0:00:00.120,0:00:02.215
Do ju flas për besimin,

0:00:02.215,0:00:04.495
dhe po filloj duke ju rikujtuar

0:00:04.495,0:00:08.576
për pikëpamjen e zakonshme që njerëzit kanë për besimin.

0:00:08.576,0:00:10.815
Mendoj që janë aq të zakonshme,

0:00:10.815,0:00:13.103
saqë janë shndëruar në informata banale në shoqërinë tonë.

0:00:13.103,0:00:15.129
Mendoj që janë tri gjëra të tilla.

0:00:15.129,0:00:19.961
Një prej tyre është deklarim që besohet nga shumica:

0:00:19.961,0:00:21.869
dhe thotë që ka pasur një rënie në besim.

0:00:21.869,0:00:26.376
E dyta është një qëllim: duhet të kemi më shumë besim.

0:00:26.376,0:00:31.866
Dhe e treta është një detyrë: duhet të rindërtojmë besimin.

0:00:31.866,0:00:36.204
Mendoj që deklarata, qëllimi dhe detyra

0:00:36.204,0:00:38.374
keqkuptohen.

0:00:38.374,0:00:40.023
Ajo që do provoj t'ju tregoj sot

0:00:40.023,0:00:44.713
është një tregim tjetër për deklaratën, qëllimin dhe detyrën

0:00:44.713,0:00:49.340
që mendoj se do e shpjegoj këtë temë pak më mirë.

0:00:49.340,0:00:54.106
Së pari, deklarimi: Pse mendojnë njerëzit që ka rënie në besim?

0:00:54.106,0:00:57.907
Nëse mendoj për këtë duke u bazuar në të dhënat e mia,

0:00:57.907,0:00:59.681
nuk e di përgjigjen.

0:00:59.681,0:01:03.490
Jam e prirur të mendoj që ka rënë në disa

0:01:03.490,0:01:06.996
aktivitete ose disa institucione

0:01:06.996,0:01:08.800
dhe është rritur në disa tjera.

0:01:08.800,0:01:10.744
Nuk kam një vështrim.

0:01:10.744,0:01:15.081
Por mund të shikoj sondazhet e opinionit

0:01:15.081,0:01:17.449
dhe këto sondazhe supozohet të jenë

0:01:17.449,0:01:21.401
burimi i mendimit që besimi ka rënë.

0:01:21.401,0:01:25.258
Kur i shihni sondazhet e opinionit përmes kohës,

0:01:25.258,0:01:27.056
nuk ka shumë evidencë për këtë.

0:01:27.056,0:01:29.646
Kjo do thotë që njerëzit që nuk ishin të

0:01:29.646,0:01:31.257
besueshëm para 20 vitesh,

0:01:31.257,0:01:35.810
kryesisht gazetarët dhe politikanët, ende nuk janë të besueshëm.

0:01:35.810,0:01:39.180
Njerëzit që ishin të besueshëm para 20 viteve

0:01:39.180,0:01:42.625
janë ende të besueshëm: gjyqtarët, infermieret.

0:01:42.625,0:01:44.529
Të tjerët janë diku në mes,

0:01:44.529,0:01:47.599
dhe një person mesatar në rrugë

0:01:47.599,0:01:49.623
është pothuajse mu në mes.

0:01:49.623,0:01:51.856
Por a janë këto të dhënat e duhura?

0:01:51.856,0:01:56.012
Sondazhet regjistrojnë opinionet.

0:01:56.012,0:01:57.579
Çfarë tjetër mund të regjistrojnë?

0:01:57.579,0:02:01.120
Ato shohin qëndrimet e përgjithëshme

0:02:01.120,0:02:04.659
që njerëzit raportojnë kur i pyesim pyetje të caktuara.

0:02:04.659,0:02:08.589
A i besoni politikanëve? A i besoni mësuesve?

0:02:08.589,0:02:12.221
Nëse dikush ju pyet "A i besoni një perimëshitësi?

0:02:12.221,0:02:14.118
Ai i besoni një tregtar peshku?

0:02:14.118,0:02:16.750
A i besoni mësuesve të shkollës fillore?"

0:02:16.750,0:02:20.341
ju do fillonit duke pyetur "Në lidhje me çfarë?"

0:02:20.341,0:02:23.555
Dhe kjo do ishte përgjigjia e duhur.

0:02:23.555,0:02:28.680
Dhe pasi të kuptoni përgjigjen mund të thoni,

0:02:28.680,0:02:32.120
"Epo, ju besoj disa prej tyre, e jo të tjerëve."

0:02:32.120,0:02:34.038
Kjo është një gjë e arsyeshme po ashtu.

0:02:34.038,0:02:37.160
Me pak fjalë, në jetët tona reale,

0:02:37.160,0:02:40.810
ne kërkojmë të vendosim besim në mënyra të ndryshme.

0:02:40.810,0:02:44.386
Ne nuk supozojmë që niveli i besimit që do kemi

0:02:44.386,0:02:47.882
në çdo shembull të një zyrtari,

0:02:47.882,0:02:51.797
nëpunësi apo të një personi

0:02:51.797,0:02:53.742
do jetë i njejtë.

0:02:53.742,0:02:57.465
Për shembull, unë mund te them që i besoj

0:02:57.465,0:02:59.910
një mesuesi/e të shkollës fillore të cilin e njoh

0:02:59.910,0:03:02.536
t'i mësoje klasës lexim,

0:03:02.536,0:03:06.184
por nuk do i besoja të ngase mirobusin e shkollës.

0:03:06.184,0:03:09.285
Unë mund të dij që ajo nuk është shofere e mirë.

0:03:09.285,0:03:12.562
Mund të besoj që shoqja ime e cila flet shumë

0:03:12.562,0:03:14.654
mund të mbajë një bisedë

0:03:14.654,0:03:24.313
por nuk mund ti besoj me ndonjë sekret timin.

0:03:24.313,0:03:25.562
Është e thjeshtë.

0:03:25.562,0:03:30.468
Kështu që nëse kemi evidencë në jetët tona të zakonëshme

0:03:30.468,0:03:32.584
për mënyrën se si dallojmë në besim,

0:03:32.584,0:03:35.835
pse e humbim këtë intelegjencë kur

0:03:35.835,0:03:39.458
mendojmë për besimin në terme abstrakte?

0:03:39.458,0:03:42.202
Mendoj që sondazhet janë guida të këqija

0:03:42.202,0:03:45.259
për nivelin e besimit që ekzsiton aktualisht,

0:03:45.259,0:03:48.831
sepse ato provojnë të prishin arsyen e mirë,

0:03:48.831,0:03:52.238
që duhet për të besuar.

0:03:52.238,0:03:54.430
Së dyti, çfarë dimë për qëllimin?

0:03:54.430,0:03:57.050
Qëllimi ynë është të kemi më shumë besim.

0:03:57.050,0:04:00.379
Mendoj që është një qëllim budalla.

0:04:00.379,0:04:02.326
Kjo nuk është ajo që unë do synoja.

0:04:02.326,0:04:05.789
Do synoja të kem më shumë besim tek ata që meritojnë besimin,

0:04:05.789,0:04:08.806
dhe më pak besim tek ata që nuk e meritojnë.

0:04:08.806,0:04:15.348
Në të vërtet, unë provoj të mos ju besoj atyre që nuk janë të besueshëm.

0:04:15.348,0:04:18.960
Mendoj për njerëzit të cilët

0:04:18.960,0:04:23.661
i vendosën kursimet me një të quajturin Zt. Madoff

0:04:23.661,0:04:26.300
i cili i mori këto kursime dhe iku.

0:04:26.300,0:04:28.630
Mendoj për këta njerëz dhe mendoj që

0:04:28.630,0:04:30.493
mund të besojmë më shumë se ç'duhet.

0:04:30.493,0:04:34.350
Të kemi më shume besim nuk është një qëllim i menqur në jetë.

0:04:34.350,0:04:38.344
Besimi që vendoset me menquri dhe refuzohet me menquri

0:04:38.344,0:04:40.811
është qëllimi i duhur.

0:04:40.811,0:04:44.274
Kur e themi këtë atëhere mendojmë

0:04:44.274,0:04:47.418
që ajo që ka rëndësi nuk është

0:04:47.418,0:04:50.559
besimi por besueshmëria.

0:04:50.559,0:04:53.477
E rëndësishme është të gjykojmë se sa

0:04:53.477,0:04:55.406
të besueshëm janë njerëzit në situata të ndryshme.

0:04:55.406,0:04:58.754
Mendoj që ky gjykim kërkon që të shikojmë tri gjëra.

0:04:58.754,0:05:03.966
A janë këta përsona të aftë? A janë të ndershëm? A janë të besueshëm?

0:05:03.966,0:05:06.038
Nëse e kuptojmë që një person është i aftë

0:05:06.038,0:05:07.774
në disa situata,

0:05:07.774,0:05:09.695
dhe i besueshëm dhe i sinqertë

0:05:09.695,0:05:11.989
kemi një arsye të mirë t'ju besojmë atyre,

0:05:11.989,0:05:14.200
sepse ata do jenë të besueshëm.

0:05:14.200,0:05:17.866
Por nëse ata janë të pabesueshëm, nuk do t'ju besojmë.

0:05:17.866,0:05:20.110
Kam shokë që janë të aftë dhe të sinqertë,

0:05:20.110,0:05:21.897
por nuk do ju besoja me postimin e një letre,

0:05:21.897,0:05:24.469
sepse ata harrojnë.

0:05:24.469,0:05:27.141
Kam shoqe që kanë vetëbesim se mund të

0:05:27.141,0:05:29.104
bëjnë gjëra të caktuara,

0:05:29.104,0:05:33.512
por e kuptoj që ato i mbivlerësojnë aftësitë e tyre.

0:05:33.512,0:05:36.167
Por më vjen mirë të them se nuk kam shokë e shoqe

0:05:36.167,0:05:39.801
të cilët janë të aftë, të besueshëm por shumë të pandershëm.

0:05:39.801,0:05:40.641
(Te qeshura)

0:05:40.641,0:05:44.028
Nëse kam shoqëri të tillë, nuk i kam gjetur ende.

0:05:44.028,0:05:46.322
Kjo është ajo të cilën e kërkojmë:

0:05:46.322,0:05:48.520
besueshmëria para besimit.

0:05:48.520,0:05:50.428
Besimi është përgjigjja.

0:05:50.428,0:05:52.768
Besuerishmëria është ajo që duhet të gjykojmë.

0:05:52.768,0:05:54.499
Sigurisht që është e vështirë.

0:05:54.499,0:05:57.848
Gjatë dekadave të fundit kemi provuar të krijojmë

0:05:57.848,0:06:01.121
sistem të përgjegjësisë për institucione të ndyshme

0:06:01.121,0:06:03.217
profesionalë, zyrtarë etj.,

0:06:03.217,0:06:07.823
që do e bëje më të lehtë për ne të gjykojmë besueshmërine e tyre.

0:06:07.823,0:06:11.095
Shumë prej këtyre sistemeve kanë efektin e kundërt.

0:06:11.095,0:06:12.971
Nuk punojnë ashtu si duhet.

0:06:12.971,0:06:17.386
Më kujtohet kur fola me një mami, e cila tha,

0:06:17.386,0:06:19.718
"Epo, problem qëndron tek fakti që merr më shumë

0:06:19.718,0:06:23.219
kohë për të mbushur formullarët se sa për të lindur një bebe."

0:06:23.219,0:06:26.990
Në jetën tonë publike dhe institucionale

0:06:26.990,0:06:28.840
e gjejmë të njejtin problem.

0:06:28.840,0:06:31.253
Sistemi i përgjegjësisë

0:06:31.253,0:06:33.582
që ka për qëllim të siguroje besueshmëri

0:06:33.582,0:06:36.332
dhe fakte të besueshmërisë

0:06:36.332,0:06:38.196
ka efektin e kundërt.

0:06:38.196,0:06:42.833
Po i huton njerëzit të cilët kanë punë të vështira,

0:06:42.833,0:06:45.146
sic janë mamitë, duke kërkuar që ato

0:06:45.146,0:06:48.104
të mbushin këta formullarë.

0:06:48.104,0:06:50.838
Të gjithë ju mund të jepni shembujt tuaj.

0:06:50.838,0:06:52.748
Kaq kishte për qëllimin.

0:06:52.748,0:06:55.638
Mendoj që qëllimi është të kemi më shume besueshmëri

0:06:55.638,0:06:57.797
dhe do jetë ndryshe nëse

0:06:57.797,0:06:59.746
provojmë të jemi të besueshëm

0:06:59.746,0:07:02.772
dhe të komunikojmë besueshmërinë tonë tek njerëzit e tjerë

0:07:02.772,0:07:05.676
dhe nëse po provojmë të gjykojmë nëse njerëzit e tjerë

0:07:05.676,0:07:08.848
apo politikanët tanë janë të besueshëm.

0:07:08.848,0:07:13.222
Nuk është e lehtë. Është gjykim, dhe reagimet e thjeshta

0:07:13.222,0:07:18.084
dhe qëndrimet nuk e ndihmojnë këtë proces.

0:07:18.084,0:07:21.649
E treta, besimi si detyrë.

0:07:21.649,0:07:25.221
Kur mendojmë që detyra jonë është të rindërtojmë

0:07:25.221,0:07:26.960
besimin, atëherë jemi gabim.

0:07:26.960,0:07:31.815
Kjo sugjeron që unë dhe ti duhet të rindërtojmë besimin.

0:07:31.815,0:07:34.268
Ne të gjithë mund të bëjmë këtë për vetëveten.

0:07:34.268,0:07:36.666
Mund të rindërtojmë besueshmërinë.

0:07:36.666,0:07:40.298
Mund të bëjmë këtë kur dy njerëz po provojnë të përmiresojnë besimin.

0:07:40.298,0:07:43.502
Por besimi, në fund të fundit, është i vecantë

0:07:43.502,0:07:46.262
sepse jepet nga njerëzit e tjerë.

0:07:46.262,0:07:49.439
Ju nuk mund të rindërtoni atë që ju dhurojnë të tjerët.

0:07:49.439,0:07:52.166
Ju duhet tu dhuroni një bazë

0:07:52.166,0:07:55.349
mbi të cilën ata e ndërtojnë besimin.

0:07:55.349,0:07:58.541
Kështu që mendoj se duhet të jeni të besueshëm.

0:07:58.541,0:08:00.925
Dhe kjo duhet sepse ju zakonisht nuk mund të

0:08:00.925,0:08:04.511
mashtroni të gjithe njerëzit, gjatë gjithë kohës.

0:08:04.511,0:08:09.157
Ju po ashtu duhet të jepni të dhëna të duhura

0:08:09.157,0:08:10.711
që tregojnë që jeni të besueshëm.

0:08:10.711,0:08:12.253
Si mund të bëjmë këtë?

0:08:12.253,0:08:15.463
Çdo dite, në shumë vende, kjo bëhet nga

0:08:15.463,0:08:18.477
njerëz mesatarë, zyrtarë, dhe institucione

0:08:18.477,0:08:20.317
me shume efikasitet.

0:08:20.317,0:08:23.830
Do ju jap një shembull të thjeshtë tregtar.

0:08:23.830,0:08:27.720
Dyqani ku i blej qorapet më thotë që mund ti kthej

0:08:27.720,0:08:29.972
dhe ata nuk do më pyesin pse.

0:08:29.972,0:08:31.733
Ata i marrin dhe më kthejnë paratë

0:08:31.733,0:08:34.365
apo me dhurojnë një pale corapeve tjetër me ngjyrën që dua unë .

0:08:34.365,0:08:36.554
Është shumë mirë. Ju besoj atyre

0:08:36.554,0:08:39.885
sepse ata e bënë veten të përulur para meje.

0:08:39.885,0:08:41.878
Mendoj që kjo përmban një mësim të rëndësishëm.

0:08:41.878,0:08:44.932
Nëse e bëni veten të përulur para palës tjetër,

0:08:44.932,0:08:48.835
atëherë kjo tregon që jeni i besueshëm

0:08:48.835,0:08:51.853
dhe keni vetëbesim në atë që po thoni.

0:08:51.853,0:08:54.025
Në fund, mendoj që ajo për të cilën synojmë

0:08:54.025,0:08:57.565
nuk është shumë e vështirë të dallohet.

0:08:57.565,0:09:01.770
Këto janë lidhjet ku njerëzit janë të besueshëm

0:09:01.770,0:09:05.645
dhe mund të gjykojnë kur dhe si personi tjetër

0:09:05.645,0:09:06.933
do jetë i besueshëm.

0:09:06.933,0:09:10.791
Mesazhi është që duhet

0:09:10.791,0:09:13.945
të mendojmë më pak për besimin,

0:09:13.945,0:09:17.480
dhe qëndrimin tonë drejt besimit i cili

0:09:17.480,0:09:21.166
zbulohet apo nuk zbulohet nga sondazhe,

0:09:21.166,0:09:23.780
dhe të mendojmë më shumë për besueshmëri

0:09:23.780,0:09:27.685
dhe si tu japim njerëzve të dhëna të duhura

0:09:27.685,0:09:30.429
dhe të dobishëme për të treguar që jemi të besueshëm.

0:09:30.429,0:09:31.490
Faleminderit.

0:09:31.490,0:09:33.834
(Duartrokitje)