WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:05.975
Her yıl afetlerde bir milyonun
üzerinde insan hayatını kaybeder.

00:00:05.999 --> 00:00:11.233
2,5 milyon insan kalıcı olarak 
sakatlanır veya yer değiştirir,

00:00:11.257 --> 00:00:15.181
toplumların iyileşmesi 
20 ila 30 yıl alır

00:00:15.205 --> 00:00:17.606
ve ekonomik kayıp milyarlarcadır.

NOTE Paragraph

00:00:19.054 --> 00:00:23.425
Eğer ilk müdahaleyi bir gün 
daha kısaltırsanız,

00:00:23.449 --> 00:00:26.976
tamamen iyileşmeyi bin gün veya

00:00:27.000 --> 00:00:29.808
üç yıl kadar kısaltabilirsiniz.

00:00:29.832 --> 00:00:31.585
Nasıl olduğunu görmek ister misiniz?

00:00:31.609 --> 00:00:34.459
Eğer ilk müdahale edenler, 
içeri girip, hayat kurtarıp,

00:00:34.483 --> 00:00:36.999
olabilecek taşma tehlikesini 
azaltabilirlerse,

00:00:37.023 --> 00:00:39.307
bu diğer ekiplerin suyu, 
yolları, elektriği

00:00:39.331 --> 00:00:42.316
onarmak için gelmeleri
anlamına gelir;

00:00:42.340 --> 00:00:45.456
o da inşaatçıların, 
sigortacıların, hepsinin

00:00:45.480 --> 00:00:48.094
evleri tekrar inşa etmek için 
gelmeleri anlamına gelir;

00:00:48.118 --> 00:00:51.106
o da ekonomiyi eski hâline 
getirebileceğiniz ve belki de

NOTE Paragraph

00:00:51.130 --> 00:00:56.003
bir sonraki afete karşı daha iyi ve dayanıklı 
hâle getirebileceğiniz anlamına gelir.

00:00:57.899 --> 00:00:59.695
Büyük bir sigorta şirketi,

00:00:59.719 --> 00:01:04.831
eğer ev sahiplerinin taleplerini bir gün
önce işleme koyabilirlerse,

00:01:04.855 --> 00:01:06.975
o kişinin evinin tamir edilmesinde

00:01:06.999 --> 00:01:09.239
altı aylık bir fark 
yaratacağını söylemişti.

NOTE Paragraph

00:01:10.118 --> 00:01:12.447
Bu yüzden afet robot teknolojisi 
üzerinde çalışıyorum --

00:01:12.471 --> 00:01:16.970
çünkü robotlar afetlerin daha 
hızlı geçmesini sağlayabilir.

NOTE Paragraph

00:01:18.305 --> 00:01:20.322
Bunlardan bazılarını zaten gördünüz.

00:01:20.346 --> 00:01:22.066
Bunlar İHA'lar.

00:01:22.090 --> 00:01:23.951
Bunlar iki tip İHA:

00:01:23.975 --> 00:01:25.840
Bir rotorlu hava aracı 
veya vızıldayan kuş;

00:01:25.864 --> 00:01:27.934
bir sabit kanatlı, bir şahin.

00:01:27.958 --> 00:01:31.348
2005'ten beri yoğun 
olarak kullanılıyorlar --

00:01:31.372 --> 00:01:32.547
Katrina Kasırgası.

00:01:32.571 --> 00:01:35.895
Size bu vızıldayan kuşun, bu rotorlu hava 
aracının nasıl çalıştığını göstereyim.

00:01:35.919 --> 00:01:38.975
İnşaat mühendisleri için olağanüstü.

00:01:38.999 --> 00:01:43.419
Yerde dürbünle veya uydu görüntüsüyle 
ya da daha yüksek açıda

00:01:43.443 --> 00:01:44.753
uçan herhangi bir şeyle

00:01:44.777 --> 00:01:47.969
alamayacağınız açılardan 
hasarı görebilmek.

00:01:48.530 --> 00:01:52.902
Ancak buna ihtiyaç duyanlar sadece 
inşaat mühendisleri ve sigortacılar değil.

00:01:52.926 --> 00:01:55.393
Bu sabit kanatlı, bu şahin 
gibi şeyleriniz var.

00:01:55.417 --> 00:01:58.688
Bu şahin, coğrafi mekânsal keşifler 
için kullanılabilir.

00:01:58.712 --> 00:02:01.561
Bununla görüntüleri birleştirip

00:02:01.585 --> 00:02:03.410
3B olarak yeniden oluşturabilirsiniz.

NOTE Paragraph

00:02:03.434 --> 00:02:07.508
Her ikisini de Vaşington eyaletindeki Oso
toprak kaymasında kullandık,

00:02:07.532 --> 00:02:09.731
çünkü büyük sorun

00:02:09.755 --> 00:02:12.913
afeti coğrafi mekânsal ve 
hidrolojik olarak anlamaktı --

00:02:12.937 --> 00:02:14.183
arama ve kurtarma olarak değil.

00:02:14.207 --> 00:02:16.526
Arama ve kurtarma ekipleri 
kontrol altına almıştı

00:02:16.550 --> 00:02:18.028
ve ne yaptıklarını biliyorlardı.

00:02:18.052 --> 00:02:21.922
Daha büyük sorun, nehir ve toprak kaymasının 
müdahale edenleri süpürüp su altında

00:02:21.946 --> 00:02:23.440
bırakmasının muhtemel olmasıydı.

00:02:23.464 --> 00:02:27.206
Müdahale edenler ve mülk hasarı 
konusunda zorlayıcı olmakla kalmayıp,

00:02:27.230 --> 00:02:30.509
Vaşington eyaletinin o kısmında 
somon balığı avcılığının

00:02:30.533 --> 00:02:32.249
geleceğini de riske sokuyordu.

00:02:32.273 --> 00:02:34.749
Bu yüzden neler olup bittiğini
anlamaları lazımdı.

00:02:34.773 --> 00:02:37.382
Yedi saat içinde, Arlington'dan çıkıp,

00:02:37.406 --> 00:02:42.220
olay komuta merkezinden bölgeye 
araba sürüp, İHA'ları uçurup,

00:02:42.244 --> 00:02:45.975
veriyi işleyip, Arlington komuta merkezine
arabayla geri dönüldü --

00:02:45.999 --> 00:02:47.405
yedi saat.

00:02:47.429 --> 00:02:50.963
Onlara yedi saat içinde başka bir 
yoldan iki veya üç günde

00:02:50.987 --> 00:02:54.737
elde edebilecekleri veriyi verdik

00:02:54.761 --> 00:02:56.598
ve daha yüksek çözünürlükte.

00:02:57.064 --> 00:02:58.437
Bu oyunu değiştiriyor.

NOTE Paragraph

00:02:59.773 --> 00:03:01.842
Sadece İHA'ları düşünmeyin.

00:03:01.866 --> 00:03:04.494
Elbette seksiler -- ama unutmayın,

00:03:04.518 --> 00:03:07.854
dünyanın yüzde 80'i su kenarında yaşıyor

00:03:07.878 --> 00:03:10.742
ve bu kritik altyapımızın su altında 
olduğu anlamına geliyor --

00:03:10.766 --> 00:03:14.052
ulaşamayacağımız kısımlar, 
köprüler ve benzeri şeyler.

00:03:14.076 --> 00:03:16.668
Bu yüzden insansız deniz araçlarımız var,

00:03:16.692 --> 00:03:21.144
bir tipiyle zaten tanıştınız, 
yani SARbot, bir kare yunus.

00:03:21.168 --> 00:03:23.864
Su altında gider ve sonar kullanır.

00:03:23.888 --> 00:03:26.221
Neden deniz araçları bu kadar önemli

00:03:26.245 --> 00:03:29.369
ve neden çok, çok önemliler?

00:03:29.393 --> 00:03:30.909
Azımsanıyorlar.

00:03:30.933 --> 00:03:33.335
Japonya'daki tsunamiyi düşünün --

00:03:33.359 --> 00:03:37.325
400 millik sahil alanı tamamen harap oldu,

00:03:37.349 --> 00:03:42.045
Birleşik Devletler'de Katrina Kasırgası 
ile harap olan sahil alanının iki katı.

00:03:42.069 --> 00:03:45.925
Köprüleriniz, boru hatlarınız, limanlarınızdan 
bahsediyoruz -- yok oldular.

00:03:45.949 --> 00:03:47.561
Eğer bir limanınız yoksa,

00:03:47.585 --> 00:03:50.831
nüfusu desteklemek için yeterince 
yardım malzemesi

00:03:50.855 --> 00:03:52.076
alma yolunuz yoktur.

00:03:52.100 --> 00:03:54.672
Bu durum Haiti depreminde 
çok büyük bir sorundu.

00:03:55.565 --> 00:03:57.687
Bu yüzden deniz araçlarına 
ihtiyacımız vardı.

NOTE Paragraph

00:03:57.711 --> 00:04:00.142
SARbot'tan nasıl göründüğüne dair

00:04:00.166 --> 00:04:01.637
bakış açısını görelim.

00:04:01.661 --> 00:04:03.907
Bir balıkçı limanı üzerinde çalışıyorduk.

00:04:03.931 --> 00:04:09.647
O balıkçı limanını, sonarını kullanarak 
dört saat içinde tekrar açmayı başardık.

00:04:09.671 --> 00:04:12.324
Balıkçı limanına bir dalgıç ekibini 
sokabilmelerinin

00:04:12.348 --> 00:04:15.054
altı ay alacağı söylendi

00:04:15.078 --> 00:04:17.765
ve dalgıçların işi de iki hafta sürecekti.

00:04:17.789 --> 00:04:20.083
O bölgenin ana ekonomisi olan, 


00:04:20.107 --> 00:04:24.333
bir nevi Cape Cod'ları olan, sonbahardaki 
balık sezonunu kaçıracaklardı.

00:04:24.357 --> 00:04:26.625
İnsansız araçlar çok önemli.

NOTE Paragraph

00:04:26.649 --> 00:04:29.897
Ancak biliyorsunuz, size gösterdiğim 
bütün robotlar küçük,

00:04:29.921 --> 00:04:33.698
bunun nedeni robotların insanların 
yaptığı şeyleri yapmaması.

00:04:33.722 --> 00:04:35.975
İnsanların gidemediği yerlere giderler.

00:04:35.999 --> 00:04:38.975
Bunun için harika bir örnek Bujold.

00:04:38.999 --> 00:04:41.975
İnsansız yer araçları özellikle küçüktür,

00:04:41.999 --> 00:04:43.317
bu yüzden Bujold --

NOTE Paragraph

00:04:43.341 --> 00:04:44.849
(Gülüşmeler)

NOTE Paragraph

00:04:44.873 --> 00:04:46.056
Bujold'a merhaba deyin.

NOTE Paragraph

00:04:46.080 --> 00:04:48.764
(Gülüşmeler)

NOTE Paragraph

00:04:49.606 --> 00:04:52.975
Bujold, Dünya Ticaret Merkezi'nde 
Kule 1, 2 ve 3'e girebilmek için

00:04:52.999 --> 00:04:55.379
yoğun şekilde kullanıldı.

00:04:55.403 --> 00:05:00.048
Enkazın içine doğru tırmanıyor, aşağı iniyor, 
boşluğun derinlerine doğru gidiyorsunuz.

00:05:00.072 --> 00:05:04.631
Sadece Dünya Ticaret Merkezi'ni Bujold'un 
gözüyle görmek için şuna bakın.

00:05:04.655 --> 00:05:09.724
Bir insanı veya bir köpeği koyamayacağınız 
bir afetten söz ediyorsunuz --

00:05:09.748 --> 00:05:11.890
ve yangın içerisinde.

00:05:11.914 --> 00:05:15.648
Hayatta kalan birine ulaşmak 
için tek umut ta bodrumda,

00:05:15.672 --> 00:05:17.867
yanan şeyler arasından 
gitmek durumdasınız.

00:05:17.891 --> 00:05:22.395
Öylesine sıcaktı ki robotlardan birinin 
rayları erimeye ve atmaya başladı.

00:05:23.161 --> 00:05:25.949
Robotlar insanların veya köpeklerin 
yerini tutmazlar

00:05:25.973 --> 00:05:28.494
veya vızıldayan kuşlar veya 
şahinler ya da yunuslar.

00:05:28.518 --> 00:05:30.554
İşleri başka şekilde yaparlar.

00:05:30.578 --> 00:05:36.267
Müdahale edenlere, uzmanlara yeni 
ve inovatif şekilde yardımcı olurlar.

NOTE Paragraph

00:05:36.291 --> 00:05:40.720
Ancak en büyük sorun, robotları 
daha küçük yapmak değil.

00:05:40.744 --> 00:05:42.975
Onları ısıya daha dayanıklı yapmak değil.

00:05:42.999 --> 00:05:44.756
Daha fazla sensör yapmak değil.

00:05:44.780 --> 00:05:48.390
En büyük sorun veri, enformatik,

00:05:48.414 --> 00:05:52.450
çünkü bu insanlar doğru veriyi, 
doğru zamanda almak zorunda.

NOTE Paragraph

00:05:52.474 --> 00:05:57.975
Olay yerine araba sürerek zaman 
kaybetmeden, uzmanların hemen

00:05:57.999 --> 00:06:00.975
robotlara erişmelerini 
sağlasak harika olmaz mı?

00:06:00.999 --> 00:06:03.932
Yani orada her kim varsa internetten 
robotlarını kullansalar.

00:06:03.956 --> 00:06:05.338
Hadi bunun hakkında düşünelim.

00:06:05.362 --> 00:06:08.734
Kırsal bir alanda kimyasal trenin raydan 
çıktığını düşünelim.

00:06:08.758 --> 00:06:12.600
Uzmanların, kimya mühendisinin, 
demiryolu ulaşım mühendislerinin

00:06:12.624 --> 00:06:14.486
o ilçenin sahip olduğu

00:06:14.510 --> 00:06:19.371
İHA ile ilgili eğitim almış 
olma olasılığı nedir?

00:06:19.395 --> 00:06:20.928
Muhtemelen yok gibi.

00:06:20.952 --> 00:06:23.342
Bu sebeple, insanların hangi robotu

00:06:23.366 --> 00:06:27.706
kullandıklarını bilmeden veya bir robot
kullanıp kullanmadıklarını dahi bilmeden

00:06:27.730 --> 00:06:30.516
robotları kullanmaları için 
bu tip arayüzler kullanıyoruz.

00:06:32.252 --> 00:06:38.286
Robotların size verdiği şey, 
uzmanlara verdiği şey ise veri.

NOTE Paragraph

00:06:38.310 --> 00:06:41.890
Sorun şu hâle geliyor: 
Kim, hangi veriyi, ne zaman alır?

00:06:41.914 --> 00:06:45.807
Yapılacak şeylerden biri, bütün bilgiyi 
herkese göndermek ve onların

00:06:45.831 --> 00:06:47.343
düzenlenmesini sağlamak.

00:06:47.367 --> 00:06:51.223
Bununla ilgili sorun ise, 
ağları meşgul etmesi

00:06:51.247 --> 00:06:54.933
veyahut daha da kötüsü, farkı yaratacak 
kararın alınmasında gerekli olan

00:06:54.957 --> 00:06:59.466
o bir parça bilgiyi almaya 
çalışan herkesin

00:06:59.490 --> 00:07:03.295
kavrama yetisine etki etmesi.

00:07:03.999 --> 00:07:07.093
İşte bu tür zorlukları düşünmemiz lazım.

00:07:07.117 --> 00:07:08.382
Yani veriyi.

NOTE Paragraph

00:07:08.406 --> 00:07:10.642
Dünya Ticaret Merkezi'ne geri dönersek,

00:07:10.666 --> 00:07:14.975
bu sorunu sadece Bujold ile, 
o enkazın dibindeyken

00:07:14.999 --> 00:07:16.975
veri kaydederek çözmeye çalıştık,

00:07:16.999 --> 00:07:19.563
çünkü USAR (Kentsel Arama ve Kurtarma) 
ekibi bunu istediklerini söyledi.

00:07:20.523 --> 00:07:23.111
O zamanlar inşaat mühendislerinin,

00:07:23.135 --> 00:07:25.733
enkaza girdiğimiz sırada 
kutu kiriş, seri numaraları,

00:07:25.757 --> 00:07:29.975
lokasyonları kaydederken elde 
edilen veriyi istediklerini,

00:07:29.999 --> 00:07:32.618
ihtiyaç duyduklarını bilmiyorduk.

00:07:33.343 --> 00:07:34.810
Çok değerli veriyi kaybettik.

00:07:34.834 --> 00:07:37.213
Yani zorluk bütün veriyi alıp

00:07:37.237 --> 00:07:39.417
doğru insanlara iletmek.

NOTE Paragraph

00:07:39.441 --> 00:07:41.518
İşte başka bir neden.

00:07:41.542 --> 00:07:43.853
Öğrendik ki bazı binalar --

00:07:43.877 --> 00:07:47.149
okullar, hastaneler, 
belediye binaları gibi --

00:07:47.173 --> 00:07:51.192
müdahale döneminde 
farklı birimler tarafından

00:07:51.216 --> 00:07:53.466
dört kez denetleniyor.

00:07:54.156 --> 00:07:57.425
Şimdi paylaşmak için robotlardan bu 
veriyi alıp alamayacağımıza bakıyoruz;

00:07:57.449 --> 00:08:02.299
müdahale zamanını kısaltmak için faz 
aralıklarını sıkıştırma gibi

00:08:02.323 --> 00:08:03.976
şeyler yapmakla kalmayıp,

00:08:04.000 --> 00:08:08.358
artık paralelde müdahale 
etmeye de başlayabiliriz.

00:08:08.382 --> 00:08:09.761
Herkes veriyi görebilir.

00:08:09.785 --> 00:08:11.247
Bu şekilde kısaltabiliriz.

NOTE Paragraph

00:08:11.999 --> 00:08:15.405
Gerçekten de, "afet robotiği"
yanlış bir adlandırma.

00:08:16.227 --> 00:08:18.122
Robotlarla ilgili değil.

00:08:18.146 --> 00:08:20.028
Veriyle ilgili.

NOTE Paragraph

00:08:20.433 --> 00:08:23.763
(Alkış)

NOTE Paragraph

00:08:23.787 --> 00:08:25.744
İşte benim size çağrım:

00:08:25.768 --> 00:08:28.068
Bir daha bir afetten 
haberdar olduğunuzda,

00:08:28.092 --> 00:08:29.417
robotlara bakın.

00:08:29.441 --> 00:08:32.566
Belki yeraltında, belki su altında

00:08:32.590 --> 00:08:34.284
belki gökyüzünde olabilirler;

00:08:34.308 --> 00:08:36.273
ama orada olmalılar.

00:08:36.297 --> 00:08:37.464
Robotlara bakın,

00:08:37.488 --> 00:08:40.235
çünkü robotlar kurtarmaya geliyor.

NOTE Paragraph

00:08:40.259 --> 00:08:45.920
(Alkış)