1 00:00:02,912 --> 00:00:10,901 Người ta nói rằng để trở thành thi sĩ ta phải có một lần đi địa ngục. 2 00:00:10,901 --> 00:00:15,200 Lần đầu tiên tôi thăm nhà tù, tôi không thấy kinh ngạc 3 00:00:17,015 --> 00:00:20,375 bởi tiếng ồn ào của khóa móc hay tiếng sập cửa, hay chấn song sắt, 4 00:00:22,035 --> 00:00:25,396 hoặc bất cứ điều gì tôi tưởng tượng ra. 5 00:00:28,101 --> 00:00:32,889 Có lẽ bởi nhà tù nằm trong một không gian mở. 6 00:00:32,924 --> 00:00:35,459 Ta có thể thấy bầu trời. 7 00:00:35,494 --> 00:00:39,072 Hải âu bay lượn trên cao, và bạn thấy như đang ở bên biển, 8 00:00:39,107 --> 00:00:42,095 Như bạn đang ở rất gần trên bãi cát. 9 00:00:42,130 --> 00:00:49,215 Nhưng thực ra, hải âu đang tìm thức ăn ở bãi rác gần nhà tù. 10 00:00:49,250 --> 00:00:55,851 Đi sâu vào trong, tôi bất ngờ thấy tù nhân đi lại trên hành lang. 11 00:00:55,886 --> 00:01:00,066 Khi ấy tôi dừng lại và nghĩ rằng 12 00:01:00,101 --> 00:01:03,685 tôi cũng rất có thề là một trong những người nầy. 13 00:01:03,720 --> 00:01:10,222 Nếu tôi có cuộc sống khác, hoàn cảnh khác, may mắn khác. 14 00:01:10,257 --> 00:01:17,609 Bởi không ai - không ai - có thể chọn nơi mình sinh ra. 15 00:01:19,000 --> 00:01:22,463 Vào năm 2009, tôi được mời tham gia một dự án 16 00:01:22,498 --> 00:01:27,830 của trường Đai Hoc Quốc Gia San Martin tổ chức ở trại giam số 48, 17 00:01:27,865 --> 00:01:31,085 để hợp tác một hội thực tập viết văn. 18 00:01:31,120 --> 00:01:37,530 Ban quản ngục đã nhượng lại một số đất ở cuối nhà tù, 19 00:01:37,565 --> 00:01:43,507 để xây tòa nhà trung tâm đại học. 20 00:01:43,542 --> 00:01:46,230 Lần đầu tiên tôi gặp các tù nhân, 21 00:01:46,265 --> 00:01:49,775 tôi hỏi họ tại sao lại đề nghị buổi thực tập này 22 00:01:49,810 --> 00:01:53,356 và họ đáp rằng họ muốn trải lòng trên giấy 23 00:01:53,391 --> 00:01:58,887 tất cả những gì họ không thể nói và làm. 24 00:01:58,922 --> 00:02:05,239 Ngay lúc đó tôi quyết định đưa thơ ca vào nhà tù. 25 00:02:05,274 --> 00:02:09,008 Vì thế tôi nói với họ tại sao không chọn thơ ca, 26 00:02:09,044 --> 00:02:10,750 khi chúng ta đã biết về nó. 27 00:02:10,785 --> 00:02:17,347 Nhưng không ai biết thơ ca thực sự là gì. 28 00:02:17,382 --> 00:02:21,521 Vá họ còn đề xuất với tôi rằng buổi tập viết văn này 29 00:02:21,556 --> 00:02:24,740 không nên chỉ cho tù nhân đang theo các lớp học, 30 00:02:24,775 --> 00:02:28,456 mà phải cho tất cả tù nhân. 31 00:02:28,491 --> 00:02:32,113 Và tôi nói rằng đề có thể bắt đầu buồi tập viết nầy 32 00:02:32,148 --> 00:02:35,600 tôi cần một công cụ, mà chúng ta đều sỡ hữu. 33 00:02:35,635 --> 00:02:38,716 Công cụ ấy chính là ngôn ngữ. 34 00:02:38,751 --> 00:02:44,918 Nếu chúng ta có tiếng nói, có buổi thực tập, thơ ca chỉ trong tầm tay. 35 00:02:44,953 --> 00:02:50,799 Nhưng điều mà tôi vẫn chưa cân nhắc là sự bất công cũng tồn tại ở đó. 36 00:02:50,834 --> 00:02:55,845 Có nhiều tù nhân thậm chí chưa học hết tiểu học. 37 00:02:55,880 --> 00:03:01,275 Họ không biết viết chữ kiểu, chữ in thì mặc may. 38 00:03:03,310 --> 00:03:06,852 Họ cũng chẳng giỏi chính tả. 39 00:03:06,887 --> 00:03:14,336 Nên chúng tôi bắt đầu tìm những đoạn thơ nho nhỏ. Rất ngắn nhưng mãnh liệt. 40 00:03:18,012 --> 00:03:20,847 Và chúng tôi cùng nhau đọc, hết thi sĩ nầy rồi đến thi sĩ́ khác, 41 00:03:21,337 --> 00:03:24,009 đọc những bài thơ nho nhỏ và bằng cách đó, họ dần nhận thức được rằng 42 00:03:24,009 --> 00:03:27,459 thi ngôn đã phá bỏ được lí lẽ thông thường, 43 00:03:27,459 --> 00:03:31,188 và tái tạo một hệ thống khác. 44 00:03:31,188 --> 00:03:35,140 Phá vỡ luận lý của ngôn ngữ cũng như luận lý của hệ thống 45 00:03:35,140 --> 00:03:40,493 mà họ đã quen trong cách xử sự. 46 00:03:40,493 --> 00:03:45,943 Thế là một hệ thống mới mở ra, những nguyên tắc mới 47 00:03:45,943 --> 00:03:51,221 mà họ hiểu rất nhanh chóng, 48 00:03:53,569 --> 00:03:57,179 và từ những bài thư ấy, họ nói lên được ý muốn của mình. 49 00:03:58,714 --> 00:04:04,795 Đúng như câu nói để trở thành thi sĩ ta phải có một lần đi địa ngục. 50 00:04:04,795 --> 00:04:09,591 Họ đã trải qua rất nhiều đày ải. Rất nhiều địa ngục. 51 00:04:09,591 --> 00:04:15,588 Một người tù từng nói: "Ở trong tù bạn không thể ngủ. 52 00:04:15,588 --> 00:04:21,688 Bạn không bao giờ ngủ trong tù. Bạn không thể nhắm mắt được." 53 00:04:21,688 --> 00:04:23,703 Và tôi cho họ một khoảng yên lặng, như thường lệ, 54 00:04:23,703 --> 00:04:31,540 rồi nói với họ Đó chính là thơ ca, các cậu ạ. 55 00:04:31,540 --> 00:04:35,775 Nó hữu hình cả trong cảnh ngục tù mà họ đang lâm vào. 56 00:04:36,056 --> 00:04:39,549 Moị thứ họ bộc bạch vì những đêm trằng trọc, 57 00:04:39,549 --> 00:04:43,492 Những nỗi sợ hãi. Tất cả những gì không viết thẳng lời. Tất cả là thơ ca. 58 00:04:46,857 --> 00:04:50,889 Và rồi chúng tôi bắt đầu đi xuống địa ngục. 59 00:04:50,889 --> 00:04:54,836 Và chúng tôi đi thẳng xuống tầng thứ bảy. 60 00:04:54,836 --> 00:04:58,928 Và trong tầng thứ bảy rât đáng yêu nầy của chúng tôi 61 00:04:58,928 --> 00:05:01,226 họ đã học được rằng những bức tường vô hình làm họ gào thét lên 62 00:05:01,226 --> 00:05:04,541 những cánh cừa sổ, dấu ta trong bóng tối. 63 00:05:10,837 --> 00:05:13,180 Khi năm học đầu tiên kết thúc chúng tôi tồ chức 64 00:05:13,180 --> 00:05:18,443 một buồi tiệc nhỏ cuối năm 65 00:05:18,443 --> 00:05:22,185 đế mừng sự hoàn thành của công việc yêu thương. 66 00:05:22,185 --> 00:05:28,023 Một người đứng ra tồ chức tiệc mừng. 67 00:05:28,023 --> 00:05:40,177 Chúng tôi triệu tập gia đình, bạn bè, những nhà chức trách trường đại học. 68 00:05:40,177 --> 00:05:42,793 Họ chỉ đọc một bài thơ, 69 00:05:42,799 --> 00:05:48,240 nhận bằng ra trường. và tiếng vồ tay trong buổi tiệc đơn giản nầy. 70 00:05:48,240 --> 00:05:53,278 Tôi chỉ muốn viết về thời gian mà những người đàn ông 71 00:05:53,278 --> 00:05:55,517 đôi khi rất to tướng đứng bên cạnh tôi. 72 00:05:55,517 --> 00:05:57,788 Những thanh niên rất trẻ, nhưng với vẻ cực kỳ kiêu ngạo, 73 00:05:57,788 --> 00:06:03,804 họ duy trì vai trò và tâm tính như những đứa bé trai, toát mồ hôi 74 00:06:03,804 --> 00:06:08,477 khi đọc bài thơ với giọng đọc như những dòng suối chảy. 75 00:06:10,627 --> 00:06:14,858 Giây phút đó làm cho tôi nghĩ rắng chắc chắn đây là lần đầu tiên 76 00:06:18,643 --> 00:06:23,987 mà nhiều người trong họ nhận được sự khen thưởng bỏi nhửng gì họ sáng tác. 77 00:06:28,002 --> 00:06:31,926 Ờ trong tù có những điều mà họ không thể làm được. 78 00:06:31,926 --> 00:06:36,027 Trong nhà tù họ không thể mơ ước. Trong nhà tù họ không thể khóc lóc. 79 00:06:36,027 --> 00:06:40,536 Có những từ ngữ hầu như bị cấm đoán chằng hạn như từ thời gian, 80 00:06:40,536 --> 00:06:44,931 từ tương lai, từ mong muốn. 81 00:06:46,981 --> 00:06:49,762 Nhưng chúng tôi đã dám mơ ước và ước mơ rất nhiều 82 00:06:51,767 --> 00:06:55,971 ví chúng tôi quyết định sẽ viết một cuốn sách. 83 00:06:55,971 --> 00:07:00,920 Chẳng những họ viết mà còn đóng lại thành sách. 84 00:07:00,920 --> 00:07:04,069 Việc nầy xãy ra cuối 2010 85 00:07:04,069 --> 00:07:07,980 Chúng tôi lại đánh cuộc lần thứ hai và đã viết một cuốn sách khác. 86 00:07:07,980 --> 00:07:10,259 Và họ lại đóng thành sách. 87 00:07:10,259 --> 00:07:15,986 Việc nầy xãy ra gần cuối năm vừa rồi. 88 00:07:15,986 --> 00:07:20,964 Tôi thấy rằng tuần nầy sang tuần kia họ biến thành 89 00:07:20,964 --> 00:07:25,990 những con người khác, họ hoàn toàn thay đổi 90 00:07:25,990 --> 00:07:30,347 Chử nghĩa đã cho họ nhâm phẩm mà họ chưa từng biết, 91 00:07:30,597 --> 00:07:33,047 hoặc tưởng tượng ra. 92 00:07:33,047 --> 00:07:36,011 Họ biết được nhân phẩm có thể sỡ hữu được. 93 00:07:37,696 --> 00:07:44,243 Lúc bấy giờ trong buồi thực tập, trong địa ngục mà chúng tôi yêu thích, chúng tôi cho tất cả. 94 00:07:44,243 --> 00:07:48,011 Chúng tôi mở đôi tay và trái tim và chúng tôi cho 95 00:07:48,011 --> 00:07:50,076 những gì mình có. Tất cả. 96 00:07:50,306 --> 00:07:52,003 Tất cả mọi người như nhau. 97 00:07:52,003 --> 00:07:57,016 Do đó ta cảm thấy một điều nhỏ xíu 98 00:07:57,016 --> 00:08:01,270 lại sửa chửa được sự rạn nứt to lớn của xã hội 99 00:08:01,935 --> 00:08:09,189 là làm cho nhiều người như họ tin rằng nhà tù là điểm đến duy nhất. 100 00:08:10,675 --> 00:08:16,529 Tôi nhớ một bài thơ của một thi sỉ cao lớn, một thi sĩ tuyệt vời, 101 00:08:16,684 --> 00:08:22,352 của Nhóm 48 của lớp tập sự, Nicolas Dorado: 102 00:08:26,897 --> 00:08:33,542 "Tôi phải tìm một chủ đề vô tận để khâu lại vết thương tuyệt vời nầy". 103 00:08:33,542 --> 00:08:37,821 Thơ ca là thế đó. Nó khâu lại vết thương bởi sự ruồng bỏ. 104 00:08:39,731 --> 00:08:44,071 Mở toan những cánh cửa. Thơ ca làm tấm gương 105 00:08:45,886 --> 00:08:48,668 Phát minh một tấm gương, đó là một bài thơ. 106 00:08:48,668 --> 00:08:51,710 Họ nhận thấy, tìm trong bài thơ và họ viết từ những gì họ đang có 107 00:08:53,670 --> 00:08:56,668 và là từ những gì họ viết. 108 00:08:57,903 --> 00:09:02,634 Để viết, ta không cần chiếm đoạt một thời điểm 109 00:09:03,879 --> 00:09:07,685 để viết văn vì đó là một khoảng thời gian tự do phi thường. 110 00:09:07,685 --> 00:09:11,073 Họ phải đi vào đầu và tìm ra một mảnh tự do 111 00:09:11,073 --> 00:09:16,131 mà không bất cứ một ai có thể lấy mất khoảng khắc để viết 112 00:09:16,181 --> 00:09:19,914 và cũng cho phép họ kiểm lại sự tự do có được 113 00:09:19,914 --> 00:09:23,889 trong nhà tù và cánh cửa duy nhất chúng tôi 114 00:09:23,889 --> 00:09:26,889 có trong không gian tuyệt vời là cánh cửa từ ngữ và là tất cả, 115 00:09:29,699 --> 00:09:32,262 trong địa ngục, chúng tôi được đốt cháy với hạnh phúc 116 00:09:32,262 --> 00:09:36,993 khi học được sợi tim đốt của từ ngữ 117 00:09:36,993 --> 00:10:04,048 (Tiếng vồ tay) 118 00:10:04,048 --> 00:10:10,894 Tôi đã nói rất nhiều về nhà tù, rất nhiều về những gì tôi trải nghiệm 119 00:10:10,894 --> 00:10:15,114 mổi tuần và thưởng thức sự biến đổi giữa tôi vả họ. 120 00:10:15,114 --> 00:10:20,918 Nhưng họ không biết những gì mà tôi ước rằng bạn có thề 121 00:10:20,918 --> 00:10:25,039 cảm nhận được, trải qua mặc dù trong vài phút 122 00:10:25,039 --> 00:10:32,001 sự yêu thích tôi nhận được mổi tuần và làm cho tôi thành người hôm nay. 123 00:10:32,031 --> 00:10:40,846 (Tiếng vồ tay) 124 00:10:40,881 --> 00:10:45,104 "Trái tim nhai lại nước mắt thời gian 125 00:10:45,119 --> 00:10:48,037 mù không thấy ánh sáng 126 00:10:48,037 --> 00:10:50,804 che đậy tốc độ của tồn tại 127 00:10:51,004 --> 00:10:53,092 nơi hình ảnh chiến đấu chèo qua 128 00:10:53,092 --> 00:10:56,151 không cho đi. 129 00:10:56,151 --> 00:10:59,562 Trái tim bề nát dưới ánh nhìn buồn bả 130 00:10:59,562 --> 00:11:03,282 cởi trên cơn bảo của lửa tưới 131 00:11:03,282 --> 00:11:07,010 nâng lên ngực những làn xấu hổ, 132 00:11:07,010 --> 00:11:10,177 biết là phương pháp không chỉ đọc và theo 133 00:11:10,177 --> 00:11:13,565 mà còn mong muốn màu xanh bất tận. 134 00:11:13,565 --> 00:11:17,223 Trái tim ngồi suy nghĩ những chuyện, 135 00:11:17,223 --> 00:11:20,106 đấu tranh để không rơi vào bình thường, 136 00:11:20,106 --> 00:11:24,174 ráng học cách yêu mà không làm tổn thương, 137 00:11:24,174 --> 00:11:27,934 Mặt trời thở ra cho ta sự dũng càm 138 00:11:27,934 --> 00:11:31,031 cung cấp, cho ta đi về lẻ phải. 139 00:11:31,031 --> 00:11:34,815 Trái tim đấu tranh giữa đầm lầy, 140 00:11:34,815 --> 00:11:38,037 gần sát biên giới trần thế, 141 00:11:38,037 --> 00:11:41,962 rơi ẻo lả và không dể xuống 142 00:11:41,962 --> 00:11:44,954 những bước không đồng đều của kẻ say 143 00:11:44,954 --> 00:11:47,049 hãy đánh thức, 144 00:11:47,049 --> 00:11:49,072 đánh thức sự yên lặng". 145 00:11:49,072 --> 00:11:51,199 Tôi là Martin Bustamante, 146 00:11:51,269 --> 00:11:54,975 tôi hiện đang ở Đơn vị 48 của San Martin 147 00:11:54,975 --> 00:11:57,775 Hôm nay là ngày tôi được tạm thời tha bổng. 148 00:11:57,835 --> 00:11:59,895 Và với tôi thơ ca và văn chương 149 00:11:59,895 --> 00:12:01,225 đã thay đổi cuộc đời tôi. 150 00:12:01,225 --> 00:12:02,325 Cám ơn rất nhiều! ̣̣(Tiếng vồ tay) 151 00:12:02,345 --> 00:12:03,285 CD: Cám ơn! 152 00:12:03,285 --> 00:12:06,465 (Tiếng vổ tay)