WEBVTT

00:00:08.675 --> 00:00:10.272
Şuna bir bak:

00:00:10.272 --> 00:00:14.769
Bir ızgara, özel değil sadece basit
bir ızgara şekli, çok kareli.

00:00:14.769 --> 00:00:18.546
Ama ortadaki dikey ve yatay
çizgilerin kesiştiği

00:00:18.546 --> 00:00:22.824
beyaz noktaya daha yakından bak.

00:00:22.824 --> 00:00:26.545
Çok yakından bak. Bu noktada
bir tuhaflık fark ettin mi?

00:00:26.545 --> 00:00:27.915
Yoo, tuhaflık yok.

00:00:27.915 --> 00:00:30.686
Ama bakmaya devam et.
Tuhafça gözlerini dik hatta.

00:00:30.686 --> 00:00:33.742
Şimdi, gözlerini bu beyaz 
noktada sabit tutarak

00:00:33.742 --> 00:00:36.712
çevresel görüşünde neler olduğuna bak.

00:00:36.712 --> 00:00:41.977
Diğer noktalar hâlâ beyaz mı? Yoksa
garip gri ışıltılar mı gösteriyorlar?

00:00:43.697 --> 00:00:46.654
Şimdi şu kek pişirme kalıbına bak.

00:00:46.654 --> 00:00:50.865
Ah, pardon, kaplardan birisi tersmiş.
Çökük gözükeceğine kabarık gözüküyor.

00:00:50.865 --> 00:00:54.994
Hayır bekle, kalıbı çevir.
Şimdi de diğer beşi kubbeli gözüküyor?

00:00:54.994 --> 00:00:58.475
Hangisi olursa olsun, bu kalıp kusurlu.

00:00:58.475 --> 00:01:02.168
İşte Abraham Lincoln'ün bir fotoğrafı
ve bu da ters çevrilmişi.

00:01:02.168 --> 00:01:03.866
Burada garip bir şey yok.

00:01:03.866 --> 00:01:08.127
Bekle, ters olanı düze çevir.
Abe'e ne yapmışlar öyle?

00:01:09.157 --> 00:01:13.491
Bunlar sadece üç optik illüzyon,
yani bizi kandıran görüntüler.

00:01:13.491 --> 00:01:15.175
Peki bizi nasıl kandırıyorlar?

00:01:15.175 --> 00:01:18.389
Görüntülerin kendinde mi 
büyüleyici bir şeyler oluyor?

00:01:18.389 --> 00:01:21.542
Bu animasyon ızgaramızın çevresel
beyaz noktaları yerine pekâlâ da

00:01:21.542 --> 00:01:24.123
gri ışıltılar sokuşturabileceğimiz hâlde

00:01:24.123 --> 00:01:26.417
bunu yapmadığımızı öncelikle belirtelim.

00:01:26.417 --> 00:01:30.333
Aynı etkiyi alelade bir kağıda basılmış
bir ızgarada da görebilirsiniz.

00:01:30.333 --> 00:01:35.855
Gerçekte, bu ızgara sadece bir ızgara.
Ama beyninin görsel sistemi için değil.

NOTE Paragraph

00:01:35.855 --> 00:01:40.585
Beynin ızgara dediğin bu şekli
şöyle yorumlar:

00:01:40.585 --> 00:01:45.250
Beyaz kavşak noktaları, çizgi üzerindeki
herhangi bir beyaz noktaya göre

00:01:45.250 --> 00:01:49.437
dört bir yandan
daha fazla beyazlıkla çevrilidir.

00:01:49.437 --> 00:01:54.231
Retinal ganglion hücrelerin kavşaklarda
daha fazla beyaz olduğunu fark eder.

00:01:54.231 --> 00:01:59.632
Çünkü bu hücreler lateral inhibisyonla
kontrastı arttırmak için düzenlenmiştir.

00:01:59.632 --> 00:02:03.389
Daha iyi kontrast, bir şeyin kenarını
görmenin daha kolay olması demektir.

00:02:03.389 --> 00:02:07.780
Nesneler, gözlerinin ve beyninin görmeye
evrildiği şekilde görünür.

00:02:07.780 --> 00:02:11.633
Retinal ganglion hücrelerin kesişim
yerlerine çok tepki vermez.

00:02:11.633 --> 00:02:15.847
Çünkü yakınlardaki beyaz noktalar için

00:02:15.847 --> 00:02:20.041
etrafı siyahla çevrilmiş çizgilere göre
daha fazla yanal inhibisyon vardır.

00:02:20.041 --> 00:02:22.307
Bu sadece gözlerinin bir kusuru değil,

00:02:22.307 --> 00:02:26.503
eğer görme yetin varsa, optik illüzyonlar
seni gözlüklerin varken

00:02:26.503 --> 00:02:30.331
ya da bu kağıtla ya da bilgisayar
ekranıyla fark etmez, kandırabilir.

00:02:30.331 --> 00:02:32.355
Optik illüzyonlar bize,

00:02:32.355 --> 00:02:36.645
foto reseptörlerimiz ve 
beynimizin görsel bilgiyi

00:02:36.645 --> 00:02:39.895
etrafımızdaki üç boyutlu dünyaya
nasıl monte ettiğini gösteriyor.

00:02:39.895 --> 00:02:42.169
Bu dünyada kenarlar ekstra
ilgiyi hak ediyor.

00:02:42.169 --> 00:02:45.789
Çünkü keskin kenarlı şeyler sana yardım
edebilir ya da seni öldürebilir.

00:02:45.789 --> 00:02:49.316
Kek kalıbına tekrar bak. Burada
karışıklığa ne sebep oluyor biliyor musun?

00:02:49.316 --> 00:02:54.812
Beyninin görsel korteksi görüntülerin
ışıklandırması üzerine tahminler yapar.

00:02:54.812 --> 00:02:59.002
Işığın tek bir kaynaktan, yukarıdan
gelmesini bekler.

00:02:59.002 --> 00:03:03.193
Buna göre, bu gölgelenmeler ancak
ışığın yukarıdan gelip

00:03:03.193 --> 00:03:07.131
bir kubbenin konveks yüzeyine ya da bir
çukurun dibine çarpmasıyla oluşabilir.

00:03:07.131 --> 00:03:10.547
Bu gölgelenme şekillerini dikkatlice
yeniden çizersek,

00:03:10.547 --> 00:03:12.652
düz bir parça kâğıtta bile

00:03:12.652 --> 00:03:17.319
beynimiz refleks olarak üç boyutlu
konveks ya da konkav bir şekil yaratır.

00:03:17.319 --> 00:03:20.195
Şimdi şu ürkütücü ters Lincoln
resmine bakalım.

00:03:20.195 --> 00:03:23.185
Yüzler, beynimizin yüz tanıma
için özelleşmiş bölgelerindeki

00:03:23.185 --> 00:03:27.152
aktiviteyi tetikler.

00:03:27.152 --> 00:03:31.944
Fusiform yüz alanı ile oksipital ve
temporal lobdaki diğer alanlar gibi.

00:03:31.944 --> 00:03:33.754
Bu da mantıklı, çünkü biz

00:03:33.754 --> 00:03:37.914
birbirleriyle karmaşık şekillerde
etkileşen, çok sosyal hayvanlarız.

00:03:37.914 --> 00:03:41.186
Bir yüz gördüğümüzde,
bunun bir yüz olduğunu

00:03:41.186 --> 00:03:44.475
ve yüzün hangi duyguyu anlattığını
çabucak anlamak zorundayız.

00:03:44.475 --> 00:03:47.599
Bunu yaparken de en çok
gözlere ve ağza odaklanırız.

00:03:47.599 --> 00:03:51.539
Böylece birinin bize kızgın mı olduğunu,
arkadaş mı olmak istediğini anlayabiliriz.

00:03:51.539 --> 00:03:53.085
Ters olan Lincoln resminde,

00:03:53.085 --> 00:03:56.104
gözler ve ağız aslında yukarı bakıyor.

00:03:56.104 --> 00:03:58.302
O yüzden bir gariplik fark etmedin.

00:03:58.302 --> 00:04:01.819
Ama tüm resmi çevirdiğimizde, 
yüzün en önemli kısımları,

00:04:01.819 --> 00:04:06.617
gözler ve ağız, ters dönmüş oldu.
Böylece bir bit yeniği olduğunu anladın.

00:04:06.617 --> 00:04:10.700
Beyninin kısayoldan gittiğini ve
bir şeyler kaçırdığını fark ettin.

00:04:10.700 --> 00:04:14.668
Ama aslında beynin tembellik etmiyor,
aksine çok meşgul.

00:04:14.668 --> 00:04:18.354
Bu yüzden bilişsel enerjisini mümkün
olduğunca verimli kullanmaya çalışıyor,

00:04:18.354 --> 00:04:24.345
düzenlenmiş bir dünya imgesi yaratmak için
görsel bilgiyle ilgili tahminler yapıyor.

00:04:24.345 --> 00:04:27.641
Beyninin hızlıca, düşünmeksizin şu
düzenlemeleri bağırdığını düşün:

00:04:27.641 --> 00:04:29.732
"Tamam, o kareler birer nesne olabilir.

00:04:29.732 --> 00:04:33.724
Yanal inhibisyonla kenarlardaki
siyah-beyaz kontrastını arttıralım.

00:04:33.724 --> 00:04:34.948
O köşeleri karart!

00:04:34.948 --> 00:04:36.734
Koyu gri açık gri mi oluyor?

00:04:36.734 --> 00:04:39.891
Tepedeki gün ışığının eğimli bir yere
düştüğünü varsay. Sıradaki!

00:04:39.891 --> 00:04:43.782
Bu gözler daha önce gördüğüm gözlere
benziyor, burada bir gariplik yok."

00:04:43.782 --> 00:04:47.290
Gördün mü? Bizim görsel yanıltmacalarımız
beyninin işini ortaya çıkardı,

00:04:47.290 --> 00:04:49.512
kafatasının içindeki bir stüdyoda,

00:04:49.512 --> 00:04:52.012
üç boyutlu bir animasyonun
meşgul yönetmeni olarak

00:04:52.012 --> 00:04:56.270
bilişsel enerjiyi bölüştürüp düşünmeksizin
bir dünya inşa ediyor,

00:04:56.270 --> 00:05:01.020
denenmiş ve genelde -ama her zaman değil-
doğru çıkan numaralarıyla.