WEBVTT

00:00:07.369 --> 00:00:09.722
In het Bijbelse verhaal 
van de Toren van Babel

00:00:09.722 --> 00:00:12.566
sprak de hele mensheid 
ooit één enkele taal

00:00:12.566 --> 00:00:14.818
totdat ze plots 
in vele groepen uiteenvielen

00:00:14.818 --> 00:00:16.973
en elkaar niet meer begrepen.

00:00:16.973 --> 00:00:20.526
We weten niet of zo'n originele taal 
ooit heeft bestaan,

00:00:20.526 --> 00:00:23.792
maar we weten wel dat de duizenden 
talen die vandaag bestaan,

00:00:23.792 --> 00:00:27.021
zijn terug te voeren 
naar een veel kleiner aantal.

00:00:27.021 --> 00:00:29.245
Hoe kwamen we ooit 
aan zoveel talen?

00:00:29.245 --> 00:00:31.607
In de vroege dagen 
van de menselijke migratie

00:00:31.607 --> 00:00:33.652
was de wereld veel minder bevolkt.

00:00:33.652 --> 00:00:36.621
Groepen mensen die een enkele taal 
en cultuur deelden,

00:00:36.621 --> 00:00:38.726
splitsten vaak op 
in kleinere stammen,

00:00:38.726 --> 00:00:42.413
en gingen hun eigen weg op zoek 
naar vers wild en vruchtbare grond.

00:00:42.413 --> 00:00:44.847
Terwijl ze migreerden 
naar nieuwe plaatsen,

00:00:44.847 --> 00:00:46.507
raakten ze van elkaar geïsoleerd

00:00:46.507 --> 00:00:48.116
en ontwikkelden ze zich anders.

00:00:48.116 --> 00:00:50.200
Door eeuwen anders te leven,

00:00:50.200 --> 00:00:51.569
ander voedsel te eten

00:00:51.569 --> 00:00:53.482
en verschillende buren 
te ontmoeten,

00:00:53.482 --> 00:00:57.462
veranderden gelijkaardige dialecten 
met gevarieerde uitspraak en woordenschat

00:00:57.462 --> 00:00:59.197
in totaal verschillende talen.

00:00:59.197 --> 00:01:02.912
Die bleven zich opdelen naarmate 
de bevolking groeide en zich verspreidde.

00:01:02.912 --> 00:01:06.692
Net als genealogen proberen taalkundigen 
dit proces in kaart te brengen

00:01:06.692 --> 00:01:09.705
door meerdere talen zo ver 
als ze kunnen te traceren

00:01:09.705 --> 00:01:12.651
naar hun gemeenschappelijke 
voorouder of proto-taal.

00:01:12.651 --> 00:01:16.865
Een groep van alle zo verwante talen
wordt een taalfamilie genoemd.

00:01:16.865 --> 00:01:20.271
Die kan vele takken 
en subgroepen bevatten.

00:01:20.271 --> 00:01:23.832
Maar hoe bepalen we 
of talen verwant zijn?

00:01:23.832 --> 00:01:26.570
Gelijk klinkende woorden 
vertellen ons niet veel.

00:01:26.570 --> 00:01:29.422
Het kunnen valse vrienden 
of gewoon leenwoorden zijn,

00:01:29.422 --> 00:01:32.382
eerder dan dat ze een 
gemeenschappelijke oorsprong hebben.

00:01:32.382 --> 00:01:35.076
Grammatica en syntaxis 
zijn een betrouwbaarder gids,

00:01:35.076 --> 00:01:36.463
evenals de basiswoordenschat,

00:01:36.463 --> 00:01:39.146
zoals voornaamwoorden, 
cijfers of verwantschapstermen,

00:01:39.146 --> 00:01:41.504
die minder waarschijnlijk ontleend werden.

00:01:41.504 --> 00:01:43.790
Door deze zaken 
systematisch te vergelijken

00:01:43.790 --> 00:01:46.786
en te letten op regelmatige 
patronen van klankveranderingen

00:01:46.786 --> 00:01:48.556
en overeenkomsten tussen talen,

00:01:48.556 --> 00:01:50.501
kunnen taalkundigen relaties vinden,

00:01:50.501 --> 00:01:52.718
specifieke stappen 
in hun evolutie traceren

00:01:52.718 --> 00:01:56.723
en zelfs oudere talen 
zonder geschreven bronnen reconstrueren.

00:01:56.723 --> 00:02:00.744
Taalkunde kan zelfs andere belangrijke 
historische aanwijzingen onthullen,

00:02:00.744 --> 00:02:04.203
zoals de geografische oorsprong 
en levensstijl van oude volkeren

00:02:04.203 --> 00:02:06.717
op basis van welke woorden 
oorspronkelijk waren

00:02:06.717 --> 00:02:08.280
en welke ontleend werden.

00:02:08.280 --> 00:02:10.723
Taalkundigen ondervinden
twee belangrijke problemen

00:02:10.723 --> 00:02:13.049
bij de constructie 
van deze taalfamiliebomen.

00:02:13.049 --> 00:02:15.642
Eén is dat er geen duidelijke 
manier is om te bepalen

00:02:15.642 --> 00:02:17.745
waar de takken 
onderaan moeten eindigen.

00:02:17.745 --> 00:02:22.755
Welke dialecten moeten worden beschouwd
als afzonderlijke talen of vice versa.

00:02:22.755 --> 00:02:25.248
Chinees wordt geclassificeerd 
als één enkele taal,

00:02:25.248 --> 00:02:29.052
maar de dialecten ervan 
zijn soms wederzijds onbegrijpelijk,

00:02:29.052 --> 00:02:31.017
terwijl sprekers 
van Spaans en Portugees

00:02:31.017 --> 00:02:32.885
elkaar vaak kunnen begrijpen.

00:02:32.885 --> 00:02:38.006
Gesproken talen vallen niet in netjes 
van elkaar afgescheiden categorieën,

00:02:38.041 --> 00:02:40.111
maar gaan vaak geleidelijk
in elkaar over

00:02:40.111 --> 00:02:42.361
en overschrijden grenzen 
en classificaties.

00:02:42.361 --> 00:02:44.900
Vaak is het verschil 
tussen talen en dialecten

00:02:44.900 --> 00:02:48.011
een kwestie van veranderende 
politieke en nationale overwegingen

00:02:48.011 --> 00:02:50.220
in plaats van taalkundige kenmerken.

00:02:50.220 --> 00:02:53.549
Daarom ligt het antwoord 
op hoeveel talen er zijn

00:02:53.549 --> 00:02:57.217
tussen 3.000 en 8.000,
afhankelijk van wie telt.

00:02:57.217 --> 00:03:00.784
Het andere probleem is dat 
hoe verder we terug gaan in de tijd,

00:03:00.784 --> 00:03:02.149
naar de top van de boom,

00:03:02.149 --> 00:03:04.932
hoe minder we weten 
over de talen daar.

00:03:04.932 --> 00:03:07.499
De huidige verdeling 
van de grote taalfamilies

00:03:07.499 --> 00:03:11.823
is de limiet waarop relaties met redelijke
zekerheid kunnen worden vastgesteld.

00:03:11.823 --> 00:03:14.457
Dat betekent dat de talen 
van verschillende families

00:03:14.457 --> 00:03:17.359
geacht worden op geen enkel niveau 
verwant te zijn.

00:03:17.359 --> 00:03:18.819
Maar dit kan veranderen.

00:03:18.819 --> 00:03:21.593
Terwijl vele voorstellen 
voor relaties op hoger niveau -

00:03:21.593 --> 00:03:23.706
of superfamilies – 
speculatief zijn,

00:03:23.706 --> 00:03:25.436
zijn sommige algemeen aanvaard

00:03:25.436 --> 00:03:27.015
en worden andere overwogen,

00:03:27.015 --> 00:03:29.776
vooral voor inheemse talen 
met weinig sprekers

00:03:29.776 --> 00:03:31.760
die niet uitgebreid werden bestudeerd.

00:03:31.760 --> 00:03:34.901
Misschien zullen we nooit weten 
hoe taal tot stand kwam,

00:03:34.901 --> 00:03:38.808
en of alle talen een 
gemeenschappelijke voorouder hadden,

00:03:38.808 --> 00:03:41.026
verspreid door de babel van de migratie.

00:03:41.026 --> 00:03:44.158
Maar als je nog eens een vreemde taal 
hoort, let er dan op.

00:03:44.158 --> 00:03:46.571
Misschien is ze niet zo vreemd 
als je denkt.