WEBVTT

00:00:07.369 --> 00:00:09.722
İncil'de geçen Babil Kulesi
hikayesine göre,

00:00:09.722 --> 00:00:12.566
tüm insanlık tek bir dil konuşuyordu

00:00:12.566 --> 00:00:14.818
ta ki aniden değişik gruplara ayrılıp

00:00:14.818 --> 00:00:16.973
bunun sonucunda birbirlerini
anlamayana kadar.

00:00:16.973 --> 00:00:20.526
Bizler bu türden kaynak bir dilin varlığı
konusunda emin değiliz,

00:00:20.526 --> 00:00:23.792
ancak günümüzde var olan binlerce dilin

00:00:23.792 --> 00:00:26.931
kaynağına inildiğinde daha küçük sayılara
ulaşıldığı görülür.

00:00:26.931 --> 00:00:29.245
Peki bu kadar çok sayıdaki 
dile nasıl ulaştık ?

00:00:29.245 --> 00:00:31.607
Kavimler göçünün ilk zamanlarında

00:00:31.607 --> 00:00:33.652
dünya nüfusu oldukça azdı.

00:00:33.652 --> 00:00:36.621
Ortak bir dili ve kültürü 
paylaşan insan grupları

00:00:36.621 --> 00:00:38.726
daha küçük kabilelere ayrılıp,

00:00:38.726 --> 00:00:42.166
daha yeni av alanları ve verimli topraklar
aramak için dağıldılar.

00:00:42.166 --> 00:00:44.600
Göç edip, yeni yerlere yerleştikçe,

00:00:44.600 --> 00:00:46.431
birbirlerinden iyice soyutlandılar

00:00:46.431 --> 00:00:48.602
ve farklı alanlarda 
gelişmeler gösterdiler.

00:00:48.602 --> 00:00:50.475
Yüzyıllar boyunca 
farklı şartlardaki

00:00:50.475 --> 00:00:51.569
hayat tarzı,

00:00:51.569 --> 00:00:53.482
yiyecek tüketimi ve
farklı komşuluklar

00:00:53.482 --> 00:00:56.886
aynı türdeki lehçeleri sesletim ve 
kelime yönünden farklılaştırmış

00:00:56.886 --> 00:00:59.197
farklı tür dillere dönüşmelerine 
neden olmuştur,

00:00:59.197 --> 00:01:02.912
nüfus arttıkça ve yayıldıkça
bu sınıflandırma devam edececektir.

00:01:02.912 --> 00:01:06.597
Soybilimciler gibi, modern 
dilbilbilimciler de bu sürecin haritasını

00:01:06.597 --> 00:01:09.705
birden fazla dilin olabildiğince
kaynağına inip

00:01:09.705 --> 00:01:12.651
ortak kökenlerini, ata dillerini bularak 
çıkarmaya çalışıyor.

00:01:12.651 --> 00:01:16.865
Bu türden bir ilişki gösteren
her bir dil grubuna dil ailesi denilir

00:01:16.865 --> 00:01:20.271
ki bunlar birçok ayrı dil kolunu ve 
alt dil grupları içine alabilir.

00:01:20.271 --> 00:01:24.416
Peki dillerin en baştan beri ilişkili 
olup olmadığına nasıl karar veriyoruz?

00:01:24.416 --> 00:01:26.570
Benzer sesli sözcükler pek 
yardımcı olmaz.

00:01:26.570 --> 00:01:29.862
Yanıltıcı kökteş ya da yalnızca 
aktarma terimler olabilir,

00:01:29.862 --> 00:01:32.382
yani ortak bir kökenden gelmekten ziyade.

00:01:32.382 --> 00:01:34.756
Gramer ve sözdizimi daha 
güvenilir kılavuzdur,

00:01:34.756 --> 00:01:36.463
temel sözcüklerin yanı sıra,

00:01:36.463 --> 00:01:39.146
örneğin, zamirler, sayılar,
akrabalık terimleri gibi.

00:01:39.146 --> 00:01:41.504
Bunların aktarılmış 
olması düşük bir ihtimal.

00:01:41.504 --> 00:01:43.790
Bu özellikler sistematik 
olarak karşılaştırılıp,

00:01:43.790 --> 00:01:46.346
ses değişimindeki kurallı yapılara

00:01:46.346 --> 00:01:48.556
ve diller arasındaki 
benzerliklere bakılarak

00:01:48.556 --> 00:01:50.501
dilbilimciler bağları
tespit edebilir,

00:01:50.501 --> 00:01:52.718
gelişimlerindeki evreleri saptayabilir

00:01:52.718 --> 00:01:56.723
ve de yazılı kaynakları olmayan 
kadim dilleri yeniden yapılandırabilirler.

00:01:56.723 --> 00:02:00.744
Dilbilimciler önemli tarihi ipuçlarını
da ortaya çıkarabilir,

00:02:00.744 --> 00:02:04.683
örneğin, ilkel insanların yaşam 
tarzlarını ve de coğrafi kökenlerini

00:02:04.683 --> 00:02:06.542
konuşulan dillerin yerel mi 
alıntı mı

00:02:06.542 --> 00:02:08.761
olduğundan yola çıkarak belirleyebilirler.

00:02:08.761 --> 00:02:10.724
Dilbilimcilerin elinde iki problem var,

00:02:10.724 --> 00:02:13.049
dil aile ağacını oluştururken 
ki problemler.

00:02:13.049 --> 00:02:15.642
Bunlardan biri kesin bir karar 
verme yolunun olmaması

00:02:15.642 --> 00:02:17.505
dipteki kolların bitişi ile,

00:02:17.505 --> 00:02:22.755
dil lehçelerinin farklı tür 
diller mi olduğu ile ilgili.

00:02:22.755 --> 00:02:25.248
Çince tek bir dil olarak 
sınıflandırılmış,

00:02:25.248 --> 00:02:29.052
ancak lehçeleri içindeki 
ayrımları güçleştirecek şekilde farklı.

00:02:29.052 --> 00:02:31.017
İspanyolca ve Portekizce konuşanlar,

00:02:31.017 --> 00:02:32.885
çoğunlukla birbirlerini anlayabilir.

00:02:32.885 --> 00:02:35.626
Günümüz insanlarınca 
konuşulan diller, aslında

00:02:35.626 --> 00:02:38.041
bu kategorilerin 
hiç birinde mevcut değiller,

00:02:38.041 --> 00:02:40.111
ancak geçişlere meyillidirler,

00:02:40.111 --> 00:02:42.621
sınırları ve de sınıflandırmaları
yok sayarlar.

00:02:42.621 --> 00:02:44.900
Diller ve lehçeler arasındaki 
en genel fark

00:02:44.900 --> 00:02:48.011
dilbilimsel özelliklerden ziyade 
siyasi ve ulusal hususlardaki

00:02:48.011 --> 00:02:50.637
değişimlerden kaynaklanır.

00:02:50.637 --> 00:02:52.877
"Kaç dil var?" sorusuna böylece
verilecek cevap

00:02:52.877 --> 00:02:56.026
3,000 ile 8,000 arasında bir yerdedir
şeklinde olabilir,

00:02:56.026 --> 00:02:58.080
kimin hesapladığına 
bağlı olarak değişir.

00:02:58.080 --> 00:03:00.784
Bir diğer problem ise zamanda 
ne kadar geriye

00:03:00.784 --> 00:03:02.149
ağacın tepesine ilerlersek,

00:03:02.149 --> 00:03:05.445
diller hakkındaki veriler 
de o derece azalacaktır.

00:03:05.445 --> 00:03:07.499
Başlıca dil gruplarının 
günümüzdeki ayrımı,

00:03:07.499 --> 00:03:10.675
ilişkilerin mantıki çerçeve
içerisinde tespit edilebilecek

00:03:10.675 --> 00:03:12.615
sınırlılığı temsil etmektedir,

00:03:12.615 --> 00:03:14.194
yani farklı dil ailelerinin

00:03:14.194 --> 00:03:17.359
hiçbir şekilde birbirleriyle ilişkili
olamayacağı farzediliyor.

00:03:17.359 --> 00:03:18.819
Ancak bu değişebilir.

00:03:18.819 --> 00:03:21.593
Yüksek seviyedeki ilişkiler konusundaki,

00:03:21.593 --> 00:03:23.706
süperaile konusundaki önermeler
kurgusaldır.

00:03:23.706 --> 00:03:25.436
Bazıları geniş 
çapta kabul görmüş,

00:03:25.436 --> 00:03:27.015
ötekiler halen 
değerlendiriliyor,

00:03:27.015 --> 00:03:30.482
konuşan nüfusu az olan
yerel diller için geçerli olanlar üzerinde

00:03:30.482 --> 00:03:32.432
geniş çapta araştırmalar yapılmıyor.

00:03:32.432 --> 00:03:35.633
Dillerin nasıl ortaya çıktığını 
hiçbir zaman tespit edemeyebiliriz,

00:03:35.633 --> 00:03:38.808
ya da tüm insan dillerinin gerçekte 
Babil göçüyle ortaya çıkan

00:03:38.808 --> 00:03:41.196
ortak bir atasının olup olmadığını.

00:03:41.196 --> 00:03:44.158
Ancak gelecek sefer, yabancı bir dil 
duyduğunuzda dikkat edin

00:03:44.158 --> 00:03:46.571
belki de düşündüğünüz 
kadar yabancı gelmeyebilir.