WEBVTT

00:00:00.835 --> 00:00:02.901
Tôi yêu thích một điều kỳ bí vĩ đại,

00:00:02.901 --> 00:00:07.313
và tôi bị cuốn hút bởi những bí ẩn
khoa học chưa thể lý giải,

00:00:07.313 --> 00:00:09.271
có lẽ đó là sở thích cá nhân.

00:00:09.681 --> 00:00:11.539
Điều đó nói lên tính cách mỗi người,

00:00:11.539 --> 00:00:13.656
và tôi không thể dừng sự tò mò.

NOTE Paragraph

00:00:14.186 --> 00:00:16.275
Điều bí ẩn đó là :

00:00:16.275 --> 00:00:19.710
Cái gì tạo nên mối quan hệ giữa não

00:00:19.710 --> 00:00:21.221
và sự trải nghiệm nhận thức,

00:00:21.221 --> 00:00:23.891
ví dụ trải nghiệm của bạn
về vị socola

00:00:23.891 --> 00:00:25.665
hay về cảm xúc khi chạm vào nhung?

NOTE Paragraph

00:00:26.805 --> 00:00:28.389
Ngày nay, bí ẩn này không mới.

00:00:28.999 --> 00:00:32.598
Năm 1868, Thomas Huxley viết

00:00:32.598 --> 00:00:37.892
"Việc một thứ kỳ diệu như ý thức của con người

00:00:37.892 --> 00:00:41.259
nảy sinh chỉ nhờ kích thích tế bào não

00:00:41.259 --> 00:00:43.325
cũng khó hiểu hệt như

00:00:43.325 --> 00:00:47.378
sự xuất hiện của thần đèn
khi Aladdin cọ vào cây đèn."

00:00:49.268 --> 00:00:51.545
Huxley biết rằng hoạt động của não

00:00:51.545 --> 00:00:54.819
và những trải nghiệm ý thức
có mối tương quan với nhau,

00:00:54.819 --> 00:00:56.978
nhưng ông không thể giải thích tại sao.

00:00:56.978 --> 00:01:00.299
Với khoa học lúc bấy giờ,
đó là một bí ẩn.

00:01:00.299 --> 00:01:02.435
Rất nhiều năm kể từ thời của Huxley,

00:01:02.435 --> 00:01:05.801
khoa học đã phát hiện thêm nhiều điều 
về hoạt động của não,

00:01:05.801 --> 00:01:07.822
nhưng mối tương quan giữa hoạt động não

00:01:07.822 --> 00:01:10.910
và sự trải nghiệm nhận thức
vẫn còn là một bí ẩn.

NOTE Paragraph

00:01:10.910 --> 00:01:14.555
Tại sao? Tại sao lại có quá
ít tiến độ về mặt này?

00:01:14.555 --> 00:01:19.414
Một số chuyên gia nghĩ rằng
chúng ta không thể giải quyết vấn đề này

00:01:19.414 --> 00:01:23.213
bởi ta không đủ thông minh và
thiếu những khái niệm cần thiết

00:01:23.883 --> 00:01:27.952
Chúng ta không mong những con khỉ giải
quyết được những vấn đề cơ học lượng tử,

00:01:27.952 --> 00:01:32.117
và cũng giống như vậy, chúng ta không mong
loài người giải quyết được vấn đề này.

00:01:32.527 --> 00:01:35.661
Nhưng tôi không đồng ý. Tôi lạc quan hơn.

00:01:35.661 --> 00:01:38.703
Tôi nghĩ chúng ta đơn thuần đang
đặt ra một giả định hoàn toàn sai.

00:01:38.703 --> 00:01:42.209
Một khi chúng ta điều chỉnh lại 
thì có thể giải quyết được vấn đề.

00:01:42.209 --> 00:01:44.626
Nay tôi xin chia sẻ với bạn
phép giả định đó là gì,

00:01:44.626 --> 00:01:47.384
tại sao nó sai, và sửa như thế nào.

NOTE Paragraph

00:01:47.874 --> 00:01:49.568
Hãy bắt đầu với câu hỏi:

00:01:49.778 --> 00:01:52.866
Chúng ta có nhận thực tại 
một cách đúng đắn không?

00:01:52.866 --> 00:01:54.561
Tôi đang mở mắt

00:01:54.561 --> 00:01:59.498
và tôi có một trải nghiệm rằng
có quả cà chua đỏ ở cách xa 1m.

00:02:00.606 --> 00:02:03.849
kết quả là, tôi tin rằng
trong thực tại,

00:02:03.849 --> 00:02:06.491
có một quả cà chua đỏ ở cách 1m.

00:02:06.751 --> 00:02:11.615
Sau đó tôi nhắm mắt, và cái mà tôi
cảm nhận chỉ còn là một vùng xám,

00:02:12.425 --> 00:02:17.591
nhưng liệu trên thực tế, vẫn còn một 
quả cà chua ở cách xa 1m không?

00:02:18.361 --> 00:02:21.913
Tôi nghĩ thế, nhưng liệu tôi 
có thể sai không?

00:02:21.913 --> 00:02:26.511
Liệu tôi đang có diễn giải sai
về bản chất nhận thức của tôi không?

NOTE Paragraph

00:02:27.351 --> 00:02:30.551
Trước đây chúng ta cũng đã từng diễn giải
sai về nhận thức của mình.

00:02:30.551 --> 00:02:34.010
Chúng ta từng nghĩ Trái Đất phẳng,
bởi trông nó giống như thế.

00:02:34.707 --> 00:02:37.586
Pythagorus đã phát hiện ra rằng
chúng ta sai.

00:02:37.586 --> 00:02:41.598
Sau đó chúng ta nghĩ
Trái Đất là trung tâm tĩnh của Vũ trụ,

00:02:41.603 --> 00:02:43.506
một lần nữa, vì nó trông giống như thế.

00:02:44.406 --> 00:02:49.312
Copernicus và Galileo lại khám phá ra rằng
chúng ta sai.

NOTE Paragraph

00:02:49.312 --> 00:02:53.400
Rồi Galileo tự hỏi liệu chúng ta 
có đang hiểu lầm những trải nghiệm của mình

00:02:53.400 --> 00:02:54.908
theo những cách khác nữa.

00:02:54.908 --> 00:02:59.917
Ông viết : "tôi nghĩ mùi, vị, màu sắc, v..v..

00:02:59.917 --> 00:03:01.921
thuộc về nhận thức.

00:03:02.291 --> 00:03:08.043
Do đó nếu mọi sinh vật biết nhận thức biến mất,
thì tất cả những tính chất đó cũng sẽ biến mất."

NOTE Paragraph

00:03:08.955 --> 00:03:10.794
Hiện nay, đó là một phát biểu gây sốc.

00:03:11.184 --> 00:03:12.995
Nhưng Galileo có đúng không?

00:03:12.995 --> 00:03:17.593
Liệu ta có đang hiểu lầm một cách kinh khủng
những trải nghiệm của mình?

00:03:17.593 --> 00:03:20.154
Khoa học hiện đại
phải nói gì về điều đó?

NOTE Paragraph

00:03:20.704 --> 00:03:25.928
Các nhà khoa học thần kinh cho ta biết
khoảng một phần ba vỏ não

00:03:25.928 --> 00:03:27.786
tham gia vào chức năng thị lực.

00:03:27.786 --> 00:03:31.292
Khi bạn mở mắt
và nhìn quanh căn phòng này,

00:03:31.292 --> 00:03:35.564
hàng tỷ nơ-ron và
hàng nghìn tỷ khớp thần kinh tham gia.

NOTE Paragraph

00:03:35.564 --> 00:03:37.172
Điều đó gây ngạc nhiên,

00:03:37.172 --> 00:03:39.813
vì trong cách hiểu của chúng ta
về thị giác,

00:03:39.813 --> 00:03:42.650
chúng ta coi nó như một chiếc camera.

00:03:42.650 --> 00:03:46.590
Thị giác chỉ chụp lại hình ảnh
của thực tại khách quan một cách nguyên bản.

00:03:46.590 --> 00:03:50.290
Đúng là có một phần của thị giác
hoạt động giống như một chiếc camera:

00:03:50.290 --> 00:03:54.929
mắt có thấu kính hội tụ ảnh
lên võng mạc sau mắt

00:03:54.929 --> 00:03:58.319
ở đó có 130 triệu tế bào cảm quang,

00:03:58.319 --> 00:04:02.219
cho nên mắt giống như chiếc máy ảnh
có độ phân giải 130 megapixel.

00:04:02.219 --> 00:04:05.702
Nhưng điều đó chưa giải thích
được việc hàng tỷ nơ-ron

00:04:05.702 --> 00:04:09.324
và hàng nghìn tỷ khớp thần kinh
tham gia vào quá trình này.

00:04:09.324 --> 00:04:11.623
Những neuron đó đã làm gì?

NOTE Paragraph

00:04:11.623 --> 00:04:15.830
Các nhà thần kinh học cho ta biết rằng
chúng đang tạo ra, trong thời gian thực,

00:04:15.830 --> 00:04:20.160
tất cả hình dáng, vật thể, màu sắc
và chuyển động mà chúng ta thấy.

00:04:20.160 --> 00:04:23.651
Chúng ta cảm thấy rằng bản thân đang 
chụp ảnh căn phòng như nó vốn có,

00:04:23.651 --> 00:04:27.226
nhưng thực ra, chúng ta chính là người 
dựng nên mọi thứ mà chúng ta thấy.

00:04:27.226 --> 00:04:30.407
Chúng ta không dựng nên
cả thế giới trong một lúc.

00:04:30.407 --> 00:04:33.172
Chúng ta dựng nên
những gì mình cần ở thời điểm hiện tại.

NOTE Paragraph

00:04:33.542 --> 00:04:36.909
Hiện nay có rất nhiều minh chứng thú vị.

00:04:36.909 --> 00:04:38.720
về việc tự ta dựng nên những gì ta thấy.

00:04:38.720 --> 00:04:40.763
Tôi xin đưa ra 2 ví dụ.

00:04:40.763 --> 00:04:46.529
Ở ví dụ này, bạn nhìn thấy một số đĩa
tròn đỏ bị cắt,

00:04:46.529 --> 00:04:49.470
nhưng nếu tôi hơi xoay các đĩa,

00:04:49.470 --> 00:04:54.207
đột nhiên, bạn nhìn thấy một khối 3 chiều
nổi lên trên màn hình.

00:04:54.207 --> 00:04:57.040
lúc này, màn hình đương nhiên là phẳng,

00:04:57.040 --> 00:04:59.640
vậy khối 3 chiều mà bạn nhìn ra được

00:04:59.640 --> 00:05:02.617
là do bạn xây dựng nên.

NOTE Paragraph

00:05:03.397 --> 00:05:05.310
Ở ví dụ tiếp theo,

00:05:05.310 --> 00:05:09.534
bạn nhìn thấy các thanh màu xanh phát sáng
với những đường viền khá sắc nét

00:05:09.534 --> 00:05:12.718
đang chuyển động qua vùng các dấu chấm.

00:05:13.708 --> 00:05:16.845
Thực tế, chẳng có chấm nào di chuyển cả.

00:05:16.845 --> 00:05:21.466
Tất cả những gì tôi làm ở đây
là thay đổi màu sắc của các dấu chấm

00:05:21.466 --> 00:05:23.927
từ xanh sang đen rồi từ đen sang xanh.

00:05:23.927 --> 00:05:25.761
Nhưng khi tôi làm nhanh

00:05:25.761 --> 00:05:29.476
Hệ thống quan sát của bạn sẽ tạo ra
những thanh màu xanh phát sáng

00:05:29.476 --> 00:05:32.147
với đường nét rõ ràng và có chuyển động.

00:05:32.147 --> 00:05:34.817
Có rất nhiều ví dụ khác,
nhưng đó là 2 ví dụ để nói rằng

00:05:34.817 --> 00:05:37.580
bạn xây dựng cái mà bạn nhìn thấy.

NOTE Paragraph

00:05:37.580 --> 00:05:39.955
Nhưng các nhà nơ-ron học đi xa hơn.

00:05:41.395 --> 00:05:46.496
Họ nói rằng chúng ta xây dựng lại thực tế.

00:05:46.496 --> 00:05:50.722
Vậy, khi tôi có kinh nghiệm
về việc mô tả một quả cà chua đỏ,

00:05:50.722 --> 00:05:54.855
kinh nghiệm đó
là một sự xây dựng lại chính xác

00:05:54.855 --> 00:05:56.970
các thuộc tính của quả cà chua đỏ thật

00:05:56.970 --> 00:06:00.265
tồn tại thật, không hề
phụ thuộc việc nhìn của tôi.

NOTE Paragraph

00:06:01.595 --> 00:06:04.816
Tại sao các nhà nơ-ron học nói rằng
chúng ta không xây dựng,

00:06:04.816 --> 00:06:06.696
mà là chúng ta xây dựng lại?

00:06:06.696 --> 00:06:09.227
Lý lẽ chung được đưa ra

00:06:09.227 --> 00:06:11.781
thường liên quan đến tiến hóa.

00:06:12.941 --> 00:06:15.380
Những tổ tiên chúng ta,
người mà nhìn chính xác hơn,

00:06:15.380 --> 00:06:20.233
đã có một lợi thế cạnh tranh
so với những người nhìn kém chính xác,

00:06:20.233 --> 00:06:22.989
do đó họ thuận lợi hơn
trong việc truyền gen.

00:06:22.989 --> 00:06:26.380
Chúng ta là con cháu của những người
biết nhìn chính xác hơn,

00:06:26.380 --> 00:06:29.149
do đó ta có thể tự tin rằng,
trong trường hợp bình thường,

00:06:29.149 --> 00:06:31.680
nhận thức của chúng ta chính xác.

00:06:31.680 --> 00:06:35.375
Bạn thấy điều này trong sách giáo khoa.

00:06:35.375 --> 00:06:37.369
Ví dụ, một sách giáo khoa viết rằng:

00:06:37.369 --> 00:06:39.340
"Nói theo thuyết tiến hóa,

00:06:39.340 --> 00:06:43.383
thị giác rất hữu ích
bởi nó rất chính xác."

00:06:43.383 --> 00:06:48.181
Vậy ý kiến này là: những nhận thức
chính xác là nhận thức phù hợp hơn.

00:06:48.181 --> 00:06:50.325
Chúng cho bạn những lợi thế sinh tồn.

NOTE Paragraph

00:06:50.325 --> 00:06:52.240
Ngày nay, điều này còn đúng không?

00:06:52.240 --> 00:06:54.899
Điều này có diễn tả đúng
thuyết tiến hóa không?

00:06:54.899 --> 00:06:58.280
Trước hết, hãy nhìn vài
ví dụ trong tự nhiên.

NOTE Paragraph

00:06:58.800 --> 00:07:01.238
Loài bọ rùa ở Úc

00:07:01.238 --> 00:07:04.349
cánh có gợn, bóng loáng và nâu.

00:07:04.349 --> 00:07:06.694
Con cái không bay được.

00:07:06.694 --> 00:07:10.711
Con đực bay, đương nhiên để tìm bạn tình.

00:07:10.711 --> 00:07:14.659
Khi tìm được bạn tình,
con đực đậu xuống và giao phối.

00:07:14.659 --> 00:07:17.130
Có một loài khác ở vùng hẻo lánh,

00:07:17.130 --> 00:07:18.464
người Homo sapiens.

00:07:18.464 --> 00:07:21.531
Quý ông loài này
có não khối

00:07:21.531 --> 00:07:25.479
được dùng để tìm bia lạnh.

00:07:25.889 --> 00:07:27.168
(Tiếng cười)

00:07:27.168 --> 00:07:29.542
Và khi tìm được thì nóc cho hết,

00:07:29.542 --> 00:07:32.932
và đôi khi ném chai
ở vùng hẻo lánh này.

00:07:32.932 --> 00:07:37.180
Khi điều đó xảy ra, những chai
cũng có gợn, bóng loáng,

00:07:37.180 --> 00:07:41.320
và chính cái bóng màu nâu
lại kích thích các con bọ này.

00:07:42.772 --> 00:07:46.235
Các con đực này bu lại trên
các chai và cố làm tình.

00:07:47.582 --> 00:07:50.369
Chúng không quan tâm
đến những con bọ cái nữa.

00:07:50.369 --> 00:07:54.572
Đây là trường hợp kinh điển của con đực
bỏ con cái để tìm cái chai.

00:07:54.572 --> 00:07:57.519
(Tiếng cười) (Vỗ tay)

00:07:59.402 --> 00:08:01.773
Lúc đó, loài bọ này gần như tuyệt chủng.

00:08:02.443 --> 00:08:06.752
Nước Úc đã phải thay mẫu mã chai
để cứu loài bọ.

00:08:06.752 --> 00:08:09.752
(Tiếng cười)

00:08:09.752 --> 00:08:13.960
Các con đực đã tìm được
chính xác các con cái, trong hàng ngàn,

00:08:13.960 --> 00:08:16.398
có thể tới hàng triệu năm.

00:08:16.398 --> 00:08:20.832
Giống như là chúng đã nhìn thấy đúng
thực tế, nhưng thật ra đó chỉ là bề ngoài.

00:08:20.832 --> 00:08:23.689
Sự tiến hóa cho chúng một sự giải mã.

00:08:23.689 --> 00:08:28.425
Con cái là cái gì đó có gợn, bóng loáng
và có màu nâu,

00:08:28.425 --> 00:08:30.701
càng lớn càng tốt.

00:08:30.701 --> 00:08:32.535
(Tiếng cười)

00:08:32.535 --> 00:08:37.375
Thậm chí khi đang bò trường trên chai,
con đực cũng không thể nhận ra sai lầm.

NOTE Paragraph

00:08:37.945 --> 00:08:41.590
Bây giờ bạn có thể nói, loài bọ,
chắc chắn là chúng rất ngây ngô,

00:08:41.590 --> 00:08:43.448
nhưng loài có vú thì không.

00:08:43.448 --> 00:08:46.165
Loài có vú không bị lừa kiểu này đâu.

00:08:46.165 --> 00:08:52.178
Tôi sẽ không nói về nỗi đau này nữa,
nhưng các bạn cũng rõ nó lắm rồi. (Cười)

NOTE Paragraph

00:08:52.178 --> 00:08:55.336
Điều này nêu ra một câu hỏi
kỹ thuật quan trọng:

00:08:55.336 --> 00:09:01.327
Chọn lựa tự nhiên ưu tiên cho 
sự nhận thức đúng về thực tế phải không?

00:09:01.877 --> 00:09:05.413
May mắn thay, chúng ta không phải
mò mẫm và suy đoán;

00:09:05.413 --> 00:09:08.594
vì tiến hóa là một lý thuyết
chính xác theo toán học.

00:09:08.594 --> 00:09:12.147
Chúng ta có thể dùng phương trình
tiến hóa để kiểm tra điều đó.

00:09:12.147 --> 00:09:16.300
Chúng ta có thể có các sinh vật khác nhau
cạnh tranh trong môi trường nhân tạo,

00:09:16.300 --> 00:09:18.253
sinh vật nào tồn tại và phát triển,

00:09:18.253 --> 00:09:21.806
chính là những sinh vật có hệ thống
cảm giác thích hợp hơn.

NOTE Paragraph

00:09:21.806 --> 00:09:25.891
Một khái niệm chính trong
phương thức này là sự hợp lý.

00:09:25.891 --> 00:09:28.586
Hãy xem miếng thịt này:

00:09:29.956 --> 00:09:32.918
Miếng thịt có tác dụng gì để con vật
có quyết định hợp lý?

00:09:33.438 --> 00:09:39.454
Đối với con sư tử đói đang tìm
mồi, thịt thúc đẩy quyết định hợp lý.

00:09:40.179 --> 00:09:44.773
Đối với con sư tử no nê đang tìm
bạn tình, thịt không thúc đẩy gì cả.

00:09:46.053 --> 00:09:49.924
Đối với con thỏ, trong mọi trường hợp,
thịt không có tác động nào,

00:09:49.924 --> 00:09:54.048
vậy quyết định hợp lý phụ thuộc
vào thực tế bên ngoài, đúng vậy,

00:09:54.048 --> 00:09:58.236
nhưng cũng còn phụ thuộc vào cơ thể,
trạng thái và khả năng của con vật.

00:09:58.236 --> 00:10:01.789
Sự hợp lý không hoàn toàn
là thực tế bên ngoài,

00:10:01.789 --> 00:10:05.272
nó là sự phù hợp giữa con vật và môi
trường, không chỉ riêng môi trường,

00:10:05.272 --> 00:10:09.451
điều này được nói rõ ràng
trong phương thức tiến hóa.

NOTE Paragraph

00:10:09.451 --> 00:10:12.642
Vậy, trong phòng thí nghiệm của tôi,

00:10:12.642 --> 00:10:16.417
chúng tôi cho chạy thử hàng trăm ngàn
mô phỏng tiến hóa

00:10:16.417 --> 00:10:19.482
với nhiều môi trường khác nhau được
chọn ngẫu nhiên

00:10:19.482 --> 00:10:23.661
và ở đó, các sinh vật cạnh tranh
nhau về nguồn thức ăn.

00:10:23.661 --> 00:10:27.980
Vài sinh vật thấy đầy đủ môi trường đó,

00:10:27.980 --> 00:10:29.869
vài loài khác chỉ thấy một phần,

00:10:29.869 --> 00:10:31.974
và một vài loài không được thấy gì ,

00:10:31.974 --> 00:10:33.740
chỉ có được sự thích hợp.

00:10:34.240 --> 00:10:35.820
Nhóm nào thắng?

NOTE Paragraph

00:10:36.290 --> 00:10:42.255
Tôi ghét phải nói điều đó với bạn,
nhưng sự nhận thức thực tế bị bế tắt.

00:10:42.255 --> 00:10:44.164
Trong hầu hết mọi thí nghiệm,

00:10:44.164 --> 00:10:46.346
sinh vật không thấy thực tế

00:10:46.346 --> 00:10:48.436
nhưng chỉ nhận ra được sự phù hợp

00:10:48.436 --> 00:10:53.660
gây ra sự hủy diệt cho sinh vật
biết nhận thức thực tế.

00:10:53.660 --> 00:10:58.250
Vậy, kết luận là, tiến hóa
không ưu tiên nhận thức trực tiếp

00:10:58.250 --> 00:10:59.906
hoặc nhận thức chính xác.

00:10:59.906 --> 00:11:03.668
Những nhận thức thực tế này sẽ bế tắt.

NOTE Paragraph

00:11:03.668 --> 00:11:05.688
Bây giờ, tuyệt chiêu là điều này.

00:11:05.688 --> 00:11:09.370
Làm sao mà việc không thấy chính
xác thực tế

00:11:09.370 --> 00:11:11.190
lại cho ta thuận lợi để tồn tại?

00:11:11.190 --> 00:11:13.303
Điều này không phù hợp với trực giác.

00:11:13.303 --> 00:11:15.138
Nhưng, hãy nhớ lại con bọ Úc.

00:11:15.138 --> 00:11:18.899
Con bọ Úc tồn tại hàng ngàn,
có thể hàng triệu năm,

00:11:18.899 --> 00:11:21.593
chỉ dùng trò đơn giản và giải mã.

00:11:21.593 --> 00:11:24.770
Điều mà phương thức tiến hóa nói
cho chúng ta

00:11:24.770 --> 00:11:30.413
là tất cả sinh vật, kể cả chúng ta,
đều ở trên cùng con thuyền như con bọ Úc.

00:11:30.413 --> 00:11:32.343
Ta không thấy thực tế
như là chính nó.

00:11:32.343 --> 00:11:36.615
Chúng ta dùng trò đơn giản
và giải mã để tồn tại.

NOTE Paragraph

00:11:36.615 --> 00:11:38.635
Vẫn biết rằng,

00:11:38.635 --> 00:11:40.702
chúng ta cần trợ giúp của trực giác.

00:11:40.702 --> 00:11:45.485
Làm thế nào mà không nhận thức
thực tế lại là hữu ích?

00:11:45.485 --> 00:11:49.154
May thay, chúng ta có một phép
ẩn dụ rất hữu ích:

00:11:49.154 --> 00:11:51.986
đó là màn hình desktop của bạn.

00:11:51.986 --> 00:11:56.119
Hãy xem biểu tượng xanh này
để chỉ TED Talk mà bạn đang viết.

00:11:56.119 --> 00:12:00.123
Bây giờ, biểu tượng thì xanh và
hình chữ nhật

00:12:00.123 --> 00:12:02.504
trong góc phải bên dưới của desktop.

00:12:03.324 --> 00:12:07.510
Có phải điều đó có nghĩa là tập tin văn
bản trong máy tính là màu xanh,

00:12:08.200 --> 00:12:11.955
hình chữ nhật, và ở bên dưới góc phải
của máy tính không?

00:12:11.955 --> 00:12:13.278
Đương nhiên là không.

00:12:13.278 --> 00:12:17.987
Không ai nghĩ rằng đó là một sự trình bày
lệch lạc trên màn hình cả.

00:12:17.987 --> 00:12:20.755
Nó chỉ muốn trình bày với bạn
thực tế của máy tính.

00:12:20.755 --> 00:12:23.680
Thật vậy, nó che giấu thực tế.

00:12:23.680 --> 00:12:25.555
Bạn không muốn biết về các đi-ôt

00:12:25.555 --> 00:12:27.805
và điện trở và tất cả
megabytes phần mềm.

00:12:27.805 --> 00:12:30.936
Nếu bạn phải làm việc với nó,
bạn không thể viết ra hết tập tin

00:12:30.936 --> 00:12:32.411
hoặc tạo hình ảnh của mình.

00:12:32.411 --> 00:12:37.128
Vậy ý tưởng là quá trình tiến hóa
chỉ cho ta giao diện

00:12:37.128 --> 00:12:41.443
và cất giấu thực tế và
hướng dẫn những hành vi phù hợp.

00:12:41.443 --> 00:12:44.461
Không gian và thời gian, như bạn
nhận thức về chúng lúc này,

00:12:44.461 --> 00:12:46.635
chỉ là desktop của bạn.

00:12:46.635 --> 00:12:51.372
Đối tượng vật lý là biểu tượng
trên desktop đó.

NOTE Paragraph

00:12:52.192 --> 00:12:54.413
Tôi biết có người phản đối:

00:12:54.413 --> 00:12:58.361
Hoffman, nếu bạn nghĩ tàu lửa chạy trên
đường với vận tốc 200 dặm/giờ

00:12:58.361 --> 00:13:00.822
là một biểu tượng trên desktop của bạn,

00:13:00.822 --> 00:13:02.947
tại sao bạn không bước ra trước nó thử?

00:13:02.947 --> 00:13:05.240
Sau đó bạn đi đời, lý thuyết
đó cũng theo bạn,

00:13:05.240 --> 00:13:08.554
ta biết tàu lửa này không chỉ
là một biểu tượng.

00:13:08.554 --> 00:13:10.597
Tôi sẽ không bước ra trước tàu lửa

00:13:10.597 --> 00:13:12.153
vì cùng lý do

00:13:12.153 --> 00:13:16.448
mà bạn sẽ không kéo biểu tượng
vào thùng rác vì có thể là:

00:13:16.448 --> 00:13:19.629
không phải tại tôi hiểu biểu 
tượng theo nghĩa đen --

00:13:19.629 --> 00:13:22.634
tập tin không có nghĩa đen là màu xanh và
hình chữ nhật--

00:13:22.934 --> 00:13:25.260
nhưng vì tôi xem tập tin đó là quan trọng.

00:13:25.260 --> 00:13:27.291
Tôi có thể làm mất công việc của vài tuần.

00:13:27.291 --> 00:13:29.845
Cũng như vậy, sự tiến hóa đã ảnh
hưởng chúng ta

00:13:29.845 --> 00:13:34.281
với biểu tượng thuộc cảm giác, được thiết
kế để giữ cho sự sổng của ta an toàn.

00:13:34.811 --> 00:13:37.276
Chúng ta cần coi trọng điều đó.

00:13:37.276 --> 00:13:39.481
Nếu bạn thấy một con rắn, đừng đụng nó.

00:13:40.391 --> 00:13:43.150
Nếu bạn thấy một vực đá, đừng nhảy xuống.

00:13:43.150 --> 00:13:46.726
Chúng được thiết kế để chúng ta an toàn,
và chúng ta nên coi trọng điều đó.

00:13:46.726 --> 00:13:49.417
Nó không có nghĩa là ta
nên hiểu chúng theo nghĩa đen.

00:13:49.417 --> 00:13:51.671
Đó là một lỗi thuộc về logic.

NOTE Paragraph

00:13:51.671 --> 00:13:54.876
Một phản đối khác : Không có
gì mới cả.

00:13:54.876 --> 00:13:58.800
Các nhà vật lý nói với ta trong một thời
gian dài rằng kim loại của xe lửa rất cứng

00:13:58.800 --> 00:14:03.188
nhưng thực tế, nó gần như là không
gian rỗng với những hạt nhỏ bay quanh.

00:14:03.188 --> 00:14:04.676
Không có gì mới cả.

00:14:04.676 --> 00:14:06.880
Không hoàn toàn như vậy.

00:14:06.880 --> 00:14:10.920
Giống như nói, tôi biết biểu tượng xanh
trên desktop

00:14:10.920 --> 00:14:13.219
không phải là một thực tế của máy tính,

00:14:13.219 --> 00:14:16.678
nhưng nếu tôi lấy kính cận ra
và nhìn thật gần,

00:14:16.678 --> 00:14:18.489
tôi sẽ thấy những chấm nhỏ,

00:14:18.489 --> 00:14:20.950
và đó lại là thực tế đối với máy tính.

00:14:20.950 --> 00:14:24.758
Vậy, không thực--bạn vẫn nhìn
desktop, và đó là cái điểm.

00:14:24.758 --> 00:14:27.754
Những phần tử bé xíu
vẫn ở trong không gian và thời gian:

00:14:27.754 --> 00:14:30.145
chúng vẫn ở trên giao diện.

00:14:30.145 --> 00:14:33.907
Vậy tôi sẽ nói cái gì đó căn bản
hơn các nhà vật lý này.

NOTE Paragraph

00:14:34.727 --> 00:14:36.200
Cuối cùng, bạn có thể phản đối,

00:14:36.200 --> 00:14:38.759
này, tất cả chúng ta thấy xe lửa từ ngoài,

00:14:38.759 --> 00:14:41.801
vậy không phải não ta vẽ ra xe lửa.

00:14:41.801 --> 00:14:43.891
Nhưng hãy nhớ ví dụ sau đây.

00:14:43.891 --> 00:14:46.607
Trong ví dụ này, ta thấy một hình khối,

00:14:47.597 --> 00:14:49.690
nhưng màn hình thì phẳng,

00:14:49.690 --> 00:14:52.427
vậy hình khối mà ta thấy
là hình khối mà bạn tự vẽ ra.

00:14:53.736 --> 00:14:55.779
Tất cả chúng ta đều thấy một
hình khối

00:14:55.779 --> 00:15:00.638
vì mỗi chúng ta đều vẽ lại hình khối
mà chúng ta thấy.

00:15:00.638 --> 00:15:02.698
Cũng như vậy trong trường hợp xe lửa.

00:15:02.698 --> 00:15:07.180
Chúng ta thấy 1 xe lửa vì
mỗi người thấy xe lửa mà chúng ta vẽ lại,

00:15:07.180 --> 00:15:10.733
điều tương tự là quy luật
cho tất cả các đối tượng vật lý.

NOTE Paragraph

00:15:12.343 --> 00:15:17.396
Chúng ta có khuynh hướng nghĩ rằng nhận
thức như một cửa sổ mở ra để nhận thực tế.

00:15:17.396 --> 00:15:22.400
Lý thuyết tiến hóa nói cho ta rằng
đó là một diễn đạt không đúng

00:15:22.400 --> 00:15:23.865
về nhận thức của chúng ta.

00:15:25.095 --> 00:15:28.639
Đáng lẽ, thực tế đúng ra là màn hình 3D

00:15:28.639 --> 00:15:31.936
được thiết kế để che giấu
sự phức tạp của thế giới thật


00:15:31.936 --> 00:15:33.802
và hướng dẫn hành vi thích nghi.

00:15:34.282 --> 00:15:37.210
Không gian, như bạn nhận thức, là
desktop của bạn.

00:15:37.210 --> 00:15:40.236
Vật chất là các biểu tượng trên
màn hình đó.

NOTE Paragraph

00:15:41.456 --> 00:15:45.126
Chúng ta từng nghĩ rằng Trái Đất phẳng
vì nó trông giống như vậy.

00:15:45.520 --> 00:15:48.654
Rồi chúng ta nghĩ rằng Trái Đất
là trung tâm tĩnh của vạn vật

00:15:48.654 --> 00:15:50.378
vì nó có vẻ như vậy.

00:15:50.378 --> 00:15:51.520
Chúng ta đã nhầm.

00:15:51.520 --> 00:15:54.190
Chúng ta trình bày sai lệch về
nhận thức của mình.

00:15:54.910 --> 00:15:58.319
Bây giờ, chúng ta tin rằng
không-thời gian và vật thể

00:15:58.319 --> 00:16:00.933
là tự nhiên của vạn vật.

00:16:01.453 --> 00:16:05.377
Lý thuyết về tiến hóa một lần nữa đang
nói cho ta biết rằng ta sai

00:16:05.377 --> 00:16:10.416
Chúng ta trình bày sai về nội dung
của kết quả nhận thức.

00:16:10.416 --> 00:16:12.947
Có cái gì đó tồn tại
mà chúng ta không thấy,

00:16:12.947 --> 00:16:16.350
nhưng đó không phải là không-thời gian
và các vật thể.

00:16:16.350 --> 00:16:19.378
Thật rất khó cho chúng ta chịu bỏ
không-thời gian và vật chất

00:16:19.378 --> 00:16:22.861
cũng như các con bọ Úc không
chịu bỏ cái chai của nó.

00:16:22.861 --> 00:16:27.279
Tại sao? Vì chúng ta mù tịt
về chính sự mù mờ của mình.

00:16:28.409 --> 00:16:30.756
Nhưng chúng ta có thuận lợi
hơn các con bọ Úc:

00:16:30.756 --> 00:16:32.544
đó là khoa học và công nghệ.

00:16:32.544 --> 00:16:34.935
Bằng cách nhìn qua kính thiên văn

00:16:34.935 --> 00:16:39.571
chúng ta phát hiện ra Trái Đất
không phải là trung tâm tĩnh của vạn vật,

00:16:39.571 --> 00:16:42.449
và qua cách nhìn của thuyết tiến hóa

00:16:42.449 --> 00:16:44.771
chúng ta phát hiện ra không-thời gian
và vật chất

00:16:44.771 --> 00:16:47.139
không phải là tính chất của vạn vật.

00:16:47.139 --> 00:16:51.424
Khi tôi có kết quả nhận thức
mà tôi mô tả như là một quả cà chua đỏ,

00:16:51.424 --> 00:16:54.361
tôi đang tương tác với thực tế,

00:16:54.361 --> 00:16:59.571
nhưng thực tế này không phải là một quả cà
chua đỏ và không giống một quả cà chua đỏ.

00:16:59.571 --> 00:17:04.972
Cũng vậy, khi tôi có kết quả nhận thức mà
tôi mô tả như một con sư tử hay miếng thịt

00:17:04.972 --> 00:17:06.820
Tôi đang tương tác với thực tế,

00:17:06.820 --> 00:17:09.978
nhưng thực tế đó không phải là một
con sư tử hay miếng thịt.

00:17:09.978 --> 00:17:11.998
Và đây là câu chuyện phức tạp:

00:17:11.998 --> 00:17:16.688
Khi tôi có kết quả nhận thức mà tôi mô
tả như não, hoặc các nơ-ron,

00:17:16.688 --> 00:17:18.778
tôi đang tương tác với thực tế,

00:17:18.778 --> 00:17:22.307
nhưng thực tế không phải là não hay nơ ron

00:17:22.307 --> 00:17:25.805
và cũng không giống bộ não hoặc nơ ron.

00:17:25.805 --> 00:17:30.584
Và thực tế là gì đi nữa,

00:17:30.584 --> 00:17:34.195
thì nguồn thực của nguyên nhân và hậu quả

00:17:34.195 --> 00:17:38.227
trong thế giới-- không phải não,
cũng không nơ ron.

00:17:38.227 --> 00:17:40.827
Não và nơ ron không có
lực kết nhân quả.

00:17:40.827 --> 00:17:43.428
Chúng không gây ra kết quả nhận thức,

00:17:43.428 --> 00:17:45.216
và không gây ra hành vi của chúng ta.

00:17:45.216 --> 00:17:50.592
Não và nơ ron là một sự thiết lập đặc
biệt các biểu tượng, là sự giải mã.

NOTE Paragraph

00:17:50.592 --> 00:17:53.273
Điều đó có nghĩa gì cho sự bí ẩn
của ý thức?

00:17:53.923 --> 00:17:57.916
Nó mở ra những khả năng mới.

00:17:57.916 --> 00:17:59.611
Ví dụ,

00:17:59.611 --> 00:18:06.590
có thể vạn vật là một cổ máy vĩ đại
tạo ra kết quả nhận thức của ta.

00:18:06.590 --> 00:18:10.260
Tôi nghi ngờ điều đó, nhưng nó đáng
để tìm hiểu.

00:18:10.260 --> 00:18:15.609
Có thể vạn vật là mạng lưới rộng lớn,
có tương tác của các tác nhân có ý thức,

00:18:15.609 --> 00:18:21.182
đơn giản và phức tạp, đã tạo nên
kết quả nhận thức của mỗi tác nhân khác.

00:18:21.182 --> 00:18:24.432
Thật ra, điều này không có vẻ là
một ý tưởng kỳ dị,

00:18:24.432 --> 00:18:26.052
và tôi đang khám phá về nó.

NOTE Paragraph

00:18:26.592 --> 00:18:28.658
Nhưng ở đây lưu ý điểm này:

00:18:28.658 --> 00:18:31.979
Một khi ta thoát khỏi trực giác

00:18:31.979 --> 00:18:35.903
chứa đựng đầy lầm lẫn
về đặc tính của vạn vật,

00:18:35.903 --> 00:18:40.291
điều đó mở ra cách thức tiếp cận mới với
điều bí ẩn tuyệt vời nhất của cuộc sống.

00:18:41.251 --> 00:18:45.860
Tôi cược rằng vạn vật sẽ không ngừng
thay đổi và trở nên lôi cuốn hơn

00:18:45.860 --> 00:18:49.834
và luôn gây bất ngờ nhiều hơn ta tưởng.

NOTE Paragraph

00:18:49.834 --> 00:18:54.222
Thuyết tiến hóa tặng chúng ta thách
thức tối hậu:

00:18:54.222 --> 00:18:59.364
Hãy dám nhìn nhận rằng nhận thức không
phải là việc nhìn thấy sự thật cố định,

00:18:59.364 --> 00:19:03.460
nó giống như là việc sinh ra
những đứa con luôn lớn lên.

00:19:03.460 --> 00:19:08.200
Theo cách này, thậm chí buổi thuyết trình
TED này chỉ ở trong đầu của bạn thôi.

NOTE Paragraph

00:19:08.200 --> 00:19:10.244
Cảm ơn rất nhiều.

NOTE Paragraph

00:19:10.244 --> 00:19:13.632
(Vỗ tay)

NOTE Paragraph

00:19:20.786 --> 00:19:24.221
Chris Anderson: Không biết bạn có thật sự
ở đây không? Cảm ơn.

00:19:24.221 --> 00:19:27.152
Vậy, có nhiều thứ để nói về điều đó.

00:19:27.152 --> 00:19:30.421
Tôi nghĩ, trước hết, vài người
có thể rất thất vọng

00:19:30.421 --> 00:19:35.970
về ý nghĩ rằng, nếu
tiến hóa không ưu đãi cho thực tại,

00:19:35.970 --> 00:19:39.300
thì tôi nghĩ, trong chừng mực, nó
không nguy hại đến hiểu biết của ta,

00:19:39.300 --> 00:19:41.984
đến ý nghĩ rằng
chúng ta có thể tìm ra sự thật,

00:19:41.984 --> 00:19:45.490
đến lý thuyết của riêng bạn, 
nếu bạn xây dựng nó. Có phải vậy không?

NOTE Paragraph

00:19:45.490 --> 00:19:49.944
Donald Hoffman: Điều này không ngăn cản
chúng ta thành công trong khoa học.

00:19:49.944 --> 00:19:52.756
Cái chúng ta có là một lý thuyết
trở nên sai lệch,

00:19:52.756 --> 00:19:57.215
nhận thức đó như là thực tế
và thực tế như là nhận thức của ta.

00:19:57.215 --> 00:19:58.900
Lý thuyết đó bị sai lầm.

00:19:58.900 --> 00:20:00.318
Được, hãy bỏ lý thuyết đó đi.

00:20:00.318 --> 00:20:03.572
Điều đó không cản trở chúng ta đưa ra
những định đề lý thuyết khác

00:20:03.572 --> 00:20:04.930
về tính chất của vạn vật,

00:20:04.930 --> 00:20:08.535
vậy tiến bộ chính là việc nhận ra một
trong những lý thuyết của ta sai lầm.

00:20:08.535 --> 00:20:11.193
Vậy khoa học cứ tiếp tục.
Không có vấn đề gì ở đây cả.

NOTE Paragraph

00:20:11.193 --> 00:20:13.794
CA: May quá, bạn nghĩ khoa học
có thể đi tiếp. - Cười-

00:20:13.794 --> 00:20:17.904
Điều này thật hay, nhưng điều bạn đang nói
tôi nghĩ, nó có thế là sự tiến hóa

00:20:17.904 --> 00:20:20.551
mang lại cho bạn những lý giải.

NOTE Paragraph

00:20:20.551 --> 00:20:22.864
DH: Vâng. Đó chính là điểm
rất rất thú vị.

00:20:22.864 --> 00:20:27.391
Trò mô phỏng tiến hóa mà tôi chỉ cho
bạn là về nhận thức,

00:20:27.391 --> 00:20:29.969
và chúng chỉ ra rằng nhận
thức của ta theo khuôn mẫu

00:20:29.969 --> 00:20:31.849
không chỉ cho ta đúng như thực tế,

00:20:31.849 --> 00:20:36.122
nhưng điều đó không có nghĩa là
logic hay toán học cũng giống vậy.

00:20:36.122 --> 00:20:39.744
Chúng tôi không làm những mô phỏng này,
nhưng tôi dám cược chúng ta sẽ tìm ra

00:20:39.744 --> 00:20:43.366
những yếu tố chọn lọc
để logic và toán của chúng ta

00:20:43.366 --> 00:20:45.572
ít nhất được đi đúng hướng.

00:20:45.572 --> 00:20:48.219
Nếu bạn nghĩ như tôi,
thì có lẽ toán và logic không dễ.

00:20:48.219 --> 00:20:51.570
Ta không đạt sự chính xác trọn vẹn,
nhưng ít nhất yếu tố chọn lọc thì

00:20:51.570 --> 00:20:53.908
không đồng dạng với toán và logic.

00:20:53.908 --> 00:20:57.228
Vậy tôi nghĩ ta sẽ nhận ra ta cần
dựa vào mỗi khả năng nhận thức

00:20:57.228 --> 00:20:59.852
tại một thời điểm và cần thấy
điều mà tiến hóa chỉ ra.

00:20:59.852 --> 00:21:03.613
Sự thật về nhận thức có thể không
là sự thật trong toán và logic.

NOTE Paragraph

00:21:03.613 --> 00:21:07.607
CA: Tôi nghĩ, cái bạn đang đề nghị là
một loại diễn giải hiện đại

00:21:07.607 --> 00:21:09.998
của Giám Mục Berkeley về thế giới:

00:21:09.998 --> 00:21:12.947
chính ý thức tạo ra câu chuyện, chứ
không phải đường nào khác.

NOTE Paragraph

00:21:12.947 --> 00:21:15.339
DH: Ở đây hơi khác với ý tưởng
của Berkeley.

00:21:15.339 --> 00:21:18.701
Là nhà thần học, Berkeley nghĩ rằng

00:21:18.701 --> 00:21:20.740
căn bản của vạn vật là
Chúa Trời, vân vân,

00:21:20.740 --> 00:21:23.850
tôi không nói đến vấn
đề của Berkeley,

00:21:23.850 --> 00:21:26.545
tôi nói đến vấn đề khác.

00:21:27.725 --> 00:21:31.235
Đó là thuyết duy thực ý thức.
Nó là một cách tiếp cận khác.

NOTE Paragraph

00:21:31.235 --> 00:21:34.825
CA: Thưa thầy, tôi có thể nói với
thầy hàng giờ, và tôi hy vọng sẽ có dịp.

NOTE Paragraph

00:21:34.825 --> 00:21:37.298
Cảm ơn rất nhiều.
DH: Cảm ơn.(Vỗ tay)