[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:06.92,0:00:08.82,Default,,0000,0000,0000,,Oto łamigłówka.
Dialogue: 0,0:00:08.82,0:00:11.97,Default,,0000,0000,0000,,Bliźnięta jednojajowe mają takie same DNA,
Dialogue: 0,0:00:11.97,0:00:14.32,Default,,0000,0000,0000,,więc dlaczego różnią się od siebie,
Dialogue: 0,0:00:14.32,0:00:17.82,Default,,0000,0000,0000,,nawet cechami mającymi\Nznaczącą komponentę genetyczną?
Dialogue: 0,0:00:17.82,0:00:21.79,Default,,0000,0000,0000,,Na przykład dlaczego jedna z bliźniaczek\Nma chorobę serca w wieku 55 lat,
Dialogue: 0,0:00:21.79,0:00:25.18,Default,,0000,0000,0000,,a jej siostra biega w maratonach\Nw doskonałej kondycji?
Dialogue: 0,0:00:25.18,0:00:28.05,Default,,0000,0000,0000,,Wiele wspólnego ma z tym\Nspór między genetyką a środowiskiem,
Dialogue: 0,0:00:28.05,0:00:33.13,Default,,0000,0000,0000,,ale głębsza odpowiedź dotyczy epigenetyki.
Dialogue: 0,0:00:33.13,0:00:35.72,Default,,0000,0000,0000,,To badanie interakcji DNA
Dialogue: 0,0:00:35.72,0:00:39.19,Default,,0000,0000,0000,,z wieloma mniejszymi cząsteczkami\Nwystępującymi w komórkach,
Dialogue: 0,0:00:39.19,0:00:43.29,Default,,0000,0000,0000,,które aktywują lub dezaktywują geny.
Dialogue: 0,0:00:43.29,0:00:45.57,Default,,0000,0000,0000,,Jeśli porówna się DNA\Ndo książki kucharskiej,
Dialogue: 0,0:00:45.57,0:00:49.70,Default,,0000,0000,0000,,to te cząsteczki w dużej mierze decydują,\Nco i kiedy zostanie ugotowane.
Dialogue: 0,0:00:49.70,0:00:53.69,Default,,0000,0000,0000,,Nie podejmują świadomych decyzji.
Dialogue: 0,0:00:53.69,0:00:58.39,Default,,0000,0000,0000,,Ważniejsza jest ich obecność\Ni stężenie w komórce.
Dialogue: 0,0:00:58.39,0:01:00.10,Default,,0000,0000,0000,,Jak to działa?
Dialogue: 0,0:01:00.10,0:01:05.64,Default,,0000,0000,0000,,Ekspresja genów w DNA polega\Nna ich odczytaniu i transkrypcji na RNA,
Dialogue: 0,0:01:05.64,0:01:10.58,Default,,0000,0000,0000,,które jest przełożone na język białek\Nprzy pomocy rybosomów.
Dialogue: 0,0:01:10.58,0:01:15.26,Default,,0000,0000,0000,,Białka w dużej mierze decydują\No cechach i funkcji komórki.
Dialogue: 0,0:01:15.26,0:01:21.75,Default,,0000,0000,0000,,Zmiany epigenetyczne zwiększają\Nlub utrudniają transkrypcję genów.
Dialogue: 0,0:01:21.75,0:01:25.00,Default,,0000,0000,0000,,Najczęstszym mechanizmen,\Nktóry modyfikuje transkrypcję genów w DNA
Dialogue: 0,0:01:25.00,0:01:27.25,Default,,0000,0000,0000,,lub białka, wokół którego jest owinięte,
Dialogue: 0,0:01:27.25,0:01:30.10,Default,,0000,0000,0000,,są jego chemiczne znakowania.
Dialogue: 0,0:01:30.10,0:01:33.66,Default,,0000,0000,0000,,Zestaw chemicznych znakowań\Nprzyczepionych do genomu
Dialogue: 0,0:01:33.66,0:01:35.04,Default,,0000,0000,0000,,danej komórki
Dialogue: 0,0:01:35.04,0:01:37.44,Default,,0000,0000,0000,,nazywa się epigenomem.
Dialogue: 0,0:01:37.44,0:01:39.76,Default,,0000,0000,0000,,Niektóre z nich,\Njak na przykład grupa metylowa,
Dialogue: 0,0:01:39.76,0:01:41.51,Default,,0000,0000,0000,,hamują ekspresję genów
Dialogue: 0,0:01:41.51,0:01:44.32,Default,,0000,0000,0000,,poprzez rozregulowanie\Nmaszynerii służącej transkrypcji
Dialogue: 0,0:01:44.32,0:01:48.00,Default,,0000,0000,0000,,lub mocniejsze zwinięcie DNA,
Dialogue: 0,0:01:48.00,0:01:49.69,Default,,0000,0000,0000,,co uniemożliwia dostęp do niego.
Dialogue: 0,0:01:49.69,0:01:52.79,Default,,0000,0000,0000,,Gen jest obecny, ale wyciszony.
Dialogue: 0,0:01:52.79,0:01:55.73,Default,,0000,0000,0000,,Zwiększenie transkrypcji jest\Nprocesem odwrotnym.
Dialogue: 0,0:01:55.73,0:02:00.83,Default,,0000,0000,0000,,Niektóre oznakowania chemiczne\Nrozplątują DNA, ułatwiając transkrypcję,
Dialogue: 0,0:02:00.83,0:02:04.51,Default,,0000,0000,0000,,co zwiększa produkcję\Npowiązanych z nim białek.
Dialogue: 0,0:02:04.51,0:02:07.79,Default,,0000,0000,0000,,Zmiany epigenetyczne potrafią przetrwać\Npodział komórkowy,
Dialogue: 0,0:02:07.79,0:02:11.83,Default,,0000,0000,0000,,czyli wpływają na organizm\Nprzez całe życie.
Dialogue: 0,0:02:11.83,0:02:13.63,Default,,0000,0000,0000,,Czasami jest to korzystne.
Dialogue: 0,0:02:13.63,0:02:16.38,Default,,0000,0000,0000,,Zmiany epigenetyczne są częścią rozwoju.
Dialogue: 0,0:02:16.38,0:02:19.64,Default,,0000,0000,0000,,Komórki zarodka zaczynają\Nod jednego wzorcowego genomu.
Dialogue: 0,0:02:19.64,0:02:22.49,Default,,0000,0000,0000,,W trakcie podziału niektóre geny\Nzostają uaktywnione,
Dialogue: 0,0:02:22.49,0:02:24.42,Default,,0000,0000,0000,,a inne zahamowane.
Dialogue: 0,0:02:24.42,0:02:27.19,Default,,0000,0000,0000,,Po pewnym czasie,\Npoprzez reprogramowanie epigenetyczne,
Dialogue: 0,0:02:27.19,0:02:29.62,Default,,0000,0000,0000,,niektóre komórki przekształcają się\Nw komórki serca,
Dialogue: 0,0:02:29.62,0:02:31.63,Default,,0000,0000,0000,,inne w komórki wątroby.
Dialogue: 0,0:02:31.63,0:02:34.80,Default,,0000,0000,0000,,Każda z około 200 rodzajów komórek ciała
Dialogue: 0,0:02:34.80,0:02:37.06,Default,,0000,0000,0000,,ma zasadniczo ten sam genom,
Dialogue: 0,0:02:37.06,0:02:39.87,Default,,0000,0000,0000,,ale różny epigenom.
Dialogue: 0,0:02:39.87,0:02:43.17,Default,,0000,0000,0000,,Epigenom również pośredniczy \Nw trwającym przez całe życie dialogu
Dialogue: 0,0:02:43.17,0:02:45.91,Default,,0000,0000,0000,,między genami a środowiskiem.
Dialogue: 0,0:02:45.91,0:02:48.94,Default,,0000,0000,0000,,Na chemiczne znakowania,\Nktóre włączają i wyłączają geny,
Dialogue: 0,0:02:48.94,0:02:51.60,Default,,0000,0000,0000,,wpływają takie czynniki jak: dieta,
Dialogue: 0,0:02:51.60,0:02:53.27,Default,,0000,0000,0000,,narażenie na substancje chemiczne,
Dialogue: 0,0:02:53.27,0:02:54.97,Default,,0000,0000,0000,,lekarstwa.
Dialogue: 0,0:02:54.97,0:02:58.75,Default,,0000,0000,0000,,Wynikające z tego epigenetyczne zmiany\Nmogą doprowadzić do choroby.
Dialogue: 0,0:02:58.75,0:03:04.32,Default,,0000,0000,0000,,Na przykład jeśli wyłączą gen,\Nktóry tworzy białko supresorowe.
Dialogue: 0,0:03:04.32,0:03:07.85,Default,,0000,0000,0000,,Zmiany epigenetyczne wywołane\Nwpływem środowiska są częściowym powodem,
Dialogue: 0,0:03:07.85,0:03:13.10,Default,,0000,0000,0000,,dlaczego życie bliźniąt jednojajowych\Nprzebiega zupełnie inaczej.\N
Dialogue: 0,0:03:13.10,0:03:16.38,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy bliźnięta rosną,\Nich epigenomy się różnicują,
Dialogue: 0,0:03:16.38,0:03:20.82,Default,,0000,0000,0000,,wpływając na proces starzenia się\Ni podatność na choroby.
Dialogue: 0,0:03:20.82,0:03:24.63,Default,,0000,0000,0000,,Nawet doświadczenia społeczne\Nmogą wywołać zmiany epigenetyczne.
Dialogue: 0,0:03:24.63,0:03:26.38,Default,,0000,0000,0000,,W znanym eksperymencie,
Dialogue: 0,0:03:26.38,0:03:29.58,Default,,0000,0000,0000,,w którym szczurze mamy\Nnie opiekowały się dobrze potomstwem,
Dialogue: 0,0:03:29.58,0:03:34.03,Default,,0000,0000,0000,,geny ich dzieci, które pomagają\Nw walce ze stresem, uległy metylacji,
Dialogue: 0,0:03:34.03,0:03:36.07,Default,,0000,0000,0000,,czyli zostały wyłączone.
Dialogue: 0,0:03:36.07,0:03:38.56,Default,,0000,0000,0000,,Może nie skończyło się\Nna jednym pokoleniu.
Dialogue: 0,0:03:38.56,0:03:43.25,Default,,0000,0000,0000,,Większość zmian epigenetycznych znika,\Ngdy powstają komórki jajowe i plemniki.
Dialogue: 0,0:03:43.25,0:03:47.78,Default,,0000,0000,0000,,Chociaż obecnie naukowcy uważają,\Nże niektóre ślady nie znikają,
Dialogue: 0,0:03:47.78,0:03:51.75,Default,,0000,0000,0000,,a epigenetyczne cechy\Ndziedziczy kolejne pokolenie.
Dialogue: 0,0:03:51.75,0:03:55.10,Default,,0000,0000,0000,,Doświadczenia mamy czy taty z dzieciństwa
Dialogue: 0,0:03:55.10,0:03:57.06,Default,,0000,0000,0000,,lub ich decyzje podjęte w wieku dorosłym,
Dialogue: 0,0:03:57.06,0:04:00.07,Default,,0000,0000,0000,,mogły wpłynąć na twój epigenom.
Dialogue: 0,0:04:00.07,0:04:02.57,Default,,0000,0000,0000,,Choć zmiany epigenetyczne \Nsą trudno zbywalne,
Dialogue: 0,0:04:02.57,0:04:04.88,Default,,0000,0000,0000,,to niekoniecznie są stałe.
Dialogue: 0,0:04:04.88,0:04:07.64,Default,,0000,0000,0000,,Zrównoważony tryb życia\Nw postaci zdrowej diety,
Dialogue: 0,0:04:07.64,0:04:08.78,Default,,0000,0000,0000,,ćwiczeń
Dialogue: 0,0:04:08.78,0:04:10.91,Default,,0000,0000,0000,,i unikania zanieczyszczeń
Dialogue: 0,0:04:10.91,0:04:14.63,Default,,0000,0000,0000,,może na dłuższą metę przyczynić się\Ndo zdrowego epigenomu.
Dialogue: 0,0:04:14.63,0:04:17.70,Default,,0000,0000,0000,,To fascynujący moment do badań.
Dialogue: 0,0:04:17.70,0:04:19.78,Default,,0000,0000,0000,,Naukowcy dopiero zaczynają rozumieć,
Dialogue: 0,0:04:19.78,0:04:24.63,Default,,0000,0000,0000,,jak epigenetyka mogłaby wyjaśnić\Nmechanizmy rozwoju i starzenia się,
Dialogue: 0,0:04:24.63,0:04:26.47,Default,,0000,0000,0000,,jak również przyczyny raka,
Dialogue: 0,0:04:26.47,0:04:27.60,Default,,0000,0000,0000,,chorobę serca,
Dialogue: 0,0:04:27.60,0:04:28.75,Default,,0000,0000,0000,,choroby psychiczne,
Dialogue: 0,0:04:28.75,0:04:29.72,Default,,0000,0000,0000,,uzależnienia
Dialogue: 0,0:04:29.72,0:04:31.50,Default,,0000,0000,0000,,i wiele innych dolegliwości.
Dialogue: 0,0:04:31.50,0:04:35.63,Default,,0000,0000,0000,,W międzyczasie nowe techniki edycji genomu\Npomagają zidentyfikować,
Dialogue: 0,0:04:35.63,0:04:40.57,Default,,0000,0000,0000,,jakie epigenetyczne zmiany \Nodgrywają rolę w zdrowiu i chorobie.
Dialogue: 0,0:04:40.57,0:04:44.22,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy zrozumiemy,\Njak wpływa na nas epigenom,
Dialogue: 0,0:04:44.22,0:04:46.92,Default,,0000,0000,0000,,wtedy będziemy sami na niego wpływać.