1
00:00:00,793 --> 00:00:02,967
Sizden, bir an için,

2
00:00:02,967 --> 00:00:06,817
Monopoly oyunu oynadığınızı düşünmenizi istiyorum,

3
00:00:06,817 --> 00:00:09,424
ama bu oyunda, başarılı olmanıza yardımcı olan

4
00:00:09,424 --> 00:00:12,393
beceri, yetenek ve şans kombinasyonu

5
00:00:12,393 --> 00:00:14,931
hayatta olduğu gibi,

6
00:00:14,931 --> 00:00:16,347
alakasız hale getirilmiştir,

7
00:00:16,347 --> 00:00:18,642
çünkü bu oyun hileli

8
00:00:18,642 --> 00:00:20,522
ve avantaj sizde.

9
00:00:20,522 --> 00:00:22,401
Daha fazla paranız var,

10
00:00:22,401 --> 00:00:24,961
tahtanın etrafında daha fazla dolanma fırsatınız

11
00:00:24,961 --> 00:00:27,186
ve kaynaklara daha fazla erişiminiz var.

12
00:00:27,186 --> 00:00:28,517
Ve bu deneyimi düşündüğünüzde,

13
00:00:28,517 --> 00:00:31,105
kendinize şunu sormanızı istiyorum:

14
00:00:31,105 --> 00:00:32,875
Hileli bir oyunda

15
00:00:32,875 --> 00:00:36,005
ayrıcalıklı bir oyuncu olmak,

16
00:00:36,005 --> 00:00:38,928
diğer oyuncular ve kendiniz hakkında

17
00:00:38,928 --> 00:00:42,786
düşündüklerinizi nasıl değiştirir?

18
00:00:42,786 --> 00:00:45,833
U.C. Berkeley kampüsünde bir çalışma başlatarak

19
00:00:45,833 --> 00:00:48,135
bu soruya cevap aradık.

20
00:00:48,135 --> 00:00:49,793
Laboratuvara 100'den fazla

21
00:00:49,793 --> 00:00:52,554
yabancı çift getirdik

22
00:00:52,554 --> 00:00:54,374
ve yazı tura ile

23
00:00:54,374 --> 00:00:56,161
iki kişiden birisini hileli oyunda

24
00:00:56,161 --> 00:00:58,506
zengin oyuncu olarak belirledik.

25
00:00:58,506 --> 00:01:01,327
İki kat fazla para aldılar.

26
00:01:01,327 --> 00:01:02,828
Başlangıcı geçtiklerinde,

27
00:01:02,828 --> 00:01:05,034
iki kat gelir elde ettiler

28
00:01:05,034 --> 00:01:07,007
ve bir değil iki zarı da atmaları sağlandı,

29
00:01:07,007 --> 00:01:08,818
böylece tahtada daha fazla dolanmış oldular.

30
00:01:08,818 --> 00:01:11,824
(Kahkaha)

31
00:01:11,824 --> 00:01:13,537
15 dakika süresince,

32
00:01:13,537 --> 00:01:17,067
olanları gizli kameralarla izledik.

33
00:01:17,067 --> 00:01:18,888
Ve bugün ilk kez size

34
00:01:18,888 --> 00:01:21,400
gördüklerimizin birazını göstermek istiyorum.

35
00:01:21,400 --> 00:01:22,909
Ses kalitesinin kusuruna bakmayın,

36
00:01:22,909 --> 00:01:25,565
tekrar belirteyim, çünkü bunlar gizli kameralar.

37
00:01:25,580 --> 00:01:27,775
O yüzden altyazı koyduk.

38
00:01:27,775 --> 00:01:29,165
Zengin Oyuncu: Sende kaç tane 500'lük var?

39
00:01:29,165 --> 00:01:30,400
Fakir Oyuncu: Bir tane.

40
00:01:30,400 --> 00:01:31,517
Zengin Oyuncu: Ciddi misin?
Fakir Oyuncu: Evet.

41
00:01:31,517 --> 00:01:33,270
Zengin Oyuncu: Bende üç tane.

42
00:01:33,270 --> 00:01:35,196
Neden bana fazla vermişler bilmiyorum.

43
00:01:35,196 --> 00:01:37,034
Paul Piff: Evet, oyuncular hemen bir şeyler

44
00:01:37,034 --> 00:01:38,376
döndüğünü anladı.

45
00:01:38,376 --> 00:01:40,671
Biri diğerinden açık bir biçimde

46
00:01:40,671 --> 00:01:42,820
daha fazla paraya sahip ve yine de,

47
00:01:42,820 --> 00:01:44,962
oyun ilerledikçe,

48
00:01:44,962 --> 00:01:46,967
iki oyuncu arasında göze çarpan

49
00:01:46,967 --> 00:01:49,416
dramatik değişimlerin

50
00:01:49,416 --> 00:01:51,290
belirdiğini gördük.

51
00:01:51,290 --> 00:01:53,010
Zengin oyuncu

52
00:01:53,010 --> 00:01:55,588
tahtanın etrafında elindeki parçayı

53
00:01:55,588 --> 00:01:57,469
adeta vurarak daha gürültülü bir şekilde

54
00:01:57,469 --> 00:02:00,389
hareket etmeye başladı.

55
00:02:00,389 --> 00:02:03,382
Zengin oyuncular arasında
daha çok egemen tavırlar,

56
00:02:03,382 --> 00:02:04,972
sözsüz işaretler,

57
00:02:04,972 --> 00:02:07,394
güç gösterisi

58
00:02:07,394 --> 00:02:11,349
ve şölen havası görmeye başladık.

59
00:02:11,349 --> 00:02:13,870
Masanın kenarına bir kase kraker koyduk.

60
00:02:13,870 --> 00:02:15,531
Dipte sağ köşede.

61
00:02:15,531 --> 00:02:19,018
Bu bize tüketim davranışlarını
gözleme fırsatı sundu.

62
00:02:19,018 --> 00:02:23,636
Şu anda katılımcıların kaç tane
kraker yediğini takip ediyoruz.

63
00:02:23,636 --> 00:02:25,569
Zengin Oyuncu: Bu krakerler de numara mı?

64
00:02:25,569 --> 00:02:27,495
Fakir Oyuncu: Bilmiyorum.

65
00:02:27,495 --> 00:02:30,634
PP: Tamam, süpriz değil, bizi farkettiler.

66
00:02:30,634 --> 00:02:32,139
İlk önce, bir kase krakerin

67
00:02:32,139 --> 00:02:33,920
orada ne yaptığını merak ettiler.

68
00:02:33,920 --> 00:02:35,834
Üstelik birisi, sizin de gördüğünüz gibi

69
00:02:35,834 --> 00:02:38,793
kraker kasesinin bir numara mı olduğunu sordu.

70
00:02:38,793 --> 00:02:41,703
Hal böyle iken, durumun etkisi

71
00:02:41,703 --> 00:02:44,004
kaçınılmaz olarak baskın geliyor gibiydi

72
00:02:44,004 --> 00:02:48,457
ve bu zengin oyuncular
daha fazla kraker yemeye başladı.

73
00:02:51,976 --> 00:02:54,073
Zengin Oyuncu: Krakerlere bayılıyorum.

74
00:02:54,073 --> 00:02:56,402
(Kahkaha)

75
00:02:57,988 --> 00:03:00,118
PP: Oyun devam ettikçe,

76
00:03:00,118 --> 00:03:02,450
gözlemlediğimiz en ilginç ve dramatik izlerden

77
00:03:02,450 --> 00:03:05,523
birisi belirmeye başladı.

78
00:03:05,523 --> 00:03:07,394
Zengin oyuncular açıkça diğerine karşı

79
00:03:07,394 --> 00:03:10,516
daha kaba ve fakir oyuncuların

80
00:03:10,516 --> 00:03:12,587
kötü durumuna karşı

81
00:03:12,587 --> 00:03:14,431
daha az hassas olmaya

82
00:03:14,431 --> 00:03:16,502
ve maddi başarılarını ve

83
00:03:16,502 --> 00:03:18,971
ne kadar iyi oynadıklarını

84
00:03:18,971 --> 00:03:22,177
daha çok göstermeye başladıar.

85
00:03:23,589 --> 00:03:27,699
Zengin Oyuncu: Her şeye yetecek param var.

86
00:03:27,699 --> 00:03:29,317
Fakir Oyuncu: Bu ne kadar?

87
00:03:29,317 --> 00:03:33,279
Zengin Oyuncu: Bana 24 dolar borcun var.

88
00:03:33,279 --> 00:03:36,135
Yakında tüm paranı kaybedeceksin.

89
00:03:36,135 --> 00:03:38,295
Alıyorum. Çok param var.

90
00:03:38,295 --> 00:03:40,241
Param o kadar çok ki, hiç bitmez.

91
00:03:40,241 --> 00:03:42,201
Zengin Oyuncu 2: Tüm tahtayı alacağım.

92
00:03:42,201 --> 00:03:43,931
Zengin Oyuncu 3: Yakında paran kalmayacak.

93
00:03:43,931 --> 00:03:46,779
Bu durumda neredeyse erişilmezim.

94
00:03:46,779 --> 00:03:49,095
PP: Pekala, şu da bence

95
00:03:49,095 --> 00:03:50,843
çok, çok ilginç ki,

96
00:03:50,843 --> 00:03:54,097
15 dakika sonunda,

97
00:03:54,097 --> 00:03:58,490
oyun hakkındaki deneyimleri
hakkında konuşmalarını istedik.

98
00:03:58,490 --> 00:04:00,565
Ve zengin oyuncular,

99
00:04:00,565 --> 00:04:02,447
ister istemez kazandıkları bu hileli

100
00:04:02,447 --> 00:04:04,466
Monopoly oyunu hakkında konuştuklarında --

101
00:04:04,466 --> 00:04:09,275
(Kahkaha)

102
00:04:09,275 --> 00:04:12,839
bu değişik mülkleri satın almak için

103
00:04:12,839 --> 00:04:15,653
ne yaptıklarını ve bu başarıyı

104
00:04:15,653 --> 00:04:18,435
nasıl elde ettiklerinden bahsettiler.

105
00:04:18,435 --> 00:04:20,924
Ve onları en başta rastgele

106
00:04:20,924 --> 00:04:23,639
ayrıcalıklı konuma getiren

107
00:04:23,639 --> 00:04:26,312
yazı tura olayı da dahil,

108
00:04:26,312 --> 00:04:28,627
bu gibi farklı olgulara karşı

109
00:04:28,627 --> 00:04:31,616
gittikçe umursamaz oldular.

110
00:04:31,616 --> 00:04:34,454
Ve bu gerçekten, zihnin avantajı

111
00:04:34,454 --> 00:04:39,909
nasıl anlamlandırdığının
olağanüstü bir içgörüsüdür.

112
00:04:39,909 --> 00:04:42,130
Bu Monopoly oyunu,

113
00:04:42,130 --> 00:04:44,973
kimisinin daha varlıklı ve daha itibarlı olduğu

114
00:04:44,973 --> 00:04:48,258
ve birçoğunun böyle olmadığı toplumumuzu ve

115
00:04:48,258 --> 00:04:50,650
onun hiyerarşik yapısını anlamak için

116
00:04:50,650 --> 00:04:52,127
bir benzetme olarak kullanılabilir.

117
00:04:52,127 --> 00:04:55,060
Birçoğu daha az varlıklı ve daha az itibarlı

118
00:04:55,060 --> 00:04:58,174
ve değerli kaynaklara erişimi daha kısıtlı.

119
00:04:58,174 --> 00:05:01,410
Son yedi yıldır, arkadaşlarım ve ben

120
00:05:01,410 --> 00:05:05,479
bu tür hiyerarşinin etkileri
hakkında araştırma yapıyoruz.

121
00:05:05,479 --> 00:05:08,763
Ülke çapında binlerce katılımcıyla yaptığımız

122
00:05:08,763 --> 00:05:12,180
düzinelerce çalışmada gördük ki,

123
00:05:12,180 --> 00:05:16,712
kişinin varlık seviyesi arttıkça,

124
00:05:16,712 --> 00:05:22,780
merhamet ve empati duyguları azalıyor

125
00:05:22,780 --> 00:05:26,551
ve hak sahipliği ve layık olma duygusu

126
00:05:26,551 --> 00:05:31,099
ve kişisel çıkar düşüncesi artıyor.

127
00:05:31,099 --> 00:05:33,158
Yaptığımız anketlerde,
hırsı iyi olarak değerlendiren

128
00:05:33,158 --> 00:05:35,035
daha varlıklı insanların,

129
00:05:35,035 --> 00:05:38,075
kendi çıkarı peşinde koşmayı da

130
00:05:38,075 --> 00:05:40,078
olumlu ve ahlaki olarak

131
00:05:40,078 --> 00:05:42,794
değerlendirdiklerini gördük.

132
00:05:42,794 --> 00:05:44,643
Bugün ise, öz çıkar ideolojisinin etkilerini,

133
00:05:44,643 --> 00:05:49,464
bu etkileri neden önemsememiz gerektiği

134
00:05:49,464 --> 00:05:51,827
ve son olarak da ne yapılabileceği hakkında

135
00:05:51,827 --> 00:05:55,469
konuşmak istiyorum.

136
00:05:55,469 --> 00:05:57,634
Bu alanda yaptığımız ilk çalışmalarda

137
00:05:57,634 --> 00:05:58,920
sosyal psikologların

138
00:05:58,920 --> 00:06:01,079
yardımsever davranış

139
00:06:01,079 --> 00:06:03,170
dedikleri şeyi inceledik.

140
00:06:03,170 --> 00:06:05,883
Ve asıl ilgilendiğimiz mesele,

141
00:06:05,883 --> 00:06:08,231
zenginin mi, yoksa fakirin mi bir başkasına

142
00:06:08,231 --> 00:06:11,388
daha çok yardım teklif ettiği idi.

143
00:06:11,388 --> 00:06:15,790
Bu çalışmaların birinde, zengin ve

144
00:06:15,790 --> 00:06:18,090
fakir toplum üyelerini laboratuvara getirdik

145
00:06:18,090 --> 00:06:21,584
ve her birine 10 dolar verdik.

146
00:06:21,584 --> 00:06:23,194
Katılımcılara

147
00:06:23,194 --> 00:06:25,642
10 doların isterlerse kendilerinde kalabileceğini,

148
00:06:25,642 --> 00:06:27,617
isterlerse de bir kısmını

149
00:06:27,617 --> 00:06:29,612
kimliği belirsiz bir yabancı ile

150
00:06:29,612 --> 00:06:31,083
paylaşabileceklerini söyledik.

151
00:06:31,083 --> 00:06:34,119
O yabancı ile bir daha karşılaşmayacak ve
yabancı da onlarla karşılaşmayacaktı.

152
00:06:34,119 --> 00:06:37,337
Ve insanların ne kadar verdiklerini izledik.

153
00:06:37,337 --> 00:06:39,687
Yılda 25,000 bazen ise

154
00:06:39,687 --> 00:06:42,014
15,000 doların altında geliri olan bireyler,

155
00:06:42,014 --> 00:06:44,241
yılda 150.000 veya 200.000 dolar

156
00:06:44,241 --> 00:06:45,324
gelir elde eden

157
00:06:45,324 --> 00:06:47,632
bireylerden yüzde 44 daha fazla

158
00:06:47,632 --> 00:06:50,879
para verdiler.

159
00:06:50,879 --> 00:06:53,627
İnsanlara oyunlar oynatarak,

160
00:06:53,627 --> 00:06:56,258
kazanma şansını artırmak adına kimin daha fazla

161
00:06:56,258 --> 00:06:58,652
veya daha az hile yaptığını görmeye çalıştık.

162
00:06:58,652 --> 00:07:01,372
Bu oyunların birinde, bir bilgisayara hile karıştırarak,

163
00:07:01,372 --> 00:07:04,164
zarın mümkün olmayan skorlara

164
00:07:04,164 --> 00:07:05,150
ulaşmasını sağladık.

165
00:07:05,150 --> 00:07:08,242
Bu oyunda 12’den fazla puan alamazsınız

166
00:07:08,242 --> 00:07:11,354
ve hal böyle iken, ne kadar zenginseniz,

167
00:07:11,354 --> 00:07:13,111
50$ veya bazen

168
00:07:13,111 --> 00:07:17,010
üç dört katı nakit para ödülünü kazanmak için

169
00:07:17,010 --> 00:07:20,855
bu oyunda o kadar çok
hile yapmaya eğilimli oluyorsunuz.

170
00:07:20,855 --> 00:07:23,088
Başka bir çalışmamızda, insanların

171
00:07:23,088 --> 00:07:26,311
çocuklar için ayrıldığını özellikle belirttiğimiz

172
00:07:26,311 --> 00:07:28,802
kavanozlardan ne kadar şeker almaya

173
00:07:28,802 --> 00:07:31,042
eğilimli olduğuna baktık.

174
00:07:31,042 --> 00:07:34,484
(Kahkaha)

175
00:07:34,484 --> 00:07:36,325
Şaka yapmıyorum.

176
00:07:36,325 --> 00:07:39,054
Biliyorum, şaka gibi geliyor.

177
00:07:39,054 --> 00:07:41,295
Katılımcılara bu şeker kavanozlarının,

178
00:07:41,295 --> 00:07:43,164
yandaki gelişim laboratuvarına katılan

179
00:07:43,164 --> 00:07:45,648
çocuklar için ayrıldığını özellikle belirttik.

180
00:07:45,648 --> 00:07:47,698
Onlar da çalışmaya katılıyor. Bunlar da onlar için.

181
00:07:47,698 --> 00:07:51,341
Ve oturup katılımcılarına ne kadar
şeker aldıklarını gözledik.

182
00:07:51,341 --> 00:07:52,854
Kendini zengin hisseden katılımcılar,

183
00:07:52,854 --> 00:07:54,259
kendini fakir hisseden katılımcılardan

184
00:07:54,259 --> 00:07:57,408
iki kat daha fazla şeker aldı.

185
00:07:57,408 --> 00:08:00,061
Arabalar üzerinde bile çalışma yaptık,

186
00:08:00,061 --> 00:08:01,923
farklı tür araba sürücülerinin

187
00:08:01,923 --> 00:08:04,994
yasayı daha az veya çok çiğnemeye

188
00:08:04,994 --> 00:08:08,097
eğilimli olmalarını inceledik.

189
00:08:08,097 --> 00:08:10,934
Bu çalışmaların birinde, sürücülerin

190
00:08:10,934 --> 00:08:15,090
yaya geçidinden geçecekmiş gibi yapan

191
00:08:15,090 --> 00:08:17,989
bir yaya için durup durmayacaklarına baktık.

192
00:08:17,989 --> 00:08:19,733
Kaliforniya’da, bildiğiniz gibi,

193
00:08:19,733 --> 00:08:22,257
çünkü eminim bunu hepimiz yapıyoruz,

194
00:08:22,257 --> 00:08:26,185
karşıya geçmek üzere olan yaya
için durmak yasal zorunluluktur.

195
00:08:26,185 --> 00:08:28,117
Bunu nasıl yaptığımıza bir örnek ise şöyle:

196
00:08:28,117 --> 00:08:30,233
Bu soldaki yaya rolündeki kişi

197
00:08:30,233 --> 00:08:31,822
bizim iş birlikçimiz.

198
00:08:31,822 --> 00:08:36,073
Kırmızı kamyonet başarılı bir şekilde duruyor.

199
00:08:36,073 --> 00:08:38,391
Tipik Kaliforniya manzarası,

200
00:08:38,391 --> 00:08:40,728
kamyoneti sollayan otobüs yayayı ezmeye çalışıyor.

201
00:08:40,728 --> 00:08:42,284
(Kahkaha)

202
00:08:42,284 --> 00:08:44,151
Burada ise daha pahalı bir araba örneği,

203
00:08:44,151 --> 00:08:45,889
bir Prius, durmadan geçiyor

204
00:08:45,889 --> 00:08:50,197
ve bir BMW de aynısını yapıyor.

205
00:08:51,388 --> 00:08:53,887
Biz bunu birkaç gün boyuca

206
00:08:53,887 --> 00:08:56,243
yüzlerce araç için yaptık,

207
00:08:56,243 --> 00:08:59,195
sadece kimin durup durmadığına baktık.

208
00:09:00,466 --> 00:09:02,660
Vardığımız sonuç ise, arabanın pahalılığı

209
00:09:02,660 --> 00:09:06,960
arttıkça,

210
00:09:06,960 --> 00:09:08,844
sürücünün yasayı çiğneme eğiliminin de

211
00:09:08,844 --> 00:09:10,088
arttığı oldu.

212
00:09:10,088 --> 00:09:12,780
Pahalı olmayan arabalar kategorimizdeki

213
00:09:12,780 --> 00:09:16,080
hiçbir araba

214
00:09:16,080 --> 00:09:17,645
yasayı çiğnemedi.

215
00:09:17,645 --> 00:09:20,038
En pahalı arabalar kategorimizdeki

216
00:09:20,038 --> 00:09:22,446
arabaların yüzde 50’ye yakını

217
00:09:22,446 --> 00:09:25,289
yasayı çiğnedi.

218
00:09:25,289 --> 00:09:27,182
Yaptığımız diğer çalışmalarda da gördük ki;

219
00:09:27,182 --> 00:09:30,733
varlıklı bireyler
müzakerelerde yalan söylemeye,

220
00:09:30,733 --> 00:09:32,823
iş yerinde kasadan para çalınması gibi

221
00:09:32,823 --> 00:09:35,431
etik olmayan davranışları onaylamaya,

222
00:09:35,431 --> 00:09:40,514
rüşvet almaya ve müşteriye yalan söylemeye daha yatkınlar.

223
00:09:40,514 --> 00:09:42,076
Şimdi, burada bu tür davranışları

224
00:09:42,076 --> 00:09:43,779
sadece varlıklı insanların yaptığını

225
00:09:43,779 --> 00:09:45,691
söylüyormuşum gibi anlaşılmasın.

226
00:09:45,691 --> 00:09:48,460
Hiç de değil. Bence aslında hepimiz,

227
00:09:48,460 --> 00:09:51,424
günlük yaşantımızda, kendi çıkarımızı

228
00:09:51,424 --> 00:09:54,396
diğer insanların çıkarlarından

229
00:09:54,396 --> 00:09:57,693
üstün tuttuğumuzda, bu rekabet dürtüleriyle

230
00:09:57,693 --> 00:10:00,047
mücadele ediyoruz.

231
00:10:00,047 --> 00:10:02,429
Ve bu anlaşılabilir bir şey de çünkü

232
00:10:02,429 --> 00:10:04,992
Amerikan rüyası

233
00:10:04,992 --> 00:10:08,091
çaba gösterip çok çalışmamız durumunda

234
00:10:08,091 --> 00:10:10,125
hepimize başarmak ve

235
00:10:10,125 --> 00:10:12,682
refaha ermek için eşit fırsatlar sunma fikridir

236
00:10:12,682 --> 00:10:15,386
ve bu biraz da kendi çıkarınızı

237
00:10:15,386 --> 00:10:18,485
çevrenizdeki diğer insanların çıkarlarının

238
00:10:18,485 --> 00:10:21,915
ve refahının üzerinde tutma ihtiyacı doğuruyor.

239
00:10:21,915 --> 00:10:24,084
Ama bulgularımıza göre,

240
00:10:24,084 --> 00:10:26,492
ne kadar varlıklı iseniz, etrafınızdakilere

241
00:10:26,492 --> 00:10:29,207
zarar verecek şekilde

242
00:10:29,207 --> 00:10:31,442
kişisel başarı vizyonu peşinde

243
00:10:31,442 --> 00:10:34,790
o kadar çok koşuyorsunuz.

244
00:10:34,790 --> 00:10:37,554
Burada sizin için son 20 yılda

245
00:10:37,554 --> 00:10:41,170
nüfusun her beşte birine ve en
üst yüzde beşine düşen

246
00:10:41,170 --> 00:10:43,340
ortalama hane gelirini çizdim.

247
00:10:43,340 --> 00:10:45,882
1993 yılında, nüfusun farklı

248
00:10:45,882 --> 00:10:48,967
beşte birlik kesimi, gelir bakımından

249
00:10:48,967 --> 00:10:51,564
oldukça berbat.

250
00:10:51,564 --> 00:10:54,161
Zaten farklılıklar olduğunu görmek zor değil.

251
00:10:54,161 --> 00:10:57,045
Ama son 20 yılda, tepedekiler ve diğerleri

252
00:10:57,045 --> 00:10:59,219
arasındaki bu belirgin fark

253
00:10:59,219 --> 00:11:02,373
bir tür büyük kanyon haline gelmiştir.

254
00:11:02,373 --> 00:11:06,065
Öyle ki, nüfusumuzun en üst yüzde 20’si

255
00:11:06,065 --> 00:11:09,143
bu ülkedeki servetin yüzde 90’ına sahip.

256
00:11:09,143 --> 00:11:11,402
Bu benzeri görülmemiş düzeyde

257
00:11:11,402 --> 00:11:13,890
bir ekonomik eşitsizlik.

258
00:11:15,634 --> 00:11:17,970
Bu da demektir ki, servet sadece
seçilmiş bireylerden oluşmuş

259
00:11:17,970 --> 00:11:22,450
bir grubun elinde toplanmakla kalmıyor,

260
00:11:22,450 --> 00:11:24,834
ayrıca Amerikan rüyası, bizim gibi

261
00:11:24,834 --> 00:11:26,782
artan bir çoğunluk için

262
00:11:26,782 --> 00:11:29,975
giderek ulaşılamaz hale geliyor.

263
00:11:29,975 --> 00:11:32,242
Ve bu meselede bulduklarımıza göre,

264
00:11:32,242 --> 00:11:34,237
ne kadar varlıklı iseniz,

265
00:11:34,237 --> 00:11:36,779
o serveti daha çok hak ettiğinizi hissediyor,

266
00:11:36,779 --> 00:11:39,772
kendi çıkarlarınızı daha ön planda tutuyor

267
00:11:39,772 --> 00:11:41,739
ve kendi çıkarınıza hizmet edecek şeyler

268
00:11:41,739 --> 00:11:45,129
yapmak istiyorsunuz.

269
00:11:45,129 --> 00:11:46,863
Öyleyse bu düşüncelerin
değişeceğini düşünmek için de

270
00:11:46,863 --> 00:11:48,961
bir neden yok.

271
00:11:48,961 --> 00:11:50,504
Aslında, önümüzdeki 20 yıl içinde,

272
00:11:50,504 --> 00:11:52,487
işlerin aynı doğrusal oranda

273
00:11:52,487 --> 00:11:55,334
aynı kalması durumunda
işlerin daha da kötüleşeceğini

274
00:11:55,334 --> 00:11:59,961
düşünmek için çok neden var.

275
00:11:59,961 --> 00:12:02,682
Eşitsizlik, ekonomik eşitsizlik,

276
00:12:02,682 --> 00:12:04,606
hepimizin endişe etmesi gereken bir şey

277
00:12:04,606 --> 00:12:07,135
ve bu sadece sosyal hiyerarşinin
dibinde olanlar için değil,

278
00:12:07,135 --> 00:12:08,649
çok fazla ekonomik eşitsizliğin

279
00:12:08,649 --> 00:12:10,889
daha da kötü hale getirdiği

280
00:12:10,889 --> 00:12:16,089
bireyler ve gruplar için,

281
00:12:16,089 --> 00:12:18,928
sadece dipteki insanlar
için değil, herkes için.

282
00:12:18,928 --> 00:12:21,055
Dünya çapında en üst düzey laboratuvarlarda yapılan

283
00:12:21,055 --> 00:12:23,647
oldukça zorlayıcı araştırmalar,

284
00:12:23,647 --> 00:12:26,535
ekonomik eşitsizlik kötüye gittikçe

285
00:12:26,535 --> 00:12:28,424
birçok kavramın da

286
00:12:28,424 --> 00:12:31,064
zarar gördüğünü gözler önüne seriyor.

287
00:12:31,064 --> 00:12:33,717
Sosyal hareketlilik, önem verdiğimiz şeyler,

288
00:12:33,717 --> 00:12:36,198
fiziksel sıhhat, sosyal güven,

289
00:12:36,198 --> 00:12:39,243
eşitsizlik arttıkça kötüye gider.

290
00:12:39,243 --> 00:12:41,258
Benzer şekilde, ekonomik eşitsizlik arttıkça,

291
00:12:41,258 --> 00:12:43,870
sosyal girişimler ve topluluklardaki

292
00:12:43,870 --> 00:12:45,964
olumsuz şeyler,

293
00:12:45,964 --> 00:12:47,585
obezite ve şiddet,

294
00:12:47,585 --> 00:12:51,727
hapis ve ceza gibi şeyler de kötüye gider.

295
00:12:51,727 --> 00:12:54,137
Yine, bu sonuçlar sadece

296
00:12:54,137 --> 00:12:56,198
birkaç kişi tarafından değil,

297
00:12:56,198 --> 00:12:58,799
toplumun tüm tabakalarında yankılanır.

298
00:12:58,799 --> 00:13:01,915
Bu sonuçlar üst düzey insanlar
tarafından bile tecrübe edinmiştir.

299
00:13:01,915 --> 00:13:05,158
Peki ne yapacağız?

300
00:13:05,158 --> 00:13:08,629
Bu sürekli artan, tehlikeli,

301
00:13:08,629 --> 00:13:11,137
olumsuz etkilerin artık kontrolden çıktığı

302
00:13:11,137 --> 00:13:14,546
ve yapabileceğimiz, özellikle de

303
00:13:14,546 --> 00:13:16,464
birey olarak yapabileceğimiz

304
00:13:16,464 --> 00:13:19,260
birşeyin kalmadığı düşünülebilir.

305
00:13:19,260 --> 00:13:23,093
Ama aslında, laboratuvar araştırmalarımızda

306
00:13:23,093 --> 00:13:26,281
bulduklarımıza göre

307
00:13:26,281 --> 00:13:31,371
küçük psikolojik müdahaleler,

308
00:13:31,371 --> 00:13:34,680
insanların değerlerindeki küçük değişiklikler,

309
00:13:34,680 --> 00:13:37,903
belirli yönlerdeki ufak dürtmeler,

310
00:13:37,903 --> 00:13:41,468
eşitçilik ve empati zeminini
yeniden canlandırabilir.

311
00:13:41,468 --> 00:13:43,520
Mesela insanlara

312
00:13:43,520 --> 00:13:45,776
iş birliğinin faydalarını ve

313
00:13:45,776 --> 00:13:48,680
toplumun avantajlarını hatırlatmak,

314
00:13:48,680 --> 00:13:52,615
varlıklı bireylerin tıpkı yoksul insanlar gibi

315
00:13:52,615 --> 00:13:55,150
eşitlikçi olmasını sağlayabilir.

316
00:13:55,150 --> 00:13:58,527
Bir çalışmada, insanlara

317
00:13:58,527 --> 00:14:02,888
çevrelerindeki dünyada
başkalarının ihtiyaçlarını hatırlatan

318
00:14:02,888 --> 00:14:05,938
çocuk yoksulluğu hakkında

319
00:14:05,938 --> 00:14:07,964
46 saniyelik kısa bir video izlettik,

320
00:14:07,964 --> 00:14:09,994
ve bunu izledikten sonra,

321
00:14:09,994 --> 00:14:11,692
kendilerine gösterilen

322
00:14:11,692 --> 00:14:15,396
sıkıntı içerisindeki yabancılara
kendi zamanlarından

323
00:14:15,396 --> 00:14:18,815
ne kadar ayırabileceklerini inceledik.

324
00:14:18,815 --> 00:14:22,082
Bu videoyu izledikten bir saat sonra,

325
00:14:22,082 --> 00:14:24,452
zengin insanlar, bu fakir olan yabancı insana,

326
00:14:24,452 --> 00:14:26,411
bu farklılıkların doğuştan
veya kategorik olmadığını

327
00:14:26,411 --> 00:14:29,116
ve bunların insani değerlerdeki
ufak değişikliklerle,

328
00:14:29,116 --> 00:14:31,567
merhamet ve empati vuruşlarıyla

329
00:14:31,567 --> 00:14:33,450
şekillendirilebileceğini

330
00:14:33,450 --> 00:14:35,174
öne sürerek,

331
00:14:35,174 --> 00:14:37,100
yardım etmek amacıyla

332
00:14:37,100 --> 00:14:39,381
kendi vakitlerinden cömertçe

333
00:14:39,381 --> 00:14:41,036
fedakarlık ettiler.

334
00:14:41,036 --> 00:14:42,592
Laboratuvarımızın dışında,

335
00:14:42,592 --> 00:14:46,622
toplumda da değişim izleri görmeye başladık.

336
00:14:46,622 --> 00:14:50,065
Ülkemizin en zenginlerinden biri olan Bill Gates,

337
00:14:50,065 --> 00:14:51,810
toplumun karşılaştığı en zorlu sorun olan

338
00:14:51,810 --> 00:14:53,934
eşitsizlik ve bununla baş etmek için

339
00:14:53,934 --> 00:14:57,284
neler yapılabileceği hakkında yaptığı

340
00:14:57,284 --> 00:14:59,880
Harvard diploma töreni
konuşmasında şunları söyledi:

341
00:14:59,880 --> 00:15:03,115
“İnsanlığın en büyük ilerlemeleri

342
00:15:03,115 --> 00:15:05,066
keşifler değil,

343
00:15:05,066 --> 00:15:08,217
bu keşiflerin eşitsizliği azaltmak için

344
00:15:08,217 --> 00:15:11,031
nasıl kullanıldığıdır.”

345
00:15:11,031 --> 00:15:13,034
Ve bir de “Verme Taahhüdü” projesi var,

346
00:15:13,034 --> 00:15:15,456
bu projede ülkemizin en zengin

347
00:15:15,456 --> 00:15:17,843
100’den fazla bireyi,

348
00:15:17,843 --> 00:15:21,757
servetlerinin yarısını hayır için bağışlıyorlar.

349
00:15:21,757 --> 00:15:23,381
Ve ortaya,

350
00:15:23,381 --> 00:15:27,014
"Biz Yüzde Biriz",

351
00:15:27,014 --> 00:15:29,317
"Kaynak Üretimi" veya

352
00:15:29,317 --> 00:15:31,181
"Herkes için Refah" gibi

353
00:15:31,181 --> 00:15:33,302
birçok sivil toplum örgütü çıkıyor

354
00:15:33,302 --> 00:15:35,869
ve toplumun en ayrıcalıklı üyeleri,

355
00:15:35,869 --> 00:15:37,694
yüzde birlik dilimde bulunan insanlar,

356
00:15:37,694 --> 00:15:40,450
zengin insanlar,

357
00:15:40,450 --> 00:15:42,381
yetişkin veya genç ayrımı yapmadan

358
00:15:42,381 --> 00:15:45,969
kendi ekonomik ayrıcalıklarını
ve kaynaklarını aktararak,

359
00:15:45,969 --> 00:15:49,998
benim için en çarpıcı olan şey de bu,

360
00:15:49,998 --> 00:15:51,647
eşitsizlikle mücadele etmek için

361
00:15:51,647 --> 00:15:53,718
kendi ekonomik çıkarlarına ters düşen

362
00:15:53,718 --> 00:15:56,745
sosyal politikaları,

363
00:15:56,745 --> 00:15:59,655
sosyal değerlerdeki ve

364
00:15:59,655 --> 00:16:01,536
insanların davranışlarındaki

365
00:16:01,536 --> 00:16:03,910
değişimleri savunuyorlar.

366
00:16:03,910 --> 00:16:06,973
Ve bu belki nihayetinde

367
00:16:06,973 --> 00:16:11,246
Amerikan rüyasını yeniden canlandırabilecektir.

368
00:16:11,246 --> 00:16:13,246
Teşekkür ederim.

369
00:16:13,246 --> 00:16:17,246
(Alkış)