0:00:03.123,0:00:10.587
Λένε ότι για να γίνεις ποιητής[br]πρέπει να κατέβεις ως την κόλαση.

0:00:11.982,0:00:17.950
Την πρώτη φορά που μπήκα στη φυλακή[br]δεν με εξέπληξε ούτε ο θόρυβος

0:00:17.985,0:00:24.073
από τα λουκέτα, ούτε οι πόρτες[br]που έκλειναν, ούτε τα κάγκελα

0:00:24.108,0:00:28.066
ούτε τίποτα από όλα όσα είχα φανταστεί.

0:00:28.101,0:00:32.889
Μάλλον επειδή η φυλακή βρίσκεται[br]σ' ένα αρκετά ανοιχτό μέρος.

0:00:32.924,0:00:35.459
Μπορείς να δεις τον ουρανό.

0:00:35.494,0:00:39.072
Πετάνε από πάνω οι γλάροι και νιώθεις[br]ότι είσαι δίπλα στη θάλασσα.

0:00:39.107,0:00:42.095
Ότι είσαι πολύ κοντά στην παραλία.

0:00:42.130,0:00:49.215
Στην πραγματικότητα, οι γλάροι πηγαίνουν[br]να φάνε στη χωματερή κοντά στη φυλακή.

0:00:49.250,0:00:55.851
Προχώρησα και είδα τους κρατούμενους[br]να διασχίζουν τις πτέρυγες.

0:00:55.886,0:01:00.066
Τότε κοντοστάθηκα και συνειδητοποίησα[br]ότι θα μπορούσα κάλλιστα

0:01:00.101,0:01:03.685
να είμαι μία απ' αυτούς.

0:01:03.720,0:01:10.222
Θα μπορούσα να έχω διαφορετικό παρελθόν,[br]διαφορετικό περιβάλλον, διαφορετική τύχη.

0:01:10.257,0:01:17.609
Γιατί κανείς, κανείς δεν μπορεί[br]να επιλέξει το πού θα γεννηθεί.

0:01:19.000,0:01:22.463
Το 2009 με κάλεσαν [br]να συμμετάσχω σε ένα πρότζεκτ

0:01:22.498,0:01:27.830
που οργανώνει το Εθνικό Πανεπιστήμιο[br]του Σαν Μαρτίν στην πτέρυγα 48

0:01:27.865,0:01:31.085
για να συντονίσω ένα εργαστήρι γραφής.

0:01:31.120,0:01:37.530
Η σωφρονιστική υπηρεσία τους παραχώρησε[br]έναν χώρο στο βάθος των φυλακών

0:01:37.565,0:01:43.507
και εκεί κατασκεύασαν το κτίριο[br]του πανεπιστημιακού κέντρου.

0:01:43.542,0:01:46.230
Όταν συνάντησα για πρώτη φορά[br]τους κρατούμενους

0:01:46.265,0:01:49.775
τους ρώτησα γιατί ζήτησαν[br]να γίνει εργαστήρι γραφής

0:01:49.810,0:01:53.356
και μου απάντησαν ότι ήθελαν[br]να μπορούν να γράψουν στο χαρτί

0:01:53.391,0:01:58.887
όσα δεν μπορούσαν να πουν και να κάνουν.

0:01:58.922,0:02:05.239
Τότε αποφάσισα ότι ήθελα[br]να φέρω την ποίηση στη φυλακή.

0:02:05.274,0:02:09.008
Τους πρότεινα να ασχοληθούμε[br]με την ποίηση,

0:02:09.044,0:02:11.110
τους ρώτησα[br]αν γνώριζαν τι είναι η ποίηση.

0:02:11.110,0:02:17.347
Κανείς δεν είχε ιδέα για το[br]τι είναι πραγματικά η ποίηση.

0:02:17.382,0:02:21.521
Μου πρότειναν, επίσης, το εργαστήρι[br]να μην απευθύνεται αποκλειστικά

0:02:21.556,0:02:23.565
στους μορφωμένους κρατούμενους,

0:02:23.565,0:02:28.096
αλλά να είναι προσιτό[br]στο σύνολο των κρατουμένων.

0:02:28.491,0:02:32.113
Τους είπα ότι για [br]να ξεκινήσει το εργαστήρι,

0:02:34.237,0:02:35.600
χρειάζομαι ένα εργαλείο[br]που το έχουμε όλοι.

0:02:35.635,0:02:38.716
Αυτό το εργαλείο ήταν η γλώσσα.

0:02:38.751,0:02:44.918
Εφόσον είχαμε γλώσσα, είχαμε εργαστήρι.[br]Μπορούσαμε να έχουμε ποίηση.

0:02:44.953,0:02:50.799
Δεν είχα υπολογίσει,[br]ότι και στη φυλακή υπάρχει ανισότητα

0:02:50.834,0:02:55.845
και ότι πολλοί απ' αυτούς[br]δεν είχαν τελειώσει ούτε το δημοτικό.

0:02:55.880,0:03:01.275
Πολλοί είχαν δυσκολία στη γραφή.

0:03:03.310,0:03:06.852
Η γραφή τους δεν έρεε.

0:03:06.887,0:03:14.336
Οπότε αναζητήσαμε σύντομα ποιήματα,[br]πολύ σύντομα, αλλά δυνατά.

0:03:14.371,0:03:17.977
Διαβάσαμε έναν ποιητή,[br]έπειτα έναν άλλον

0:03:18.012,0:03:23.812
και καθώς διαβάζαμε αυτά τα μικρά ποίηματα[br]όλοι άρχισαν να συνειδητοποιούν

0:03:23.847,0:03:26.519
ότι η ποιητική γλώσσα δεν ακολουθεί

0:03:26.554,0:03:30.004
μια συγκεκριμένη λογική,[br]αλλά ακολουθεί ένα άλλο σύστημα.

0:03:30.039,0:03:33.768
Καταρρίπτοντας τη λογική της γλώσσας[br]καταρρίπτεται και η λογική του συστήματος

0:03:33.803,0:03:37.755
στο οποίο είχαν συνηθίσει[br]να ανταποκρίνονται.

0:03:37.790,0:03:43.143
Εμφανίστηκε ένα νέο σύστημα,[br]νέοι κανόνες

0:03:43.178,0:03:48.628
που τους έκαναν να καταλάβουν[br]γρήγορα, πολύ γρήγορα

0:03:48.663,0:03:53.941
ότι με την ποιητική γλώσσα[br]θα εξέφραζαν όλα όσα ήθελαν.

0:03:59.382,0:04:05.240
Λένε ότι για να γίνεις ποιητής[br]πρέπει να κατέβεις στην κόλαση.

0:04:05.275,0:04:09.994
Εκείνοι είναι περικυκλωμένοι από κόλαση.[br]Περικυκλωμένοι.

0:04:10.029,0:04:14.199
Μια φορά ένας απ' αυτούς είπε[br]«Στη φυλακή δεν κοιμάσαι ποτέ.

0:04:14.234,0:04:20.315
Ποτέ δεν μπορείς να κοιμηθείς στη φυλακή.[br]Ποτέ δεν μπορείς να κλείσεις τα βλέφαρα».

0:04:20.351,0:04:25.147
Εκείνη τη στιγμή,[br]έκανα αυτό που κάνω και τώρα

0:04:25.182,0:04:31.179
έμεινα για λίγο σιωπηλή, και τους είπα[br]«Αυτό ακρίβως είναι η ποίηση. Αυτό.

0:04:31.214,0:04:37.314
Γνωρίζετε από πρώτο χέρι[br]τον κόσμο της φυλακής.

0:04:37.349,0:04:39.364
Όλα όσα λέτε,[br]το ότι δεν κοιμάστε ποτέ.

0:04:39.399,0:04:47.236
Απ' όλα αυτά ξεχειλίζει φόβος. Όλα όσα δεν[br]γράφονται. Όλα αυτά είναι ποίηση».

0:04:47.271,0:04:51.506
Αρχίσαμε να κατακτούμε αυτή την κόλαση.

0:04:51.541,0:04:55.034
Πέσαμε κατευθείαν,[br]με το κεφάλι, στον έβδομο κύκλο.

0:04:55.069,0:04:59.012
Σ' αυτόν τον έβδομο κύκλο της κόλασης[br]τον δικό μας, αγαπημένο κύκλο

0:04:59.047,0:05:03.709
έμαθαν ότι οι τοίχοι μπορούν να γίνουν[br]αόρατοι και τα παράθυρα να φωνάξουν,

0:05:03.744,0:05:07.691
ότι μπορούσαμε να κρυφτούμε[br]μέσα στις σκιές.

0:05:11.547,0:05:15.639
Τον πρώτο χρόνο, όταν ολοκληρώθηκε[br]το εργαστήρι, οργανώσαμε

0:05:15.674,0:05:17.972
μια μικρή γιορτή, όπως συνηθίζεται

0:05:18.007,0:05:21.322
όταν ολοκληρώνεται μια δουλειά[br]που έγινε με τόση αγάπη.

0:05:21.357,0:05:23.700
Όλοι θέλουν να το γιορτάσουν.

0:05:23.701,0:05:28.964
Συγκεντρώθηκαν συγγενείς, φίλοι,[br]πανεπιστημιακοί.

0:05:28.999,0:05:32.741
Το μόνο που είχαν να κάνουν εκείνοι[br]ήταν να διαβάσουν ένα ποίημα

0:05:32.776,0:05:38.614
να παραλάβουν το δίπλωμα,[br]χειροκρότημα και αυτό ήταν όλο.

0:05:38.649,0:05:50.803
Αυτό που θέλω να κρατήσετε[br]είναι η στιγμή που εκείνοι οι άντρες,

0:05:50.838,0:05:53.454
οι ενίοτε τεράστιοι άντρες

0:05:53.489,0:05:58.930
ή άντρες νεαρής ηλικίας [br]αλλά ιδιαίτερα περήφανοι

0:05:58.965,0:06:04.523
κρατούσαν το χαρτί τους[br]και έτρεμαν σαν παιδιά, ίδρωναν

0:06:04.558,0:06:11.697
και διάβαζαν το ποίημά τους[br]με σπασμένη φωνή.

0:06:11.732,0:06:19.693
Εκείνη τη στιγμή, σκέφτηκα ότι[br]για πολλούς από εκείνους

0:06:19.728,0:06:26.774
ήταν η πρώτη φορά που κάποιος[br]τους χειροκρότησε για κάτι που έκαναν.

0:06:28.809,0:06:32.222
Στη φυλακή υπάρχουν πράγματα[br]που δεν μπορείς να κάνεις.

0:06:32.257,0:06:36.488
Στην φυλακή δεν μπορείς[br]να ονειρευτείς, να κλάψεις.

0:06:36.523,0:06:41.867
Υπάρχουν λέξεις σχεδόν απαγορευμένες,[br]όπως χρόνος, μέλλον, επιθυμία.

0:06:47.031,0:06:52.282
Εμείς τολμήσαμε να ονειρευτούμε[br]και μάλιστα πολύ

0:06:52.317,0:06:56.826
γιατί αποφασίσαμε να γράψουν βιβλίο.

0:06:56.861,0:07:01.256
Όχι μόνο έγραψαν βιβλίο[br]αλλά το βιβλιοδέτησαν κιόλας.

0:07:01.291,0:07:04.072
Αυτό έγινε στα τέλη του 2010.

0:07:04.107,0:07:08.671
Βάλαμε και δεύτερο στοίχημα.[br]Γράψαμε κι άλλο βιβλίο.

0:07:08.706,0:07:10.355
Βιβλιοδέτησαν κι άλλο βιβλίο.

0:07:10.390,0:07:14.439
Αυτό έγινε πριν λίγο καιρό,[br]στα τέλη του περασμένου έτους.

0:07:16.474,0:07:21.615
Αυτό που παρατηρώ από βδομάδα[br]σε βδομάδα, είναι ότι μετατρέπονται

0:07:21.650,0:07:26.679
σε άλλα άτομα, μεταμορφώνονται.

0:07:26.714,0:07:31.121
Οι λέξεις τους χαρίζουν[br]μια αξιοπρέπεια την οποία δεν γνώριζαν

0:07:31.156,0:07:33.094
ούτε μπορούσαν να φανταστούν.

0:07:33.129,0:07:38.665
Δεν γνώριζαν την ύπαρξη της αξιοπρέπειας[br]και ότι την είχαν μέσα τους.

0:07:38.700,0:07:46.057
Στο εργαστήριο, σε αυτή την αγαπημένη[br]κόλαση που βρισκόμαστε, όλοι προσφέρουμε.

0:07:46.092,0:07:48.442
Ανοίγουμε τα χέρια [br]και την καρδιά και δίνουμε

0:07:48.477,0:07:51.441
ό,τι έχουμε, ό,τι μπορούμε. Όλοι.

0:07:51.476,0:07:52.783
Όλοι αντιστοίχως.

0:07:52.818,0:07:57.346
Μ' αυτόν τον τρόπο,[br]νιώθεις ότι έστω και λίγο

0:07:57.381,0:08:02.001
διορθώνεις αυτή την τεράστια [br]κοινωνική διαίρεση που έχει αποτέλεσμα

0:08:02.236,0:08:08.823
η φυλακή να είναι η μοναδική κατάληξη[br]για πολλούς ανθρώπους όπως αυτοί.

0:08:11.558,0:08:17.551
Θυμάμαι έναν στίχο από ένα ποίημα[br]ενός πολύ σπουδαίου ποιητή

0:08:17.586,0:08:27.500
της πτέρυγας 48 του εργαστηρίου μας,[br]του Νικολάς Δοράδο:

0:08:27.535,0:08:34.789
«Χρειάζομαι μια ατέλειωτη κλωστή[br]για να ράψω αυτή την τεράστια πληγή».

0:08:34.825,0:08:40.679
Αυτό κάνει η ποίηση.[br]Ράβει τις πληγές του αποκλεισμού.

0:08:40.714,0:08:46.382
Ανοίγει πόρτες. Λειτουργεί σαν καθρέφτης.

0:08:46.417,0:08:48.772
Δημιουργεί έναν καθρέφτη, το ποίημα.

0:08:48.807,0:08:54.396
Αναγνωρίζουν τον εαυτό τους,[br]τον κοιτούν μέσω της ποίησης, γράφουν

0:08:54.431,0:08:58.771
βάσει αυτού που είναι[br]και είναι αυτό που γράφουν.

0:08:58.806,0:09:04.528
Για να μπορέσουν να γράψουν[br]πρέπει να κατακτήσουν τη στιγμή

0:09:04.563,0:09:08.615
της γραφής, επειδή είναι[br]μια στιγμή μοναδικής ελευθερίας.

0:09:08.650,0:09:11.648
Πρέπει να ψάξουν αυτό το[br]μικρό κομμάτι ελευθερίας μέσα τους

0:09:11.683,0:09:16.414
το οποίο ποτέ κανείς δεν μπορεί[br]να τους στερήσει τη στιγμή που γράφουν

0:09:16.449,0:09:20.255
και έτσι διαπιστώνουν ότι[br]η ελευθερία είναι εφικτή

0:09:20.290,0:09:24.718
ακόμα και μέσα στη φυλακή[br]και ότι το μοναδικό κάγκελο

0:09:24.753,0:09:30.801
που περιορίζει τον χώρο μας[br]είναι η λέξη «κάγκελο» και ότι ο καθένας

0:09:30.836,0:09:33.659
μέσα στην προσωπική του κόλαση[br]καίει από ευτυχία

0:09:33.694,0:09:37.669
όταν αρχίσει να καίει [br]το φυτίλι της γραφής.

0:09:37.704,0:09:40.704
(Χειροκρότημα)

0:10:04.663,0:10:11.007
Σας μίλησα αρκετά για τη φυλακή,[br]και ειδικά για αυτό που βιώνω

0:10:11.042,0:10:15.648
κάθε βδομάδα, πόσο το απολαμβάνω[br]και πώς μεταμορφώνομαι κι εγώ μαζί τους.

0:10:15.683,0:10:21.388
Δεν γνωρίζετε, όμως, ότι θα ήθελα[br]να νιώσετε, να ζήσετε,

0:10:21.423,0:10:25.069
να βιώσετε και εσείς[br]έστω για λίγα δευτερόλεπτα

0:10:25.104,0:10:29.104
αυτό που ζω εγώ κάθε βδομάδα[br]και με έκανε αυτή που είμαι σήμερα.

0:10:32.151,0:10:36.577
(Χειροκρότημα)

0:10:36.577,0:10:41.003
[Μαρτίν Μπουσταμάντε]

0:10:41.003,0:10:45.429
«Η καρδιά μασάει δάκρυα του χρόνου

0:10:45.464,0:10:48.296
τυφλωμένη απ' το φως

0:10:48.331,0:10:51.706
κρύβει την ταχύτητα της ύπαρξης

0:10:51.741,0:10:53.364
όπου τραβάνε κουπί οι εικόνες

0:10:53.399,0:10:56.787
παλεύει, υπομένει.

0:10:56.822,0:11:00.519
Η καρδιά ραγίζει κάτω[br]από θλιμμένα βλέμματα,

0:11:00.554,0:11:03.187
καβαλάει καταιγίδες[br]που εκσφενδονίζουν φωτιά,

0:11:03.222,0:11:07.131
σηκώνει στήθη που έχουν[br]μαζευτεί από ντροπή,

0:11:07.166,0:11:10.577
γνωρίζει ότι δεν είναι αρκετό[br]μόνο να διαβάζεις και να ακολουθείς

0:11:10.612,0:11:14.422
επιθυμεί να δει και το απέραντο γαλάζιο.

0:11:14.457,0:11:17.645
Η καρδιά συλλογίζεται τα πράγματα,

0:11:17.680,0:11:20.847
παλεύει για να μην πέσει στα συνηθισμένα,

0:11:20.882,0:11:24.270
προσπαθεί να μάθει να αγαπά[br]χωρίς να πληγώνει,

0:11:24.305,0:11:27.963
αναπνέει τον ήλιο και αναθαρρεύει,

0:11:27.998,0:11:31.691
παραδίνεται, ταξιδεύει στη λογική.

0:11:31.726,0:11:35.064
Η καρδιά παλεύει μέσα σε βάλτους

0:11:35.099,0:11:38.779
περνάει τα σύνορα του κάτω κόσμου

0:11:38.814,0:11:42.681
πέφτει χωρίς να αντισταθεί,[br]δεν παραδίδεται στο εύκολο,

0:11:42.716,0:11:45.520
ενώ βήματα αλλόκοτα της μέθης

0:11:45.555,0:11:47.097
ξυπνούν,

0:11:47.132,0:11:49.017
ξυπνούν την ησυχία».

0:11:49.052,0:11:51.344
Είμαι ο Μαρτίν Μπουσταμάντε,

0:11:51.379,0:11:54.984
κρατούμενος της πτέρυγας 48 στο Σαν Μαρτίν

0:11:55.019,0:11:57.972
και σήμερα είναι μέρα εξόδου.

0:11:58.007,0:11:59.854
Η ποίηση και η λογοτεχνία

0:11:59.889,0:12:01.295
άλλαξαν τη ζωή μου.

0:12:01.295,0:12:02.295
Ευχαριστώ πολύ![br](Χειροκρότημα)

0:12:02.295,0:12:03.295
ΚΔ: Ευχαριστούμε!

0:12:03.295,0:12:06.295
(Χειροκρότημα)