WEBVTT

00:00:06.828 --> 00:00:11.292
A, C, E, D, B, K.

00:00:11.292 --> 00:00:14.600
Đây không phải những chữ cái ngẫu nhiên 
trong bảng chữ cái đâu.

00:00:14.600 --> 00:00:18.092
Đây là các loại vitamin, cũng giống như 
các chữ cái giúp tạo thành từ,

00:00:18.092 --> 00:00:21.903
chúng là những dưỡng chất 
giúp cơ thể ta "chạy tốt".

00:00:21.903 --> 00:00:25.039
Vitamin là những hợp chất hữu cơ
mà ta cần tiêu thụ

00:00:25.039 --> 00:00:27.598
một lượng nhỏ mỗi ngày
để cơ thể "chạy" tốt.

00:00:27.598 --> 00:00:31.010
Chúng là những thợ xây, bảo vệ, 
bảo trì viên của cơ thể,

00:00:31.010 --> 00:00:34.200
giúp cơ thể ta hình thành cơ, xương,
sử dụng chất dinh dưỡng,

00:00:34.200 --> 00:00:37.820
dự trữ và sử dụng năng lượng,
cũng như chữa lành vết thương.

00:00:37.820 --> 00:00:40.243
Nếu bạn cần dẫn chứng
về giá trị của vitamin,

00:00:40.243 --> 00:00:43.279
hãy xem xét trường hợp 
của các thuỷ thủ ngày xưa,

00:00:43.279 --> 00:00:46.599
những người không được tiếp cận 
với nguồn thực phẩm giàu vitamin.

00:00:46.599 --> 00:00:48.018
Họ thường bị bệnh hoại huyết.

00:00:48.018 --> 00:00:50.921
Trong khi vitamin C, 
có nhiều trong trái cây và rau củ,

00:00:50.921 --> 00:00:53.504
lại là phương pháp 
đơn giản nhất để chữa bệnh này .

00:00:53.504 --> 00:00:57.062
Trong khi Vi khuẩn, nấm và thực vật 
có thể tự tạo ra vitamin,

00:00:57.062 --> 00:01:01.468
thì cơ thể chúng ta lại không thể,
nên phải lấy vitamin từ các nguồn khác.

00:01:01.468 --> 00:01:05.131
Vậy làm thế nào cơ thể hấp thụ được 
vitamin từ môi trường bên ngoài?

00:01:05.131 --> 00:01:08.379
Đó còn tuỳ vào trạng thái
của các hợp chất này.

00:01:08.379 --> 00:01:09.920
Vitamin có 2 loại:

00:01:09.920 --> 00:01:12.371
loại tan trong mỡ 
và loại tan trong nước,

00:01:12.371 --> 00:01:14.933
chính sự khác biệt này 
sẽ quyết định cách mà cơ thể

00:01:14.933 --> 00:01:19.252
vận chuyển, dự trữ vitamin
cũng như đào thải lượng thừa.

00:01:19.252 --> 00:01:21.739
Những vitamin tan trong nước gồm vitamin C

00:01:21.739 --> 00:01:25.615
và các hợp chất vitamin B
gồm 8 loại khác nhau

00:01:25.615 --> 00:01:27.250
có công dụng riêng biệt.

00:01:27.250 --> 00:01:31.532
Những chất này tan trong phần chứa nước
của các loại trái cây, rau củ và ngũ cốc,

00:01:31.532 --> 00:01:35.090
nên đường hấp thụ vào cơ thể
của chúng khá đơn giản.

00:01:35.090 --> 00:01:37.659
Khi đã vào cơ thể, những thức ăn này
sẽ đươc tiêu hoá

00:01:37.659 --> 00:01:41.626
và các vitamin 
sẽ được hấp thụ trực tiếp vào máu.

00:01:41.626 --> 00:01:43.876
Do huyết tương 
vốn dĩ là môi trường nước,

00:01:43.876 --> 00:01:48.194
nên vitamin C và B
được vận chuyển thuận lợi

00:01:48.194 --> 00:01:50.867
và có thể di chuyển
tự do trong cơ thể.

00:01:50.867 --> 00:01:53.668
Đối với các vitamin 
tan trong mỡ

00:01:53.668 --> 00:01:56.933
có trong các thực phẩm
làm từ sữa, bơ và dầu,

00:01:56.933 --> 00:01:59.951
thì đường vào máu 
phiêu lưu hơn một chút.

00:01:59.951 --> 00:02:02.938
Chúng đi vào trong dạ dày và ruột,

00:02:02.938 --> 00:02:06.423
nơi có mật - một chất có tính axit 
được sản xuất ở gan,

00:02:06.423 --> 00:02:11.133
mật phân nhỏ mỡ 
và giúp hấp thụ chúng qua thành ruột.

00:02:11.133 --> 00:02:14.943
Do vitamin tan trong mỡ không thể 
di chuyển trong môi trường nước của máu,

00:02:14.943 --> 00:02:17.338
chúng cần một thứ gì đó
giúp chúng di chuyển,

00:02:17.338 --> 00:02:21.740
đó chính là protein dính trên vitamin,
đóng vai trò như "người vận chuyển",

00:02:21.740 --> 00:02:26.314
giúp đưa vitamin tan trong mỡ 
vào máu và đi quanh cơ thể.

00:02:26.314 --> 00:02:29.708
Sự khác biệt này giữa 2 loại vitamin

00:02:29.708 --> 00:02:31.913
quyết định cách chúng đi vào máu,

00:02:31.913 --> 00:02:35.401
cũng như cách chúng được dự trữ 
và đào thải khỏi cơ thể.

00:02:35.401 --> 00:02:38.443
Vì cơ thể có thể vận chuyển
vitamin tan trong nước

00:02:38.443 --> 00:02:40.100
theo máu một cách dễ dàng

00:02:40.100 --> 00:02:45.156
nên hầu hết các vitamin này
sẽ được thải qua thận.

00:02:45.156 --> 00:02:47.725
Chính vì lí do đó, đa phần
vitamin tan trong nước

00:02:47.725 --> 00:02:51.897
cần được hấp thụ mỗi ngày 
qua thức ăn.

00:02:51.897 --> 00:02:54.636
Trong khi vitamin tan trong mỡ
ở lại lâu hơn trong cơ thể

00:02:54.636 --> 00:02:58.464
vì chúng được trữ lại trong gan
và tế bào chất béo.

00:02:58.464 --> 00:03:00.642
Cơ thể dùng những nơi này
như nhà kho,

00:03:00.642 --> 00:03:04.274
trữ vitamin rồi đem chúng ra 
sử dụng khi cần,

00:03:04.274 --> 00:03:06.772
vì thế ta không nên
hấp thụ quá nhiều những vitamin này

00:03:06.772 --> 00:03:09.674
bởi cơ thể vốn dĩ 
đã trữ một lượng đáng kể.

00:03:09.674 --> 00:03:12.642
Khi đã hiểu cách vận chuyển
và dự trữ vitamin,

00:03:12.642 --> 00:03:16.513
hãy để vitamin thực hiện 
phần nhiệm vụ định sẵn của chúng.

00:03:16.513 --> 00:03:20.510
Chẳng hạn như các hợp chất vitamin B
giúp hình thành men hỗ trợ,

00:03:20.510 --> 00:03:24.848
giúp enzym 
giải phóng năng lượng từ thức ăn.

00:03:24.848 --> 00:03:28.271
Các vitamin B khác giúp cơ thể
sử dụng nguồn năng lượng này.

00:03:28.271 --> 00:03:32.793
Vitamin C giúp chống
nhiễm trùng và tạo collagen,

00:03:32.793 --> 00:03:37.568
một loại mô hình thành xương, răng
và chữa lành vết thương.

00:03:37.568 --> 00:03:41.767
Vitamin A giúp tạo bạch cầu,
chìa khoá của hệ miễn dịch,

00:03:41.767 --> 00:03:47.666
hình thành xương, cải thiện thị lực
bằng cách giúp tế bào mắt hoạt động tốt.

00:03:47.666 --> 00:03:51.549
Vitamin D giúp hấp thụ canxi, phốt pho
từ đó tạo ra xương,

00:03:51.549 --> 00:03:54.429
còn vitamin E là chất chống oxi hoá,

00:03:54.429 --> 00:03:57.767
loại bỏ các thành phần 
gây hại cho tế bào.

00:03:57.767 --> 00:04:01.568
Cuối cùng, vitamin K giúp đông máu,

00:04:01.568 --> 00:04:04.369
bằng cách hỗ trợ protein
thực hiện nhiệm vụ này.

00:04:04.369 --> 00:04:06.338
Nếu không có vitamin,

00:04:06.338 --> 00:04:10.147
con người sẽ thiếu rất nhiều chất,
dẫn đến các vấn đề như

00:04:10.147 --> 00:04:13.036
suy nhược, tổn thương dây thần kinh
các bệnh tim mạch,

00:04:13.036 --> 00:04:15.956
hoặc các bệnh còi xương 
hay hoại huyết.

00:04:15.956 --> 00:04:19.489
Tuy nhiên quá nhiều vitamin
cũng gây độc cho cơ thể,

00:04:19.489 --> 00:04:23.841
nên bạn đừng nghĩ nạp nhiều vitamin 
là tốt cho cơ thể nhé.

00:04:23.841 --> 00:04:26.431
Trên thực tế,
giữ được cân bằng,

00:04:26.431 --> 00:04:29.304
cung cấp vừa đủ lượng
vitamin mới là điều cốt yếu.