1
00:00:05,316 --> 00:00:08,199
George i Charlotte Blonsky,

2
00:00:08,199 --> 00:00:11,668
małżeństwo z Bronksu w Nowym Jorku,

3
00:00:11,668 --> 00:00:12,883
wynaleźli pewną rzecz.

4
00:00:12,883 --> 00:00:16,302
W 1965 dostali patent na urządzenie

5
00:00:16,302 --> 00:00:21,410
"pomagające kobietom przy porodzie".

6
00:00:22,417 --> 00:00:26,486
Urządzenie składało się z dużego, 
okrągłego stołu

7
00:00:26,486 --> 00:00:28,276
i pewnej maszynerii.

8
00:00:28,276 --> 00:00:31,187
Kiedy kobieta jest gotowa do porodu,

9
00:00:31,187 --> 00:00:32,747
kładzie się na plecach,

10
00:00:32,747 --> 00:00:34,963
jest przypinana pasami do stołu

11
00:00:34,963 --> 00:00:38,652
i stół zaczyna wirować z dużą prędkością.

12
00:00:38,652 --> 00:00:40,368
Dziecko wyfruwa na zewnątrz

13
00:00:40,368 --> 00:00:41,834
(Śmiech)

14
00:00:41,834 --> 00:00:44,561
w wyniku działania siły odśrodkowej.

15
00:00:44,561 --> 00:00:46,429
(Śmiech)

16
00:00:49,289 --> 00:00:52,829
Przyglądając się ich patentowi,

17
00:00:54,335 --> 00:00:58,085
zwłaszcza mając wiedzę 
lub talent do inżynierii,

18
00:00:58,085 --> 00:01:00,591
można dostrzec jedną czy dwie rzeczy,

19
00:01:00,591 --> 00:01:03,358
w których projekt odbiega od ideału.

20
00:01:03,358 --> 00:01:04,145
(Śmiech)

21
00:01:06,705 --> 00:01:10,922
Doktor Ivan Schwab z Kalifornii
jest jedną z osób,

22
00:01:10,922 --> 00:01:16,519
które pomogły odpowiedzieć na pytanie:
"Dlaczego dzięcioły nie maja bólu głowy?".

23
00:01:18,420 --> 00:01:23,401
Okazuje się, że ich mózg
jest upakowany w czaszce

24
00:01:23,407 --> 00:01:27,514
w inny sposób niż nasze mózgi.

25
00:01:27,514 --> 00:01:30,131
"Nasze" w znaczeniu ludzkie.

26
00:01:31,621 --> 00:01:35,729
Dzięcioły zazwyczaj stukają,

27
00:01:35,729 --> 00:01:38,229
walą głową w kawałek drewna,

28
00:01:38,238 --> 00:01:40,348
tysiące razy dziennie.

29
00:01:40,348 --> 00:01:41,928
Każdego dnia!

30
00:01:43,278 --> 00:01:45,799
I wiadomo, że wcale im nie przeszkadza.

31
00:01:45,808 --> 00:01:47,071
Jak to możliwe?

32
00:01:47,976 --> 00:01:51,178
Ich mózg nie obija się o czaszkę, 
jak u nas.

33
00:01:51,178 --> 00:01:53,303
Jest bardzo ciasno upakowany,

34
00:01:53,303 --> 00:01:56,434
przygotowany na uderzenia z przodu.

35
00:01:56,437 --> 00:01:59,704
Niewiele osób zwróciło uwagę 
na te badania.

36
00:01:59,704 --> 00:02:03,277
Dopiero ostatnio, szczególnie w tym kraju,

37
00:02:03,277 --> 00:02:07,174
zaczęto się interesować,
co się dzieje z mózgami piłkarzy,

38
00:02:07,174 --> 00:02:10,302
przy częstych uderzeniach w głowę.

39
00:02:10,304 --> 00:02:13,294
Możliwe, że dzięcioły mają z tym związek.

40
00:02:15,535 --> 00:02:18,150
Kilka lat temu w Anglii
opublikowano artykuł

41
00:02:18,150 --> 00:02:20,690
w czasopiśmie medycznym 
"The Lancet" pod tytułem:

42
00:02:20,690 --> 00:02:26,520
"Człowiek, który ukłuł się w palec 
i cuchnął zgnilizną przez 5 lat".

43
00:02:27,175 --> 00:02:31,209
Dr Caroline Mills i jej zespół
przyjęli tego pacjenta,

44
00:02:31,209 --> 00:02:33,934
ale nie wiedzieli, co z nim zrobić.

45
00:02:33,934 --> 00:02:38,824
Mężczyzna skaleczył się w palec 
przy obróbce kurczaków,

46
00:02:38,824 --> 00:02:41,066
i zaczął cuchnąć.

47
00:02:41,066 --> 00:02:44,782
Tak źle, że nawet lekarze i pielęgniarki

48
00:02:44,782 --> 00:02:47,044
nie mogli wytrzymać z nim w pokoju.

49
00:02:47,044 --> 00:02:48,631
Było to nie do zniesienia.

50
00:02:48,631 --> 00:02:51,950
Próbowano przeróżnych lekarstw
i terapii leczniczych.

51
00:02:51,950 --> 00:02:54,270
Po roku ciągle śmierdział zgnilizną.

52
00:02:54,270 --> 00:02:56,174
Po dwóch latach to samo.

53
00:02:56,174 --> 00:02:59,015
Po trzech, czterech latach
nadal śmierdział zgnilizną.

54
00:02:59,015 --> 00:03:01,404
Po pięciu latach zapach sam zniknął.

55
00:03:02,274 --> 00:03:03,738
To niewytłumaczalne.

56
00:03:06,314 --> 00:03:09,829
W Nowej Zelandii
dr Lianne Parkin i jej zespół

57
00:03:09,829 --> 00:03:13,649
wystawili na próbę 
starą tradycję z jej miasta.

58
00:03:13,657 --> 00:03:16,564
W ich mieście jest wiele wzniesień,

59
00:03:16,564 --> 00:03:18,419
rangi tych z San Francisco.

60
00:03:18,422 --> 00:03:21,243
Zimą jest bardzo zimno
i wszędzie jest lód.

61
00:03:21,243 --> 00:03:22,839
Jest wiele wypadków.

62
00:03:23,501 --> 00:03:25,491
Tradycję, którą poddali próbie,

63
00:03:25,492 --> 00:03:29,295
testowano prosząc ludzi 
idących rano do pracy

64
00:03:29,295 --> 00:03:31,393
o wypróbowanie czegoś:

65
00:03:31,393 --> 00:03:33,540
jednego z dwóch przypadków.

66
00:03:33,540 --> 00:03:36,940
Tradycyjnie zimą w tym mieście

67
00:03:36,944 --> 00:03:41,257
zakłada się skarpetki na buty.

68
00:03:41,257 --> 00:03:47,990
Eksperymentalnie dowiedli, 
i to dość obrazowo,

69
00:03:47,990 --> 00:03:51,301
że faktycznie skarpetki na butach
zamiast w butach

70
00:03:51,301 --> 00:03:55,931
zwiększają szansę
na uniknięcie poślizgu i upadku.

71
00:03:56,608 --> 00:04:00,195
Mam nadzieję, że zgodzicie się ze mną,

72
00:04:00,195 --> 00:04:03,782
że przypadki, które właśnie opisałem,

73
00:04:03,782 --> 00:04:07,370
zasługują na jakąś nagrodę.

74
00:04:07,370 --> 00:04:10,530
(Śmiech)

75
00:04:10,532 --> 00:04:12,432
I takową też dostały.

76
00:04:12,432 --> 00:04:15,507
Każdy z nich dostał nagrodę Ig Nobla.

77
00:04:15,507 --> 00:04:19,077
W 1991 wraz z kilkoma osobami

78
00:04:19,077 --> 00:04:22,159
zapoczątkowałem ceremonię
rozdania nagród Ig Nobla.

79
00:04:22,159 --> 00:04:24,218
Co roku rozdajemy 10 nagród.

80
00:04:25,286 --> 00:04:29,802
Stosujemy tylko jedno kryterium.

81
00:04:29,802 --> 00:04:31,795
To bardzo proste.

82
00:04:31,795 --> 00:04:38,001
Trzeba zrobić coś, co rozśmieszy, 
a potem da do myślenia.

83
00:04:38,001 --> 00:04:41,411
Rozśmieszyć, a potem dać do myślenia.

84
00:04:41,414 --> 00:04:46,448
W każdym wypadku tak właśnie było.

85
00:04:46,448 --> 00:04:50,831
Pierwszą reakcją jest śmiech.

86
00:04:50,835 --> 00:04:53,673
Po tygodniu sprawa wciąż za nimi chodzi

87
00:04:53,673 --> 00:04:56,555
i chcą się tym podzielić ze znajomymi.

88
00:04:56,563 --> 00:04:58,484
Właśnie tej cechy szukamy.

89
00:04:58,484 --> 00:05:02,338
Co roku dostajemy blisko 9000

90
00:05:02,338 --> 00:05:06,192
nowych nominacji do nagrody Ig Nobla.

91
00:05:06,192 --> 00:05:10,048
Od 10 do 20% z nich pochodzi od ludzi,

92
00:05:10,048 --> 00:05:14,169
którzy sami się nominowali. (Śmiech)

93
00:05:14,169 --> 00:05:18,855
Samo-zgłaszający
prawie nigdy nie wygrywają.

94
00:05:18,855 --> 00:05:23,581
Statystycznie jest bardzo trudno 
dostać nagrodę celowo.

95
00:05:23,581 --> 00:05:27,400
Nawet niechcący jest dość ciężko.

96
00:05:27,400 --> 00:05:32,677
Wybierając kandydata do nagrody Ig Nobla,

97
00:05:32,680 --> 00:05:36,425
kontaktujemy się z daną osobą po cichu.

98
00:05:36,425 --> 00:05:41,682
Dajemy im szansę odmowy 
przyjęcia tego zaszczytu.

99
00:05:42,109 --> 00:05:45,380
Ku naszej radości prawie wszyscy kandydaci

100
00:05:45,384 --> 00:05:47,833
decydują się przyjąć nagrodę.

101
00:05:49,273 --> 00:05:52,353
Co się dostaje po wygraniu 
nagrody Ig Nobla?

102
00:05:52,353 --> 00:05:53,633
Dostaje się kilka rzeczy.

103
00:05:53,643 --> 00:05:56,095
Nagrodę Ig Nobla.

104
00:05:56,955 --> 00:05:59,423
Jej wygląd zmienia się co roku. (Śmiech)

105
00:05:59,424 --> 00:06:04,209
Jest to zawsze ręczna robota, 
z niezwykle tanich tworzyw.

106
00:06:05,249 --> 00:06:07,044
Patrzycie właśnie na zdjęcie

107
00:06:07,049 --> 00:06:09,833
zeszłorocznej nagrody, z 2013.

108
00:06:10,608 --> 00:06:16,161
Większość nagród na świecie
daje laureatom gotówkę.

109
00:06:16,162 --> 00:06:19,453
My nie mamy pieniędzy,
więc nie możemy im dać.

110
00:06:19,461 --> 00:06:21,706
Właściwie to zwycięzcy muszą zapłacić

111
00:06:21,706 --> 00:06:25,212
za swoją podróż na ceremonię Ig Nobla

112
00:06:25,214 --> 00:06:27,018
i większość z nich tak robi.

113
00:06:27,018 --> 00:06:30,094
W zeszłym roku udało się nam
zebrać trochę pieniędzy.

114
00:06:30,095 --> 00:06:34,640
Każdy z 10 zeszłorocznych laureatów
nagrody Ig Nobla

115
00:06:34,640 --> 00:06:39,060
dostał od nas 10 trylionów dolarów.

116
00:06:40,219 --> 00:06:43,801
Banknot o wartości
10 trylionów dolarów Zimbabwe.

117
00:06:45,528 --> 00:06:47,828
Pewnie pamiętacie, że Zimbabwe

118
00:06:47,828 --> 00:06:50,842
miało kilkuletnią przygodę z inflacją.

119
00:06:50,847 --> 00:06:56,495
Skończyli na drukowaniu banknotów 
o nominałach wartości 100 trylionów.

120
00:06:56,495 --> 00:06:59,252
Naczelnik tamtejszego banku narodowego

121
00:06:59,252 --> 00:07:02,022
wygrał Ig Nobla
w dziedzinie matematyki. (Śmiech)

122
00:07:02,025 --> 00:07:05,094
Wygrana daje też zaproszenie na ceremonię,

123
00:07:05,094 --> 00:07:07,486
która odbywa się 
na Uniwersytecie Harvarda,

124
00:07:07,486 --> 00:07:12,171
w największej sali,
która może pomieścić 1110 osób.

125
00:07:12,171 --> 00:07:13,867
Sala jest wypełniona po brzegi,

126
00:07:13,867 --> 00:07:18,061
a na scenie, z nagrodami i uściskiem dłoni

127
00:07:18,061 --> 00:07:20,819
czekają na ciebie laureaci Nobla.

128
00:07:20,819 --> 00:07:22,149
To sedno ceremonii.

129
00:07:22,149 --> 00:07:24,866
Nazwiska zwycięzców są tajemnicą 
do ostatniej chwili.

130
00:07:24,866 --> 00:07:27,844
Nawet laureaci nagrody Nobla 
nie wiedzą, komu uścisną dłoń

131
00:07:27,844 --> 00:07:29,716
aż do momentu ogłoszenia zwycięzców.

132
00:07:29,726 --> 00:07:33,430
Opowiem wam jeszcze 
o kilku innych nagrodach,

133
00:07:33,430 --> 00:07:35,953
jakie przyznaliśmy w kategorii medycznej.

134
00:07:35,954 --> 00:07:38,648
Pamiętajcie, że rozdaliśmy 230 nagród.

135
00:07:38,650 --> 00:07:40,771
Wielu z tych ludzi jest między wami.

136
00:07:40,771 --> 00:07:42,638
Może ty jesteś jednym z laureatów.

137
00:07:42,638 --> 00:07:45,210
30 lat temu opublikowano 
artykuł pod tytułem

138
00:07:45,210 --> 00:07:47,570
"Obrażenia spowodowane 
spadającymi kokosami".

139
00:07:47,570 --> 00:07:51,060
Autorem jest dr Peter Barss z Kanady.

140
00:07:52,011 --> 00:07:54,053
Dr Barss uczestniczył w naszej ceremonii.

141
00:07:54,059 --> 00:07:57,279
Tłumaczył, że jako młody lekarz 
chciał zobaczyć świat,

142
00:07:57,279 --> 00:07:59,459
więc pojechał do Papui-Nowej Gwinei.

143
00:07:59,469 --> 00:08:01,377
Po przyjeździe pracował w szpitalu

144
00:08:01,377 --> 00:08:07,390
i ciekawiło go, 
co sprowadza ludzi do szpitala.

145
00:08:07,390 --> 00:08:11,589
W archiwach odkrył, że zaskakująco często

146
00:08:11,589 --> 00:08:16,616
przyczyną obrażeń były spadające kokosy.

147
00:08:16,621 --> 00:08:19,846
Zwykle ludzie z terenów górzystych,

148
00:08:19,846 --> 00:08:22,052
gdzie nie ma zbyt wielu palm kokosowych,

149
00:08:22,052 --> 00:08:25,363
odwiedzali rodzinę na wybrzeżu,
gdzie palm jest wiele.

150
00:08:25,363 --> 00:08:27,925
Sądzili, że palma świetnie się nadaje,

151
00:08:27,925 --> 00:08:29,863
żeby pod nią stanąć czy się położyć.

152
00:08:29,863 --> 00:08:34,033
Palma kokosowa, wysoka na 30 m, 
z kokosami ważącymi około kilograma,

153
00:08:34,038 --> 00:08:35,995
które mogą spaść w każdym momencie.

154
00:08:38,469 --> 00:08:40,039
Grupa lekarzy z Europy

155
00:08:40,046 --> 00:08:43,544
opublikowała serię artykułów 
na temat kolonoskopii.

156
00:08:43,544 --> 00:08:45,628
Wszyscy znacie kolonoskopie

157
00:08:45,628 --> 00:08:47,121
z jednej lub drugiej strony.

158
00:08:47,131 --> 00:08:49,489
Może czasem z obydwu stron.

159
00:08:49,489 --> 00:08:52,157
(Śmiech)

160
00:08:52,157 --> 00:08:55,775
Artykuły zawierały instrukcje

161
00:08:55,775 --> 00:08:58,540
dla lekarzy prowadzących kolonoskopie,

162
00:08:58,540 --> 00:09:01,089
jak zmniejszyć ryzyko

163
00:09:01,089 --> 00:09:05,635
wybuchu pacjenta podczas zabiegu.

164
00:09:07,861 --> 00:09:10,740
Dr Emmanuel Ben-Soussan,
jeden z autorów,

165
00:09:10,740 --> 00:09:13,258
przyleciał na ceremonię z Paryża

166
00:09:13,258 --> 00:09:15,660
i wyjaśnił historię tego zabiegu.

167
00:09:15,660 --> 00:09:17,475
Przypomniał, że w latach 50. XX wieku,

168
00:09:17,475 --> 00:09:20,499
kiedy kolonoskopie stały się popularne,

169
00:09:20,499 --> 00:09:24,668
próbowano ustalić najlepszą metodę.

170
00:09:24,668 --> 00:09:27,622
Z początku było to problematyczne.

171
00:09:27,622 --> 00:09:30,700
Po pierwsze, jak pewnie wiecie,

172
00:09:30,700 --> 00:09:36,573
trzeba zajrzeć w długie, 
wąskie, ciemne miejsce,

173
00:09:36,573 --> 00:09:40,673
więc potrzeba więcej przestrzeni.

174
00:09:40,682 --> 00:09:42,599
Dodając gaz, rozszerza się przestrzeń

175
00:09:42,599 --> 00:09:44,697
żeby móc się rozejrzeć.

176
00:09:44,697 --> 00:09:47,196
Gaz ten dodawany jest do metanu,

177
00:09:47,196 --> 00:09:48,881
który jest już w środku.

178
00:09:48,882 --> 00:09:51,830
Z początku często używano tlenu.

179
00:09:51,830 --> 00:09:54,037
Dodawano tlen do metanu.

180
00:09:54,037 --> 00:09:57,113
Ale by coś zobaczyć, potrzeba światła,

181
00:09:57,115 --> 00:09:59,175
więc wprowadzano 
źródło światła do środka,

182
00:09:59,175 --> 00:10:01,089
które w latach 50. było bardzo gorące.

183
00:10:01,089 --> 00:10:06,039
Mieliśmy więc łatwopalny metan, 
tlen i żar.

184
00:10:06,039 --> 00:10:08,668
Zaprzestano używania tlenu dość szybko.

185
00:10:08,668 --> 00:10:11,297
(Śmiech)

186
00:10:11,297 --> 00:10:13,926
Dziś rzadko się zdarza wybuch pacjenta,

187
00:10:13,926 --> 00:10:16,015
ale zdarza.

188
00:10:19,523 --> 00:10:21,826
Na koniec chciałbym wam opowiedzieć

189
00:10:21,826 --> 00:10:25,365
o nagrodzie przyznanej dr Elenie Bodnar.

190
00:10:25,365 --> 00:10:29,776
Dr Elena Bodnar wynalazła biustonosz,

191
00:10:29,776 --> 00:10:31,842
który w razie nagłego wypadku

192
00:10:31,842 --> 00:10:36,308
można szybko przekształcić 
w parę ochronnych masek na twarz.

193
00:10:36,308 --> 00:10:41,291
Jedna dla siebie, 
druga dla szczęściarza obok.

194
00:10:41,291 --> 00:10:43,504
(Śmiech)

195
00:10:43,504 --> 00:10:46,097
Dlaczego ktoś to wymyślił?

196
00:10:46,097 --> 00:10:48,725
Dr Bodnar przyjechała na ceremonię

197
00:10:48,725 --> 00:10:51,223
i wyjaśniła, że wychowała się na Ukrainie.

198
00:10:51,223 --> 00:10:53,103
Była jednym z lekarzy zajmujących się

199
00:10:53,103 --> 00:10:55,398
ofiarami wybuchu w Czarnobylu.

200
00:10:55,398 --> 00:10:59,714
Odkryli, że przyczyną najgorszych 
problemów medycznych,

201
00:10:59,722 --> 00:11:01,898
było wchłonięcie cząsteczek przez nos.

202
00:11:01,898 --> 00:11:05,629
Od tego czasu wciąż myślała
o prostej masce,

203
00:11:05,629 --> 00:11:09,858
która byłaby zawsze pod ręką
w razie nieprzewidzianej sytuacji.

204
00:11:09,858 --> 00:11:12,638
Przeprowadziła się do Ameryki,
urodziła dziecko.

205
00:11:12,638 --> 00:11:14,892
Pewnego dnia dostrzegła, jak jej synek

206
00:11:14,892 --> 00:11:17,259
podniósł jej biustonosz z podłogi

207
00:11:17,259 --> 00:11:19,124
i założył sobie na twarz.

208
00:11:19,124 --> 00:11:20,855
Stąd właśnie zrodził się pomysł.

209
00:11:20,865 --> 00:11:22,960
Przyjechała na ceremonię Ig Nobla

210
00:11:22,963 --> 00:11:26,893
z pierwszym prototypem stanika 
i zademonstrowała go.

211
00:11:28,233 --> 00:11:34,506
(Śmiech)

212
00:11:36,836 --> 00:11:41,333
(Brawa)

213
00:11:43,333 --> 00:11:45,640
(Śmiech)

214
00:11:58,980 --> 00:12:03,187
[Paul Krugman, laureat Nobla 
w dziedzinie ekonomii (2008)]

215
00:12:20,417 --> 00:12:23,415
(Brawa)

216
00:12:28,355 --> 00:12:32,994
[Wolfgang Ketterle, laureat Nobla 
w dziedzinie fizyki (2001)]

217
00:12:43,510 --> 00:12:45,506
Ja też mam taki biustonosz.

218
00:12:45,506 --> 00:12:47,502
(Śmiech)

219
00:12:47,502 --> 00:12:49,847
To mój ulubiony,

220
00:12:49,847 --> 00:12:51,853
ale chętnie się nim z kimś podzielę

221
00:12:51,853 --> 00:12:53,983
w razie potrzeby.

222
00:12:53,993 --> 00:12:55,063
Dziękuję.

223
00:12:55,072 --> 00:12:58,642
(Brawa)