WEBVTT 00:00:02.912 --> 00:00:10.901 Người ta nói rằng để trở thành thi sĩ ta phải có một lần đi địa ngục. NOTE Paragraph 00:00:10.901 --> 00:00:15.200 Lần đầu tiên tôi thăm nhà tù, tôi không thấy kinh ngạc 00:00:17.015 --> 00:00:20.375 bởi tiếng ồn ào của khóa móc hay tiếng sập cửa, hay chấn song sắt, 00:00:22.035 --> 00:00:25.396 hoặc bất cứ điều gì tôi tưởng tượng ra. NOTE Paragraph 00:00:28.101 --> 00:00:32.889 Có lẽ bởi nhà tù nằm trong một không gian mở. 00:00:32.924 --> 00:00:35.459 Ta có thể thấy bầu trời. 00:00:35.494 --> 00:00:39.072 Hải âu bay lượn trên cao, và bạn thấy như đang ở bên biển, 00:00:39.107 --> 00:00:42.095 Như bạn đang ở rất gần trên bãi cát. 00:00:42.130 --> 00:00:49.215 Nhưng thực ra, hải âu đang tìm thức ăn ở bãi rác gần nhà tù. NOTE Paragraph 00:00:49.250 --> 00:00:55.851 Đi sâu vào trong, tôi bất ngờ thấy tù nhân đi lại trên hành lang. 00:00:55.886 --> 00:01:00.066 Khi ấy tôi dừng lại và nghĩ rằng 00:01:00.101 --> 00:01:03.685 tôi cũng rất có thề là một trong những người nầy. 00:01:03.720 --> 00:01:10.222 Nếu tôi có cuộc sống khác, hoàn cảnh khác, may mắn khác. 00:01:10.257 --> 00:01:17.609 Bởi không ai - không ai - có thể chọn nơi mình sinh ra. NOTE Paragraph 00:01:19.000 --> 00:01:22.463 Vào năm 2009, tôi được mời tham gia một dự án 00:01:22.498 --> 00:01:27.830 của trường Đai Hoc Quốc Gia San Martin tổ chức ở trại giam số 48, 00:01:27.865 --> 00:01:31.085 để hợp tác một hội thực tập viết văn. 00:01:31.120 --> 00:01:37.530 Ban quản ngục đã nhượng lại một số đất ở cuối nhà tù, 00:01:37.565 --> 00:01:43.507 để xây tòa nhà trung tâm đại học. NOTE Paragraph 00:01:43.542 --> 00:01:46.230 Lần đầu tiên tôi gặp các tù nhân, 00:01:46.265 --> 00:01:49.775 tôi hỏi họ tại sao lại đề nghị buổi thực tập này 00:01:49.810 --> 00:01:53.356 và họ đáp rằng họ muốn trải lòng trên giấy 00:01:53.391 --> 00:01:58.887 tất cả những gì họ không thể nói và làm. NOTE Paragraph 00:01:58.922 --> 00:02:05.239 Ngay lúc đó tôi quyết định đưa thơ ca vào nhà tù. 00:02:05.274 --> 00:02:09.008 Vì thế tôi nói với họ tại sao không chọn thơ ca, 00:02:09.044 --> 00:02:10.750 khi chúng ta đã biết về nó. 00:02:10.785 --> 00:02:17.347 Nhưng không ai biết thơ ca thực sự là gì. 00:02:17.382 --> 00:02:21.521 Vá họ còn đề xuất với tôi rằng buổi tập viết văn này 00:02:21.556 --> 00:02:24.740 không nên chỉ cho tù nhân đang theo các lớp học, 00:02:24.775 --> 00:02:28.456 mà phải cho tất cả tù nhân. 00:02:28.491 --> 00:02:32.113 Và tôi nói rằng đề có thể bắt đầu buồi tập viết nầy 00:02:32.148 --> 00:02:35.600 tôi cần một công cụ, mà chúng ta đều sỡ hữu. 00:02:35.635 --> 00:02:38.716 Công cụ ấy chính là ngôn ngữ. NOTE Paragraph 00:02:38.751 --> 00:02:44.918 Nếu chúng ta có tiếng nói, có buổi thực tập, thơ ca chỉ trong tầm tay. 00:02:44.953 --> 00:02:50.799 Nhưng điều mà tôi vẫn chưa cân nhắc là sự bất công cũng tồn tại ở đó. 00:02:50.834 --> 00:02:55.845 Có nhiều tù nhân thậm chí chưa học hết tiểu học. 00:02:55.880 --> 00:03:01.275 Họ không biết viết chữ kiểu, chữ in thì mặc may. 00:03:03.310 --> 00:03:06.852 Họ cũng chẳng giỏi chính tả. 00:03:06.887 --> 00:03:14.336 Nên chúng tôi bắt đầu tìm những đoạn thơ nho nhỏ. Rất ngắn nhưng mãnh liệt. NOTE Paragraph 00:03:18.012 --> 00:03:20.847 Và chúng tôi cùng nhau đọc, hết thi sĩ nầy rồi đến thi sĩ́ khác, NOTE Paragraph 00:03:21.337 --> 00:03:24.009 đọc những bài thơ nho nhỏ và bằng cách đó, họ dần nhận thức được rằng 00:03:24.009 --> 00:03:27.459 thi ngôn đã phá bỏ được lí lẽ thông thường, 00:03:27.459 --> 00:03:31.188 và tái tạo một hệ thống khác. 00:03:31.188 --> 00:03:35.140 Phá vỡ luận lý của ngôn ngữ cũng như luận lý của hệ thống 00:03:35.140 --> 00:03:40.493 mà họ đã quen trong cách xử sự. 00:03:40.493 --> 00:03:45.943 Thế là một hệ thống mới mở ra, những nguyên tắc mới 00:03:45.943 --> 00:03:51.221 mà họ hiểu rất nhanh chóng, NOTE Paragraph 00:03:53.569 --> 00:03:57.179 và từ những bài thư ấy, họ nói lên được ý muốn của mình. 00:03:58.714 --> 00:04:04.795 Đúng như câu nói để trở thành thi sĩ ta phải có một lần đi địa ngục. 00:04:04.795 --> 00:04:09.591 Họ đã trải qua rất nhiều đày ải. Rất nhiều địa ngục. 00:04:09.591 --> 00:04:15.588 Một người tù từng nói: "Ở trong tù bạn không thể ngủ. 00:04:15.588 --> 00:04:21.688 Bạn không bao giờ ngủ trong tù. Bạn không thể nhắm mắt được." 00:04:21.688 --> 00:04:23.703 Và tôi cho họ một khoảng yên lặng, như thường lệ, 00:04:23.703 --> 00:04:31.540 rồi nói với họ Đó chính là thơ ca, các cậu ạ. NOTE Paragraph 00:04:31.540 --> 00:04:35.775 Nó hữu hình cả trong cảnh ngục tù mà họ đang lâm vào. 00:04:36.056 --> 00:04:39.549 Moị thứ họ bộc bạch vì những đêm trằng trọc, 00:04:39.549 --> 00:04:43.492 Những nỗi sợ hãi. Tất cả những gì không viết thẳng lời. Tất cả là thơ ca. 00:04:46.857 --> 00:04:50.889 Và rồi chúng tôi bắt đầu đi xuống địa ngục. 00:04:50.889 --> 00:04:54.836 Và chúng tôi đi thẳng xuống tầng thứ bảy. 00:04:54.836 --> 00:04:58.928 Và trong tầng thứ bảy rât đáng yêu nầy của chúng tôi 00:04:58.928 --> 00:05:01.226 họ đã học được rằng những bức tường vô hình làm họ gào thét lên 00:05:01.226 --> 00:05:04.541 những cánh cừa sổ, dấu ta trong bóng tối. 00:05:10.837 --> 00:05:13.180 Khi năm học đầu tiên kết thúc chúng tôi tồ chức NOTE Paragraph 00:05:13.180 --> 00:05:18.443 một buồi tiệc nhỏ cuối năm 00:05:18.443 --> 00:05:22.185 đế mừng sự hoàn thành của công việc yêu thương. 00:05:22.185 --> 00:05:28.023 Một người đứng ra tồ chức tiệc mừng. 00:05:28.023 --> 00:05:40.177 Chúng tôi triệu tập gia đình, bạn bè, những nhà chức trách trường đại học. 00:05:40.177 --> 00:05:42.793 Họ chỉ đọc một bài thơ, 00:05:42.799 --> 00:05:48.240 nhận bằng ra trường. và tiếng vồ tay trong buổi tiệc đơn giản nầy. 00:05:48.240 --> 00:05:53.278 Tôi chỉ muốn viết về thời gian mà những người đàn ông 00:05:53.278 --> 00:05:55.517 đôi khi rất to tướng đứng bên cạnh tôi. NOTE Paragraph 00:05:55.517 --> 00:05:57.788 Những thanh niên rất trẻ, nhưng với vẻ cực kỳ kiêu ngạo, 00:05:57.788 --> 00:06:03.804 họ duy trì vai trò và tâm tính như những đứa bé trai, toát mồ hôi 00:06:03.804 --> 00:06:08.477 khi đọc bài thơ với giọng đọc như những dòng suối chảy. 00:06:10.627 --> 00:06:14.858 Giây phút đó làm cho tôi nghĩ rắng chắc chắn đây là lần đầu tiên 00:06:18.643 --> 00:06:23.987 mà nhiều người trong họ nhận được sự khen thưởng bỏi nhửng gì họ sáng tác. 00:06:28.002 --> 00:06:31.926 Ờ trong tù có những điều mà họ không thể làm được. 00:06:31.926 --> 00:06:36.027 Trong nhà tù họ không thể mơ ước. Trong nhà tù họ không thể khóc lóc. 00:06:36.027 --> 00:06:40.536 Có những từ ngữ hầu như bị cấm đoán chằng hạn như từ thời gian, NOTE Paragraph 00:06:40.536 --> 00:06:44.931 từ tương lai, từ mong muốn. 00:06:46.981 --> 00:06:49.762 Nhưng chúng tôi đã dám mơ ước và ước mơ rất nhiều 00:06:51.767 --> 00:06:55.971 ví chúng tôi quyết định sẽ viết một cuốn sách. 00:06:55.971 --> 00:07:00.920 Chẳng những họ viết mà còn đóng lại thành sách. 00:07:00.920 --> 00:07:04.069 Việc nầy xãy ra cuối 2010 00:07:04.069 --> 00:07:07.980 Chúng tôi lại đánh cuộc lần thứ hai và đã viết một cuốn sách khác. 00:07:07.980 --> 00:07:10.259 Và họ lại đóng thành sách. 00:07:10.259 --> 00:07:15.986 Việc nầy xãy ra gần cuối năm vừa rồi. 00:07:15.986 --> 00:07:20.964 Tôi thấy rằng tuần nầy sang tuần kia họ biến thành 00:07:20.964 --> 00:07:25.990 những con người khác, họ hoàn toàn thay đổi NOTE Paragraph 00:07:25.990 --> 00:07:30.347 Chử nghĩa đã cho họ nhâm phẩm mà họ chưa từng biết, 00:07:30.597 --> 00:07:33.047 hoặc tưởng tượng ra. 00:07:33.047 --> 00:07:36.011 Họ biết được nhân phẩm có thể sỡ hữu được. 00:07:37.696 --> 00:07:44.243 Lúc bấy giờ trong buồi thực tập, trong địa ngục mà chúng tôi yêu thích, chúng tôi cho tất cả. 00:07:44.243 --> 00:07:48.011 Chúng tôi mở đôi tay và trái tim và chúng tôi cho 00:07:48.011 --> 00:07:50.076 những gì mình có. Tất cả. 00:07:50.306 --> 00:07:52.003 Tất cả mọi người như nhau. 00:07:52.003 --> 00:07:57.016 Do đó ta cảm thấy một điều nhỏ xíu 00:07:57.016 --> 00:08:01.270 lại sửa chửa được sự rạn nứt to lớn của xã hội 00:08:01.935 --> 00:08:09.189 là làm cho nhiều người như họ tin rằng nhà tù là điểm đến duy nhất. NOTE Paragraph 00:08:10.675 --> 00:08:16.529 Tôi nhớ một bài thơ của một thi sỉ cao lớn, một thi sĩ tuyệt vời, 00:08:16.684 --> 00:08:22.352 của Nhóm 48 của lớp tập sự, Nicolas Dorado: 00:08:26.897 --> 00:08:33.542 "Tôi phải tìm một chủ đề vô tận để khâu lại vết thương tuyệt vời nầy". 00:08:33.542 --> 00:08:37.821 Thơ ca là thế đó. Nó khâu lại vết thương bởi sự ruồng bỏ. 00:08:39.731 --> 00:08:44.071 Mở toan những cánh cửa. Thơ ca làm tấm gương NOTE Paragraph 00:08:45.886 --> 00:08:48.668 Phát minh một tấm gương, đó là một bài thơ. 00:08:48.668 --> 00:08:51.710 Họ nhận thấy, tìm trong bài thơ và họ viết từ những gì họ đang có 00:08:53.670 --> 00:08:56.668 và là từ những gì họ viết. 00:08:57.903 --> 00:09:02.634 Để viết, ta không cần chiếm đoạt một thời điểm 00:09:03.879 --> 00:09:07.685 để viết văn vì đó là một khoảng thời gian tự do phi thường. 00:09:07.685 --> 00:09:11.073 Họ phải đi vào đầu và tìm ra một mảnh tự do 00:09:11.073 --> 00:09:16.131 mà không bất cứ một ai có thể lấy mất khoảng khắc để viết 00:09:16.181 --> 00:09:19.914 và cũng cho phép họ kiểm lại sự tự do có được 00:09:19.914 --> 00:09:23.889 trong nhà tù và cánh cửa duy nhất chúng tôi NOTE Paragraph 00:09:23.889 --> 00:09:26.889 có trong không gian tuyệt vời là cánh cửa từ ngữ và là tất cả, NOTE Paragraph 00:09:29.699 --> 00:09:32.262 trong địa ngục, chúng tôi được đốt cháy với hạnh phúc 00:09:32.262 --> 00:09:36.993 khi học được sợi tim đốt của từ ngữ 00:09:36.993 --> 00:10:04.048 (Tiếng vồ tay) 00:10:04.048 --> 00:10:10.894 Tôi đã nói rất nhiều về nhà tù, rất nhiều về những gì tôi trải nghiệm 00:10:10.894 --> 00:10:15.114 mổi tuần và thưởng thức sự biến đổi giữa tôi vả họ. 00:10:15.114 --> 00:10:20.918 Nhưng họ không biết những gì mà tôi ước rằng bạn có thề NOTE Paragraph 00:10:20.918 --> 00:10:25.039 cảm nhận được, trải qua mặc dù trong vài phút 00:10:25.039 --> 00:10:32.001 sự yêu thích tôi nhận được mổi tuần và làm cho tôi thành người hôm nay. 00:10:32.031 --> 00:10:40.846 (Tiếng vồ tay) 00:10:40.881 --> 00:10:45.104 "Trái tim nhai lại nước mắt thời gian 00:10:45.119 --> 00:10:48.037 mù không thấy ánh sáng NOTE Paragraph 00:10:48.037 --> 00:10:50.804 che đậy tốc độ của tồn tại 00:10:51.004 --> 00:10:53.092 nơi hình ảnh chiến đấu chèo qua 00:10:53.092 --> 00:10:56.151 không cho đi. 00:10:56.151 --> 00:10:59.562 Trái tim bề nát dưới ánh nhìn buồn bả 00:10:59.562 --> 00:11:03.282 cởi trên cơn bảo của lửa tưới NOTE Paragraph 00:11:03.282 --> 00:11:07.010 nâng lên ngực những làn xấu hổ, 00:11:07.010 --> 00:11:10.177 biết là phương pháp không chỉ đọc và theo 00:11:10.177 --> 00:11:13.565 mà còn mong muốn màu xanh bất tận. 00:11:13.565 --> 00:11:17.223 Trái tim ngồi suy nghĩ những chuyện, 00:11:17.223 --> 00:11:20.106 đấu tranh để không rơi vào bình thường, NOTE Paragraph 00:11:20.106 --> 00:11:24.174 ráng học cách yêu mà không làm tổn thương, 00:11:24.174 --> 00:11:27.934 Mặt trời thở ra cho ta sự dũng càm 00:11:27.934 --> 00:11:31.031 cung cấp, cho ta đi về lẻ phải. 00:11:31.031 --> 00:11:34.815 Trái tim đấu tranh giữa đầm lầy, 00:11:34.815 --> 00:11:38.037 gần sát biên giới trần thế, 00:11:38.037 --> 00:11:41.962 rơi ẻo lả và không dể xuống NOTE Paragraph 00:11:41.962 --> 00:11:44.954 những bước không đồng đều của kẻ say 00:11:44.954 --> 00:11:47.049 hãy đánh thức, 00:11:47.049 --> 00:11:49.072 đánh thức sự yên lặng". 00:11:49.072 --> 00:11:51.199 Tôi là Martin Bustamante, 00:11:51.269 --> 00:11:54.975 tôi hiện đang ở Đơn vị 48 của San Martin NOTE Paragraph 00:11:54.975 --> 00:11:57.775 Hôm nay là ngày tôi được tạm thời tha bổng. NOTE Paragraph 00:11:57.835 --> 00:11:59.895 Và với tôi thơ ca và văn chương NOTE Paragraph 00:11:59.895 --> 00:12:01.225 đã thay đổi cuộc đời tôi. 00:12:01.225 --> 00:12:02.325 Cám ơn rất nhiều! ̣̣(Tiếng vồ tay) 00:12:02.345 --> 00:12:03.285 CD: Cám ơn! 00:12:03.285 --> 00:12:06.465 (Tiếng vổ tay)