0:00:00.000,0:00:05.975
Her yıl afetlerde bir milyonun[br]üzerinde insan hayatını kaybeder.

0:00:05.999,0:00:11.233
2,5 milyon insan kalıcı olarak [br]sakatlanır veya yer değiştirir,

0:00:11.257,0:00:15.181
toplumların iyileşmesi [br]20 ila 30 yıl alır

0:00:15.205,0:00:17.606
ve ekonomik kayıp milyarlarcadır.

0:00:19.054,0:00:23.425
Eğer ilk müdahaleyi bir gün [br]daha kısaltırsanız,

0:00:23.449,0:00:26.976
tamamen iyileşmeyi bin gün veya

0:00:27.000,0:00:29.808
üç yıl kadar kısaltabilirsiniz.

0:00:29.832,0:00:31.585
Nasıl olduğunu görmek ister misiniz?

0:00:31.609,0:00:34.459
Eğer ilk müdahale edenler, [br]içeri girip, hayat kurtarıp,

0:00:34.483,0:00:36.999
olabilecek taşma tehlikesini [br]azaltabilirlerse,

0:00:37.023,0:00:39.307
bu diğer ekiplerin suyu, [br]yolları, elektriği

0:00:39.331,0:00:42.316
onarmak için gelmeleri[br]anlamına gelir;

0:00:42.340,0:00:45.456
o da inşaatçıların, [br]sigortacıların, hepsinin

0:00:45.480,0:00:48.094
evleri tekrar inşa etmek için [br]gelmeleri anlamına gelir;

0:00:48.118,0:00:51.106
o da ekonomiyi eski hâline [br]getirebileceğiniz ve belki de

0:00:51.130,0:00:56.003
bir sonraki afete karşı daha iyi ve dayanıklı [br]hâle getirebileceğiniz anlamına gelir.

0:00:57.899,0:00:59.695
Büyük bir sigorta şirketi,

0:00:59.719,0:01:04.831
eğer ev sahiplerinin taleplerini bir gün[br]önce işleme koyabilirlerse,

0:01:04.855,0:01:06.975
o kişinin evinin tamir edilmesinde

0:01:06.999,0:01:09.239
altı aylık bir fark [br]yaratacağını söylemişti.

0:01:10.118,0:01:12.447
Bu yüzden afet robot teknolojisi [br]üzerinde çalışıyorum --

0:01:12.471,0:01:16.970
çünkü robotlar afetlerin daha [br]hızlı geçmesini sağlayabilir.

0:01:18.305,0:01:20.322
Bunlardan bazılarını zaten gördünüz.

0:01:20.346,0:01:22.066
Bunlar İHA'lar.

0:01:22.090,0:01:23.951
Bunlar iki tip İHA:

0:01:23.975,0:01:25.840
Bir rotorlu hava aracı [br]veya vızıldayan kuş;

0:01:25.864,0:01:27.934
bir sabit kanatlı, bir şahin.

0:01:27.958,0:01:31.348
2005'ten beri yoğun [br]olarak kullanılıyorlar --

0:01:31.372,0:01:32.547
Katrina Kasırgası.

0:01:32.571,0:01:35.895
Size bu vızıldayan kuşun, bu rotorlu hava [br]aracının nasıl çalıştığını göstereyim.

0:01:35.919,0:01:38.975
İnşaat mühendisleri için olağanüstü.

0:01:38.999,0:01:43.419
Yerde dürbünle veya uydu görüntüsüyle [br]ya da daha yüksek açıda

0:01:43.443,0:01:44.753
uçan herhangi bir şeyle

0:01:44.777,0:01:47.969
alamayacağınız açılardan [br]hasarı görebilmek.

0:01:48.530,0:01:52.902
Ancak buna ihtiyaç duyanlar sadece [br]inşaat mühendisleri ve sigortacılar değil.

0:01:52.926,0:01:55.393
Bu sabit kanatlı, bu şahin [br]gibi şeyleriniz var.

0:01:55.417,0:01:58.688
Bu şahin, coğrafi mekânsal keşifler [br]için kullanılabilir.

0:01:58.712,0:02:01.561
Bununla görüntüleri birleştirip

0:02:01.585,0:02:03.410
3B olarak yeniden oluşturabilirsiniz.

0:02:03.434,0:02:07.508
Her ikisini de Vaşington eyaletindeki Oso[br]toprak kaymasında kullandık,

0:02:07.532,0:02:09.731
çünkü büyük sorun

0:02:09.755,0:02:12.913
afeti coğrafi mekânsal ve [br]hidrolojik olarak anlamaktı --

0:02:12.937,0:02:14.183
arama ve kurtarma olarak değil.

0:02:14.207,0:02:16.526
Arama ve kurtarma ekipleri [br]kontrol altına almıştı

0:02:16.550,0:02:18.028
ve ne yaptıklarını biliyorlardı.

0:02:18.052,0:02:21.922
Daha büyük sorun, nehir ve toprak kaymasının [br]müdahale edenleri süpürüp su altında

0:02:21.946,0:02:23.440
bırakmasının muhtemel olmasıydı.

0:02:23.464,0:02:27.206
Müdahale edenler ve mülk hasarı [br]konusunda zorlayıcı olmakla kalmayıp,

0:02:27.230,0:02:30.509
Vaşington eyaletinin o kısmında [br]somon balığı avcılığının

0:02:30.533,0:02:32.249
geleceğini de riske sokuyordu.

0:02:32.273,0:02:34.749
Bu yüzden neler olup bittiğini[br]anlamaları lazımdı.

0:02:34.773,0:02:37.382
Yedi saat içinde, Arlington'dan çıkıp,

0:02:37.406,0:02:42.220
olay komuta merkezinden bölgeye [br]araba sürüp, İHA'ları uçurup,

0:02:42.244,0:02:45.975
veriyi işleyip, Arlington komuta merkezine[br]arabayla geri dönüldü --

0:02:45.999,0:02:47.405
yedi saat.

0:02:47.429,0:02:50.963
Onlara yedi saat içinde başka bir [br]yoldan iki veya üç günde

0:02:50.987,0:02:54.737
elde edebilecekleri veriyi verdik

0:02:54.761,0:02:56.598
ve daha yüksek çözünürlükte.

0:02:57.064,0:02:58.437
Bu oyunu değiştiriyor.

0:02:59.773,0:03:01.842
Sadece İHA'ları düşünmeyin.

0:03:01.866,0:03:04.494
Elbette seksiler -- ama unutmayın,

0:03:04.518,0:03:07.854
dünyanın yüzde 80'i su kenarında yaşıyor

0:03:07.878,0:03:10.742
ve bu kritik altyapımızın su altında [br]olduğu anlamına geliyor --

0:03:10.766,0:03:14.052
ulaşamayacağımız kısımlar, [br]köprüler ve benzeri şeyler.

0:03:14.076,0:03:16.668
Bu yüzden insansız deniz araçlarımız var,

0:03:16.692,0:03:21.144
bir tipiyle zaten tanıştınız, [br]yani SARbot, bir kare yunus.

0:03:21.168,0:03:23.864
Su altında gider ve sonar kullanır.

0:03:23.888,0:03:26.221
Neden deniz araçları bu kadar önemli

0:03:26.245,0:03:29.369
ve neden çok, çok önemliler?

0:03:29.393,0:03:30.909
Azımsanıyorlar.

0:03:30.933,0:03:33.335
Japonya'daki tsunamiyi düşünün --

0:03:33.359,0:03:37.325
400 millik sahil alanı tamamen harap oldu,

0:03:37.349,0:03:42.045
Birleşik Devletler'de Katrina Kasırgası [br]ile harap olan sahil alanının iki katı.

0:03:42.069,0:03:45.925
Köprüleriniz, boru hatlarınız, limanlarınızdan [br]bahsediyoruz -- yok oldular.

0:03:45.949,0:03:47.561
Eğer bir limanınız yoksa,

0:03:47.585,0:03:50.831
nüfusu desteklemek için yeterince [br]yardım malzemesi

0:03:50.855,0:03:52.076
alma yolunuz yoktur.

0:03:52.100,0:03:54.672
Bu durum Haiti depreminde [br]çok büyük bir sorundu.

0:03:55.565,0:03:57.687
Bu yüzden deniz araçlarına [br]ihtiyacımız vardı.

0:03:57.711,0:04:00.142
SARbot'tan nasıl göründüğüne dair

0:04:00.166,0:04:01.637
bakış açısını görelim.

0:04:01.661,0:04:03.907
Bir balıkçı limanı üzerinde çalışıyorduk.

0:04:03.931,0:04:09.647
O balıkçı limanını, sonarını kullanarak [br]dört saat içinde tekrar açmayı başardık.

0:04:09.671,0:04:12.324
Balıkçı limanına bir dalgıç ekibini [br]sokabilmelerinin

0:04:12.348,0:04:15.054
altı ay alacağı söylendi

0:04:15.078,0:04:17.765
ve dalgıçların işi de iki hafta sürecekti.

0:04:17.789,0:04:20.083
O bölgenin ana ekonomisi olan, [br]

0:04:20.107,0:04:24.333
bir nevi Cape Cod'ları olan, sonbahardaki [br]balık sezonunu kaçıracaklardı.

0:04:24.357,0:04:26.625
İnsansız araçlar çok önemli.

0:04:26.649,0:04:29.897
Ancak biliyorsunuz, size gösterdiğim [br]bütün robotlar küçük,

0:04:29.921,0:04:33.698
bunun nedeni robotların insanların [br]yaptığı şeyleri yapmaması.

0:04:33.722,0:04:35.975
İnsanların gidemediği yerlere giderler.

0:04:35.999,0:04:38.975
Bunun için harika bir örnek Bujold.

0:04:38.999,0:04:41.975
İnsansız yer araçları özellikle küçüktür,

0:04:41.999,0:04:43.317
bu yüzden Bujold --

0:04:43.341,0:04:44.849
(Gülüşmeler)

0:04:44.873,0:04:46.056
Bujold'a merhaba deyin.

0:04:46.080,0:04:48.764
(Gülüşmeler)

0:04:49.606,0:04:52.975
Bujold, Dünya Ticaret Merkezi'nde [br]Kule 1, 2 ve 3'e girebilmek için

0:04:52.999,0:04:55.379
yoğun şekilde kullanıldı.

0:04:55.403,0:05:00.048
Enkazın içine doğru tırmanıyor, aşağı iniyor, [br]boşluğun derinlerine doğru gidiyorsunuz.

0:05:00.072,0:05:04.631
Sadece Dünya Ticaret Merkezi'ni Bujold'un [br]gözüyle görmek için şuna bakın.

0:05:04.655,0:05:09.724
Bir insanı veya bir köpeği koyamayacağınız [br]bir afetten söz ediyorsunuz --

0:05:09.748,0:05:11.890
ve yangın içerisinde.

0:05:11.914,0:05:15.648
Hayatta kalan birine ulaşmak [br]için tek umut ta bodrumda,

0:05:15.672,0:05:17.867
yanan şeyler arasından [br]gitmek durumdasınız.

0:05:17.891,0:05:22.395
Öylesine sıcaktı ki robotlardan birinin [br]rayları erimeye ve atmaya başladı.

0:05:23.161,0:05:25.949
Robotlar insanların veya köpeklerin [br]yerini tutmazlar

0:05:25.973,0:05:28.494
veya vızıldayan kuşlar veya [br]şahinler ya da yunuslar.

0:05:28.518,0:05:30.554
İşleri başka şekilde yaparlar.

0:05:30.578,0:05:36.267
Müdahale edenlere, uzmanlara yeni [br]ve inovatif şekilde yardımcı olurlar.

0:05:36.291,0:05:40.720
Ancak en büyük sorun, robotları [br]daha küçük yapmak değil.

0:05:40.744,0:05:42.975
Onları ısıya daha dayanıklı yapmak değil.

0:05:42.999,0:05:44.756
Daha fazla sensör yapmak değil.

0:05:44.780,0:05:48.390
En büyük sorun veri, enformatik,

0:05:48.414,0:05:52.450
çünkü bu insanlar doğru veriyi, [br]doğru zamanda almak zorunda.

0:05:52.474,0:05:57.975
Olay yerine araba sürerek zaman [br]kaybetmeden, uzmanların hemen

0:05:57.999,0:06:00.975
robotlara erişmelerini [br]sağlasak harika olmaz mı?

0:06:00.999,0:06:03.932
Yani orada her kim varsa internetten [br]robotlarını kullansalar.

0:06:03.956,0:06:05.338
Hadi bunun hakkında düşünelim.

0:06:05.362,0:06:08.734
Kırsal bir alanda kimyasal trenin raydan [br]çıktığını düşünelim.

0:06:08.758,0:06:12.600
Uzmanların, kimya mühendisinin, [br]demiryolu ulaşım mühendislerinin

0:06:12.624,0:06:14.486
o ilçenin sahip olduğu

0:06:14.510,0:06:19.371
İHA ile ilgili eğitim almış [br]olma olasılığı nedir?

0:06:19.395,0:06:20.928
Muhtemelen yok gibi.

0:06:20.952,0:06:23.342
Bu sebeple, insanların hangi robotu

0:06:23.366,0:06:27.706
kullandıklarını bilmeden veya bir robot[br]kullanıp kullanmadıklarını dahi bilmeden

0:06:27.730,0:06:30.516
robotları kullanmaları için [br]bu tip arayüzler kullanıyoruz.

0:06:32.252,0:06:38.286
Robotların size verdiği şey, [br]uzmanlara verdiği şey ise veri.

0:06:38.310,0:06:41.890
Sorun şu hâle geliyor: [br]Kim, hangi veriyi, ne zaman alır?

0:06:41.914,0:06:45.807
Yapılacak şeylerden biri, bütün bilgiyi [br]herkese göndermek ve onların

0:06:45.831,0:06:47.343
düzenlenmesini sağlamak.

0:06:47.367,0:06:51.223
Bununla ilgili sorun ise, [br]ağları meşgul etmesi

0:06:51.247,0:06:54.933
veyahut daha da kötüsü, farkı yaratacak [br]kararın alınmasında gerekli olan

0:06:54.957,0:06:59.466
o bir parça bilgiyi almaya [br]çalışan herkesin

0:06:59.490,0:07:03.295
kavrama yetisine etki etmesi.

0:07:03.999,0:07:07.093
İşte bu tür zorlukları düşünmemiz lazım.

0:07:07.117,0:07:08.382
Yani veriyi.

0:07:08.406,0:07:10.642
Dünya Ticaret Merkezi'ne geri dönersek,

0:07:10.666,0:07:14.975
bu sorunu sadece Bujold ile, [br]o enkazın dibindeyken

0:07:14.999,0:07:16.975
veri kaydederek çözmeye çalıştık,

0:07:16.999,0:07:19.563
çünkü USAR (Kentsel Arama ve Kurtarma) [br]ekibi bunu istediklerini söyledi.

0:07:20.523,0:07:23.111
O zamanlar inşaat mühendislerinin,

0:07:23.135,0:07:25.733
enkaza girdiğimiz sırada [br]kutu kiriş, seri numaraları,

0:07:25.757,0:07:29.975
lokasyonları kaydederken elde [br]edilen veriyi istediklerini,

0:07:29.999,0:07:32.618
ihtiyaç duyduklarını bilmiyorduk.

0:07:33.343,0:07:34.810
Çok değerli veriyi kaybettik.

0:07:34.834,0:07:37.213
Yani zorluk bütün veriyi alıp

0:07:37.237,0:07:39.417
doğru insanlara iletmek.

0:07:39.441,0:07:41.518
İşte başka bir neden.

0:07:41.542,0:07:43.853
Öğrendik ki bazı binalar --

0:07:43.877,0:07:47.149
okullar, hastaneler, [br]belediye binaları gibi --

0:07:47.173,0:07:51.192
müdahale döneminde [br]farklı birimler tarafından

0:07:51.216,0:07:53.466
dört kez denetleniyor.

0:07:54.156,0:07:57.425
Şimdi paylaşmak için robotlardan bu [br]veriyi alıp alamayacağımıza bakıyoruz;

0:07:57.449,0:08:02.299
müdahale zamanını kısaltmak için faz [br]aralıklarını sıkıştırma gibi

0:08:02.323,0:08:03.976
şeyler yapmakla kalmayıp,

0:08:04.000,0:08:08.358
artık paralelde müdahale [br]etmeye de başlayabiliriz.

0:08:08.382,0:08:09.761
Herkes veriyi görebilir.

0:08:09.785,0:08:11.247
Bu şekilde kısaltabiliriz.

0:08:11.999,0:08:15.405
Gerçekten de, "afet robotiği"[br]yanlış bir adlandırma.

0:08:16.227,0:08:18.122
Robotlarla ilgili değil.

0:08:18.146,0:08:20.028
Veriyle ilgili.

0:08:20.433,0:08:23.763
(Alkış)

0:08:23.787,0:08:25.744
İşte benim size çağrım:

0:08:25.768,0:08:28.068
Bir daha bir afetten [br]haberdar olduğunuzda,

0:08:28.092,0:08:29.417
robotlara bakın.

0:08:29.441,0:08:32.566
Belki yeraltında, belki su altında

0:08:32.590,0:08:34.284
belki gökyüzünde olabilirler;

0:08:34.308,0:08:36.273
ama orada olmalılar.

0:08:36.297,0:08:37.464
Robotlara bakın,

0:08:37.488,0:08:40.235
çünkü robotlar kurtarmaya geliyor.

0:08:40.259,0:08:45.920
(Alkış)