1
00:00:03,369 --> 00:00:09,765
Şair olmak için en az bir kere 
cehennemi tatmanız gerektiği söylenir.

2
00:00:12,503 --> 00:00:18,994
Hapishaneye ilk girdiğimde
asma kilit gürültüleri, parmaklıklar

3
00:00:20,424 --> 00:00:26,667
kapanan kapılar veya daha önceden
düşündüğüm hiçbir şey beni şaşırtmadı.

4
00:00:28,653 --> 00:00:32,243
Belki de bu hapishanenin çok açık alanda
olmasından kaynaklanıyordu.

5
00:00:33,786 --> 00:00:35,145
Gökyüzünü görebilirsiniz.

6
00:00:36,604 --> 00:00:37,894
Martılar havada uçuşur,

7
00:00:37,894 --> 00:00:41,479
az ötede deniz varmış da
sahile çok yakınmış gibi hissedersiniz.

8
00:00:42,545 --> 00:00:47,644
Ama aslında martılar hapishanenin 
yakınındaki çöplük için gelirler.

9
00:00:49,693 --> 00:00:54,652
İlerlemeye devam ettim ve aniden 
bloklar arası yürüyen mahkûmları gördüm.

10
00:00:56,455 --> 00:01:02,706
Bir adım geri attım ve belki ben de 
onlardan biri olabilirdim diye düşündüm.

11
00:01:04,249 --> 00:01:08,902
Bambaşka bir hikayem,
hayatım ve şansım olabilirdi.

12
00:01:10,709 --> 00:01:15,402
Çünkü hiç kimse nerede doğduğunu seçemez.

13
00:01:18,164 --> 00:01:22,605
2009 yılında San Martin Üniversitesi
tarafından 48. cezaevinde düzenlenen

14
00:01:23,483 --> 00:01:29,809
bir yazarlık kursu projesine 
davet edildim.

15
00:01:31,614 --> 00:01:35,161
Hapishane yönetimi onlara hapishanenin
uç kısmında bir alan ayırdı,

16
00:01:35,925 --> 00:01:42,272
sonrasında ise buraya üniversite binasını 
inşa ettiler.

17
00:01:44,700 --> 00:01:49,486
Mahkûmlarla ilk tanışmamda onlara neden 
bir yazarlık kursu istediklerini sordum.

18
00:01:50,785 --> 00:01:57,199
Söyleyemedikleri, yapamadıkları her şeyi 
kağıda yazmak istediklerini söylediler.

19
00:01:59,450 --> 00:02:02,943
O anda hapishaneye şiiri 
getirmek istediğime karar verdim.

20
00:02:05,800 --> 00:02:10,791
Neden şiir üzerine çalışmadığımızı sordum,
tabii ne olduğunu biliyorlarsa.

21
00:02:11,044 --> 00:02:15,829
Şiirden bihaberlerdi.

22
00:02:18,937 --> 00:02:22,808
Aynı zamanda kursun sadece 
üniversiteli mahkûmlara değil,

23
00:02:23,394 --> 00:02:27,510
tüm mahkûmlara açık olmasını 
istediklerini söylediler.

24
00:02:28,989 --> 00:02:35,618
Ben de ''Öyleyse bu kurs için hepimizde 
olan bir şeye ihtiyacımız var.'' dedim.

25
00:02:35,940 --> 00:02:37,748
Dilden bahsediyordum.

26
00:02:39,296 --> 00:02:43,274
Dil vardı, kurs vardı. Şiir de olabilirdi.

27
00:02:43,274 --> 00:02:50,177
Fakat gözden kaçırdığım nokta, 
eşitsizliğin hapishanede de olmasıydı.

28
00:02:51,365 --> 00:02:54,710
Bazıları ilkokula bile gitmemişti.

29
00:02:55,012 --> 00:03:00,899
Birçoğu el yazısı nedir bilmiyor, 
zar zor yazıyı taklit edebiliyorlardı.

30
00:03:03,687 --> 00:03:06,945
Aynı zamanda hızlı yazamıyorlardı.

31
00:03:07,547 --> 00:03:14,008
Bu sebeple önce çok kısa 
fakat çok derin şiirlerle başladık.

32
00:03:15,214 --> 00:03:18,452
Okumaya başladık, önce bir şair, 
daha sonra bir başkası.

33
00:03:19,181 --> 00:03:26,269
Böyle kısa şiirleri okudukça,
şiirin dili belli bir kalıptan çıkarıp

34
00:03:26,752 --> 00:03:30,535
yeni bir sistem yarattığını fark ettiler.

35
00:03:30,535 --> 00:03:37,102
Bu, kendi alıştıkları kalıbın da 
dışına çıkmak demekti.

36
00:03:38,881 --> 00:03:44,862
Böylece şiir sayesinde ne isterlerse 
söyleyebileceklerini çabucak anlamalarını

37
00:03:45,316 --> 00:03:54,999
sağlayan yeni bir sistem 
ve kurallar oluşturuldu.

38
00:03:59,726 --> 00:04:04,010
Şair olmak için en az bir kere 
cehennemi tatmanız gerektiği söylenir.

39
00:04:05,850 --> 00:04:09,991
Onlar cehennemi çokça tatmışlar.
Çokça.

40
00:04:10,755 --> 00:04:14,260
Bir gün içlerinden birisi bana:
''Hapishanede asla uyumazsın.

41
00:04:14,657 --> 00:04:18,536
Burada asla uyulmaz.
Hiçbir zaman göz kapağın kapanmaz.'' dedi.

42
00:04:20,844 --> 00:04:30,299
Tıpkı şu anki gibi bir nefes alıp,
''Arkadaşlar, işte şiir bu.

43
00:04:31,164 --> 00:04:37,437
Bu hapishanede gördüğünüz
her şeyde şiir var.

44
00:04:37,897 --> 00:04:41,481
Söylediklerinin hepsi, uyuyamaman..
Bunların hepsi korkuyu açığa çıkarıyor.

45
00:04:41,481 --> 00:04:45,828
Yazılmamış her şey, şiirdir.

46
00:04:47,825 --> 00:04:51,772
Böylece bu cehenneme 
uyum sağlamaya başladık;

47
00:04:52,201 --> 00:04:55,210
başımız önde cehennemin
yedinci dairesine daldık.

48
00:04:55,822 --> 00:05:02,539
Bu biricik yedinci dairemizde, duvarları 
yok edebileceklerini,

49
00:05:03,115 --> 00:05:07,460
pencerelere çığlık attırabileceklerini,
gölgelere girebileceklerini anladılar.

50
00:05:12,044 --> 00:05:18,226
Kursun ilk yılı tamamlandığında, 
küçük bir parti verdik.

51
00:05:18,489 --> 00:05:23,796
Tıpkı aşkla yaptığın bir işi bitirmişsin
ve kutlamak istiyormuşsun gibi.

52
00:05:24,621 --> 00:05:29,295
Aileleri, arkadaşları ve 
üniversite çalışanlarını davet ettilk.

53
00:05:29,295 --> 00:05:31,023
Mahkûmların yapmaları gerekenler,

54
00:05:31,023 --> 00:05:35,803
şiir okumak, diplomalarını almak
ve alkışlamaktı.

55
00:05:35,803 --> 00:05:38,148
Partimiz bundan ibaretti.

56
00:05:40,472 --> 00:05:53,758
Size asıl anlatmak istediğim kısmı,
yanımda kocaman duran adamların

57
00:05:53,758 --> 00:06:01,196
ya da gencecik ama oldukça gururlu 
oğlanların kağıtları ellerinde,

58
00:06:01,196 --> 00:06:10,003
küçük çocuklar gibi titreyip, terlemeleri
ve şiirleri sesleri titreyerek okumaları.

59
00:06:12,319 --> 00:06:16,134
O anda en çok düşündüğüm şey,

60
00:06:17,725 --> 00:06:25,193
büyük ihtimalle o insanların hayatlarında
ilk kez alkışlanmış olmalarıydı.

61
00:06:29,226 --> 00:06:31,476
Hapishanede bazı şeyler yapılamaz.

62
00:06:32,805 --> 00:06:36,808
Hapishanede, hayal kuramazsın.
Hapishanede, ağlayamazsın.

63
00:06:37,694 --> 00:06:45,472
Neredeyse unutulmuş bazı kelimeler var.
''Zaman, gelecek, umut'' gibi.

64
00:06:47,385 --> 00:06:51,734
Fakat bizim hayal kurmaya
cesaretimiz vardı.

65
00:06:52,953 --> 00:06:57,104
Bir kitap yazmalarına karar verdik.

66
00:06:57,326 --> 00:07:01,596
Sadece kitap yazmıyor 
aynı zamanda ciltliyorlardı da.

67
00:07:01,974 --> 00:07:03,433
Bu 2010'un sonlarına doğruydu.

68
00:07:05,032 --> 00:07:09,043
Arttırdık ve ikinci bir kitap daha yazdık.

69
00:07:09,608 --> 00:07:10,842
Onu da ciltlediler.

70
00:07:10,842 --> 00:07:13,488
Üstünden çok geçmedi, 
geçen yılın sonlarına doğruydu.

71
00:07:16,958 --> 00:07:21,620
Her hafta ne kadar çok gelişip bambaşka 
insanlara dönüştüklerini, sözcüklerin

72
00:07:22,178 --> 00:07:32,758
gücüyle hiç düşünemeyecekleri kadar 
itibar kazandıklarını fark ediyorum.

73
00:07:33,670 --> 00:07:37,405
Böyle bir itibara sahip olabileceklerini 
hayal bile edemezlerdi.

74
00:07:39,725 --> 00:07:46,016
Yazarlık kursunda, o biricik cehenemde
hepimiz bir şeyler paylaşıyorduk.

75
00:07:46,861 --> 00:07:51,344
Ellerimizi, kalbimizi açıyor ve herkes
elinden geleni paylaşıyordu.

76
00:07:51,344 --> 00:07:53,056
Herkes. Eşit bir şekilde.

77
00:07:53,317 --> 00:08:03,233
Bu şekilde çok ufak da olsa, 
devasa sosyal kırılmayı onarabiliyorduk.

78
00:08:03,233 --> 00:08:09,427
Bu öyle bir hasar ki, birçoğu için 
hapishane onların tek şansı.

79
00:08:12,579 --> 00:08:23,890
Cezaevi 48'deki çok başarılı şairimiz
Nicolás Dorado'nun şiirinin bir kısmı:

80
00:08:28,696 --> 00:08:34,326
''Bu devasa yarayı dikmek için, 
sonsuz bir iplik gerekli.''

81
00:08:35,723 --> 00:08:40,459
İşte şiir sanatı tam olarak bunu yapar.
Dışlanmanın yaralarını diker.

82
00:08:41,309 --> 00:08:45,645
Kapılar açar, ayna görevi görür.

83
00:08:46,618 --> 00:08:49,048
Şiir adını verdiğimiz bir ayna yaratır.

84
00:08:49,827 --> 00:08:57,515
Kendilerine bakarlar, şiire kendilerini 
yazarlar ve yazdıkları olurlar.

85
00:08:59,363 --> 00:09:08,176
Yazabilmek için inanılmaz özgür bir alan 
yaratan yazma anına odaklanmaları gerekir.

86
00:09:09,440 --> 00:09:14,743
Kimsenin yazma özgürlüklerini ellerinden
alamayacağını ve bu özgürlüğün

87
00:09:15,786 --> 00:09:22,652
hapishane içinde bile mümkün olduğunu, 
yarattığımız bu güzel ortamda

88
00:09:23,283 --> 00:09:29,690
parmaklıkların olmadığını anlamaları 
gerekli.

89
00:09:30,588 --> 00:09:36,950
Aslında orda herkes kendi cehenneminde 
sözcüklerin aleviyle mutluluktan yanıyor.

90
00:09:38,015 --> 00:10:04,274
(Alkışlar)

91
00:10:05,510 --> 00:10:13,570
Size hapishanede neler yaşadığımdan,
bundan ne kadar keyif aldığımdan,

92
00:10:13,930 --> 00:10:16,753
mahkûmlarla birlikte gelişimimden 
çokça bahsettim.

93
00:10:16,851 --> 00:10:23,773
Ama sizlerin de birkaç saniyeliğine
de olsa her hafta deneyimlediklerimi,

94
00:10:24,168 --> 00:10:29,619
beni bugünki ben yapan o anları yaşayıp,
hissedebilmenizi o kadar isterdim ki.

95
00:10:31,223 --> 00:10:39,547
(Alkışlar)

96
00:10:40,780 --> 00:10:45,113
Martín Bustamante:
''Kalp zamanın gözyaşlarını çiğner,

97
00:10:46,291 --> 00:10:50,660
Işıktan körleşip, varoluş hızını gizler,

98
00:10:51,943 --> 00:10:54,130
Resimlerin sandalında.

99
00:10:54,325 --> 00:10:56,169
Savaşır, direnir.

100
00:10:57,104 --> 00:11:00,587
Kalp mahzun bakışlar altında erir,

101
00:11:01,107 --> 00:11:03,638
Ateşli fırtınalarda gezer,

102
00:11:04,207 --> 00:11:06,765
Utançtan bükülmüş bedeni kaldırır,

103
00:11:07,756 --> 00:11:11,136
Sadece okumak, takip etmek 
olmadığını bilir

104
00:11:11,439 --> 00:11:13,848
Sonsuz maviliğe de ulaşmayı arzular.

105
00:11:14,481 --> 00:11:17,700
Kalp oturur, düşünür

106
00:11:18,116 --> 00:11:20,650
sıradan olmamak için savaşır,

107
00:11:20,952 --> 00:11:23,277
Acıtmadan sevmeye çalışır,

108
00:11:24,138 --> 00:11:27,685
Cesaret veren güneşi içine çeker,

109
00:11:28,298 --> 00:11:31,350
Teslim olur, akıla doğru yola çıkar.

110
00:11:31,936 --> 00:11:35,774
Kalp bataklıklar içinde savaşır,

111
00:11:36,085 --> 00:11:38,695
Yer altı dünyasının kenarından dolanır,

112
00:11:38,998 --> 00:11:42,228
Yorgun düşer ama kolay olana teslim olmaz,

113
00:11:43,448 --> 00:11:46,221
Mest olmuşçasına dengesiz 
adımlar baş gösterirken,

114
00:11:46,956 --> 00:11:49,167
Dinginlik belirir.''

115
00:11:49,510 --> 00:11:50,817
Ben Martín Bustamante,

116
00:11:51,119 --> 00:11:54,516
San Martín'de cezaevi 48'de mahkûmum.

117
00:11:54,991 --> 00:11:57,308
Bugün, geçici olarak dışarı çıkabildim.

118
00:11:57,676 --> 00:12:01,847
Şiir ve edebiyat hayatımı değiştirdi.

119
00:12:01,847 --> 00:12:03,218
Çok teşekkürler!
(Alkışlar)

120
00:12:03,218 --> 00:12:04,880
Cristina Domenech: 
Teşekkürler!

121
00:12:04,880 --> 00:12:24,067
(Alkışlar)