:14:15,396
để dành thời gian của mình
cho một người lạ

323
00:14:15,396 --> 00:14:18,815
đang trong tình cảnh khó khăn,

324
00:14:18,815 --> 00:14:22,082
Sau khi xem đoạn phim, 
một tiếng sau,

325
00:14:22,082 --> 00:14:24,452
những người giàu 
cũng trở nên rộng lượng

326
00:14:24,452 --> 00:14:26,411
với thời gian của mình để giúp đỡ người lạ này

327
00:14:26,411 --> 00:14:29,116
giống như một người nghèo.

328
00:14:29,116 --> 00:14:31,567
Cho thấy rằng, những khác biệt này

329
00:14:31,567 --> 00:14:33,450
không phải do bẩm sinh
hay phân biệt

330
00:14:33,450 --> 00:14:35,174
mà rất dễ uốn nắn

331
00:14:35,174 --> 00:14:37,100
theo những thay đổi nhỏ 
trong giá trị con người

332
00:14:37,100 --> 00:14:39,381
và những thúc đẩy cho lòng trắc ẩn

333
00:14:39,381 --> 00:14:41,036
và tiếp thêm đồng cảm

334
00:14:41,036 --> 00:14:42,592
Vượt ra khỏi căn phòng thí nghiệm

335
00:14:42,592 --> 00:14:46,622
chúng tôi bắt đầu nhận ra 
những thay đổi trong xã hội

336
00:14:46,622 --> 00:14:50,065
Bill Gate, một trong những cá nhân 
giàu nhất nước Mỹ,

337
00:14:50,065 --> 00:14:51,810
trong bài diễn văn của mình tại Harvard

338
00:14:51,810 --> 00:14:53,934
ông đã nói về vấn đề 
mà xã hội đang phải đương đầu

339
00:14:53,934 --> 00:14:57,284
trước sự bất bình đẳng 
như một thử thách khó khăn

340
00:14:57,284 --> 00:14:59,880
và về việc chúng ta phải làm những gì

341
00:14:59,880 --> 00:15:03,115
để đấu tranh với nó, 
"Những tiến bộ vĩ đại nhất của nhân loại,

342
00:15:03,115 --> 00:15:05,066
không nằm ở những phát hiện mới

343
00:15:05,066 --> 00:15:08,217
mà ở cách những phát hiện ấy
được ứng dụng như thế nào

344
00:15:08,217 --> 00:15:11,031
để làm suy giảm sự bất bình đẳng"

345
00:15:11,031 --> 00:15:13,034
Và Cam Kết Cho Đi (Giving Pledge)

346
00:15:13,034 --> 00:15:15,456
với sự tham gia của hơn 
100 người giàu nhất nước Mỹ

347
00:15:15,456 --> 00:15:17,843
cam kết

348
00:15:17,843 --> 00:15:21,757
dành một nửa tài sản của họ 
cho từ thiện

349
00:15:21,757 --> 00:15:23,381
Và sự nổi dậy của

350
00:15:23,381 --> 00:15:27,014
hàng loạt phong trào

351
00:15:27,014 --> 00:15:29,317
như Chúng tôi là một phần trăm
(We are the One Percent)

352
00:15:29,317 --> 00:15:31,181
Thế hệ tài nguyên
(Resource Generation

353
00:15:31,181 --> 00:15:33,302
hay Sự giàu có cho lợi ích chung
(Wealth for Common Good)

354
00:15:33,302 --> 00:15:35,869
trong đó những thành viên

355
00:15:35,869 --> 00:15:37,694
có đặc quyền nhất trong dân số

356
00:15:37,694 --> 00:15:40,450
thành viên của một phần trăm

357
00:15:40,450 --> 00:15:42,381
những người giàu có

358
00:15:42,381 --> 00:15:45,969
đang dùng tài sản kinh tế của mình,

359
00:15:45,969 --> 00:15:49,998
dù trưởng thành hay còn trẻ, 
đó là điều làm tôi bất ngờ nhất,

360
00:15:49,998 --> 00:15:51,647
dùng những đặc quyền của họ

361
00:15:51,647 --> 00:15:53,718
những tài sản kinh tế của họ

362
00:15:53,718 --> 00:15:56,745
để chống lại sự bất bình đẳng

363
00:15:56,745 --> 00:15:59,655
bằng cách ủng hộ 
những chính sách xã hội

364
00:15:59,655 --> 00:16:01,536
những thay đổi về giá trị xã hội

365
00:16:01,536 --> 00:16:03,910
và thay đổi trong hành vi con người

366
00:16:03,910 --> 00:16:06,973
cho dù chúng chống lại 
lợi ích kinh tế của chính họ

367
00:16:06,973 --> 00:16:11,246
nhưng trên hết sẽ khôi phục
Giấc mơ Mỹ

368
00:16:11,246 --> 00:16:13,246
Xin cảm ơn

369
00:16:13,246 --> 00:16:17,246
(Vỗ tay)