1
00:00:06,791 --> 00:00:08,526
Та тухтай унтаж чадахгүй,

2
00:00:08,526 --> 00:00:10,299
амархан уурлаж эсвэл дүнсийж,

3
00:00:10,299 --> 00:00:11,839
мартамхай болж,

4
00:00:11,839 --> 00:00:14,602
ганцаардаж, түгшүүртэй
санагдаж байна уу?

5
00:00:14,602 --> 00:00:16,567
Энэ бол хүн бүрт тохиолддог зүйл.

6
00:00:16,567 --> 00:00:18,779
Та бага зэрэг стрессэнд орсон байх.

7
00:00:18,779 --> 00:00:20,967
Стресс бол тийм ч муу зүйл биш.

8
00:00:20,967 --> 00:00:24,178
Харин ч таны эрч хүч, анхаарлыг
нэмэгдүүлж болдогийг

9
00:00:24,178 --> 00:00:25,849
та өрсөлдөөнт спортоор хичээллэж,

10
00:00:25,849 --> 00:00:28,516
олон нийтийн өмнө илтгэл тавьж
байхдаа мэдэрсэн байх.

11
00:00:28,516 --> 00:00:30,896
Харин олон хүмүүсийн мэдэрдэг

12
00:00:30,896 --> 00:00:33,105
удаан хугацаанд үргэлжилдэг стресс

13
00:00:33,105 --> 00:00:36,932
бидний тархинд өөрчлөлт оруулж эхэлдэг.

14
00:00:36,932 --> 00:00:39,062
Архаг стресс нь
хэт их ажиллах,

15
00:00:39,062 --> 00:00:41,235
гэр бүлийн асуудалтай
байхын адилаар

16
00:00:41,235 --> 00:00:43,148
таны тархины хэмжээ, бүтэц,

17
00:00:43,148 --> 00:00:45,746
үйл ажиллагаанд


18
00:00:45,746 --> 00:00:48,249
генийн хэмжээнд хүртэл
нөлөөлж байдаг.

19
00:00:48,249 --> 00:00:49,980
Стресс HPA тэнхлэг гэх

20
00:00:49,980 --> 00:00:53,936
тархин дахь дотоод шүүрлийн
булчирхай болон

21
00:00:53,936 --> 00:00:58,648
бөөр хоорондын солилцооны
дамжлагаас эхэлдэг.

22
00:00:58,648 --> 00:01:00,479
Бөөр хүний стрессэнд үзүүлэх

23
00:01:00,479 --> 00:01:02,500
хариу үйлдлийг удирддаг.

24
00:01:02,500 --> 00:01:04,904
Таны тархи стресс үүсгэх
нөхцөл байдлыг танимагц

25
00:01:04,904 --> 00:01:07,836
таны HPA тэнхлэг шууд
идэвхижин,

26
00:01:07,836 --> 00:01:11,302
таны биеийг гэнэтийн
хариу үйлдэлд бэлтгэдэг

27
00:01:11,302 --> 00:01:15,022
кортизол хэмээх гормоныг ялгаруулдаг.

28
00:01:15,022 --> 00:01:18,331
Гэвч удаан хугацааны турш,
их хэмжээний кортизол ялгаруулах нь

29
00:01:18,331 --> 00:01:20,826
таны тархийг ихээр гэмтээдэг.

30
00:01:20,826 --> 00:01:24,262
Архаг стресс таны амигдала буюу

31
00:01:24,262 --> 00:01:27,177
тархины айдас, түгшүүр мэдэрдэг
төвийн идэвхижилт,

32
00:01:27,177 --> 00:01:30,489
мэдрэлийн холбоосуудыг ихэсгэдэг.

33
00:01:30,489 --> 00:01:32,413
Кортизолын хэмжээ ихэссэнээр

34
00:01:32,413 --> 00:01:34,760
хиппокампус буюу тархины

35
00:01:34,760 --> 00:01:38,621
сурах чадвар, ой тогтоолт,
стресс удирдах хэсгийн

36
00:01:38,621 --> 00:01:41,054
цахилгаан дохионы ажиллагаа мууддаг.

37
00:01:41,054 --> 00:01:44,689
Хиппокампус мөн HPA тэнхлэгийн
үйл ажиллагаанд хориг хийж,

38
00:01:44,689 --> 00:01:47,111
хиппокампусын үйл ажиллагаа буурмагц

39
00:01:47,111 --> 00:01:49,982
таны стрессээ удирдах чадвар
мөн мууддаг.

40
00:01:49,982 --> 00:01:51,322
Ингээд ч болоогүй.

41
00:01:51,322 --> 00:01:55,310
Таны тархины хэмжээ кортизолоос
хамааран багасч болдог.

42
00:01:55,310 --> 00:02:00,873
Хэт их ялгарснаар нейронуудын
синаптик холбоо алдагдаж,

43
00:02:00,873 --> 00:02:02,837
духны урд холтослог буюу

44
00:02:02,837 --> 00:02:05,011
анхаарал төвлөрөлт,
шийдвэр гаргах,

45
00:02:05,011 --> 00:02:07,203
эргэцүүлэн бодох,
нийгмийн харилцаанд оролцох

46
00:02:07,203 --> 00:02:09,379
зэрэг тархины үйл ажиллагаануудыг

47
00:02:09,379 --> 00:02:11,620
удирддаг хэсэг багасдаг.

48
00:02:11,620 --> 00:02:16,437
Мөн хиппокампус дахь шинэ эс
төлжилт буурна.

49
00:02:16,437 --> 00:02:19,495
Иймд архаг стресснээс үүдэн
таны сурах чадвар,

50
00:02:19,495 --> 00:02:21,401
ой тогтоолт буурч болно.

51
00:02:21,401 --> 00:02:24,324
Мөн сэтгэл гутрал, цаашлаад
Алцхаймэрийн эмгэг зэрэг

52
00:02:24,324 --> 00:02:28,875
илүү хүнд сэтгэцийн эмгэгүүдэд
хүргэж болзошгүй.

53
00:02:28,875 --> 00:02:33,261
Стресс таны тархины
ДНК-д ч нөлөөлдөг.

54
00:02:33,261 --> 00:02:37,537
Шинэ төрсөн ээж хархын
зулзагаа халамжлах нь

55
00:02:37,537 --> 00:02:40,986
тухайн зулзагын ирээдүйд стресстэй
тэмцэх чадварт

56
00:02:40,986 --> 00:02:43,878
нөлөөлдгийг
туршилтаар баталжээ.

57
00:02:43,878 --> 00:02:46,676
Халамж ихтэй ээжүүдийн зулзага
стрессдэх нь бага байж.

58
00:02:46,676 --> 00:02:49,336
Учир нь тэдний тархи кортизолд наалдаж,

59
00:02:49,336 --> 00:02:51,519
стрессэнд үзүүлэх
хариу үйлдлийг багасгадаг

60
00:02:51,519 --> 00:02:54,757
кортизол хүртэхүйн
хөгжил илүү өндөртэй байж.

61
00:02:54,757 --> 00:02:58,223
Халамж багатай өссөн зулзагуудад
эсрэг үр нөлөө ажиглагдсан байна.

62
00:02:58,223 --> 00:03:01,910
Тэд амьдралынхаа турш
стрессдэх хандлага өндөр байжээ.

63
00:03:01,910 --> 00:03:04,675
Эдгээрийг эпигенетикийн
өөрчлөлт гэдэг бөгөөд

64
00:03:04,675 --> 00:03:07,524
энэ нь генийн кодийг өөрчлөлгүйгээр

65
00:03:07,524 --> 00:03:10,514
аль гень идэвхижихийг
шийддэг байна.

66
00:03:10,514 --> 00:03:12,564
Мөн ээжүүдийг хооронд нь
солисноор

67
00:03:12,564 --> 00:03:14,361
энэ өөрчлөлтүүдийг буцааж болдог.

68
00:03:14,361 --> 00:03:16,123
Гэвч маш гайхмаар
үр дүн илэрсэн.

69
00:03:16,123 --> 00:03:19,788
Нэг ээжийн гаргасан
эпигенетик өөрчлөлт

70
00:03:19,788 --> 00:03:23,622
түүний дараах үеийн олон харханд
дамжин илэрчээ.

71
00:03:23,622 --> 00:03:28,077
Өөрөөр хэлбэл, түүний үйлдлийн
үр дүн удам дамжин өвлөгдсөн байна.

72
00:03:28,077 --> 00:03:30,417
Гэвч сайн тал ч байгаа.

73
00:03:30,417 --> 00:03:32,587
Стрессдсэн тархин дахь

74
00:03:32,587 --> 00:03:34,817
кортизолын нөлөөг
буцааж болох олон арга бий.

75
00:03:34,817 --> 00:03:38,713
Хамгийн баттай зам бол биеийн тамир
ба бясалгал.

76
00:03:38,713 --> 00:03:40,596
Эд таныг гүнзгий амьсгаа авч,

77
00:03:40,596 --> 00:03:43,521
эргэн тойрондоо илүү төвлөрөхөд
тусладаг.

78
00:03:43,521 --> 00:03:46,255
Эдгээр 2 арга хоёулаа стресс багасгаж,

79
00:03:46,255 --> 00:03:49,525
таны хиппокампусын хэмжээг ихэсгэж,

80
00:03:49,525 --> 00:03:51,770
үр дүнд нь ой тогтоолтыг сайжруулдаг.

81
00:03:51,770 --> 00:03:54,470
Иймд өдөр тутмын дарамтанд
битгий бууж өгөөрэй.

82
00:03:54,470 --> 00:03:59,228
Стресс тань таныг удирдахаас өмнө
стрессээ удирдаж сураарай.