0:00:00.658,0:00:02.714
Mam wielki przywilej

0:00:02.738,0:00:05.154
podróżowania w niesamowite miejsca,

0:00:05.178,0:00:09.412
fotografując odległe krajobrazy[br]i odmienne kultury

0:00:09.436,0:00:10.862
na całym świecie.

0:00:10.886,0:00:12.296
Kocham swoją pracę.

0:00:12.320,0:00:14.885
Choć ludzie myślą, [br]że spotyka mnie seria objawień,

0:00:14.909,0:00:17.398
wschodów słońca, tęczy,

0:00:17.422,0:00:20.186
w rzeczywistości, wygląda to raczej tak.

0:00:20.210,0:00:21.432
(Śmiech)

0:00:21.456,0:00:22.981
To moje biuro.

0:00:23.473,0:00:26.104
Nie możemy sobie pozwolić[br]na wymyślne noclegi,

0:00:26.128,0:00:28.966
często śpimy na dworze.

0:00:29.365,0:00:30.794
Dopóki człowiek jest suchy,

0:00:30.818,0:00:32.219
ma to same zalety.

0:00:32.243,0:00:34.648
Nie stać nas też na wyszukane restauracje.

0:00:34.672,0:00:37.592
Jemy, co tylko znajdzie się[br]w miejscowym menu.

0:00:38.045,0:00:41.117
W ekwadorskim Paramo

0:00:41.141,0:00:43.903
zjecie dużą świnkę morską.

0:00:43.927,0:00:45.544
(Śmiech)

0:00:45.568,0:00:49.186
Co odróżnia nasze doświadczenia

0:00:49.210,0:00:51.932
od przeciętnych przygód,

0:00:51.956,0:00:55.412
to uporczywa myśl,

0:00:55.436,0:00:59.353
która nawet w najmroczniejszych momentach,[br]czy w chwilach rozpaczy

0:00:59.377,0:01:03.279
mówi nam: "Tu trzeba zrobić zdjęcie,

0:01:03.303,0:01:05.426
tu jest historia do opowiedzenia".

0:01:06.164,0:01:08.081
Dlaczego to takie ważne?

0:01:08.509,0:01:13.039
Pozwala nam znaleźć więź[br]z dziedzictwem kulturowym i naturą.

0:01:13.063,0:01:14.222
Na południowym wschodzie

0:01:14.246,0:01:17.316
panuje niepokojąca rozbieżność[br]między obszarami zamieszkanymi

0:01:17.328,0:01:21.051
a naturalnymi, które nas tu sprowadzają.

0:01:21.770,0:01:23.975
Jesteśmy wzrokowcami,

0:01:23.999,0:01:27.351
wykorzystujemy to, co widzimy[br]do poznania świata.

0:01:27.673,0:01:32.461
Większość ludzi niechętnie [br]wejdzie w bagno.

0:01:32.638,0:01:36.232
Jak więc oczekiwać, że ci sami ludzie[br]staną w jego obronie,

0:01:36.256,0:01:37.974
będą je chronić?

0:01:38.410,0:01:39.584
Nie można.

0:01:39.608,0:01:43.853
Moim zadaniem jest użycie fotografii[br]jako narzędzia do komunikacji,

0:01:43.877,0:01:47.852
do połączenia nauki i estetyki,

0:01:47.876,0:01:49.494
zmotywowania ludzi do dialogu,

0:01:49.518,0:01:50.887
do myślenia,

0:01:50.911,0:01:52.568
i wreszcie, miejmy nadzieję,

0:01:52.592,0:01:53.983
żeby zaczęło im zależeć.

0:01:54.841,0:01:57.751
Zacząłem 15 lat temu, [br]tutaj w Gainesville na Florydzie,

0:01:57.775,0:01:59.650
na swoim podwórku.

0:01:59.674,0:02:02.522
Zakochałem się w przygodzie i odkryciach,

0:02:02.546,0:02:04.603
zamierzałem badać wszystkie miejsca

0:02:04.627,0:02:06.920
oddalone o kilka minut od domu.

0:02:06.944,0:02:09.532
Jest wiele pięknych miejsc do odkrycia.

0:02:09.872,0:02:12.174
Pomimo upływu lat

0:02:12.198,0:02:14.492
wciąż patrzę na świat oczami dziecka.

0:02:14.516,0:02:17.369
Staram się wcielić to poczucie zdziwienia,

0:02:17.393,0:02:22.074
ten rodzaj ciekawości do moich zdjęć,

0:02:22.098,0:02:23.848
tak często, jak się da.

0:02:25.006,0:02:27.304
Mamy szczęście, bo tu na południu

0:02:27.328,0:02:30.400
jest wciąż wiele nieodkrytych ścieżek,

0:02:30.424,0:02:33.608
które można badać, [br]przeżywając wymyślne przygody

0:02:33.632,0:02:36.079
i niezwykłe doświadczenia.

0:02:36.103,0:02:40.047
Wszystko zależy od tego,[br]jak daleko poniesie nas wyobraźnia.

0:02:40.152,0:02:43.027
Wiele osób powie:[br]"To naprawdę piękne drzewo".

0:02:43.027,0:02:45.898
Ale ja widzę nie tylko drzewo.

0:02:45.922,0:02:48.501
Widzę możliwości.

0:02:48.525,0:02:50.122
Widzę cały weekend.

0:02:51.122,0:02:53.759
Kiedy byłem dzieckiem, [br]właśnie takie widoki

0:02:53.783,0:02:56.251
ściągały mnie z kanapy[br]i zachęcały do odkryć,

0:02:56.275,0:02:57.716
żeby pójść do lasu,

0:02:57.740,0:03:00.635
włożyć głowę pod wodę[br]i zobaczyć, co tam jest.

0:03:01.433,0:03:04.234
Robiłem zdjęcia na całym świecie,

0:03:04.258,0:03:07.279
zaklinam się, że to, co mamy na południu,

0:03:07.279,0:03:11.893
w naszym słonecznym stanie,[br]nie ustępuje niczemu, co widziałem.

0:03:11.943,0:03:15.955
Ale nasz przemysł turystyczny[br]promuje niewłaściwe rzeczy.

0:03:16.698,0:03:19.429
Dużo dzieci przed 12 rokiem życia[br]było już w Disney World,

0:03:19.453,0:03:21.414
więcej razy niż choćby na kajakach

0:03:21.438,0:03:24.280
czy na obozie pod gołym niebem.

0:03:24.816,0:03:28.363
Nie mam nic przeciwko Myszce Miki,[br]też tam chodziłem.

0:03:28.387,0:03:31.046
Ale dzieci tracą przez to [br]podstawowe wartości

0:03:31.070,0:03:34.292
tworzące poczucie dumy, własności,

0:03:34.316,0:03:36.419
z miejscem, które nazywają domem.

0:03:37.251,0:03:40.290
Składa się na to też fakt, [br]że nasze otoczenie,

0:03:40.314,0:03:42.423
nasze naturalne dziedzictwo,

0:03:42.447,0:03:45.423
źródła naszej wody pitnej

0:03:45.447,0:03:49.890
były uznawane za nawiedzone,[br]niebezpieczne i straszne.

0:03:50.329,0:03:52.082
Nasi przodkowie czuli zagrożenie,[br]

0:03:52.106,0:03:54.742
kiedy tu trafili: "Trzymaj się z dala,[br]

0:03:54.766,0:03:57.863
te miejsca są nawiedzone,[br]pełne złych duchów".

0:03:57.887,0:04:00.233
Nie wiem, skąd wziął się ten pomysł.

0:04:00.804,0:04:03.436
Ale doprowadził do głębokiego braku więzi,

0:04:03.460,0:04:05.221
negatywnej mentalności,

0:04:05.245,0:04:08.823
która sprawiała, że ludzie [br]nie interesowali się otoczeniem,

0:04:08.847,0:04:11.412
wystawiając je na niebezpieczeństwo.

0:04:12.523,0:04:15.975
Woda otacza i określa nasz stan.

0:04:15.999,0:04:17.275
A mimo to przez wieki

0:04:17.299,0:04:19.192
bagna i moczary były uważane

0:04:19.216,0:04:21.923
za przeszkody do pokonania.

0:04:22.367,0:04:26.349
Traktowaliśmy je jako [br]ekosystemy drugiej klasy,

0:04:26.373,0:04:28.637
bo nie mają dużej wartości pieniężnej,

0:04:28.661,0:04:32.346
no i są domem aligatorów i węży.

0:04:32.370,0:04:35.668
Muszę przyznać, że to niezbyt[br]milusińscy mieszkańcy.

0:04:35.692,0:04:36.828
(Śmiech)

0:04:36.852,0:04:39.630
Założono więc, że jedyne dobre bagno,

0:04:39.654,0:04:40.972
to osuszone bagno.

0:04:41.359,0:04:45.950
Osuszanie bagien pozwala [br]na rozwój rolnictwa,

0:04:45.974,0:04:49.887
jeszcze całkiem niedawno uważano,[br]że to ochrona przyrody.

0:04:50.522,0:04:52.068
Ale teraz cofamy się,

0:04:52.092,0:04:55.443
bo im więcej wiadomo[br]o podmokłych terenach,

0:04:55.467,0:04:59.793
tym więcej tajemnic odkrywamy[br]o relacjach międzygatunkowych,

0:04:59.844,0:05:04.394
siedliskach, zlewiskach [br]i ścieżkach migracyjnych ptaków.

0:05:05.040,0:05:07.025
Na przykład ten ptak,

0:05:07.049,0:05:08.937
to bursztynka.

0:05:08.961,0:05:11.147
Uwielbiam go, bo to ptak z bagien.

0:05:11.171,0:05:12.875
Ptak na wskroś bagienny.

0:05:12.899,0:05:16.547
Gniazduje, łączy się w pary [br]i rozmnaża się na starych bagnach,

0:05:16.571,0:05:18.035
w zalanych wodą lasach.

0:05:18.059,0:05:20.607
Na wiosnę wychowują młode,

0:05:20.631,0:05:23.436
potem lecą tysiące kilometrów[br]przez Zatokę Meksykańską

0:05:23.460,0:05:25.409
do Środkowej i Południowej Ameryki.

0:05:25.806,0:05:29.028
Po zimie nadchodzi wiosna[br]i wtedy powracają.

0:05:29.121,0:05:32.020
Lecą tysiące kilometrów[br]przez Zatokę Meksykańską.

0:05:32.044,0:05:34.950
Dokąd lecą? Gdzie lądują?

0:05:35.474,0:05:37.990
Dokładnie na tym samym drzewie.

0:05:38.686,0:05:39.836
To szaleństwo.

0:05:40.151,0:05:43.498
To ptak wielkości piłki do tenisa.

0:05:43.522,0:05:45.199
To naprawdę szaleństwo!

0:05:45.223,0:05:47.773
Ja potrzebowałem GPSa, żeby tu dojechać,

0:05:47.797,0:05:49.464
a przecież to moje miasto.

0:05:49.488,0:05:50.759
(Śmiech)

0:05:50.783,0:05:51.940
Masakra.

0:05:52.374,0:05:56.064
Co się dzieje, kiedy ten ptak[br]przelatuje nad Zatoką Meksykańską,

0:05:56.088,0:05:57.956
by przezimować w Ameryce Środkowej,

0:05:57.980,0:06:00.421
potem nadchodzi wiosna, [br]on znów przylatuje,

0:06:00.445,0:06:03.212
wraca do tego:

0:06:03.236,0:06:05.130
wykarczowane pole golfowe.

0:06:05.942,0:06:08.531
Ta historia powtarza się za często

0:06:08.555,0:06:09.742
w naszym stanie.

0:06:09.766,0:06:13.005
To naturalny proces, [br]występujący od tysięcy lat,

0:06:13.029,0:06:14.807
a my uczymy się o tym dopiero teraz.

0:06:14.831,0:06:17.994
Wyobrażacie sobie, czego jeszcze[br]trzeba nauczyć się o tym obszarze,

0:06:18.018,0:06:19.876
ale najpierw musimy go zachować.

0:06:19.900,0:06:24.431
Pomimo całej obfitości życia,[br]którego pełno na tych bagnach,

0:06:24.455,0:06:26.279
wciąż cieszą się one złą sławą.

0:06:26.828,0:06:30.494
Wiele osób przeraża sama myśl o brodzeniu

0:06:30.518,0:06:32.182
w tych mrocznych wodach Florydy.

0:06:32.206,0:06:33.995
Rozumiem to.

0:06:34.019,0:06:37.160
W dorastaniu w słonecznym stanie[br]podobało mi się,

0:06:37.184,0:06:42.186
że przepełnia nas ukryty, [br]ale namacalny strach,

0:06:42.303,0:06:44.644
że gdy umoczymy palec w wodzie,

0:06:44.668,0:06:47.650
możemy trafić na coś bardzo starego,

0:06:47.674,0:06:49.811
znacznie lepiej przystosowanego od nas.

0:06:50.664,0:06:55.463
Poczucie, że nie jesteśmy królami[br]stworzenia trochę nas niepokoi.

0:06:56.082,0:06:59.968
Jak często w nowoczesnym, cyfrowym świecie

0:06:59.992,0:07:03.636
czujemy się bezbronni

0:07:03.660,0:07:07.826
i myślimy o tym, że świat[br]nie został wcale stworzony dla nas?

0:07:07.850,0:07:09.132
Przez ostatnie 10 lat

0:07:09.156,0:07:12.551
szukałem miejsc,[br]gdzie beton ustępuje lasom,

0:07:12.575,0:07:14.753
a sosny zmieniają się w cyprysy.

0:07:14.777,0:07:18.422
Widziałem komary i gady,

0:07:18.446,0:07:19.945
wszelkie niedogodności,

0:07:19.969,0:07:23.501
jako afirmacje prawdziwej dzikości,

0:07:23.525,0:07:25.685
przyjmowałem wszystko w całości.

0:07:25.709,0:07:29.112
Jako fotograf chroniący przyrodę,[br]opętany mrocznymi wodami,

0:07:29.136,0:07:31.256
nie mogłem skończyć inaczej

0:07:31.280,0:07:33.457
niż na najsławniejszym bagnie:

0:07:33.481,0:07:34.731
w Everglades.

0:07:35.144,0:07:39.073
Dorastałem w północnej Florydzie,[br]otoczony przez magiczne nazwy:

0:07:39.073,0:07:42.233
Loxahatchee, Fakahatchee,

0:07:42.257,0:07:44.379
Corkscrew, Big Cypress.

0:07:44.403,0:07:47.943
Rozpocząłem projekt,[br]który miał trwać pięć lat,

0:07:47.967,0:07:51.717
i postawił Everglades w nowym świetle,

0:07:51.741,0:07:53.422
mam nadzieję bardziej inspirującym.

0:07:53.922,0:07:57.147
Wiedziałem, że to[br]twardy orzech do zgryzienia,

0:07:57.171,0:08:00.200
to prawie jedna trzecia Florydy,[br]ogromny obszar.

0:08:00.224,0:08:01.501
Kiedy mówię Everglades,

0:08:01.525,0:08:03.993
większość odpowie: "A tak, park narodowy".

0:08:04.017,0:08:09.030
Ale to nie tylko park, to całe zlewisko,

0:08:09.054,0:08:12.059
zaczynające się od grupy[br]jezior Kissimmee na północy.

0:08:12.083,0:08:14.308
Gdy zaczynają się letnie deszcze,

0:08:14.332,0:08:16.964
trafiają do wód jeziora Okeechobee,

0:08:16.988,0:08:20.235
które występuje z brzegów,

0:08:20.259,0:08:23.533
woda płynie na południe, powoli,[br]zgodnie z ukształtowaniem terenu,

0:08:23.557,0:08:26.153
docierając do rzeki traw, prerii Sawgrass,

0:08:26.177,0:08:28.222
tuż przed cyprysowymi moczarami,

0:08:28.246,0:08:30.933
dalej na południe w stronę[br]bagien namorzynowych,

0:08:30.957,0:08:34.707
aż w wreszcie docierają[br]do Zatoki Florydzkiej,

0:08:34.731,0:08:36.504
szmaragdowego klejnotu Everglades,

0:08:36.528,0:08:40.401
wielkiego ujścia rzeki, [br]szerokiego na 1400 kilometrów.

0:08:40.464,0:08:44.797
Park narodowy stanowi [br]południową część tego systemu,

0:08:44.821,0:08:48.124
ale wyjątkowości dodają mu[br]wszystkie dopływy,

0:08:48.148,0:08:50.955
świeża woda, która ma źródła[br]ponad 150 km na północ.

0:08:50.979,0:08:54.244
Nie sposób za pomocą politycznych,[br]niewidocznych granic

0:08:54.268,0:08:58.655
chronić parku przed skażoną wodą[br]lub jej niedoborem.

0:08:59.242,0:09:02.068
Niestety, właśnie to zrobiliśmy.

0:09:02.630,0:09:04.163
Przez ostatnie 60 lat

0:09:04.187,0:09:07.544
osuszaliśmy, budowaliśmy tamy[br]i pogłębialiśmy rzeki w Everglades,

0:09:07.568,0:09:11.549
przez co obecnie tylko jedna trzecia wody,[br]która zwykle docierała do zatoki,

0:09:11.573,0:09:13.580
dociera tam dzisiaj.

0:09:14.586,0:09:18.254
Ta historia to niestety[br]nie tylko tęcza i słońce.

0:09:18.953,0:09:20.839
Na dobre i na złe,

0:09:20.863,0:09:24.280
historia Everglades jest [br]nieodłącznie powiązana

0:09:24.304,0:09:29.000
ze wzlotami i upadkami [br]stosunku człowieka do natury.

0:09:29.255,0:09:31.280
Pokażę wam te przepiękne zdjęcia,

0:09:31.304,0:09:32.765
bo wprowadzą was w klimat.

0:09:32.789,0:09:35.917
Przy okazji opowiem prawdziwą historię.

0:09:35.941,0:09:37.892
Bierzemy to

0:09:37.916,0:09:40.879
i wymieniamy na coś takiego

0:09:40.903,0:09:42.398
w niepokojącym tempie.

0:09:43.358,0:09:47.528
Wiele osób nie dostrzega,[br]ogromnej skali tego problemu.

0:09:47.627,0:09:51.055
Everglades odpowiada[br]nie tylko za wodę pitną

0:09:51.079,0:09:53.283
dla 7 milionów mieszkańców Florydy.

0:09:53.307,0:09:55.845
Nawadnia też pola uprawne

0:09:55.869,0:09:58.428
całorocznych pomidorów i pomarańczy

0:09:58.452,0:10:01.283
dla blisko 300 milionów Amerykanów.

0:10:02.391,0:10:05.705
To ten sam sezonowy napływ wody w lecie,

0:10:05.729,0:10:09.622
który stworzył rzekę traw 6000 lat temu.

0:10:10.284,0:10:14.662
Jak na ironię, dziś odpowiada też[br]za ponad pół miliona akrów

0:10:14.686,0:10:17.141
niekończącej się rzeki trzciny cukrowej.

0:10:17.899,0:10:20.068
Te same pola są odpowiedzialne

0:10:20.092,0:10:24.116
za wrzucanie ogromnych ilości[br]nawozów sztucznych do wód gruntowych,

0:10:24.140,0:10:26.303
co zmienia system na zawsze.

0:10:26.749,0:10:29.961
Żebyście nie tylko zrozumieli,[br]jak ten system działa,

0:10:29.985,0:10:32.048
ale też poczuli z nim osobistą więź,

0:10:32.072,0:10:35.347
postanowiłem rozbić tę historię[br]na kilka mniejszych opowieści.

0:10:35.371,0:10:38.159
Zacznijmy od jeziora Okeechobee,

0:10:38.183,0:10:40.930
bijącego serca systemu Everglade.

0:10:40.954,0:10:43.417
Wybrałem też przedstawiciela,

0:10:43.441,0:10:44.690
gatunek-symbol.

0:10:45.204,0:10:47.196
Oto ślimakojad czerwonooki.

0:10:47.720,0:10:48.966
Wspaniały ptak,

0:10:48.990,0:10:50.864
niegdyś było ich wiele tysięcy,

0:10:50.888,0:10:52.691
gniazdowały w Everglades.

0:10:52.715,0:10:56.219
Zostało ich obecnie tylko 400 par.

0:10:56.243,0:10:57.588
Dlaczego?

0:10:57.612,0:11:00.736
Bo żywią się jedną rzeczą,[br]ziemno-wodnymi ślimakami

0:11:00.760,0:11:04.161
wielkości piłeczki pingpongowej.

0:11:04.185,0:11:07.410
Tamy w Everglades,

0:11:07.434,0:11:10.911
groble na jeziorze Okeechobee[br]i osuszanie mokradeł

0:11:10.935,0:11:13.047
zniszczyły środowisko życia ślimaka.

0:11:13.071,0:11:15.863
Przez to populacja ślmakojadów spadła.

0:11:16.454,0:11:19.950
Chciałem zrobić zdjęcie,[br]które nie tylko przedstawi zależności

0:11:19.974,0:11:23.063
między mokradłami, ślimakiem i ptakiem,

0:11:23.087,0:11:25.336
ale też pokaże,

0:11:25.360,0:11:28.154
jak niesamowita była ta zależność,

0:11:28.178,0:11:32.334
jak ważne jest, że są one[br]od siebie zależne,

0:11:32.358,0:11:34.025
mokradła i ten ptak.

0:11:34.049,0:11:36.021
Zrobiłem burzę mózgów,

0:11:36.045,0:11:39.283
zacząłem szkicować plany dla tego zdjęcia.

0:11:39.307,0:11:42.194
Wysłałem je biologowi z Okeechobee.

0:11:42.218,0:11:45.305
To zagrożony gatunek, [br]więc wymagało to specjalnego pozwolenia.

0:11:45.329,0:11:47.023
Zbudowałem podwodną platformę,

0:11:47.047,0:11:49.529
która utrzymuje ślimaki [br]tuż pod powierzchnią.

0:11:49.553,0:11:54.011
Planowanie tego szalonego pomysłu[br]zajęło mi kilka miesięcy.

0:11:54.035,0:11:57.011
Zabrałem platformę do Okeechobee,

0:11:57.035,0:11:59.107
gdzie spędziłem ponad tydzień w wodzie,

0:11:59.131,0:12:02.847
brodząc po pas, na 9-godzinnych wachtach,[br]od świtu do zmierzchu,

0:12:02.871,0:12:06.031
żeby zrobić jedno zdjęcie, [br]które to przedstawi.

0:12:06.055,0:12:08.270
Tego dnia wreszcie się udało.

0:12:08.294,0:12:11.151
(Wideo) Mac Stone: Po ustawieniu platformy

0:12:11.175,0:12:13.712
zobaczyłem nadlatującego[br]z sitowia ślimakojada.

0:12:13.736,0:12:15.658
Obserwował i szukał.

0:12:15.682,0:12:17.287
Nadleciał tuż nad pułapkę,

0:12:17.311,0:12:18.832
widać, że ją zauważył.

0:12:18.856,0:12:21.579
Zanurkował prosto w jej stronę.

0:12:21.603,0:12:24.759
W tym momencie miesiące [br]planowania, czekania,

0:12:24.783,0:12:26.893
oparzenia słoneczne, ugryzienia komarów,

0:12:26.917,0:12:29.455
nagle wszystko stało się tego warte.

0:12:29.479,0:12:33.394
O mój Boże! Nie mogę w to uwierzyć!

0:12:33.695,0:12:36.292
Wyobraźcie sobie moją radość.

0:12:36.316,0:12:37.656
Chodziło o to,

0:12:37.680,0:12:39.879
żeby ktoś, kto nigdy[br]nie widział tego ptaka,

0:12:39.903,0:12:41.973
znalazł powód, żeby się tym zainteresować.

0:12:41.997,0:12:44.622
Te zdjęcia, nowe perspektywy

0:12:44.646,0:12:47.768
pozwolą nam rzucić trochę[br]nowego światła na jeden z gatunków,

0:12:47.792,0:12:52.074
przez które to zlewisko jest[br]tak niesamowite, cenne i ważne.

0:12:52.615,0:12:55.538
Wiem, że nie mogę tu, w Gainesville,

0:12:55.562,0:12:57.808
opowiadać wam o zwierzętach z Everglades

0:12:57.832,0:12:59.620
bez wspominania o aligatorach.

0:12:59.644,0:13:01.934
Uwielbiam je od dzieciństwa.

0:13:02.361,0:13:05.777
Rodzice zawsze mi mówili, [br]że mam do nich niezdrowy stosunek.

0:13:05.801,0:13:07.269
Podoba mi się w nich to,

0:13:07.293,0:13:09.897
że są jak słodkowodne rekiny.

0:13:09.921,0:13:11.569
Boimy się ich, nienawidzimy ich,

0:13:11.593,0:13:13.957
a tak naprawdę w ogóle ich nie rozumiemy.

0:13:14.386,0:13:18.150
To unikalne gatunki, nie tylko [br]są na szczycie łańcucha pokarmowego,

0:13:18.174,0:13:19.464
ale w Everglades

0:13:19.488,0:13:21.982
są też architektami całego obszaru.

0:13:22.006,0:13:25.279
Kiedy wody opadają w zimie, [br]podczas pory suchej,

0:13:25.355,0:13:28.377
zaczynają drążyć otwory,[br]nazywane dziurami aligatorów.

0:13:28.401,0:13:30.711
po to, żeby po opadnięciu wód

0:13:30.735,0:13:34.122
miały się gdzie moczyć i żerować.

0:13:34.645,0:13:36.964
To dotyka nie tylko ich,

0:13:36.988,0:13:39.221
inne zwierzęta też są od tego zależne,

0:13:39.245,0:13:41.923
dlatego aligatory są kluczowym gatunkiem.

0:13:42.677,0:13:46.912
Jak ten drapieżnik, pradawny gad,

0:13:46.936,0:13:49.414
może być gatunkiem dominującym,

0:13:49.438,0:13:51.881
a jednocześnie narażonym na zagrożenia?

0:13:52.706,0:13:56.749
Wystarczy wejść do sadzawki[br]z 120 aligatorami,

0:13:56.773,0:13:59.179
modląc się, że to była właściwa decyzja.

0:13:59.203,0:14:00.967
(Śmiech)

0:14:01.955,0:14:03.915
Wciąż mam wszystkie palce.

0:14:04.677,0:14:07.379
Ale rozumiem was, nie zamierzam naciskać.

0:14:07.403,0:14:11.013
Nie będę skandował:[br]"Ocalcie Everglades dla aligatorów!".

0:14:11.037,0:14:13.235
Nie trzeba, bo jest ich dużo,

0:14:13.259,0:14:14.410
ciągle je widzimy,

0:14:14.434,0:14:17.776
to jeden z największych sukcesów[br]w ochronie zwierząt w USA.

0:14:17.800,0:14:21.346
Ale jest jeden gatunek w Everglades,[br]który każdy pokocha,

0:14:21.996,0:14:24.229
to warzęcha różowa.

0:14:24.253,0:14:27.884
To wspaniałe ptaki, [br]ale było im tu naprawdę ciężko.

0:14:27.908,0:14:31.374
Kiedyś tysiące par[br]gniazdowało w Zatoce Florydzkiej.

0:14:31.398,0:14:33.461
Pod koniec XX wieku

0:14:33.485,0:14:37.077
ich populacja spadła do dwóch par!

0:14:37.101,0:14:38.265
Dlaczego?

0:14:38.681,0:14:41.577
Bo zdaniem kobiet wyglądały piękniej[br]jako ozdoba kapeluszy

0:14:41.601,0:14:43.614
niż na niebie.

0:14:44.324,0:14:46.733
Wtedy zakazano handlu piórami,

0:14:46.757,0:14:48.875
a ich liczba zaczęła rosnąć.

0:14:48.899,0:14:50.924
Kiedy populacja się zwiększyła,

0:14:50.948,0:14:52.687
naukowcy zwrócili na nie uwagę

0:14:52.711,0:14:54.424
i zaczęli badać te ptaki.

0:14:54.448,0:14:58.083
Odkryli, że ich zachowanie[br]jest mocno związane

0:14:58.139,0:15:01.057
z sezonowym opadem wód w Everglades,

0:15:01.081,0:15:03.760
które charakteryzuje całe zlewisko.

0:15:04.291,0:15:05.828
Doszli do tego,

0:15:05.852,0:15:08.920
że ptaki zaczynają gniazdować zimą,[br]gdy wody opadają,

0:15:08.944,0:15:12.524
bo wszystko, co jedzą, muszą[br]najpierw zbadać dotykiem.

0:15:12.548,0:15:15.646
Czekają na zagęszczone zbiorniki z rybami,

0:15:15.670,0:15:18.067
aby zdobyć wystarczająco[br]pożywienia dla młodych.

0:15:18.877,0:15:21.866
Te ptaki stały się ikoną Everglades,

0:15:21.890,0:15:25.382
gatunkiem wskaźnikowym,[br]odzwierciedlającym kondycję systemu.

0:15:25.406,0:15:28.613
Kiedy ich liczba się rosła, [br]w połowie XX wieku,

0:15:28.637,0:15:33.286
dochodząc do 900, 1000, 1100, 1200,

0:15:33.310,0:15:37.066
właśnie wtedy zaczęto osuszać[br]południowe Everglades.

0:15:37.090,0:15:40.594
Zatrzymano dwie trzecie wody[br]przed płynięciem na południe.

0:15:40.618,0:15:43.117
Miało to dramatyczne konsekwencje.

0:15:43.584,0:15:46.198
Akurat, kiedy ich liczba osiągała szczyt,

0:15:46.222,0:15:49.295
niestety, dziś historia tego gatunku,

0:15:49.319,0:15:53.936
prawdziwy obraz sytuacji wygląda tak.

0:15:55.007,0:15:59.623
Ich liczba spadła do 70 par[br]w Zatoce Florydzkiej,

0:15:59.647,0:16:02.191
tak bardzo zakłóciliśmy działanie systemu.

0:16:02.215,0:16:05.466
Różne organizacje krzyczą:

0:16:05.490,0:16:07.505
'Everglades jest delikatne, kruche!".

0:16:07.529,0:16:08.680
Nie, nie jest.

0:16:08.704,0:16:10.254
Jest bardzo odporne.

0:16:10.278,0:16:13.770
Ponieważ cokolwiek mu zrobiliśmy,[br]osuszyliśmy i zabraliśmy,

0:16:13.794,0:16:15.633
postawiliśmy tamy czy pogłębiliśmy,

0:16:15.657,0:16:18.553
jego fragmenty wciąż tu są, [br]czekając, aby się połączyć.

0:16:18.577,0:16:20.831
To właśnie kocham w południowej Florydzie.

0:16:20.855,0:16:24.629
Niepowstrzymana siła człowieka

0:16:24.653,0:16:28.088
ściera się tu z niewzruszoną[br]siłą tropikalnej przyrody.

0:16:28.973,0:16:32.813
Docieramy do nowej granicy,[br]którą musimy oszacować.

0:16:32.837,0:16:34.520
Ile warta jest dzika przyroda?

0:16:35.119,0:16:38.213
Jaka jest wartość bioróżnorodności[br]czy naszej wody pitnej?

0:16:39.195,0:16:41.628
Na szczęście po latach dyskusji

0:16:41.652,0:16:44.619
zaczynamy wreszcie działać.

0:16:44.643,0:16:47.000
Podejmujemy się projektów

0:16:47.024,0:16:49.520
przywracających świeżą wodę do zatoki.

0:16:49.544,0:16:53.103
Ale to od obywateli, mieszkańców zależy,

0:16:53.103,0:16:56.178
czy utrzymają przy władzy osoby, [br]które dotrzymają tych obietnic.

0:16:57.154,0:16:58.987
Jak możecie pomóc?

0:16:59.011,0:17:00.266
To łatwe.

0:17:00.290,0:17:02.258
Trzeba wyjść z domu, jechać tam.

0:17:02.282,0:17:05.483
Weźcie przyjaciół, dzieci, rodziny.

0:17:05.936,0:17:07.598
Wynajmijcie przewodnika.

0:17:07.622,0:17:09.605
Pokażcie stanowi, że ochrona przyrody

0:17:09.629,0:17:13.716
ma sens nie tylko ekologiczny,[br]ale i ekonomiczny.

0:17:14.288,0:17:17.615
To naprawdę dobra zabawa,[br]brodzić sobie w wodzie.

0:17:17.639,0:17:20.153
Bagna was odmienią, obiecuję.

0:17:21.351,0:17:23.223
Przez lata byliśmy tak hojni[br]

0:17:23.247,0:17:26.317
wobec innych obszarów w naszym kraju,

0:17:26.341,0:17:29.162
otaczaliśmy je dumą narodową,

0:17:29.186,0:17:31.557
te miejsca nas określają:

0:17:31.581,0:17:34.706
Wielki Kanion, Yosemite, Yellowstone.

0:17:34.730,0:17:37.139
Te parki narodowe służą nam

0:17:37.163,0:17:40.406
jako punkty naprowadzające,[br]kulturowe kompasy.

0:17:41.184,0:17:43.229
Niestety, Everglades jest często pomijany

0:17:43.253,0:17:45.169
w tego typu wyliczeniach.

0:17:45.600,0:17:48.108
Ale wierzę, że stanowi też ikonę

0:17:48.132,0:17:50.005
i symbol tego, kim jesteśmy jako naród,

0:17:50.029,0:17:52.530
tak samo jak inne dzikie obszary.

0:17:52.554,0:17:55.041
To po prostu inny rodzaj dzikiej przyrody.

0:17:56.057,0:17:57.384
Ale nie tracę nadziei,

0:17:57.408,0:18:00.102
bo może wreszcie osiągniemy cel,

0:18:00.126,0:18:02.713
coś, co uznawano do niedawna[br]za bagniste nieużytki,

0:18:02.737,0:18:04.800
dziś należy do światowego dziedzictwa.

0:18:05.404,0:18:08.158
To mokradła o międzynarodowym znaczeniu.

0:18:08.699,0:18:11.502
Przeszliśmy długą drogę [br]przez ostatnie 60 lat.

0:18:11.526,0:18:15.920
To największy w świecie i najambitniejszy[br]program odbudowy mokradeł,

0:18:15.944,0:18:20.285
międzynarodowa uwaga jest skupiona[br]na słonecznym stanie.

0:18:20.309,0:18:22.042
Bo możemy uzdrowić ten system.

0:18:22.066,0:18:25.515
Stanie się ikoną odbudowania[br]systemu mokradeł

0:18:25.539,0:18:26.904
na całym świecie.

0:18:28.236,0:18:30.248
To od nas zależy,

0:18:30.248,0:18:33.508
w jakie dziedzictwo wetkniemy flagę.

0:18:33.508,0:18:36.892
Mówi się, że Everglades[br]to najtrudniejszy egzamin.

0:18:37.984,0:18:40.654
Jeśli go zdamy, zachowamy planetę.

0:18:41.565,0:18:42.968
Uwielbiam ten cytat,

0:18:42.992,0:18:45.025
stanowi wyzwanie, bodziec do działania.

0:18:45.049,0:18:46.928
Czy nam się uda? Czy możemy to zrobić?

0:18:46.952,0:18:48.691
Musimy.

0:18:49.507,0:18:51.472
Everglades to nie tylko egzamin,

0:18:51.916,0:18:53.535
to także wielki dar

0:18:53.559,0:18:56.426
i nasza odpowiedzialność.

0:18:56.959,0:18:58.110
Dziękuję.

0:18:58.134,0:19:02.000
(Brawa)