WEBVTT

00:00:03.123 --> 00:00:10.587
Λένε ότι για να γίνεις ποιητής
πρέπει να κατέβεις ως την κόλαση.

00:00:11.982 --> 00:00:17.950
Την πρώτη φορά που μπήκα στη φυλακή
δεν με εξέπληξε ούτε ο θόρυβος

00:00:17.985 --> 00:00:24.073
από τα λουκέτα, ούτε οι πόρτες
που έκλειναν, ούτε τα κάγκελα

00:00:24.108 --> 00:00:28.066
ούτε τίποτα από όλα όσα είχα φανταστεί.

00:00:28.101 --> 00:00:32.889
Μάλλον επειδή η φυλακή βρίσκεται
σ' ένα αρκετά ανοιχτό μέρος.

00:00:32.924 --> 00:00:35.459
Μπορείς να δεις τον ουρανό.

00:00:35.494 --> 00:00:39.072
Πετάνε από πάνω οι γλάροι και νιώθεις
ότι είσαι δίπλα στη θάλασσα.

00:00:39.107 --> 00:00:42.095
Ότι είσαι πολύ κοντά στην παραλία.

00:00:42.130 --> 00:00:49.215
Στην πραγματικότητα, οι γλάροι πηγαίνουν
να φάνε στη χωματερή κοντά στη φυλακή.

00:00:49.250 --> 00:00:55.851
Προχώρησα και είδα τους κρατούμενους
να διασχίζουν τις πτέρυγες.

00:00:55.886 --> 00:01:00.066
Τότε κοντοστάθηκα και συνειδητοποίησα
ότι θα μπορούσα κάλλιστα

00:01:00.101 --> 00:01:03.685
να είμαι μία απ' αυτούς.

00:01:03.720 --> 00:01:10.222
Θα μπορούσα να έχω διαφορετικό παρελθόν,
διαφορετικό περιβάλλον, διαφορετική τύχη.

00:01:10.257 --> 00:01:17.609
Γιατί κανείς, κανείς δεν μπορεί
να επιλέξει το πού θα γεννηθεί.

00:01:19.000 --> 00:01:22.463
Το 2009 με κάλεσαν 
να συμμετάσχω σε ένα πρότζεκτ

00:01:22.498 --> 00:01:27.830
που οργανώνει το Εθνικό Πανεπιστήμιο
του Σαν Μαρτίν στην πτέρυγα 48

00:01:27.865 --> 00:01:31.085
για να συντονίσω ένα εργαστήρι γραφής.

00:01:31.120 --> 00:01:37.530
Η σωφρονιστική υπηρεσία τους παραχώρησε
έναν χώρο στο βάθος των φυλακών

00:01:37.565 --> 00:01:43.507
και εκεί κατασκεύασαν το κτίριο
του πανεπιστημιακού κέντρου.

00:01:43.542 --> 00:01:46.230
Όταν συνάντησα για πρώτη φορά
τους κρατούμενους

00:01:46.265 --> 00:01:49.775
τους ρώτησα γιατί ζήτησαν
να γίνει εργαστήρι γραφής

00:01:49.810 --> 00:01:53.356
και μου απάντησαν ότι ήθελαν
να μπορούν να γράψουν στο χαρτί

00:01:53.391 --> 00:01:58.887
όσα δεν μπορούσαν να πουν και να κάνουν.

00:01:58.922 --> 00:02:05.239
Τότε αποφάσισα ότι ήθελα
να φέρω την ποίηση στη φυλακή.

00:02:05.274 --> 00:02:09.008
Τους πρότεινα να ασχοληθούμε
με την ποίηση,

00:02:09.044 --> 00:02:11.110
τους ρώτησα
αν γνώριζαν τι είναι η ποίηση.

00:02:11.110 --> 00:02:17.347
Κανείς δεν είχε ιδέα για το
τι είναι πραγματικά η ποίηση.

00:02:17.382 --> 00:02:21.521
Μου πρότειναν, επίσης, το εργαστήρι
να μην απευθύνεται αποκλειστικά

00:02:21.556 --> 00:02:23.565
στους μορφωμένους κρατούμενους,

00:02:23.565 --> 00:02:28.096
αλλά να είναι προσιτό
στο σύνολο των κρατουμένων.

00:02:28.491 --> 00:02:32.113
Τους είπα ότι για 
να ξεκινήσει το εργαστήρι,

00:02:34.237 --> 00:02:35.600
χρειάζομαι ένα εργαλείο
που το έχουμε όλοι.

00:02:35.635 --> 00:02:38.716
Αυτό το εργαλείο ήταν η γλώσσα.

00:02:38.751 --> 00:02:44.918
Εφόσον είχαμε γλώσσα, είχαμε εργαστήρι.
Μπορούσαμε να έχουμε ποίηση.

00:02:44.953 --> 00:02:50.799
Δεν είχα υπολογίσει,
ότι και στη φυλακή υπάρχει ανισότητα

00:02:50.834 --> 00:02:55.845
και ότι πολλοί απ' αυτούς
δεν είχαν τελειώσει ούτε το δημοτικό.

00:02:55.880 --> 00:03:01.275
Πολλοί είχαν δυσκολία στη γραφή.

00:03:03.310 --> 00:03:06.852
Η γραφή τους δεν έρεε.

00:03:06.887 --> 00:03:14.336
Οπότε αναζητήσαμε σύντομα ποιήματα,
πολύ σύντομα, αλλά δυνατά.

00:03:14.371 --> 00:03:17.977
Διαβάσαμε έναν ποιητή,
έπειτα έναν άλλον

00:03:18.012 --> 00:03:23.812
και καθώς διαβάζαμε αυτά τα μικρά ποίηματα
όλοι άρχισαν να συνειδητοποιούν

00:03:23.847 --> 00:03:26.519
ότι η ποιητική γλώσσα δεν ακολουθεί

00:03:26.554 --> 00:03:30.004
μια συγκεκριμένη λογική,
αλλά ακολουθεί ένα άλλο σύστημα.

00:03:30.039 --> 00:03:33.768
Καταρρίπτοντας τη λογική της γλώσσας
καταρρίπτεται και η λογική του συστήματος

00:03:33.803 --> 00:03:37.755
στο οποίο είχαν συνηθίσει
να ανταποκρίνονται.

00:03:37.790 --> 00:03:43.143
Εμφανίστηκε ένα νέο σύστημα,
νέοι κανόνες

00:03:43.178 --> 00:03:48.628
που τους έκαναν να καταλάβουν
γρήγορα, πολύ γρήγορα

00:03:48.663 --> 00:03:53.941
ότι με την ποιητική γλώσσα
θα εξέφραζαν όλα όσα ήθελαν.

00:03:59.382 --> 00:04:05.240
Λένε ότι για να γίνεις ποιητής
πρέπει να κατέβεις στην κόλαση.

00:04:05.275 --> 00:04:09.994
Εκείνοι είναι περικυκλωμένοι από κόλαση.
Περικυκλωμένοι.

00:04:10.029 --> 00:04:14.199
Μια φορά ένας απ' αυτούς είπε
«Στη φυλακή δεν κοιμάσαι ποτέ.

00:04:14.234 --> 00:04:20.315
Ποτέ δεν μπορείς να κοιμηθείς στη φυλακή.
Ποτέ δεν μπορείς να κλείσεις τα βλέφαρα».

00:04:20.351 --> 00:04:25.147
Εκείνη τη στιγμή,
έκανα αυτό που κάνω και τώρα

00:04:25.182 --> 00:04:31.179
έμεινα για λίγο σιωπηλή, και τους είπα
«Αυτό ακρίβως είναι η ποίηση. Αυτό.

00:04:31.214 --> 00:04:37.314
Γνωρίζετε από πρώτο χέρι
τον κόσμο της φυλακής.

00:04:37.349 --> 00:04:39.364
Όλα όσα λέτε,
το ότι δεν κοιμάστε ποτέ.

00:04:39.399 --> 00:04:47.236
Απ' όλα αυτά ξεχειλίζει φόβος. Όλα όσα δεν
γράφονται. Όλα αυτά είναι ποίηση».

00:04:47.271 --> 00:04:51.506
Αρχίσαμε να κατακτούμε αυτή την κόλαση.

00:04:51.541 --> 00:04:55.034
Πέσαμε κατευθείαν,
με το κεφάλι, στον έβδομο κύκλο.

00:04:55.069 --> 00:04:59.012
Σ' αυτόν τον έβδομο κύκλο της κόλασης
τον δικό μας, αγαπημένο κύκλο

00:04:59.047 --> 00:05:03.709
έμαθαν ότι οι τοίχοι μπορούν να γίνουν
αόρατοι και τα παράθυρα να φωνάξουν,

00:05:03.744 --> 00:05:07.691
ότι μπορούσαμε να κρυφτούμε
μέσα στις σκιές.

00:05:11.547 --> 00:05:15.639
Τον πρώτο χρόνο, όταν ολοκληρώθηκε
το εργαστήρι, οργανώσαμε

00:05:15.674 --> 00:05:17.972
μια μικρή γιορτή, όπως συνηθίζεται

00:05:18.007 --> 00:05:21.322
όταν ολοκληρώνεται μια δουλειά
που έγινε με τόση αγάπη.

00:05:21.357 --> 00:05:23.700
Όλοι θέλουν να το γιορτάσουν.

00:05:23.701 --> 00:05:28.964
Συγκεντρώθηκαν συγγενείς, φίλοι,
πανεπιστημιακοί.

00:05:28.999 --> 00:05:32.741
Το μόνο που είχαν να κάνουν εκείνοι
ήταν να διαβάσουν ένα ποίημα

00:05:32.776 --> 00:05:38.614
να παραλάβουν το δίπλωμα,
χειροκρότημα και αυτό ήταν όλο.

00:05:38.649 --> 00:05:50.803
Αυτό που θέλω να κρατήσετε
είναι η στιγμή που εκείνοι οι άντρες,

00:05:50.838 --> 00:05:53.454
οι ενίοτε τεράστιοι άντρες

00:05:53.489 --> 00:05:58.930
ή άντρες νεαρής ηλικίας 
αλλά ιδιαίτερα περήφανοι

00:05:58.965 --> 00:06:04.523
κρατούσαν το χαρτί τους
και έτρεμαν σαν παιδιά, ίδρωναν

00:06:04.558 --> 00:06:11.697
και διάβαζαν το ποίημά τους
με σπασμένη φωνή.

00:06:11.732 --> 00:06:19.693
Εκείνη τη στιγμή, σκέφτηκα ότι
για πολλούς από εκείνους

00:06:19.728 --> 00:06:26.774
ήταν η πρώτη φορά που κάποιος
τους χειροκρότησε για κάτι που έκαναν.

00:06:28.809 --> 00:06:32.222
Στη φυλακή υπάρχουν πράγματα
που δεν μπορείς να κάνεις.

00:06:32.257 --> 00:06:36.488
Στην φυλακή δεν μπορείς
να ονειρευτείς, να κλάψεις.

00:06:36.523 --> 00:06:41.867
Υπάρχουν λέξεις σχεδόν απαγορευμένες,
όπως χρόνος, μέλλον, επιθυμία.

00:06:47.031 --> 00:06:52.282
Εμείς τολμήσαμε να ονειρευτούμε
και μάλιστα πολύ

00:06:52.317 --> 00:06:56.826
γιατί αποφασίσαμε να γράψουν βιβλίο.

00:06:56.861 --> 00:07:01.256
Όχι μόνο έγραψαν βιβλίο
αλλά το βιβλιοδέτησαν κιόλας.

00:07:01.291 --> 00:07:04.072
Αυτό έγινε στα τέλη του 2010.

00:07:04.107 --> 00:07:08.671
Βάλαμε και δεύτερο στοίχημα.
Γράψαμε κι άλλο βιβλίο.

00:07:08.706 --> 00:07:10.355
Βιβλιοδέτησαν κι άλλο βιβλίο.

00:07:10.390 --> 00:07:14.439
Αυτό έγινε πριν λίγο καιρό,
στα τέλη του περασμένου έτους.

00:07:16.474 --> 00:07:21.615
Αυτό που παρατηρώ από βδομάδα
σε βδομάδα, είναι ότι μετατρέπονται

00:07:21.650 --> 00:07:26.679
σε άλλα άτομα, μεταμορφώνονται.

00:07:26.714 --> 00:07:31.121
Οι λέξεις τους χαρίζουν
μια αξιοπρέπεια την οποία δεν γνώριζαν

00:07:31.156 --> 00:07:33.094
ούτε μπορούσαν να φανταστούν.

00:07:33.129 --> 00:07:38.665
Δεν γνώριζαν την ύπαρξη της αξιοπρέπειας
και ότι την είχαν μέσα τους.

00:07:38.700 --> 00:07:46.057
Στο εργαστήριο, σε αυτή την αγαπημένη
κόλαση που βρισκόμαστε, όλοι προσφέρουμε.

00:07:46.092 --> 00:07:48.442
Ανοίγουμε τα χέρια 
και την καρδιά και δίνουμε

00:07:48.477 --> 00:07:51.441
ό,τι έχουμε, ό,τι μπορούμε. Όλοι.

00:07:51.476 --> 00:07:52.783
Όλοι αντιστοίχως.

00:07:52.818 --> 00:07:57.346
Μ' αυτόν τον τρόπο,
νιώθεις ότι έστω και λίγο

00:07:57.381 --> 00:08:02.001
διορθώνεις αυτή την τεράστια 
κοινωνική διαίρεση που έχει αποτέλεσμα

00:08:02.236 --> 00:08:08.823
η φυλακή να είναι η μοναδική κατάληξη
για πολλούς ανθρώπους όπως αυτοί.

00:08:11.558 --> 00:08:17.551
Θυμάμαι έναν στίχο από ένα ποίημα
ενός πολύ σπουδαίου ποιητή

00:08:17.586 --> 00:08:27.500
της πτέρυγας 48 του εργαστηρίου μας,
του Νικολάς Δοράδο:

00:08:27.535 --> 00:08:34.789
«Χρειάζομαι μια ατέλειωτη κλωστή
για να ράψω αυτή την τεράστια πληγή».

00:08:34.825 --> 00:08:40.679
Αυτό κάνει η ποίηση.
Ράβει τις πληγές του αποκλεισμού.

00:08:40.714 --> 00:08:46.382
Ανοίγει πόρτες. Λειτουργεί σαν καθρέφτης.

00:08:46.417 --> 00:08:48.772
Δημιουργεί έναν καθρέφτη, το ποίημα.

00:08:48.807 --> 00:08:54.396
Αναγνωρίζουν τον εαυτό τους,
τον κοιτούν μέσω της ποίησης, γράφουν

00:08:54.431 --> 00:08:58.771
βάσει αυτού που είναι
και είναι αυτό που γράφουν.

00:08:58.806 --> 00:09:04.528
Για να μπορέσουν να γράψουν
πρέπει να κατακτήσουν τη στιγμή

00:09:04.563 --> 00:09:08.615
της γραφής, επειδή είναι
μια στιγμή μοναδικής ελευθερίας.

00:09:08.650 --> 00:09:11.648
Πρέπει να ψάξουν αυτό το
μικρό κομμάτι ελευθερίας μέσα τους

00:09:11.683 --> 00:09:16.414
το οποίο ποτέ κανείς δεν μπορεί
να τους στερήσει τη στιγμή που γράφουν

00:09:16.449 --> 00:09:20.255
και έτσι διαπιστώνουν ότι
η ελευθερία είναι εφικτή

00:09:20.290 --> 00:09:24.718
ακόμα και μέσα στη φυλακή
και ότι το μοναδικό κάγκελο

00:09:24.753 --> 00:09:30.801
που περιορίζει τον χώρο μας
είναι η λέξη «κάγκελο» και ότι ο καθένας

00:09:30.836 --> 00:09:33.659
μέσα στην προσωπική του κόλαση
καίει από ευτυχία

00:09:33.694 --> 00:09:37.669
όταν αρχίσει να καίει 
το φυτίλι της γραφής.

00:09:37.704 --> 00:09:40.704
(Χειροκρότημα)

00:10:04.663 --> 00:10:11.007
Σας μίλησα αρκετά για τη φυλακή,
και ειδικά για αυτό που βιώνω

00:10:11.042 --> 00:10:15.648
κάθε βδομάδα, πόσο το απολαμβάνω
και πώς μεταμορφώνομαι κι εγώ μαζί τους.

00:10:15.683 --> 00:10:21.388
Δεν γνωρίζετε, όμως, ότι θα ήθελα
να νιώσετε, να ζήσετε,

00:10:21.423 --> 00:10:25.069
να βιώσετε και εσείς
έστω για λίγα δευτερόλεπτα

00:10:25.104 --> 00:10:29.104
αυτό που ζω εγώ κάθε βδομάδα
και με έκανε αυτή που είμαι σήμερα.

00:10:32.151 --> 00:10:36.577
(Χειροκρότημα)

00:10:36.577 --> 00:10:41.003
[Μαρτίν Μπουσταμάντε]

00:10:41.003 --> 00:10:45.429
«Η καρδιά μασάει δάκρυα του χρόνου

00:10:45.464 --> 00:10:48.296
τυφλωμένη απ' το φως

00:10:48.331 --> 00:10:51.706
κρύβει την ταχύτητα της ύπαρξης

00:10:51.741 --> 00:10:53.364
όπου τραβάνε κουπί οι εικόνες

00:10:53.399 --> 00:10:56.787
παλεύει, υπομένει.

00:10:56.822 --> 00:11:00.519
Η καρδιά ραγίζει κάτω
από θλιμμένα βλέμματα,

00:11:00.554 --> 00:11:03.187
καβαλάει καταιγίδες
που εκσφενδονίζουν φωτιά,

00:11:03.222 --> 00:11:07.131
σηκώνει στήθη που έχουν
μαζευτεί από ντροπή,

00:11:07.166 --> 00:11:10.577
γνωρίζει ότι δεν είναι αρκετό
μόνο να διαβάζεις και να ακολουθείς

00:11:10.612 --> 00:11:14.422
επιθυμεί να δει και το απέραντο γαλάζιο.

00:11:14.457 --> 00:11:17.645
Η καρδιά συλλογίζεται τα πράγματα,

00:11:17.680 --> 00:11:20.847
παλεύει για να μην πέσει στα συνηθισμένα,

00:11:20.882 --> 00:11:24.270
προσπαθεί να μάθει να αγαπά
χωρίς να πληγώνει,

00:11:24.305 --> 00:11:27.963
αναπνέει τον ήλιο και αναθαρρεύει,

00:11:27.998 --> 00:11:31.691
παραδίνεται, ταξιδεύει στη λογική.

00:11:31.726 --> 00:11:35.064
Η καρδιά παλεύει μέσα σε βάλτους

00:11:35.099 --> 00:11:38.779
περνάει τα σύνορα του κάτω κόσμου

00:11:38.814 --> 00:11:42.681
πέφτει χωρίς να αντισταθεί,
δεν παραδίδεται στο εύκολο,

00:11:42.716 --> 00:11:45.520
ενώ βήματα αλλόκοτα της μέθης

00:11:45.555 --> 00:11:47.097
ξυπνούν,

00:11:47.132 --> 00:11:49.017
ξυπνούν την ησυχία».

00:11:49.052 --> 00:11:51.344
Είμαι ο Μαρτίν Μπουσταμάντε,

00:11:51.379 --> 00:11:54.984
κρατούμενος της πτέρυγας 48 στο Σαν Μαρτίν

00:11:55.019 --> 00:11:57.972
και σήμερα είναι μέρα εξόδου.

00:11:58.007 --> 00:11:59.854
Η ποίηση και η λογοτεχνία

00:11:59.889 --> 00:12:01.295
άλλαξαν τη ζωή μου.

00:12:01.295 --> 00:12:02.295
Ευχαριστώ πολύ!
(Χειροκρότημα)

00:12:02.295 --> 00:12:03.295
ΚΔ: Ευχαριστούμε!

00:12:03.295 --> 00:12:06.295
(Χειροκρότημα)