1
00:00:06,274 --> 00:00:10,339
Procenjeno je da je u Americi
na svakih 10 000 novčanica

2
00:00:10,339 --> 00:00:12,828
jedna od tih novčanica lažna.

3
00:00:12,828 --> 00:00:14,651
To možda ne zvuči kao mnogo,

4
00:00:14,651 --> 00:00:19,598
ali se svodi na milione dolara
u realnom kešu.

5
00:00:19,598 --> 00:00:23,610
Falsifikovani novac ima potencijal
da prouzrokuje razne probleme,

6
00:00:23,610 --> 00:00:28,880
od toga da vas ostavi u manjku za $20 
do destabilizacije nacionalnih ekonomija.

7
00:00:28,880 --> 00:00:30,025
Ipak, ne brinite.

8
00:00:30,025 --> 00:00:32,385
Možete pomoći
da se falsifikatori uhvate.

9
00:00:32,385 --> 00:00:35,940
Sve što vam je potrebno jesu
jednostavni alati i malo hemije.

10
00:00:35,940 --> 00:00:39,803
Prvo, anti-falsifikatorska olovka
za detekciju.

11
00:00:39,803 --> 00:00:41,528
Olovka izgleda kao marker

12
00:00:41,528 --> 00:00:44,917
i sadrži rastvor kalijum jodida

13
00:00:44,917 --> 00:00:47,619
i elementarni jod.

14
00:00:47,619 --> 00:00:50,056
Otkriva prisustvo skroba,

15
00:00:50,056 --> 00:00:53,796
koji se obično koristi za ojačavanje
običnog papira za štampanje,

16
00:00:53,796 --> 00:00:56,626
ali neće se naći u pravom novcu.

17
00:00:56,626 --> 00:01:00,519
To je zato što su autentične novčanice 
napravljene od pamuka i lana

18
00:01:00,519 --> 00:01:04,146
i isprepletene su sićušnim
crvenim i plavim vlaknima.

19
00:01:04,146 --> 00:01:08,222
Taj materijal je napravila
jedna visoko obezbeđena kompanija

20
00:01:08,222 --> 00:01:09,913
pod imenom „Krejn i kompani“,

21
00:01:09,913 --> 00:01:11,730
koja štampa valute

22
00:01:11,730 --> 00:01:18,186
od kad ih je Pol Rivir zamolio
da finansiraju Revolucionarni rat.

23
00:01:18,186 --> 00:01:21,147
S druge strane, skrob u mnogim
krivotvorenim novčanicama

24
00:01:21,147 --> 00:01:23,083
izgrađen je od dva molekula,

25
00:01:23,083 --> 00:01:25,741
amilopektina i amilaze.

26
00:01:25,741 --> 00:01:28,081
Amilaza je ta koja odaje falsifikat.

27
00:01:28,081 --> 00:01:32,421
Njen dugački lanac šećernih molekula
povezan atomima kiseonika

28
00:01:32,421 --> 00:01:35,767
formira spiralnu strukturu, poput DNA.

29
00:01:35,767 --> 00:01:38,759
Jodid voli da se progura
unutar ovog navoja

30
00:01:38,759 --> 00:01:42,973
formirajući novo jedinjenje
koje ostavlja tamni obris na papiru.

31
00:01:42,973 --> 00:01:47,220
Međutim, uz odsustvo skroba, 
nema hemijske reakcije

32
00:01:47,220 --> 00:01:49,853
i žig će izgledati bledo-žuto.

33
00:01:49,853 --> 00:01:52,852
Dakle, ako falsifikat nije štampan 
na skrobnom papiru,

34
00:01:52,852 --> 00:01:55,408
rastvor joda vam ne može pomoći.

35
00:01:55,408 --> 00:01:56,559
To je jedan od razloga

36
00:01:56,559 --> 00:01:59,819
što su američke novčanice
štampane od 1966. godine

37
00:01:59,819 --> 00:02:05,014
hemijski poboljšane
da uključe još jednu protivmeru,

38
00:02:05,014 --> 00:02:08,087
traku koja postaje fluorescentna
pod UV svetlom.

39
00:02:08,087 --> 00:02:11,570
To je isto svetlo koje se koristi
na zabavama sa crnim svetlom

40
00:02:11,570 --> 00:02:14,317
i sigurnosnim linijama na aerodromima.

41
00:02:14,317 --> 00:02:17,846
Traka od poliestera odštampana 
nevidljivim mastilom

42
00:02:17,846 --> 00:02:20,015
širine je samo 1mm

43
00:02:20,015 --> 00:02:24,096
i može se naći na različitom mestu
u zavisnosti od vrednosti novčanice.

44
00:02:24,096 --> 00:02:26,665
Ako držite dolar na prirodnoj svetlosti,

45
00:02:26,665 --> 00:02:30,456
možete videti vrednost
i reč SAD odštampanu na poleđini.

46
00:02:30,456 --> 00:02:34,124
Međutim, ispod UV svetla, 
ove tračice zaista svetle.

47
00:02:34,124 --> 00:02:36,537
One sadrže molekule
koji mogu da ekscitiraju

48
00:02:36,537 --> 00:02:39,117
kada apsorbuju
određenu količinu energije,

49
00:02:39,117 --> 00:02:43,592
konkretno, onu koja se dobije
od uobičajenog izvora UV svetlosti.

50
00:02:43,592 --> 00:02:47,428
Kako se ti ekscitirani molekuli
vraćaju u prvobitno stanje,

51
00:02:47,428 --> 00:02:52,538
gube delić energije u obliku toplote,
a ostatak zrači kao svetlost.

52
00:02:52,538 --> 00:02:55,719
Energija je inverzno povezana
sa talasnom dužinom,

53
00:02:55,719 --> 00:02:59,794
što znači da duže talasne dužine
imaju manju energiju.

54
00:02:59,794 --> 00:03:02,719
Tako, manja energija koju odaje traka

55
00:03:02,719 --> 00:03:06,274
podrazumeva dugu talasnu dužinu
koja spada u vidljivi spektar

56
00:03:06,274 --> 00:03:09,899
i odjednom možemo videti one
koje su bile nevidljive.

57
00:03:09,899 --> 00:03:13,304
Ako se svetleća traka
ne ukaže na novijoj novčanici,

58
00:03:13,304 --> 00:03:16,528
imate falsifikat u ruci.

59
00:03:16,528 --> 00:03:19,745
Kada se ne bavite 
genijalnim falsifikatorima,

60
00:03:19,745 --> 00:03:23,071
traženje jednostavnih
vidljivih znakova će pomoći.

61
00:03:23,071 --> 00:03:26,563
Utvrdite da portret
izgleda realno, a ne ravno,

62
00:03:26,563 --> 00:03:29,907
da pečat ima savršene,
čak i nazubljene vrhove,

63
00:03:29,907 --> 00:03:32,253
da je granica mastila neprekinuta,

64
00:03:32,253 --> 00:03:37,652
a serijski broj ima potpuno jednak razmak
između svakog broja.

65
00:03:37,652 --> 00:03:40,718
Dakle, sledeći put kad naiđete
na sumnjiv novac,

66
00:03:40,718 --> 00:03:41,973
pogledajte malo bolje,

67
00:03:41,973 --> 00:03:44,034
izvadite svoj rastvor joda,

68
00:03:44,034 --> 00:03:46,287
ili ga odnesite na rejv žurku

69
00:03:46,287 --> 00:03:49,120
i možda uhvatite falsifikatora.