1
00:00:00,000 --> 00:00:04,525
Eric Hirshberg: Zakładam, że raczej
nie muszę przedstawiać Normana,

2
00:00:04,525 --> 00:00:06,030
lecz TED ma zasięg globalny

3
00:00:06,054 --> 00:00:07,251
i różnorodną publiczność,

4
00:00:07,299 --> 00:00:10,285
więc mam zacząć od jego biografii,

5
00:00:10,309 --> 00:00:12,595
która z łatwością zajęłaby 18 minut.

6
00:00:12,619 --> 00:00:16,562
Zamiast tego przerobimy 93 lata 
w 93 sekundy lub mniej.

7
00:00:16,586 --> 00:00:18,226
(Śmiech)

8
00:00:18,258 --> 00:00:19,805
Urodziłeś się w New Hampshire.

9
00:00:19,829 --> 00:00:21,544
Norman Lear: New Haven, Connecticut.

10
00:00:21,568 --> 00:00:22,854
EH: New Haven, Connecticut.

11
00:00:22,878 --> 00:00:25,766
(Śmiech)

12
00:00:25,790 --> 00:00:27,410
NL: Mija kolejne siedem sekund.

13
00:00:27,434 --> 00:00:28,677
EH: Całkiem nieźle.

14
00:00:28,701 --> 00:00:31,011
(Śmiech)

15
00:00:31,042 --> 00:00:32,947
Urodziłeś się w New Haven, Connecticut.

16
00:00:32,971 --> 00:00:35,376
Twój ojciec był oszustem, zgadza się.

17
00:00:35,400 --> 00:00:38,147
Trafił do więzienia, 
kiedy miałeś dziewięć lat.

18
00:00:38,171 --> 00:00:41,678
Podczas II Wojny Światowej 
byłeś pilotem myśliwca w 52 misjach.

19
00:00:41,688 --> 00:00:42,836
Wróciłeś do...

20
00:00:42,860 --> 00:00:44,500
NL: Radiooperatorem.

21
00:00:44,542 --> 00:00:47,025
Przyjechałeś do LA,
żeby zaistnieć w Hollywood,

22
00:00:47,049 --> 00:00:48,929
najpierw w reklamie, potem w telewizji.

23
00:00:48,953 --> 00:00:51,112
Mimo braku formalnej edukacji

24
00:00:51,136 --> 00:00:52,540
udało ci się przebić.

25
00:00:52,564 --> 00:00:54,017
Twój sukces, twój debiut,

26
00:00:54,041 --> 00:00:56,309
to program telewizyjny, 
"All in the Family".

27
00:00:56,333 --> 00:00:58,437
Szereg hitów, które potem stworzyłeś

28
00:00:58,461 --> 00:01:00,579
do dziś nie ma sobie równych w Hollywood:

29
00:01:00,603 --> 00:01:02,643
"Sanford and Son", "Maude", "Good Times",

30
00:01:02,667 --> 00:01:04,493
"The Jeffersons", "One Day at a Time",

31
00:01:04,517 --> 00:01:05,930
"Mary Hartman, Mary Hartman",

32
00:01:05,954 --> 00:01:07,717
aby wymienić ledwie kilka.

33
00:01:07,741 --> 00:01:09,518
Są one nie tylko komercyjnym...

34
00:01:09,542 --> 00:01:13,548
(Brawa)

35
00:01:13,572 --> 00:01:16,557
Są one nie tylko komercyjnym sukcesem,

36
00:01:16,581 --> 00:01:18,555
ale także wiele z nich podniosło kulturę

37
00:01:18,579 --> 00:01:20,941
przez udzielenie głosu 
osobom mniej widocznym,

38
00:01:20,965 --> 00:01:23,321
podczas największej oglądalności.

39
00:01:23,333 --> 00:01:27,014
Siedem miejsc na liście dziesięciu
najlepszych zajęły twoje programy.

40
00:01:27,033 --> 00:01:28,293
W pewnym okresie

41
00:01:28,293 --> 00:01:30,713
120 milionów widzów

42
00:01:30,713 --> 00:01:32,903
ogląda co tydzień twój materiał.

43
00:01:32,903 --> 00:01:35,136
To więcej niż oglądalność Super Bowl 50,

44
00:01:35,160 --> 00:01:36,399
rozgrywanych raz na rok.

45
00:01:36,423 --> 00:01:37,645
NL: Jasna cholera.

46
00:01:37,669 --> 00:01:39,442
(Śmiech)

47
00:01:39,466 --> 00:01:41,688
(Brawa)

48
00:01:41,712 --> 00:01:44,071
EH: Do tego jeszcze nie dotarliśmy.

49
00:01:44,095 --> 00:01:45,134
(Śmiech)

50
00:01:45,158 --> 00:01:47,885
Znalazłeś się na czarnej liście
Richarda Nixona...

51
00:01:47,909 --> 00:01:49,199
...miał taką.

52
00:01:49,399 --> 00:01:51,494
Ten komentarz także zasługuje na oklaski.

53
00:01:51,518 --> 00:01:53,320
(Brawa)

54
00:01:53,344 --> 00:01:56,941
Zostałeś wyróżniony przez TV Hall of Fame 
pierwszego dnia istnienia gali.

55
00:01:56,965 --> 00:01:58,365
Wtedy pojawiły się filmy.

56
00:01:58,389 --> 00:01:59,969
"Smażone Zielone Pomidory",

57
00:01:59,993 --> 00:02:02,068
"Narzeczona dla księcia", 
"Stań przy mnie",

58
00:02:02,068 --> 00:02:03,215
"Oto Spinal Tap".

59
00:02:03,239 --> 00:02:04,320
(Brawa)

60
00:02:04,320 --> 00:02:05,932
To znów tylko mała część.

61
00:02:05,956 --> 00:02:06,987
(Brawa)

62
00:02:07,011 --> 00:02:08,517
Potem zaczynasz od nowa,

63
00:02:08,541 --> 00:02:12,588
jako działacz polityczny, skoncentrowany 
na obronie Pierwszej Poprawki Konstytucji

64
00:02:12,612 --> 00:02:14,562
i odseparowaniu kościoła od państwa.

65
00:02:14,586 --> 00:02:16,476
Zainicjowałeś People For American Way.

66
00:02:16,500 --> 00:02:18,358
Kupujesz Deklarację Niepodległości

67
00:02:18,382 --> 00:02:19,873
i oddajesz ludziom.

68
00:02:19,897 --> 00:02:22,235
Pozostajesz aktywny 
w świecie rozrywki i polityki

69
00:02:22,259 --> 00:02:23,785
aż do sędziwego wieku 93 lat,

70
00:02:23,785 --> 00:02:24,945
kiedy to piszesz książkę

71
00:02:24,945 --> 00:02:27,459
i robisz film dokumentalny 
o historii twojego życia.

72
00:02:27,459 --> 00:02:28,447
I po tym wszystkim,

73
00:02:28,471 --> 00:02:31,013
zdecydowano nareszcie, 
że jesteś gotowy na TED Talk.

74
00:02:31,037 --> 00:02:32,818
(Śmiech)

75
00:02:32,842 --> 00:02:37,414
(Brawa)

76
00:02:37,438 --> 00:02:39,236
NL: Bardzo cieszę się, że tu jestem.

77
00:02:39,260 --> 00:02:41,975
I doceniam, że się na to zgodziłeś.

78
00:02:41,999 --> 00:02:43,988
EH: Dziękuję za pytanie. To zaszczyt.

79
00:02:44,012 --> 00:02:45,559
Czas na moje pierwsze pytanie.

80
00:02:45,919 --> 00:02:47,633
Czy matka była z ciebie dumna?

81
00:02:47,657 --> 00:02:49,653
(Śmiech)

82
00:02:50,055 --> 00:02:51,388
NL: Moja matka...

83
00:02:51,412 --> 00:02:52,579
cóż za początek.

84
00:02:54,967 --> 00:02:57,118
Powiedzmy tak.

85
00:02:57,142 --> 00:02:58,762
Kiedy wróciłem z wojny,

86
00:02:58,786 --> 00:03:04,374
pokazała mi listy, 
które słałem jej z zagranicy,

87
00:03:04,398 --> 00:03:06,795
i były to naprawdę miłosne listy.

88
00:03:09,961 --> 00:03:11,540
(Śmiech)

89
00:03:11,564 --> 00:03:13,286
To najlepiej podsumowuje moją matkę.

90
00:03:13,730 --> 00:03:14,881
To były listy miłosne,

91
00:03:14,905 --> 00:03:17,107
jakbym pisał je do...

92
00:03:17,131 --> 00:03:18,428
...były listami miłosnymi.

93
00:03:21,214 --> 00:03:25,747
Rok później zapytałem matkę,
czy mogłaby mi je dać,

94
00:03:25,771 --> 00:03:30,048
ponieważ chciałbym je zachować 
na wszystkie lata życia ...

95
00:03:30,072 --> 00:03:31,581
Wyrzuciła je wszystkie.

96
00:03:31,605 --> 00:03:35,668
(Śmiech)

97
00:03:36,890 --> 00:03:38,194
To moja matka.

98
00:03:38,218 --> 00:03:40,696
(Śmiech)

99
00:03:40,720 --> 00:03:47,240
Najlepszy sposób, aby podsumować to 
w bardziej współczesnych czasach,

100
00:03:47,264 --> 00:03:49,561
to także bardziej współczesne czasy,

101
00:03:49,585 --> 00:03:50,767
jakiś czas temu,

102
00:03:50,791 --> 00:03:54,664
kiedy powołano do życia Hall of Fame, 
do którego nawiązujesz

103
00:03:54,688 --> 00:03:56,471
W niedzielny poranek

104
00:03:56,495 --> 00:04:01,749
zadzwonił do mnie gość, który zarządza
TV Academy of Arts & Sciences.

105
00:04:01,773 --> 00:04:04,742
Powiedział, że poprzedniego dnia 
mieli długie zebranie

106
00:04:04,766 --> 00:04:08,979
i w zaufaniu mówił mi, 
że ruszają z Hall of Fame

107
00:04:09,003 --> 00:04:11,757
i tutaj są kandydaci.

108
00:04:15,201 --> 00:04:17,123
Zacząłem mówić "Richard Nixon",

109
00:04:17,147 --> 00:04:18,789
bo Richard Nixon...

110
00:04:18,813 --> 00:04:20,684
EH: Nie sądzę, żeby był na ich liście.

111
00:04:20,708 --> 00:04:23,231
NL: William Paley, założyciel CBS,

112
00:04:23,255 --> 00:04:26,889
David Sarnoff, założyciel NBC,

113
00:04:26,913 --> 00:04:28,068
Edward R. Murrow,

114
00:04:28,092 --> 00:04:31,794
najlepszy z zagranicznych korespondentów,

115
00:04:31,818 --> 00:04:32,989
Paddy Chayefsky,

116
00:04:33,013 --> 00:04:35,775
chyba najlepszy pisarz, 
jakiego zrodziła telewizja,

117
00:04:35,799 --> 00:04:37,776
Milton Berle, Lucille Ball

118
00:04:37,800 --> 00:04:39,181
i ja.

119
00:04:39,205 --> 00:04:40,356
EH: Nieźle.

120
00:04:40,380 --> 00:04:43,095
Zaraz dzwonię do matki 
do Hartford, Connecticut.

121
00:04:43,119 --> 00:04:44,642
"Mamo, oto co się wydarzyło,

122
00:04:44,666 --> 00:04:46,265
rozpoczynają Hall of Fame".

123
00:04:46,289 --> 00:04:48,012
Wymieniam jej listę nazwisk z moim,

124
00:04:48,036 --> 00:04:49,088
a ona mówi:

125
00:04:49,088 --> 00:04:51,955
"Słuchaj, jeśli tak chcą, 
to co ja mam do powiedzenia?".

126
00:04:51,979 --> 00:04:55,480
(Śmiech)

127
00:04:55,504 --> 00:04:58,420
(Brawa)

128
00:04:58,444 --> 00:04:59,801
To moja mama.

129
00:04:59,825 --> 00:05:01,705
Myślę, że to wywołuje taki śmiech

130
00:05:01,729 --> 00:05:03,825
bo każdy z nas ma coś z tej matki.

131
00:05:03,849 --> 00:05:05,023
(Śmiech)

132
00:05:05,047 --> 00:05:07,904
EH: Rodzi się komediowa postać 
żydowskiej matki.

133
00:05:08,348 --> 00:05:13,158
Ojciec także odgrywał 
ogromną rolę w twoim życiu,

134
00:05:13,182 --> 00:05:14,832
głównie poprzez swoją nieobecność.

135
00:05:14,856 --> 00:05:15,957
NL: Tak.

136
00:05:15,957 --> 00:05:18,824
EH: Powiedz nam, co się stało 
kiedy miałeś dziewięć lat.

137
00:05:18,824 --> 00:05:22,427
NL: Leciał do Oklahomy

138
00:05:22,427 --> 00:05:25,472
z trzema facetami,
o których matka powiedziała,

139
00:05:25,472 --> 00:05:28,064
"Nie chcę, żebyś miał z nimi 
cokolwiek wspólnego,

140
00:05:28,088 --> 00:05:29,341
nie ufam im".

141
00:05:30,040 --> 00:05:31,390
Wtedy usłyszałem,

142
00:05:31,414 --> 00:05:32,897
może nie po raz pierwszy,

143
00:05:32,921 --> 00:05:36,451
"Cicho bądź, Jeanette, lecę".

144
00:05:36,481 --> 00:05:38,088
I wyjechał.

145
00:05:38,112 --> 00:05:43,129
Okazuje się, że odbierał 
jakieś fałszywe obligacje,

146
00:05:43,153 --> 00:05:46,676
które sprzedawał po całym kraju.

147
00:05:47,764 --> 00:05:51,311
Jednak sam fakt, że leciał 
do Oklahomy samolotem

148
00:05:51,335 --> 00:05:55,026
i miał mi przywieźć stamtąd 
kowbojski kapelusz,

149
00:05:55,050 --> 00:06:00,748
taki, jaki nosił mój ulubiony kowboj, 
Ken Maynard.

150
00:06:02,124 --> 00:06:07,212
To było kilka lat po tym, 
jak Lindbergh przeleciał nad Atlantykiem.

151
00:06:07,236 --> 00:06:10,833
Lot ojca wydawał mi się egzotyczny.

152
00:06:10,857 --> 00:06:12,098
Lecz po powrocie

153
00:06:12,122 --> 00:06:14,186
aresztowano go, jak wyszedł z samolotu.

154
00:06:14,553 --> 00:06:18,949
Tego wieczoru reporterzy najechali dom,

155
00:06:18,973 --> 00:06:21,593
ojciec zakrywał twarz kapeluszem,

156
00:06:21,617 --> 00:06:23,476
przykuty kajdankami do detektywa.

157
00:06:23,720 --> 00:06:27,378
A mama sprzedawała meble, 
bo wyprowadzaliśmy się.

158
00:06:27,402 --> 00:06:31,211
Nie chciała wstydu

159
00:06:31,235 --> 00:06:33,700
w Chelsea, Massachusetts.

160
00:06:34,528 --> 00:06:38,192
Sprzedaż mebli ,

161
00:06:38,216 --> 00:06:40,276
dom pełen ludzi.

162
00:06:40,712 --> 00:06:42,830
A w tym wszystkim

163
00:06:42,854 --> 00:06:49,042
jakiś obcy idiota położył mi rękę 
na ramieniu i powiedział:

164
00:06:49,066 --> 00:06:51,192
"Teraz to ty jesteś głową domu".

165
00:06:52,982 --> 00:06:58,553
Ja płaczę, a ten dupek mówi:
"Teraz to ty jesteś głową domu".

166
00:06:59,268 --> 00:07:02,202
Chyba właśnie wtedy

167
00:07:02,226 --> 00:07:06,336
zacząłem rozumieć głupotę natury ludzkiej.

168
00:07:07,678 --> 00:07:09,836
Zatem...

169
00:07:10,558 --> 00:07:15,138
dopiero po wielu latach poczułem, 
że to miało korzystne strony.

170
00:07:16,437 --> 00:07:17,587
Ale...

171
00:07:17,611 --> 00:07:19,879
EH: Ciekawe, że mówisz o korzyści.

172
00:07:19,903 --> 00:07:22,334
NL: Korzyść, bo było dla mnie odskocznią.

173
00:07:22,358 --> 00:07:26,138
To znaczy, że potrafiłem pomyśleć

174
00:07:26,162 --> 00:07:29,350
jaką głupotą było powiedzieć 
do płaczącego 9-latka

175
00:07:29,374 --> 00:07:31,279
"Teraz to ty jesteś głową domu".

176
00:07:31,303 --> 00:07:34,716
A ponieważ płakałem, powiedział:

177
00:07:34,740 --> 00:07:36,890
"A głowa domu nie płacze".

178
00:07:37,755 --> 00:07:39,295
I ja...

179
00:07:39,319 --> 00:07:40,604
(Śmiech)

180
00:07:40,628 --> 00:07:42,044
Więc...

181
00:07:44,413 --> 00:07:45,920
Patrzę wstecz i myślę,

182
00:07:45,944 --> 00:07:50,087
że to właśnie wtedy poznałem 
głupotę natury ludzkiej,

183
00:07:50,111 --> 00:07:53,039
To był ten dar, który wykorzystałem.

184
00:07:54,015 --> 00:07:56,543
EH: Zatem masz ojca, który jest nieobecny,

185
00:07:56,567 --> 00:07:59,513
masz matkę, której nic nie zadowala.

186
00:07:59,870 --> 00:08:05,132
Czy sądzisz, że zaczynanie jako dzieciak, 
który może nigdy nie czuł się słyszany,

187
00:08:05,156 --> 00:08:06,492
zapoczątkowało twoją podróż,

188
00:08:06,492 --> 00:08:08,860
na końcu której jesteś 
dorosłym człowiekiem

189
00:08:08,860 --> 00:08:11,245
ze 120-milionową publicznością tygodniowo?

190
00:08:11,869 --> 00:08:14,879
NL: Cudownie to ująłeś,

191
00:08:14,903 --> 00:08:18,722
bo chyba całe życie najbardziej chciałem,

192
00:08:18,746 --> 00:08:20,732
żeby mnie usłyszano.

193
00:08:24,898 --> 00:08:26,152
Myślę...

194
00:08:28,524 --> 00:08:30,096
Odpowiedź jest prosta, tak,

195
00:08:30,120 --> 00:08:32,436
właśnie to zaiskrzyło...

196
00:08:33,857 --> 00:08:35,564
Były i inne rzeczy.

197
00:08:35,588 --> 00:08:38,419
Kiedy nie było ojca,

198
00:08:38,443 --> 00:08:44,485
bawiłem się radioodbiornikiem
kryształkowym, który razem złożyliśmy,

199
00:08:44,509 --> 00:08:49,080
i złapałem sygnał audycji Ojca Coughlin, 
jak się potem okazało.

200
00:08:49,684 --> 00:08:50,834
(Śmiech)

201
00:08:52,770 --> 00:08:54,112
Tak, ktoś się śmiał.

202
00:08:54,136 --> 00:08:55,563
(Śmiech)

203
00:08:55,587 --> 00:08:57,018
To nie było śmieszne,

204
00:08:57,042 --> 00:08:58,542
ten idiota...

205
00:08:58,566 --> 00:09:00,182
kolejny idiota...

206
00:09:00,206 --> 00:09:02,797
który szerzył nienawiść do Nowego Ładu,

207
00:09:02,821 --> 00:09:05,284
Roosvelta i Żydów.

208
00:09:06,256 --> 00:09:09,589
Wtedy pierwszy raz pojąłem,

209
00:09:09,613 --> 00:09:12,506
że są na świecie ludzie, 
którzy nienawidzą mnie,

210
00:09:12,530 --> 00:09:14,466
bo mam żydowskich rodziców.

211
00:09:15,291 --> 00:09:19,418
To bardzo wpłynęło na moje życie.

212
00:09:20,059 --> 00:09:22,042
EH: Zatem w dzieciństwie

213
00:09:22,066 --> 00:09:25,148
nie miałeś raczej silnych męskich wzorców,

214
00:09:25,172 --> 00:09:26,708
za wyjątkiem dziadka.

215
00:09:27,272 --> 00:09:29,152
Opowiedz nam o nim.

216
00:09:29,176 --> 00:09:30,326
NL: Och, mój dziadek.

217
00:09:31,323 --> 00:09:35,784
Oto co zwykle mówiłem o tym dziadku.

218
00:09:37,606 --> 00:09:38,756
Urządzano parady,

219
00:09:38,780 --> 00:09:40,661
dużo parad, kiedy byłem dzieckiem.

220
00:09:40,685 --> 00:09:42,597
Były parady z okazji Dnia Weteranów...

221
00:09:42,621 --> 00:09:44,189
nie było Dnia Prezydenta.

222
00:09:44,213 --> 00:09:46,126
Była rocznica urodzin Abrahama Lincolna,

223
00:09:46,150 --> 00:09:48,254
urodzin Jerzego Waszyngtona,

224
00:09:48,278 --> 00:09:50,768
Święto Flagi Narodowej...

225
00:09:51,821 --> 00:09:53,580
I mnóstwo drobnych parad.

226
00:09:53,604 --> 00:09:55,033
Zwykle dziadek mnie zabierał

227
00:09:55,057 --> 00:09:56,783
i staliśmy na rogu ulicy,

228
00:09:56,807 --> 00:09:58,143
trzymał mnie za rękę

229
00:09:58,167 --> 00:10:01,230
i kątem oka widziałem, że płacze.

230
00:10:03,910 --> 00:10:06,274
Bardzo dużo dla mnie znaczył.

231
00:10:06,298 --> 00:10:11,656
Dziadek zwykł też pisać listy 
do prezydentów USA.

232
00:10:11,680 --> 00:10:13,300
Każdy list zaczynał się:

233
00:10:13,324 --> 00:10:16,403
"Najdroższy, kochany Panie Prezydencie".

234
00:10:16,427 --> 00:10:21,045
Pisał mu coś miłego o tym, czego dokonał.

235
00:10:21,069 --> 00:10:23,915
Kiedy nie zgadzał się 
z prezydentem, też pisał:

236
00:10:23,915 --> 00:10:25,772
"Najdroższy, kochany Panie Prezydencie,

237
00:10:25,772 --> 00:10:27,780
Czy nie pisałem panu tydzień temu...?".

238
00:10:27,780 --> 00:10:29,463
(Śmiech)

239
00:10:30,387 --> 00:10:33,387
Zbiegałem czasem na dół,

240
00:10:34,763 --> 00:10:35,995
żeby odebrać pocztę.

241
00:10:36,019 --> 00:10:37,238
Z trzeciego piętra.

242
00:10:37,262 --> 00:10:39,487
na ulicy York 74 , New Haven, Connecticut.

243
00:10:40,945 --> 00:10:47,557
Podnosiłem małą, białą kopertę o treści:
"Shya C. wstąpił pod ten adres".

244
00:10:50,734 --> 00:10:55,270
Taką historię opowiadałem o dziadku.

245
00:10:55,294 --> 00:10:57,315
EH: Odpisywali mu na tych kopertach...

246
00:10:57,339 --> 00:10:58,559
NL: Odpisywali.

247
00:11:00,862 --> 00:11:05,268
Tak mówiłem,

248
00:11:05,292 --> 00:11:10,410
sięgając wstecz do Phila Donahue i innych,

249
00:11:10,434 --> 00:11:14,743
w dziesiątkach wywiadów 
opowiadałem tę historię.

250
00:11:16,283 --> 00:11:21,402
To będzie drugi raz, kiedy powiem, 
że ta cała historia była kłamstwem.

251
00:11:24,151 --> 00:11:28,343
Prawdą było, że mój dziadek 
zabierał mnie na parady,

252
00:11:28,367 --> 00:11:29,690
mieliśmy ich dużo.

253
00:11:30,094 --> 00:11:32,474
Prawdą jest, że łza spływała mu z oka.

254
00:11:33,340 --> 00:11:37,047
Prawdą jest, że sporadycznie pisał listy,

255
00:11:37,071 --> 00:11:39,474
a ja odbierałem te małe koperty.

256
00:11:40,536 --> 00:11:43,948
Lecz "Najdroższy, kochany 
Panie Prezydencie"

257
00:11:43,972 --> 00:11:46,434
i cała reszta

258
00:11:46,458 --> 00:11:50,974
jest historią mojego dobrego przyjaciela,

259
00:11:50,998 --> 00:11:56,508
i to jego dziadek pisał te listy,

260
00:11:58,506 --> 00:12:04,951
Czyli ukradłem dziadka Arthura Marshalla

261
00:12:04,975 --> 00:12:06,705
i go sobie przywłaszczałem.

262
00:12:08,997 --> 00:12:10,147
Zawsze.

263
00:12:10,171 --> 00:12:12,785
Kiedy zacząłem pisać wspomnienia...

264
00:12:12,809 --> 00:12:14,261
Nawet to..

265
00:12:14,285 --> 00:12:15,450
Co powiecie na to?

266
00:12:15,474 --> 00:12:17,705
Nawet tego muszę doświadczyć.

267
00:12:18,848 --> 00:12:20,599
Kiedy zacząłem pisać wspomnienia

268
00:12:20,623 --> 00:12:22,182
i zacząłem o tym myśleć,

269
00:12:22,206 --> 00:12:23,356
wtedy sam...

270
00:12:26,529 --> 00:12:30,331
Sam sporo przy tym płakałem

271
00:12:30,355 --> 00:12:34,188
i uświadomiłem sobie, 
jak bardzo potrzebowałem ojca.

272
00:12:35,139 --> 00:12:38,440
Tak bardzo, że przywłaszczyłem sobie 
dziadka Arthura Marshalla.

273
00:12:39,575 --> 00:12:42,012
Do tego stopnia, że słowo "ojciec"...

274
00:12:42,573 --> 00:12:44,518
Tak na marginesie, mam sześcioro dzieci.

275
00:12:45,273 --> 00:12:46,980
To moja ulubiona rola w życiu.

276
00:12:49,482 --> 00:12:51,958
To i bycie mężem mojej żony Lyn.

277
00:12:55,972 --> 00:13:00,453
Jednak ukradłem tożsamość tego faceta,
bo potrzebowałem ojca.

278
00:13:01,243 --> 00:13:04,926
Kiedy już mam za sobą to całe gówno

279
00:13:04,950 --> 00:13:06,957
i stoję po drugiej stronie

280
00:13:06,981 --> 00:13:08,568
i wybaczam ojcu...

281
00:13:08,592 --> 00:13:09,802
najlepsza rzecz...

282
00:13:09,826 --> 00:13:11,115
najgorsza rzecz...

283
00:13:11,711 --> 00:13:14,795
Słowo, którym chciałbym go określić...

284
00:13:14,819 --> 00:13:16,187
był łajdakiem.

285
00:13:17,020 --> 00:13:21,933
Fakt, że kłamał, kradł i oszukiwał

286
00:13:21,957 --> 00:13:23,157
i siedział w więzieniu...

287
00:13:25,349 --> 00:13:29,206
zawieram to wszystko w słowie "łajdak".

288
00:13:29,809 --> 00:13:35,936
EH: Jest takie powiedzenie, że amatorzy
pożyczają, a profesjonaliści kradną.

289
00:13:36,256 --> 00:13:37,691
NL: Ja jestem profesjonalistą.

290
00:13:37,691 --> 00:13:38,976
EH: Jesteś profesjonalistą.

291
00:13:38,976 --> 00:13:40,106
(Śmiech)

292
00:13:40,130 --> 00:13:43,277
Ten cytat przypisuje się 
Johnowi Lennonowi,

293
00:13:43,301 --> 00:13:45,491
ale okazuje się, 
że ukradł go od T. S. Eliota.

294
00:13:45,515 --> 00:13:46,904
Jesteś w dobrym towarzystwie.

295
00:13:46,928 --> 00:13:48,086
(Śmiech)

296
00:13:50,602 --> 00:13:52,927
EH: Chciałbym porozmawiać o twojej pracy.

297
00:13:52,951 --> 00:13:55,657
Bez wątpienia pisano już 
o skutkach twojej pracy

298
00:13:55,681 --> 00:13:58,047
i na pewno całe życie słuchałeś o tym:

299
00:13:58,071 --> 00:13:59,216
ile znaczyła dla ludzi,

300
00:13:59,216 --> 00:14:00,766
ile znaczyła dla naszej kultury,

301
00:14:00,766 --> 00:14:03,701
słyszałeś oklaski 
przy wymienianiu tytułów programów,

302
00:14:03,725 --> 00:14:07,153
wychowałeś połowę publiczności 
przez swoją twórczość.

303
00:14:07,177 --> 00:14:10,712
Czy były jakieś historie 
na temat twojej twórczości,

304
00:14:10,736 --> 00:14:12,050
które cię zdziwiły?

305
00:14:12,740 --> 00:14:13,954
NH: O, Boże...

306
00:14:14,387 --> 00:14:19,279
Zdziwiły mnie i ucieszyły od stóp do głów.

307
00:14:21,437 --> 00:14:26,930
W zeszłym roku emitowano 
"Wieczór z Normanem Learem"

308
00:14:26,954 --> 00:14:30,458
stworzony przez grupę 
impresariów hip-hopu,

309
00:14:30,482 --> 00:14:34,418
wykonawców i Akademię.

310
00:14:35,902 --> 00:14:37,806
Podtekst "Wieczoru ..."

311
00:14:37,830 --> 00:14:41,919
brzmiał: Co 92-letni Żyd...

312
00:14:41,943 --> 00:14:43,094
wtedy 92-letni...

313
00:14:43,118 --> 00:14:45,131
i świat hip-hopu mają wspólnego?

314
00:14:45,155 --> 00:14:47,844
Jednym z siedmiu osób na scenie 
był Russell Simmons.

315
00:14:48,783 --> 00:14:53,104
Kiedy mówił o programach,

316
00:14:53,128 --> 00:14:57,661
nie mówił o Hollywood,

317
00:14:57,685 --> 00:15:01,409
George Jefferson w "The Jeffersons"

318
00:15:01,433 --> 00:15:03,848
lub piątym na top liście programie,

319
00:15:04,847 --> 00:15:10,498
Mówił o prostej rzeczy, 
która miała ogromny...

320
00:15:13,324 --> 00:15:14,525
EH: Wpływ na niego?

321
00:15:14,549 --> 00:15:16,487
NL: Wpływ na niego...

322
00:15:16,511 --> 00:15:19,018
Rozważałem słowo: "przemiana".

323
00:15:19,430 --> 00:15:21,993
Trudno mi sobie wyobrazić,

324
00:15:22,017 --> 00:15:23,845
że zmieniam czyjeś życie,

325
00:15:23,869 --> 00:15:25,654
lecz w ten sposób się wyraził.

326
00:15:25,678 --> 00:15:31,767
Zobaczył w "The Jeffersons",
jak George Jefferson wypisywał czek,

327
00:15:31,791 --> 00:15:35,401
a on nie wiedział, że ciemnoskóry 
człowiek może wypisywać czek.

328
00:15:36,788 --> 00:15:41,741
I powiedział, że to tak
wpłynęło na jego życie, że...

329
00:15:41,765 --> 00:15:43,450
je zmieniło.

330
00:15:43,474 --> 00:15:46,948
Kiedy słyszę tego typu rzeczy,

331
00:15:46,972 --> 00:15:48,647
drobne rzeczy,

332
00:15:48,671 --> 00:15:51,853
bo wiem, że każdy z widzów

333
00:15:51,877 --> 00:15:58,380
odpowiada za jakąś małą rzecz, 
którą uczynił innemu,

334
00:15:58,404 --> 00:16:03,746
nawet jeśli to było tak niewiele,
jak uśmiech czy niespodziewane "Cześć",

335
00:16:03,770 --> 00:16:06,134
drobiazg.

336
00:16:06,833 --> 00:16:11,104
Być może dekorator planu

337
00:16:11,128 --> 00:16:12,904
położył tam książeczkę czekową

338
00:16:12,904 --> 00:16:16,527
i George, nie mając nic do roboty, 
kiedy mówił, wypisywał czek.

339
00:16:16,551 --> 00:16:17,827
Nie wiem.

340
00:16:17,851 --> 00:16:19,001
Lecz...

341
00:16:19,634 --> 00:16:22,572
Dodając do długiej listy,
którą wymieniłem na początku,

342
00:16:22,596 --> 00:16:25,242
powinienem również wspomnieć, 
że wymyśliłeś hip-hop.

343
00:16:25,266 --> 00:16:26,367
(Śmiech)

344
00:16:26,391 --> 00:16:27,834
NL: Cóż...

345
00:16:28,755 --> 00:16:30,240
EH: Chciałbym porozmawiać o...

346
00:16:30,264 --> 00:16:31,564
NL: No, to rozmawiaj.

347
00:16:31,588 --> 00:16:36,398
(Śmiech)

348
00:16:37,706 --> 00:16:40,468
EH: Wiodłeś życie pełne osiągnięć,

349
00:16:40,492 --> 00:16:42,428
ale także zbudowałeś wartościowe życie.

350
00:16:42,809 --> 00:16:45,381
Każdy z nas usiłuje 
osiągnąć te dwie rzeczy,

351
00:16:45,405 --> 00:16:46,999
nie wszyscy potrafimy.

352
00:16:47,984 --> 00:16:51,755
Nawet ci z nas, którzy potrafią 
osiągnąć te dwie wartości,

353
00:16:51,779 --> 00:16:54,349
bardzo rzadko umieją 
je osiągnąć jednocześnie.

354
00:16:54,884 --> 00:16:59,764
Tobie udało się wpłynąć na rozwój 
kultury przez swoją sztukę

355
00:16:59,788 --> 00:17:03,646
i jednocześnie odnieść 
niezrównany sukces komercyjny.

356
00:17:03,670 --> 00:17:04,860
Jak ci się to udało?

357
00:17:11,391 --> 00:17:17,207
NL: Oto co przychodzi mi na myśl, 
kiedy słyszę listę swoich osiągnięć.

358
00:17:19,304 --> 00:17:23,360
Nasza planeta jest jedną spośród miliarda,

359
00:17:23,384 --> 00:17:24,573
podobno,

360
00:17:24,875 --> 00:17:30,693
we wszechświecie, których są miliardy,

361
00:17:30,717 --> 00:17:32,285
miliardy wszechświatów,

362
00:17:32,309 --> 00:17:35,916
miliardy planet...

363
00:17:35,940 --> 00:17:37,823
planeta, którą próbujemy ocalić

364
00:17:37,847 --> 00:17:39,631
i która potrzebuje ocalenia.

365
00:17:41,549 --> 00:17:42,723
Jednak...

366
00:17:43,699 --> 00:17:47,349
jeśli nawet coś osiągnąłem jest to...

367
00:17:47,770 --> 00:17:51,809
siostra zapytała mnie raz, 
co ma zrobić z pewną sytuacją,

368
00:17:51,833 --> 00:17:54,775
która miała miejsce 
w Newington, Connecticut.

369
00:17:54,799 --> 00:17:57,724
Powiedziałem: "Napisz 
do radnego albo do burmistrza".

370
00:17:57,748 --> 00:18:00,886
Odpowiedziała: "Jestem Claire Lear,
a nie Norman Lear".

371
00:18:01,819 --> 00:18:06,335
Wtedy pierwszy raz powiedziałem 
to, co mówię teraz.

372
00:18:06,359 --> 00:18:10,698
Powiedziałem: "Pomyśl o wszystkich 
moich rzekomych dokonaniach

373
00:18:10,722 --> 00:18:12,199
i o wszystkich swoich"...

374
00:18:12,223 --> 00:18:14,566
ona nigdy nie opuściła Newington...

375
00:18:14,590 --> 00:18:17,070
"czy uda ci się ułożyć 
palce na tyle blisko,

376
00:18:17,070 --> 00:18:20,341
biorąc pod uwagę rozmiar planety,

377
00:18:20,365 --> 00:18:23,579
żey porównać nasze dokonania?".

378
00:18:24,150 --> 00:18:25,380
Więc...

379
00:18:26,486 --> 00:18:30,074
Jestem pewien, że wszyscy mamy obowiązek

380
00:18:30,098 --> 00:18:33,319
dokonywać tak dużych osiągnięć jak moje.

381
00:18:35,269 --> 00:18:37,159
I rozumiem co chcesz powiedzieć...

382
00:18:37,183 --> 00:18:38,898
EH: To jest elokwentne zbaczanie...

383
00:18:38,922 --> 00:18:42,880
NL: Lecz musisz naprawdę przyjąć 
rozmiar i możliwości

384
00:18:42,904 --> 00:18:44,858
tego dzieła Stwórcy, tutaj.

385
00:18:44,882 --> 00:18:47,466
EH: Lecz na tej planecie 
naprawdę coś znaczysz.

386
00:18:47,490 --> 00:18:48,640
NL: Skurczybyk ze mnie.

387
00:18:48,981 --> 00:18:50,502
(Śmiech)

388
00:18:50,526 --> 00:18:54,324
EH: Mam do siebie jeszcze jedno pytanie.

389
00:18:54,348 --> 00:18:55,621
Na ile lat się czujesz?

390
00:18:57,411 --> 00:19:01,823
NL: Jestem rówieśnikiem swojego rozmówcy.

391
00:19:02,704 --> 00:19:04,076
EH: Ja czuję się na 93 lata

392
00:19:04,100 --> 00:19:10,660
(Śmiech)

393
00:19:10,684 --> 00:19:11,994
NL: Skończyliśmy już?

394
00:19:12,018 --> 00:19:13,896
EH: Czuję się na 93 lata,

395
00:19:13,896 --> 00:19:17,975
ale mam nadzieję, że kiedyś będę się czuł 
tak młodo, jak osoba siedząca naprzeciwko.

396
00:19:17,975 --> 00:19:18,889
Panie i panowie,

397
00:19:18,913 --> 00:19:20,337
niezrównany Norman Lear.

398
00:19:20,361 --> 00:19:26,025
(Brawa)

399
00:19:26,049 --> 00:19:27,200
NL: Dziękuję

400
00:19:27,224 --> 00:19:33,165
(Brawa)