0:00:06.915,0:00:08.824
Oto łamigłówka.

0:00:08.824,0:00:11.970
Bliźnięta jednojajowe mają takie same DNA,

0:00:11.970,0:00:14.323
więc dlaczego różnią się od siebie,

0:00:14.323,0:00:17.816
nawet cechami mającymi[br]znaczącą komponentę genetyczną?

0:00:17.816,0:00:21.792
Na przykład dlaczego jedna z bliźniaczek[br]ma chorobę serca w wieku 55 lat,

0:00:21.792,0:00:25.177
a jej siostra biega w maratonach[br]w doskonałej kondycji?

0:00:25.177,0:00:28.049
Wiele wspólnego ma z tym[br]spór między genetyką a środowiskiem,

0:00:28.049,0:00:33.131
ale głębsza odpowiedź dotyczy epigenetyki.

0:00:33.131,0:00:35.719
To badanie interakcji DNA

0:00:35.719,0:00:39.187
z wieloma mniejszymi cząsteczkami[br]występującymi w komórkach,

0:00:39.187,0:00:43.291
które aktywują lub dezaktywują geny.

0:00:43.291,0:00:45.572
Jeśli porówna się DNA[br]do książki kucharskiej,

0:00:45.572,0:00:49.697
to te cząsteczki w dużej mierze decydują,[br]co i kiedy zostanie ugotowane.

0:00:49.697,0:00:53.692
Nie podejmują świadomych decyzji.

0:00:53.692,0:00:58.388
Ważniejsza jest ich obecność[br]i stężenie w komórce.

0:00:58.388,0:01:00.099
Jak to działa?

0:01:00.099,0:01:05.645
Ekspresja genów w DNA polega[br]na ich odczytaniu i transkrypcji na RNA,

0:01:05.645,0:01:10.579
które jest przełożone na język białek[br]przy pomocy rybosomów.

0:01:10.579,0:01:15.256
Białka w dużej mierze decydują[br]o cechach i funkcji komórki.

0:01:15.256,0:01:21.752
Zmiany epigenetyczne zwiększają[br]lub utrudniają transkrypcję genów.

0:01:21.752,0:01:25.001
Najczęstszym mechanizmen,[br]który modyfikuje transkrypcję genów w DNA

0:01:25.001,0:01:27.252
lub białka, wokół którego jest owinięte,

0:01:27.252,0:01:30.100
są jego chemiczne znakowania.

0:01:30.100,0:01:33.665
Zestaw chemicznych znakowań[br]przyczepionych do genomu

0:01:33.665,0:01:35.037
danej komórki

0:01:35.037,0:01:37.442
nazywa się epigenomem.

0:01:37.442,0:01:39.758
Niektóre z nich,[br]jak na przykład grupa metylowa,

0:01:39.758,0:01:41.508
hamują ekspresję genów

0:01:41.508,0:01:44.316
poprzez rozregulowanie[br]maszynerii służącej transkrypcji

0:01:44.316,0:01:48.002
lub mocniejsze zwinięcie DNA,

0:01:48.002,0:01:49.694
co uniemożliwia dostęp do niego.

0:01:49.694,0:01:52.788
Gen jest obecny, ale wyciszony.

0:01:52.788,0:01:55.729
Zwiększenie transkrypcji jest[br]procesem odwrotnym.

0:01:55.729,0:02:00.828
Niektóre oznakowania chemiczne[br]rozplątują DNA, ułatwiając transkrypcję,

0:02:00.828,0:02:04.507
co zwiększa produkcję[br]powiązanych z nim białek.

0:02:04.507,0:02:07.788
Zmiany epigenetyczne potrafią przetrwać[br]podział komórkowy,

0:02:07.788,0:02:11.827
czyli wpływają na organizm[br]przez całe życie.

0:02:11.827,0:02:13.634
Czasami jest to korzystne.

0:02:13.634,0:02:16.377
Zmiany epigenetyczne są częścią rozwoju.

0:02:16.377,0:02:19.639
Komórki zarodka zaczynają[br]od jednego wzorcowego genomu.

0:02:19.639,0:02:22.486
W trakcie podziału niektóre geny[br]zostają uaktywnione,

0:02:22.486,0:02:24.423
a inne zahamowane.

0:02:24.423,0:02:27.187
Po pewnym czasie,[br]poprzez reprogramowanie epigenetyczne,

0:02:27.187,0:02:29.617
niektóre komórki przekształcają się[br]w komórki serca,

0:02:29.617,0:02:31.629
inne w komórki wątroby.

0:02:31.629,0:02:34.799
Każda z około 200 rodzajów komórek ciała

0:02:34.799,0:02:37.064
ma zasadniczo ten sam genom,

0:02:37.064,0:02:39.866
ale różny epigenom.

0:02:39.866,0:02:43.170
Epigenom również pośredniczy [br]w trwającym przez całe życie dialogu

0:02:43.170,0:02:45.914
między genami a środowiskiem.

0:02:45.914,0:02:48.938
Na chemiczne znakowania,[br]które włączają i wyłączają geny,

0:02:48.938,0:02:51.598
wpływają takie czynniki jak: dieta,

0:02:51.598,0:02:53.270
narażenie na substancje chemiczne,

0:02:53.270,0:02:54.971
lekarstwa.

0:02:54.971,0:02:58.754
Wynikające z tego epigenetyczne zmiany[br]mogą doprowadzić do choroby.

0:02:58.754,0:03:04.324
Na przykład jeśli wyłączą gen,[br]który tworzy białko supresorowe.

0:03:04.324,0:03:07.846
Zmiany epigenetyczne wywołane[br]wpływem środowiska są częściowym powodem,

0:03:07.846,0:03:13.101
dlaczego życie bliźniąt jednojajowych[br]przebiega zupełnie inaczej.[br]

0:03:13.101,0:03:16.382
Kiedy bliźnięta rosną,[br]ich epigenomy się różnicują,

0:03:16.382,0:03:20.820
wpływając na proces starzenia się[br]i podatność na choroby.

0:03:20.820,0:03:24.628
Nawet doświadczenia społeczne[br]mogą wywołać zmiany epigenetyczne.

0:03:24.628,0:03:26.378
W znanym eksperymencie,

0:03:26.378,0:03:29.578
w którym szczurze mamy[br]nie opiekowały się dobrze potomstwem,

0:03:29.578,0:03:34.034
geny ich dzieci, które pomagają[br]w walce ze stresem, uległy metylacji,

0:03:34.034,0:03:36.067
czyli zostały wyłączone.

0:03:36.067,0:03:38.565
Może nie skończyło się[br]na jednym pokoleniu.

0:03:38.565,0:03:43.252
Większość zmian epigenetycznych znika,[br]gdy powstają komórki jajowe i plemniki.

0:03:43.252,0:03:47.783
Chociaż obecnie naukowcy uważają,[br]że niektóre ślady nie znikają,

0:03:47.783,0:03:51.751
a epigenetyczne cechy[br]dziedziczy kolejne pokolenie.

0:03:51.751,0:03:55.098
Doświadczenia mamy czy taty z dzieciństwa

0:03:55.098,0:03:57.064
lub ich decyzje podjęte w wieku dorosłym,

0:03:57.064,0:04:00.073
mogły wpłynąć na twój epigenom.

0:04:00.073,0:04:02.573
Choć zmiany epigenetyczne [br]są trudno zbywalne,

0:04:02.573,0:04:04.879
to niekoniecznie są stałe.

0:04:04.879,0:04:07.638
Zrównoważony tryb życia[br]w postaci zdrowej diety,

0:04:07.638,0:04:08.782
ćwiczeń

0:04:08.782,0:04:10.914
i unikania zanieczyszczeń

0:04:10.914,0:04:14.630
może na dłuższą metę przyczynić się[br]do zdrowego epigenomu.

0:04:14.630,0:04:17.696
To fascynujący moment do badań.

0:04:17.696,0:04:19.785
Naukowcy dopiero zaczynają rozumieć,

0:04:19.785,0:04:24.632
jak epigenetyka mogłaby wyjaśnić[br]mechanizmy rozwoju i starzenia się,

0:04:24.632,0:04:26.469
jak również przyczyny raka,

0:04:26.469,0:04:27.599
chorobę serca,

0:04:27.599,0:04:28.750
choroby psychiczne,

0:04:28.750,0:04:29.721
uzależnienia

0:04:29.721,0:04:31.502
i wiele innych dolegliwości.

0:04:31.502,0:04:35.632
W międzyczasie nowe techniki edycji genomu[br]pomagają zidentyfikować,

0:04:35.632,0:04:40.574
jakie epigenetyczne zmiany [br]odgrywają rolę w zdrowiu i chorobie.

0:04:40.574,0:04:44.218
Kiedy zrozumiemy,[br]jak wpływa na nas epigenom,

0:04:44.218,0:04:46.915
wtedy będziemy sami na niego wpływać.