WEBVTT

00:00:04.831 --> 00:00:08.237
Džordž i Šarlot Blonski,

00:00:08.237 --> 00:00:11.609
bračni par iz Bronksa u Njujorku,

00:00:11.609 --> 00:00:12.854
izumeli su jednu stvar.

00:00:12.854 --> 00:00:16.833
Godine 1965, patentirali su

00:00:16.833 --> 00:00:22.508
"napravu za pomoć ženama pri porođaju".

00:00:22.508 --> 00:00:26.438
Ova naprava se sastoji od
velikog, okruglog stola

00:00:26.438 --> 00:00:28.191
i nekih mehaničkih delova.

00:00:28.191 --> 00:00:31.400
Kad je žena spremna da se porodi,

00:00:31.400 --> 00:00:32.801
legne na leđa

00:00:32.801 --> 00:00:35.232
i vežu je za sto

00:00:35.232 --> 00:00:38.311
koji se onda vrti velikom brzinom.

00:00:38.311 --> 00:00:41.736
Dete izleti napolje

00:00:41.736 --> 00:00:46.987
pomoću centrifugalne sile.

00:00:49.717 --> 00:00:54.246
Ako pažljivo pogledate patent,

00:00:54.246 --> 00:00:58.115
naročito ako imate
nekog inženjerskog dara,

00:00:58.115 --> 00:00:59.574
možete primetiti

00:00:59.574 --> 00:01:06.261
jednu ili dve tačke gde dizajn
nije baš adekvatan. (Smeh)

NOTE Paragraph

00:01:06.261 --> 00:01:09.030
Doktor Ivan Švab iz Kalifornije

00:01:09.030 --> 00:01:10.594
je jedan od glavnih ljudi

00:01:10.594 --> 00:01:12.570
koji su pomogli u odgovoru na pitanje:

00:01:12.570 --> 00:01:18.281
zašto detlići nemaju glavobolje?

00:01:18.281 --> 00:01:19.498
Došlo se do odgovora

00:01:19.498 --> 00:01:21.722
da je to zato što je mozak

00:01:21.722 --> 00:01:23.493
u njihovoj glavi

00:01:23.493 --> 00:01:25.993
malo drugačije upakovan

00:01:25.993 --> 00:01:28.497
nego naš,

00:01:28.497 --> 00:01:32.456
ljudski mozak.

00:01:32.456 --> 00:01:34.839
Oni, detlići, tipično

00:01:34.839 --> 00:01:37.027
kljucaju, udaraju glavom u drvo

00:01:37.027 --> 00:01:42.318
hiljadama puta dnevno. Svaki dan!

00:01:42.318 --> 00:01:43.951
I koliko znamo,

00:01:43.951 --> 00:01:45.437
to im ni najmanje ne smeta.

NOTE Paragraph

00:01:45.437 --> 00:01:47.703
Zašto je to tako?

00:01:47.703 --> 00:01:50.629
Njihov mozak se ne pomera kao naš.

00:01:50.629 --> 00:01:53.341
Njihov mozak je čvrsto zaštićen,

00:01:53.341 --> 00:01:56.197
barem od udaraca spreda.

00:01:56.197 --> 00:01:58.140
Mnogi nisu obraćali pažnju

00:01:58.140 --> 00:02:01.224
na to proučavanje do pre nekoliko godina,

00:02:01.224 --> 00:02:03.839
kada su, naročito u ovoj zemlji,

00:02:03.839 --> 00:02:05.227
ljudi počeli da se interesuju

00:02:05.227 --> 00:02:07.632
šta se dešava sa mozgovima
igrača američkog fudbala

00:02:07.632 --> 00:02:10.150
koji stalno udaraju glave.

00:02:10.150 --> 00:02:15.218
Pa detlić možda može
da se dovede u vezu s tim.

NOTE Paragraph

00:02:15.218 --> 00:02:17.311
Objavljen je rad

00:02:17.311 --> 00:02:18.796
u medicinskom časopisu "Lanset"

00:02:18.796 --> 00:02:21.116
u Engleskoj pre nekoliko godina
pod nazivom:

00:02:21.116 --> 00:02:27.903
"Čovek koji se ubo u prst
i smrdeo na trulež pet godina."

00:02:27.903 --> 00:02:29.711
Dr Kerolajn Mils i njen tim

00:02:29.711 --> 00:02:33.810
primili su ovog pacijenta
i nisu znali šta da rade.

00:02:33.810 --> 00:02:35.670
Čovek je posekao prst,

00:02:35.670 --> 00:02:39.143
radio je na tranžiranju pilića,

00:02:39.143 --> 00:02:40.939
i počeo je jako da smrdi.

00:02:40.939 --> 00:02:42.798
Tako gadno da kada je
ušao u ordinaciju,

00:02:42.798 --> 00:02:44.115
lekari i sestre nisu mogli

00:02:44.115 --> 00:02:46.874
da izdrže da budu u sobi sa njim.

00:02:46.874 --> 00:02:48.675
Bilo je nepodnošljivo.

00:02:48.675 --> 00:02:50.174
Probali su sve lekove

00:02:50.174 --> 00:02:52.072
i sve drugo što im je palo na pamet.

00:02:52.072 --> 00:02:54.223
Posle godinu dana,
još uvek je smrdeo na trulež.

00:02:54.223 --> 00:02:56.032
Posle dve godine, isto.

00:02:56.032 --> 00:02:59.262
Tri, četiri godine, i dalje je smrdeo.

00:02:59.262 --> 00:03:02.299
Posle pet godina,
nestalo je samo od sebe.

00:03:02.299 --> 00:03:05.998
To je misterija.

NOTE Paragraph

00:03:05.998 --> 00:03:08.347
Na Novom Zelandu, dr Lien Parkin

00:03:08.347 --> 00:03:13.909
i njen tim testirali su
staru tradiciju u njenom gradu.

00:03:13.909 --> 00:03:16.636
Oni žive u gradu sa ogromnim brdima,

00:03:16.636 --> 00:03:18.255
kao u San Francisku.

00:03:18.255 --> 00:03:20.372
Zimi tamo jako zahladni

00:03:20.372 --> 00:03:21.556
i ima puno leda.

00:03:21.556 --> 00:03:23.150
Ima puno povreda.

00:03:23.150 --> 00:03:25.415
Tradiciju su testirali

00:03:25.415 --> 00:03:27.047
tako što su zamolili ljude

00:03:27.047 --> 00:03:29.446
koji su krenuli na posao ujutru

00:03:29.446 --> 00:03:31.389
da stanu i probaju nešto.

00:03:31.389 --> 00:03:33.392
Da probaju jedan od dva uslova.

00:03:33.392 --> 00:03:36.145
Tradicija je da zimi u tom gradu

00:03:36.145 --> 00:03:40.861
nosite čarape preko čizama.

00:03:40.861 --> 00:03:44.260
I pomoću eksperimenta su otkrili,

00:03:44.260 --> 00:03:46.429
i bilo je vrlo slikovito,

00:03:46.429 --> 00:03:47.844
jeste da je tačno

00:03:47.844 --> 00:03:51.163
da ako nosite čarape preko, a ne iznutra,

00:03:51.163 --> 00:03:56.516
imate više šanse da preživite
i ne okliznete se i ne padnete.

NOTE Paragraph

00:03:56.516 --> 00:04:01.894
Nadam se da ćete se složiti sa mnom
da sve ove stvari

00:04:01.894 --> 00:04:04.109
koje sam vam opisao,

00:04:04.109 --> 00:04:10.289
zaslužuju neku nagradu.
(Smeh)

00:04:10.289 --> 00:04:11.924
I ovo je ono što su dobile,

00:04:11.924 --> 00:04:15.199
sve su dobile Ig Nobelovu nagradu.

00:04:15.199 --> 00:04:19.191
Godine 1991, zajedno s grupom ljudi,

00:04:19.191 --> 00:04:22.094
pokrenuo sam ceremoniju
dodele Ig Nobelove nagrade.

00:04:22.094 --> 00:04:25.026
Svake godine podelimo 10 nagrada.

00:04:25.026 --> 00:04:32.009
Nagrade su zasnovane samo na 
jednom kriterijumu, vrlo jednostavnom:

00:04:32.009 --> 00:04:37.993
da ste uradilli nešto što je ljude
nasmejalo, pa onda nateralo da se zamisle.

00:04:37.993 --> 00:04:41.837
Nešto što je ljude nasmejalo,
pa onda nateralo da se zamisle.

00:04:41.837 --> 00:04:43.845
Šta god da je to, postoji nešto

00:04:43.845 --> 00:04:46.582
što kada ljudi to vide ili čuju,

00:04:46.582 --> 00:04:49.893
njihova jedina moguća reakcija je smeh.

00:04:49.893 --> 00:04:51.816
A onda, posle nedelju dana,

00:04:51.816 --> 00:04:53.507
i dalje odzvanja u njihovim glavama

00:04:53.507 --> 00:04:56.267
i jedino što žele je da ispričaju to
svojim prijateljima.

00:04:56.267 --> 00:04:58.465
To je osobina koju tražimo.

NOTE Paragraph

00:04:58.465 --> 00:05:01.250
Svake godine dobijamo otprilike

00:05:01.250 --> 00:05:05.692
9.000 nominacija za Ig Nobelovu nagradu.

00:05:05.692 --> 00:05:08.521
Od toga, uvek između 10

00:05:08.521 --> 00:05:11.004
i 20 procenata

00:05:11.004 --> 00:05:14.914
su ljudi koji nominuju sami sebe.

00:05:14.914 --> 00:05:18.881
Ti samonominovani skoro nikad ne pobeđuju.

00:05:18.881 --> 00:05:23.200
Vrlo je teško, numerički,
da osvojite nagradu, ako to želite.

00:05:23.200 --> 00:05:25.045
Čak i ako ne želite,

00:05:25.045 --> 00:05:27.761
numerički je vrlo teško.

00:05:27.761 --> 00:05:30.851
Treba da znate da kad izaberemo nekog

00:05:30.851 --> 00:05:32.683
da dobije Ig Nobelovu nagradu,

00:05:32.683 --> 00:05:36.259
kontaktiramo tu osobu vrlo diskretno.

00:05:36.259 --> 00:05:38.820
Ponudimo im mogućnost da odbiju

00:05:38.820 --> 00:05:42.202
ovu veliku čast, ako hoće.

00:05:42.202 --> 00:05:45.526
Na našu sreću, skoro svi
kojima je ponuđena nagrada

00:05:45.526 --> 00:05:49.035
odluče da je prihvate.

NOTE Paragraph

00:05:49.035 --> 00:05:51.976
Šta dobijate ako dobijete
Ig Nobelovu nagradu?

00:05:51.976 --> 00:05:53.553
Dobijate nekoliko stvari.

00:05:53.553 --> 00:05:57.083
Ig Nobelovu nagradu.

00:05:57.083 --> 00:05:59.414
Dizajn je drugačiji svake godine.

00:05:59.414 --> 00:06:04.220
Uvek je to ručni rad
od izuzetno jeftinih materijala.

00:06:04.220 --> 00:06:05.881
Gledate sliku

00:06:05.881 --> 00:06:09.910
nagrade od prošle godine, 2013.

00:06:09.910 --> 00:06:11.946
Većina nagrada u svetu takođe daje

00:06:11.946 --> 00:06:16.644
pobednicima nešto para.

00:06:16.644 --> 00:06:17.707
Mi nemamo para,

00:06:17.707 --> 00:06:19.218
tako da ne možemo da im damo.

00:06:19.218 --> 00:06:22.094
U stvari, pobednici moraju sami da plate

00:06:22.094 --> 00:06:24.898
da dođu na ceremoniju dodele,

00:06:24.898 --> 00:06:26.761
što većina i uradi.

00:06:26.761 --> 00:06:29.754
Prošle godine smo ipak
došli do nekih para.

00:06:29.754 --> 00:06:34.265
Prošle godine, svaki od 10 dobitnika

00:06:34.265 --> 00:06:40.043
dobio je od nas 10 biliona dolara.

00:06:40.043 --> 00:06:45.476
Novčanicu od 10 biliona dolara
iz Zimbabvea. (Smeh)

00:06:45.476 --> 00:06:48.300
Možda se sećate da je Zimbabve
imao malu avanturu

00:06:48.300 --> 00:06:50.895
od nekoliko godina inflacije.

00:06:50.895 --> 00:06:52.515
Morali su da štampaju novčanice

00:06:52.515 --> 00:06:56.371
u apoenima od čak 100 biliona dolara.

00:06:56.371 --> 00:06:59.156
Uzgred, čovek koji vodi
tamošnju narodnu banku

00:06:59.156 --> 00:07:01.929
dobio je Ig Nobelovu nagradu
za matematiku.

NOTE Paragraph

00:07:01.929 --> 00:07:03.681
Druga stvar koju dobijate je poziv

00:07:03.681 --> 00:07:05.184
da dođete na ceremoniju

00:07:05.184 --> 00:07:07.036
koja se dešava
na univerzitetu Harvard.

00:07:07.036 --> 00:07:08.061
I kad stignete tamo,

00:07:08.061 --> 00:07:10.778
dolazite u najveću dvoranu
i učionicu na Harvardu.

00:07:10.778 --> 00:07:12.063
Ona prima 1.100 ljudi,

00:07:12.063 --> 00:07:13.189
puna je k'o oko,

00:07:13.189 --> 00:07:14.020
i na bini

00:07:14.020 --> 00:07:15.814
čeka da vam čestita,

00:07:15.814 --> 00:07:18.086
da vam uruči Ig Nobelovu nagradu

00:07:18.086 --> 00:07:20.735
gomila dobitnika Nobelove nagrade.

00:07:20.735 --> 00:07:22.034
To je srce ceremonije.

00:07:22.034 --> 00:07:24.184
Pobednici se čuvaju u tajnosti
do tog momenta,

00:07:24.184 --> 00:07:26.611
čak ni nobelovci koji će im čestitati

00:07:26.611 --> 00:07:29.854
ne znaju ko su oni do objavljivanja.

NOTE Paragraph

00:07:29.854 --> 00:07:32.974
Reći ću vam samo još za nekoliko

00:07:32.974 --> 00:07:36.028
nagrada u vezi sa medicinom
koje smo dodelili.

00:07:36.028 --> 00:07:38.284
Imajte na umu, dodelili smo 230 nagrada.

00:07:38.284 --> 00:07:40.578
Ima puno tih ljudi koji hodaju među vama.

00:07:40.578 --> 00:07:42.698
Možda i vi imate nekog.

00:07:42.698 --> 00:07:44.842
Rad koji je objavljen pre 30 godina

00:07:44.842 --> 00:07:47.352
pod nazivom "Povrede od padajućih
kokosovih oraha".

00:07:47.352 --> 00:07:49.307
Napisao ga je dr Piter Bars,

00:07:49.307 --> 00:07:51.518
koji je Kanađanin.

00:07:51.518 --> 00:07:53.704
Dr Bars je došao na ceremoniju

00:07:53.704 --> 00:07:55.571
i objasnio da je kao mlad lekar

00:07:55.571 --> 00:07:57.052
hteo da vidi svet.

00:07:57.052 --> 00:07:58.921
I tako je otišao u Papuu Novu Gvineju.

00:07:58.921 --> 00:08:02.120
Kad je stigao tamo, otišao je
da radi u bolnici, i zanimalo ga je

00:08:02.120 --> 00:08:06.445
kakve stvari se dešavaju ljudima
koje tamo dovode.

00:08:06.445 --> 00:08:08.493
Pogledao je u kartone i otkrio

00:08:08.493 --> 00:08:11.283
da je iznenađujuće mnogo ljudi

00:08:11.283 --> 00:08:12.449
u bolnicu došlo

00:08:12.449 --> 00:08:15.996
zbog povreda prouzrokovanih
padom kokosovih oraha.

00:08:15.996 --> 00:08:17.782
Tipično se dešava

00:08:17.782 --> 00:08:21.581
da ljudi sa brda, gde nema mnogo
kokosovog drveća,

00:08:21.581 --> 00:08:23.829
silaze do svojih rođaka na obali,

00:08:23.829 --> 00:08:25.289
gde ga ima mnogo.

00:08:25.289 --> 00:08:27.169
I pomisle da je ispod kokosovog drveta

00:08:27.169 --> 00:08:29.348
zgodno mesto da se stane ili legne.

00:08:29.348 --> 00:08:31.955
Kokosovo drvo je visoko 30 metara

00:08:31.955 --> 00:08:34.178
sa kokosima od 1 kilograma

00:08:34.178 --> 00:08:38.230
koji mogu da padnu svakog časa.

NOTE Paragraph

00:08:38.230 --> 00:08:40.023
Tim lekara u Evropi

00:08:40.023 --> 00:08:43.532
objavio je niz radova o kolonoskopiji.

00:08:43.532 --> 00:08:45.562
Poznata vam je kolonoskopija,

00:08:45.562 --> 00:08:46.854
ovako ili onako.

00:08:46.854 --> 00:08:48.169
Ili u nekim slučajevima,

00:08:48.169 --> 00:08:51.674
i ovako i onako.

00:08:51.674 --> 00:08:55.023
U ovim radovima

00:08:55.023 --> 00:08:59.191
objašnjavaju svojim kolegama lekarima
koji obavljaju kolonoskopiju

00:08:59.191 --> 00:09:01.162
kako da smanje rizik

00:09:01.162 --> 00:09:03.823
da im, kada obavljaju kolonoskopiju,

00:09:03.823 --> 00:09:07.413
pacijent ne eksplodira.
(Smeh)

00:09:07.413 --> 00:09:09.373
Dr Emanuel Ben-Susan,

00:09:09.373 --> 00:09:10.547
jedan od autora,

00:09:10.547 --> 00:09:13.706
doleteo je iz Pariza na ceremoniju

00:09:13.706 --> 00:09:15.597
gde je objasnio istoriju toga,

00:09:15.597 --> 00:09:16.773
da su pedesetih godina,

00:09:16.773 --> 00:09:22.101
kada je kolonoskopija
postajala uobičajena tehnika,

00:09:22.101 --> 00:09:24.740
ljudi otkrivali kako da je urade dobro.

00:09:24.740 --> 00:09:27.500
U početku je bilo nekih teškoća.

00:09:27.500 --> 00:09:31.471
Osnovni problem, sigurno vam je poznato,

00:09:31.471 --> 00:09:36.800
je taj što gledate u dugačko,
usko, mračno mesto.

00:09:36.800 --> 00:09:40.355
Pa onda želite da imate veći prostor.

00:09:40.355 --> 00:09:42.486
Dodajete malo gasa da ga naduvate,

00:09:42.486 --> 00:09:44.400
da biste imali mesta da pogledate okolo.

00:09:44.400 --> 00:09:47.127
To je dodatak gasu, metanu,

00:09:47.127 --> 00:09:48.635
koga već ima unutra.

00:09:48.635 --> 00:09:51.635
Gas koji su prvobitno koristili
bio je kiseonik.

00:09:51.635 --> 00:09:54.084
Tako da su dodavali kiseonik na metan.

00:09:54.084 --> 00:09:55.799
I onda su želeli da vide,

00:09:55.799 --> 00:09:56.947
trebalo im je svetlo,

00:09:56.947 --> 00:09:58.452
i stavljali bi izvor svetlosti

00:09:58.452 --> 00:10:00.228
koji je '50-tih godina bio jako vruć.

00:10:00.228 --> 00:10:03.546
Tako imate metan, koji je zapaljiv,

00:10:03.546 --> 00:10:06.338
kiseonik i toplotu.

00:10:06.338 --> 00:10:11.476
Ubrzo su prestali da koriste kiseonik.
(Smeh)

00:10:11.476 --> 00:10:13.997
Mada je retko da pacijenti eksplodiraju,

00:10:13.997 --> 00:10:19.736
ipak se dešava.

NOTE Paragraph

00:10:19.736 --> 00:10:23.311
Poslednja stvar koju bih
hteo da vam kažem je o nagradi

00:10:23.311 --> 00:10:25.742
koju smo dali dr Eleni Bodnar.

00:10:25.742 --> 00:10:29.867
Dr Elena Bodnar je izumela grudnjak

00:10:29.867 --> 00:10:31.425
koji se u hitnom slučaju

00:10:31.425 --> 00:10:32.618
može razdvojiti

00:10:32.618 --> 00:10:36.137
na dve zaštitne maske za lice.

00:10:36.137 --> 00:10:37.904
Jedna da spase vaš život,

00:10:37.904 --> 00:10:43.228
a jedan da da spase život nekog
srećnog prolaznika. (Smeh)

00:10:43.228 --> 00:10:46.255
Možda se pitate zašto bi neko ovo uradio.

00:10:46.255 --> 00:10:48.387
Dr Bodnar je došla na ceremoniju

00:10:48.387 --> 00:10:51.008
i objasnila da je ona odrasla u Ukrajini.

00:10:51.008 --> 00:10:53.064
Bila je jedan od lekara
koji su lečili žrtve

00:10:53.064 --> 00:10:55.108
černobilske nuklearne katastrofe.

00:10:55.108 --> 00:10:57.692
I kasnije su otkrili da su

00:10:57.692 --> 00:10:59.617
mnogi najteži medicinski problemi

00:10:59.617 --> 00:11:01.739
potekli od čestica koje su ljudi udisali.

00:11:01.739 --> 00:11:03.397
Tako da je uvek razmišljala o tome

00:11:03.397 --> 00:11:05.574
da li bi mogla da postoji
jednostavna maska

00:11:05.574 --> 00:11:09.580
koja je svuda dostupna
kad se desi neočekivano.

00:11:09.580 --> 00:11:11.603
Godinama kasnije, preselila se u Ameriku.

00:11:11.603 --> 00:11:12.447
Porodila se.

00:11:12.447 --> 00:11:14.203
Jednog dana je pogledala, i na podu,

00:11:14.203 --> 00:11:17.274
njen mali sin je uzeo njen brushalter

00:11:17.274 --> 00:11:19.133
i stavio ga na lice.

00:11:19.133 --> 00:11:20.814
I tu je nastala ideja.

00:11:20.814 --> 00:11:22.817
Ona je došla na Ig Nobel ceremoniju

00:11:22.817 --> 00:11:25.157
sa prvim prototipom grudnjaka

00:11:25.157 --> 00:11:29.511
i demonstrirala:

00:11:29.511 --> 00:11:53.275
(Smeh)
(Aplauz)

00:11:58.265 --> 00:12:06.694
["Pol Krugman,dobitnik
Nobelove nagrade (2008) za ekonomiju"]

00:12:28.574 --> 00:12:35.583
["Volfgang Keterle, dobitnik
Nobelove nagrade (2001) za fiziku"]

NOTE Paragraph

00:12:43.663 --> 00:12:47.283
I ja imam grudnjak za hitne slučajeve.
(Smeh)

00:12:47.283 --> 00:12:49.621
To je moj omiljeni grudnjak,

00:12:49.621 --> 00:12:52.273
ali bi bih ga rado podelio
s bilo kim od vas,

00:12:52.273 --> 00:12:54.122
ako bude potrebe.

00:12:54.122 --> 00:12:55.078
Hvala vam.

00:12:55.078 --> 00:13:00.075
(Aplauz)