1
00:00:03,123 --> 00:00:10,587
Λένε ότι για να γίνεις ποιητής
πρέπει να κατέβεις ως την κόλαση.

2
00:00:11,982 --> 00:00:17,950
Την πρώτη φορά που μπήκα στη φυλακή
δεν με εξέπληξε ούτε ο θόρυβος

3
00:00:17,985 --> 00:00:24,073
από τα λουκέτα, ούτε οι πόρτες
που έκλειναν, ούτε τα κάγκελα

4
00:00:24,108 --> 00:00:28,066
ούτε τίποτα από όλα όσα είχα φανταστεί.

5
00:00:28,101 --> 00:00:32,889
Μάλλον επειδή η φυλακή βρίσκεται
σ' ένα αρκετά ανοιχτό μέρος.

6
00:00:32,924 --> 00:00:35,459
Μπορείς να δεις τον ουρανό.

7
00:00:35,494 --> 00:00:39,072
Πετάνε από πάνω οι γλάροι και νιώθεις
ότι είσαι δίπλα στη θάλασσα.

8
00:00:39,107 --> 00:00:42,095
Ότι είσαι πολύ κοντά στην παραλία.

9
00:00:42,130 --> 00:00:49,215
Στην πραγματικότητα, οι γλάροι πηγαίνουν
να φάνε στη χωματερή κοντά στη φυλακή.

10
00:00:49,250 --> 00:00:55,851
Προχώρησα και είδα τους κρατούμενους
να διασχίζουν τις πτέρυγες.

11
00:00:55,886 --> 00:01:00,066
Τότε κοντοστάθηκα και συνειδητοποίησα
ότι θα μπορούσα κάλλιστα

12
00:01:00,101 --> 00:01:03,685
να είμαι μία απ' αυτούς.

13
00:01:03,720 --> 00:01:10,222
Θα μπορούσα να έχω διαφορετικό παρελθόν,
διαφορετικό περιβάλλον, διαφορετική τύχη.

14
00:01:10,257 --> 00:01:17,609
Γιατί κανείς, κανείς δεν μπορεί
να επιλέξει το πού θα γεννηθεί.

15
00:01:19,000 --> 00:01:22,463
Το 2009 με κάλεσαν 
να συμμετάσχω σε ένα πρότζεκτ

16
00:01:22,498 --> 00:01:27,830
που οργανώνει το Εθνικό Πανεπιστήμιο
του Σαν Μαρτίν στην πτέρυγα 48

17
00:01:27,865 --> 00:01:31,085
για να συντονίσω ένα εργαστήρι γραφής.

18
00:01:31,120 --> 00:01:37,530
Η σωφρονιστική υπηρεσία τους παραχώρησε
έναν χώρο στο βάθος των φυλακών

19
00:01:37,565 --> 00:01:43,507
και εκεί κατασκεύασαν το κτίριο
του πανεπιστημιακού κέντρου.

20
00:01:43,542 --> 00:01:46,230
Όταν συνάντησα για πρώτη φορά
τους κρατούμενους

21
00:01:46,265 --> 00:01:49,775
τους ρώτησα γιατί ζήτησαν
να γίνει εργαστήρι γραφής

22
00:01:49,810 --> 00:01:53,356
και μου απάντησαν ότι ήθελαν
να μπορούν να γράψουν στο χαρτί

23
00:01:53,391 --> 00:01:58,887
όσα δεν μπορούσαν να πουν και να κάνουν.

24
00:01:58,922 --> 00:02:05,239
Τότε αποφάσισα ότι ήθελα
να φέρω την ποίηση στη φυλακή.

25
00:02:05,274 --> 00:02:09,008
Τους πρότεινα να ασχοληθούμε
με την ποίηση,

26
00:02:09,044 --> 00:02:11,110
τους ρώτησα
αν γνώριζαν τι είναι η ποίηση.

27
00:02:11,110 --> 00:02:17,347
Κανείς δεν είχε ιδέα για το
τι είναι πραγματικά η ποίηση.

28
00:02:17,382 --> 00:02:21,521
Μου πρότειναν, επίσης, το εργαστήρι
να μην απευθύνεται αποκλειστικά

29
00:02:21,556 --> 00:02:23,565
στους μορφωμένους κρατούμενους,

30
00:02:23,565 --> 00:02:28,096
αλλά να είναι προσιτό
στο σύνολο των κρατουμένων.

31
00:02:28,491 --> 00:02:32,113
Τους είπα ότι για 
να ξεκινήσει το εργαστήρι,

32
00:02:34,237 --> 00:02:35,600
χρειάζομαι ένα εργαλείο
που το έχουμε όλοι.

33
00:02:35,635 --> 00:02:38,716
Αυτό το εργαλείο ήταν η γλώσσα.

34
00:02:38,751 --> 00:02:44,918
Εφόσον είχαμε γλώσσα, είχαμε εργαστήρι.
Μπορούσαμε να έχουμε ποίηση.

35
00:02:44,953 --> 00:02:50,799
Δεν είχα υπολογίσει,
ότι και στη φυλακή υπάρχει ανισότητα

36
00:02:50,834 --> 00:02:55,845
και ότι πολλοί απ' αυτούς
δεν είχαν τελειώσει ούτε το δημοτικό.

37
00:02:55,880 --> 00:03:01,275
Πολλοί είχαν δυσκολία στη γραφή.

38
00:03:03,310 --> 00:03:06,852
Η γραφή τους δεν έρεε.

39
00:03:06,887 --> 00:03:14,336
Οπότε αναζητήσαμε σύντομα ποιήματα,
πολύ σύντομα, αλλά δυνατά.

40
00:03:14,371 --> 00:03:17,977
Διαβάσαμε έναν ποιητή,
έπειτα έναν άλλον

41
00:03:18,012 --> 00:03:23,812
και καθώς διαβάζαμε αυτά τα μικρά ποίηματα
όλοι άρχισαν να συνειδητοποιούν

42
00:03:23,847 --> 00:03:26,519
ότι η ποιητική γλώσσα δεν ακολουθεί

43
00:03:26,554 --> 00:03:30,004
μια συγκεκριμένη λογική,
αλλά ακολουθεί ένα άλλο σύστημα.

44
00:03:30,039 --> 00:03:33,768
Καταρρίπτοντας τη λογική της γλώσσας
καταρρίπτεται και η λογική του συστήματος

45
00:03:33,803 --> 00:03:37,755
στο οποίο είχαν συνηθίσει
να ανταποκρίνονται.

46
00:03:37,790 --> 00:03:43,143
Εμφανίστηκε ένα νέο σύστημα,
νέοι κανόνες

47
00:03:43,178 --> 00:03:48,628
που τους έκαναν να καταλάβουν
γρήγορα, πολύ γρήγορα

48
00:03:48,663 --> 00:03:53,941
ότι με την ποιητική γλώσσα
θα εξέφραζαν όλα όσα ήθελαν.

49
00:03:59,382 --> 00:04:05,240
Λένε ότι για να γίνεις ποιητής
πρέπει να κατέβεις στην κόλαση.

50
00:04:05,275 --> 00:04:09,994
Εκείνοι είναι περικυκλωμένοι από κόλαση.
Περικυκλωμένοι.

51
00:04:10,029 --> 00:04:14,199
Μια φορά ένας απ' αυτούς είπε
«Στη φυλακή δεν κοιμάσαι ποτέ.

52
00:04:14,234 --> 00:04:20,315
Ποτέ δεν μπορείς να κοιμηθείς στη φυλακή.
Ποτέ δεν μπορείς να κλείσεις τα βλέφαρα».

53
00:04:20,351 --> 00:04:25,147
Εκείνη τη στιγμή,
έκανα αυτό που κάνω και τώρα

54
00:04:25,182 --> 00:04:31,179
έμεινα για λίγο σιωπηλή, και τους είπα
«Αυτό ακρίβως είναι η ποίηση. Αυτό.

55
00:04:31,214 --> 00:04:37,314
Γνωρίζετε από πρώτο χέρι
τον κόσμο της φυλακής.

56
00:04:37,349 --> 00:04:39,364
Όλα όσα λέτε,
το ότι δεν κοιμάστε ποτέ.

57
00:04:39,399 --> 00:04:47,236
Απ' όλα αυτά ξεχειλίζει φόβος. Όλα όσα δεν
γράφονται. Όλα αυτά είναι ποίηση».

58
00:04:47,271 --> 00:04:51,506
Αρχίσαμε να κατακτούμε αυτή την κόλαση.

59
00:04:51,541 --> 00:04:55,034
Πέσαμε κατευθείαν,
με το κεφάλι, στον έβδομο κύκλο.

60
00:04:55,069 --> 00:04:59,012
Σ' αυτόν τον έβδομο κύκλο της κόλασης
τον δικό μας, αγαπημένο κύκλο

61
00:04:59,047 --> 00:05:03,709
έμαθαν ότι οι τοίχοι μπορούν να γίνουν
αόρατοι και τα παράθυρα να φωνάξουν,

62
00:05:03,744 --> 00:05:07,691
ότι μπορούσαμε να κρυφτούμε
μέσα στις σκιές.

63
00:05:11,547 --> 00:05:15,639
Τον πρώτο χρόνο, όταν ολοκληρώθηκε
το εργαστήρι, οργανώσαμε

64
00:05:15,674 --> 00:05:17,972
μια μικρή γιορτή, όπως συνηθίζεται

65
00:05:18,007 --> 00:05:21,322
όταν ολοκληρώνεται μια δουλειά
που έγινε με τόση αγάπη.

66
00:05:21,357 --> 00:05:23,700
Όλοι θέλουν να το γιορτάσουν.

67
00:05:23,701 --> 00:05:28,964
Συγκεντρώθηκαν συγγενείς, φίλοι,
πανεπιστημιακοί.

68
00:05:28,999 --> 00:05:32,741
Το μόνο που είχαν να κάνουν εκείνοι
ήταν να διαβάσουν ένα ποίημα

69
00:05:32,776 --> 00:05:38,614
να παραλάβουν το δίπλωμα,
χειροκρότημα και αυτό ήταν όλο.

70
00:05:38,649 --> 00:05:50,803
Αυτό που θέλω να κρατήσετε
είναι η στιγμή που εκείνοι οι άντρες,

71
00:05:50,838 --> 00:05:53,454
οι ενίοτε τεράστιοι άντρες

72
00:05:53,489 --> 00:05:58,930
ή άντρες νεαρής ηλικίας 
αλλά ιδιαίτερα περήφανοι

73
00:05:58,965 --> 00:06:04,523
κρατούσαν το χαρτί τους
και έτρεμαν σαν παιδιά, ίδρωναν

74
00:06:04,558 --> 00:06:11,697
και διάβαζαν το ποίημά τους
με σπασμένη φωνή.

75
00:06:11,732 --> 00:06:19,693
Εκείνη τη στιγμή, σκέφτηκα ότι
για πολλούς από εκείνους

76
00:06:19,728 --> 00:06:26,774
ήταν η πρώτη φορά που κάποιος
τους χειροκρότησε για κάτι που έκαναν.

77
00:06:28,809 --> 00:06:32,222
Στη φυλακή υπάρχουν πράγματα
που δεν μπορείς να κάνεις.

78
00:06:32,257 --> 00:06:36,488
Στην φυλακή δεν μπορείς
να ονειρευτείς, να κλάψεις.

79
00:06:36,523 --> 00:06:41,867
Υπάρχουν λέξεις σχεδόν απαγορευμένες,
όπως χρόνος, μέλλον, επιθυμία.

80
00:06:47,031 --> 00:06:52,282
Εμείς τολμήσαμε να ονειρευτούμε
και μάλιστα πολύ

81
00:06:52,317 --> 00:06:56,826
γιατί αποφασίσαμε να γράψουν βιβλίο.

82
00:06:56,861 --> 00:07:01,256
Όχι μόνο έγραψαν βιβλίο
αλλά το βιβλιοδέτησαν κιόλας.

83
00:07:01,291 --> 00:07:04,072
Αυτό έγινε στα τέλη του 2010.

84
00:07:04,107 --> 00:07:08,671
Βάλαμε και δεύτερο στοίχημα.
Γράψαμε κι άλλο βιβλίο.

85
00:07:08,706 --> 00:07:10,355
Βιβλιοδέτησαν κι άλλο βιβλίο.

86
00:07:10,390 --> 00:07:14,439
Αυτό έγινε πριν λίγο καιρό,
στα τέλη του περασμένου έτους.

87
00:07:16,474 --> 00:07:21,615
Αυτό που παρατηρώ από βδομάδα
σε βδομάδα, είναι ότι μετατρέπονται

88
00:07:21,650 --> 00:07:26,679
σε άλλα άτομα, μεταμορφώνονται.

89
00:07:26,714 --> 00:07:31,121
Οι λέξεις τους χαρίζουν
μια αξιοπρέπεια την οποία δεν γνώριζαν

90
00:07:31,156 --> 00:07:33,094
ούτε μπορούσαν να φανταστούν.

91
00:07:33,129 --> 00:07:38,665
Δεν γνώριζαν την ύπαρξη της αξιοπρέπειας
και ότι την είχαν μέσα τους.

92
00:07:38,700 --> 00:07:46,057
Στο εργαστήριο, σε αυτή την αγαπημένη
κόλαση που βρισκόμαστε, όλοι προσφέρουμε.

93
00:07:46,092 --> 00:07:48,442
Ανοίγουμε τα χέρια 
και την καρδιά και δίνουμε

94
00:07:48,477 --> 00:07:51,441
ό,τι έχουμε, ό,τι μπορούμε. Όλοι.

95
00:07:51,476 --> 00:07:52,783
Όλοι αντιστοίχως.

96
00:07:52,818 --> 00:07:57,346
Μ' αυτόν τον τρόπο,
νιώθεις ότι έστω και λίγο

97
00:07:57,381 --> 00:08:02,001
διορθώνεις αυτή την τεράστια 
κοινωνική διαίρεση που έχει αποτέλεσμα

98
00:08:02,236 --> 00:08:08,823
η φυλακή να είναι η μοναδική κατάληξη
για πολλούς ανθρώπους όπως αυτοί.

99
00:08:11,558 --> 00:08:17,551
Θυμάμαι έναν στίχο από ένα ποίημα
ενός πολύ σπουδαίου ποιητή

100
00:08:17,586 --> 00:08:27,500
της πτέρυγας 48 του εργαστηρίου μας,
του Νικολάς Δοράδο:

101
00:08:27,535 --> 00:08:34,789
«Χρειάζομαι μια ατέλειωτη κλωστή
για να ράψω αυτή την τεράστια πληγή».

102
00:08:34,825 --> 00:08:40,679
Αυτό κάνει η ποίηση.
Ράβει τις πληγές του αποκλεισμού.

103
00:08:40,714 --> 00:08:46,382
Ανοίγει πόρτες. Λειτουργεί σαν καθρέφτης.

104
00:08:46,417 --> 00:08:48,772
Δημιουργεί έναν καθρέφτη, το ποίημα.

105
00:08:48,807 --> 00:08:54,396
Αναγνωρίζουν τον εαυτό τους,
τον κοιτούν μέσω της ποίησης, γράφουν

106
00:08:54,431 --> 00:08:58,771
βάσει αυτού που είναι
και είναι αυτό που γράφουν.

107
00:08:58,806 --> 00:09:04,528
Για να μπορέσουν να γράψουν
πρέπει να κατακτήσουν τη στιγμή

108
00:09:04,563 --> 00:09:08,615
της γραφής, επειδή είναι
μια στιγμή μοναδικής ελευθερίας.

109
00:09:08,650 --> 00:09:11,648
Πρέπει να ψάξουν αυτό το
μικρό κομμάτι ελευθερίας μέσα τους

110
00:09:11,683 --> 00:09:16,414
το οποίο ποτέ κανείς δεν μπορεί
να τους στερήσει τη στιγμή που γράφουν

111
00:09:16,449 --> 00:09:20,255
και έτσι διαπιστώνουν ότι
η ελευθερία είναι εφικτή

112
00:09:20,290 --> 00:09:24,718
ακόμα και μέσα στη φυλακή
και ότι το μοναδικό κάγκελο

113
00:09:24,753 --> 00:09:30,801
που περιορίζει τον χώρο μας
είναι η λέξη «κάγκελο» και ότι ο καθένας

114
00:09:30,836 --> 00:09:33,659
μέσα στην προσωπική του κόλαση
καίει από ευτυχία

115
00:09:33,694 --> 00:09:37,669
όταν αρχίσει να καίει 
το φυτίλι της γραφής.

116
00:09:37,704 --> 00:09:40,704
(Χειροκρότημα)

117
00:10:04,663 --> 00:10:11,007
Σας μίλησα αρκετά για τη φυλακή,
και ειδικά για αυτό που βιώνω

118
00:10:11,042 --> 00:10:15,648
κάθε βδομάδα, πόσο το απολαμβάνω
και πώς μεταμορφώνομαι κι εγώ μαζί τους.

119
00:10:15,683 --> 00:10:21,388
Δεν γνωρίζετε, όμως, ότι θα ήθελα
να νιώσετε, να ζήσετε,

120
00:10:21,423 --> 00:10:25,069
να βιώσετε και εσείς
έστω για λίγα δευτερόλεπτα

121
00:10:25,104 --> 00:10:29,104
αυτό που ζω εγώ κάθε βδομάδα
και με έκανε αυτή που είμαι σήμερα.

122
00:10:32,151 --> 00:10:36,577
(Χειροκρότημα)

123
00:10:36,577 --> 00:10:41,003
[Μαρτίν Μπουσταμάντε]

124
00:10:41,003 --> 00:10:45,429
«Η καρδιά μασάει δάκρυα του χρόνου

125
00:10:45,464 --> 00:10:48,296
τυφλωμένη απ' το φως

126
00:10:48,331 --> 00:10:51,706
κρύβει την ταχύτητα της ύπαρξης

127
00:10:51,741 --> 00:10:53,364
όπου τραβάνε κουπί οι εικόνες

128
00:10:53,399 --> 00:10:56,787
παλεύει, υπομένει.

129
00:10:56,822 --> 00:11:00,519
Η καρδιά ραγίζει κάτω
από θλιμμένα βλέμματα,

130
00:11:00,554 --> 00:11:03,187
καβαλάει καταιγίδες
που εκσφενδονίζουν φωτιά,

131
00:11:03,222 --> 00:11:07,131
σηκώνει στήθη που έχουν
μαζευτεί από ντροπή,

132
00:11:07,166 --> 00:11:10,577
γνωρίζει ότι δεν είναι αρκετό
μόνο να διαβάζεις και να ακολουθείς

133
00:11:10,612 --> 00:11:14,422
επιθυμεί να δει και το απέραντο γαλάζιο.

134
00:11:14,457 --> 00:11:17,645
Η καρδιά συλλογίζεται τα πράγματα,

135
00:11:17,680 --> 00:11:20,847
παλεύει για να μην πέσει στα συνηθισμένα,

136
00:11:20,882 --> 00:11:24,270
προσπαθεί να μάθει να αγαπά
χωρίς να πληγώνει,

137
00:11:24,305 --> 00:11:27,963
αναπνέει τον ήλιο και αναθαρρεύει,

138
00:11:27,998 --> 00:11:31,691
παραδίνεται, ταξιδεύει στη λογική.

139
00:11:31,726 --> 00:11:35,064
Η καρδιά παλεύει μέσα σε βάλτους

140
00:11:35,099 --> 00:11:38,779
περνάει τα σύνορα του κάτω κόσμου

141
00:11:38,814 --> 00:11:42,681
πέφτει χωρίς να αντισταθεί,
δεν παραδίδεται στο εύκολο,

142
00:11:42,716 --> 00:11:45,520
ενώ βήματα αλλόκοτα της μέθης

143
00:11:45,555 --> 00:11:47,097
ξυπνούν,

144
00:11:47,132 --> 00:11:49,017
ξυπνούν την ησυχία».

145
00:11:49,052 --> 00:11:51,344
Είμαι ο Μαρτίν Μπουσταμάντε,

146
00:11:51,379 --> 00:11:54,984
κρατούμενος της πτέρυγας 48 στο Σαν Μαρτίν

147
00:11:55,019 --> 00:11:57,972
και σήμερα είναι μέρα εξόδου.

148
00:11:58,007 --> 00:11:59,854
Η ποίηση και η λογοτεχνία

149
00:11:59,889 --> 00:12:01,295
άλλαξαν τη ζωή μου.

150
00:12:01,295 --> 00:12:02,295
Ευχαριστώ πολύ!
(Χειροκρότημα)

151
00:12:02,295 --> 00:12:03,295
ΚΔ: Ευχαριστούμε!

152
00:12:03,295 --> 00:12:06,295
(Χειροκρότημα)