0:00:00.835,0:00:02.901
Tôi yêu thích một điều kỳ bí vĩ đại,

0:00:02.901,0:00:07.313
và tôi bị cuốn hút bởi những bí ẩn[br]khoa học chưa thể lý giải,

0:00:07.313,0:00:09.271
có lẽ đó là sở thích cá nhân.

0:00:09.681,0:00:11.539
Điều đó nói lên tính cách mỗi người,

0:00:11.539,0:00:13.656
và tôi không thể dừng sự tò mò.

0:00:14.186,0:00:16.275
Điều bí ẩn đó là :

0:00:16.275,0:00:19.710
Cái gì tạo nên mối quan hệ giữa não

0:00:19.710,0:00:21.221
và sự trải nghiệm nhận thức,

0:00:21.221,0:00:23.891
ví dụ trải nghiệm của bạn[br]về vị socola

0:00:23.891,0:00:25.665
hay về cảm xúc khi chạm vào nhung?

0:00:26.805,0:00:28.389
Ngày nay, bí ẩn này không mới.

0:00:28.999,0:00:32.598
Năm 1868, Thomas Huxley viết

0:00:32.598,0:00:37.892
"Việc một thứ kỳ diệu như ý thức của con người

0:00:37.892,0:00:41.259
nảy sinh chỉ nhờ kích thích tế bào não

0:00:41.259,0:00:43.325
cũng khó hiểu hệt như

0:00:43.325,0:00:47.378
sự xuất hiện của thần đèn[br]khi Aladdin cọ vào cây đèn."

0:00:49.268,0:00:51.545
Huxley biết rằng hoạt động của não

0:00:51.545,0:00:54.819
và những trải nghiệm ý thức[br]có mối tương quan với nhau,

0:00:54.819,0:00:56.978
nhưng ông không thể giải thích tại sao.

0:00:56.978,0:01:00.299
Với khoa học lúc bấy giờ,[br]đó là một bí ẩn.

0:01:00.299,0:01:02.435
Rất nhiều năm kể từ thời của Huxley,

0:01:02.435,0:01:05.801
khoa học đã phát hiện thêm nhiều điều [br]về hoạt động của não,

0:01:05.801,0:01:07.822
nhưng mối tương quan giữa hoạt động não

0:01:07.822,0:01:10.910
và sự trải nghiệm nhận thức[br]vẫn còn là một bí ẩn.

0:01:10.910,0:01:14.555
Tại sao? Tại sao lại có quá[br]ít tiến độ về mặt này?

0:01:14.555,0:01:19.414
Một số chuyên gia nghĩ rằng[br]chúng ta không thể giải quyết vấn đề này

0:01:19.414,0:01:23.213
bởi ta không đủ thông minh và[br]thiếu những khái niệm cần thiết

0:01:23.883,0:01:27.952
Chúng ta không mong những con khỉ giải[br]quyết được những vấn đề cơ học lượng tử,

0:01:27.952,0:01:32.117
và cũng giống như vậy, chúng ta không mong[br]loài người giải quyết được vấn đề này.

0:01:32.527,0:01:35.661
Nhưng tôi không đồng ý. Tôi lạc quan hơn.

0:01:35.661,0:01:38.703
Tôi nghĩ chúng ta đơn thuần đang[br]đặt ra một giả định hoàn toàn sai.

0:01:38.703,0:01:42.209
Một khi chúng ta điều chỉnh lại [br]thì có thể giải quyết được vấn đề.

0:01:42.209,0:01:44.626
Nay tôi xin chia sẻ với bạn[br]phép giả định đó là gì,

0:01:44.626,0:01:47.384
tại sao nó sai, và sửa như thế nào.

0:01:47.874,0:01:49.568
Hãy bắt đầu với câu hỏi:

0:01:49.778,0:01:52.866
Chúng ta có nhận thực tại [br]một cách đúng đắn không?

0:01:52.866,0:01:54.561
Tôi đang mở mắt

0:01:54.561,0:01:59.498
và tôi có một trải nghiệm rằng[br]có quả cà chua đỏ ở cách xa 1m.

0:02:00.606,0:02:03.849
kết quả là, tôi tin rằng[br]trong thực tại,

0:02:03.849,0:02:06.491
có một quả cà chua đỏ ở cách 1m.

0:02:06.751,0:02:11.615
Sau đó tôi nhắm mắt, và cái mà tôi[br]cảm nhận chỉ còn là một vùng xám,

0:02:12.425,0:02:17.591
nhưng liệu trên thực tế, vẫn còn một [br]quả cà chua ở cách xa 1m không?

0:02:18.361,0:02:21.913
Tôi nghĩ thế, nhưng liệu tôi [br]có thể sai không?

0:02:21.913,0:02:26.511
Liệu tôi đang có diễn giải sai[br]về bản chất nhận thức của tôi không?

0:02:27.351,0:02:30.551
Trước đây chúng ta cũng đã từng diễn giải[br]sai về nhận thức của mình.

0:02:30.551,0:02:34.010
Chúng ta từng nghĩ Trái Đất phẳng,[br]bởi trông nó giống như thế.

0:02:34.707,0:02:37.586
Pythagorus đã phát hiện ra rằng[br]chúng ta sai.

0:02:37.586,0:02:41.598
Sau đó chúng ta nghĩ[br]Trái Đất là trung tâm tĩnh của Vũ trụ,

0:02:41.603,0:02:43.506
một lần nữa, vì nó trông giống như thế.

0:02:44.406,0:02:49.312
Copernicus và Galileo lại khám phá ra rằng[br]chúng ta sai.

0:02:49.312,0:02:53.400
Rồi Galileo tự hỏi liệu chúng ta [br]có đang hiểu lầm những trải nghiệm của mình

0:02:53.400,0:02:54.908
theo những cách khác nữa.

0:02:54.908,0:02:59.917
Ông viết : "tôi nghĩ mùi, vị, màu sắc, v..v..

0:02:59.917,0:03:01.921
thuộc về nhận thức.

0:03:02.291,0:03:08.043
Do đó nếu mọi sinh vật biết nhận thức biến mất,[br]thì tất cả những tính chất đó cũng sẽ biến mất."

0:03:08.955,0:03:10.794
Hiện nay, đó là một phát biểu gây sốc.

0:03:11.184,0:03:12.995
Nhưng Galileo có đúng không?

0:03:12.995,0:03:17.593
Liệu ta có đang hiểu lầm một cách kinh khủng[br]những trải nghiệm của mình?

0:03:17.593,0:03:20.154
Khoa học hiện đại[br]phải nói gì về điều đó?

0:03:20.704,0:03:25.928
Các nhà khoa học thần kinh cho ta biết[br]khoảng một phần ba vỏ não

0:03:25.928,0:03:27.786
tham gia vào chức năng thị lực.

0:03:27.786,0:03:31.292
Khi bạn mở mắt[br]và nhìn quanh căn phòng này,

0:03:31.292,0:03:35.564
hàng tỷ nơ-ron và[br]hàng nghìn tỷ khớp thần kinh tham gia.

0:03:35.564,0:03:37.172
Điều đó gây ngạc nhiên,

0:03:37.172,0:03:39.813
vì trong cách hiểu của chúng ta[br]về thị giác,

0:03:39.813,0:03:42.650
chúng ta coi nó như một chiếc camera.

0:03:42.650,0:03:46.590
Thị giác chỉ chụp lại hình ảnh[br]của thực tại khách quan một cách nguyên bản.

0:03:46.590,0:03:50.290
Đúng là có một phần của thị giác[br]hoạt động giống như một chiếc camera:

0:03:50.290,0:03:54.929
mắt có thấu kính hội tụ ảnh[br]lên võng mạc sau mắt

0:03:54.929,0:03:58.319
ở đó có 130 triệu tế bào cảm quang,

0:03:58.319,0:04:02.219
cho nên mắt giống như chiếc máy ảnh[br]có độ phân giải 130 megapixel.

0:04:02.219,0:04:05.702
Nhưng điều đó chưa giải thích[br]được việc hàng tỷ nơ-ron

0:04:05.702,0:04:09.324
và hàng nghìn tỷ khớp thần kinh[br]tham gia vào quá trình này.

0:04:09.324,0:04:11.623
Những neuron đó đã làm gì?

0:04:11.623,0:04:15.830
Các nhà thần kinh học cho ta biết rằng[br]chúng đang tạo ra, trong thời gian thực,

0:04:15.830,0:04:20.160
tất cả hình dáng, vật thể, màu sắc[br]và chuyển động mà chúng ta thấy.

0:04:20.160,0:04:23.651
Chúng ta cảm thấy rằng bản thân đang [br]chụp ảnh căn phòng như nó vốn có,

0:04:23.651,0:04:27.226
nhưng thực ra, chúng ta chính là người [br]dựng nên mọi thứ mà chúng ta thấy.

0:04:27.226,0:04:30.407
Chúng ta không dựng nên[br]cả thế giới trong một lúc.

0:04:30.407,0:04:33.172
Chúng ta dựng nên[br]những gì mình cần ở thời điểm hiện tại.

0:04:33.542,0:04:36.909
Hiện nay có rất nhiều minh chứng thú vị.

0:04:36.909,0:04:38.720
về việc tự ta dựng nên những gì ta thấy.

0:04:38.720,0:04:40.763
Tôi xin đưa ra 2 ví dụ.

0:04:40.763,0:04:46.529
Ở ví dụ này, bạn nhìn thấy một số đĩa[br]tròn đỏ bị cắt,

0:04:46.529,0:04:49.470
nhưng nếu tôi hơi xoay các đĩa,

0:04:49.470,0:04:54.207
đột nhiên, bạn nhìn thấy một khối 3 chiều[br]nổi lên trên màn hình.

0:04:54.207,0:04:57.040
lúc này, màn hình đương nhiên là phẳng,

0:04:57.040,0:04:59.640
vậy khối 3 chiều mà bạn nhìn ra được

0:04:59.640,0:05:02.617
là do bạn xây dựng nên.

0:05:03.397,0:05:05.310
Ở ví dụ tiếp theo,

0:05:05.310,0:05:09.534
bạn nhìn thấy các thanh màu xanh phát sáng[br]với những đường viền khá sắc nét

0:05:09.534,0:05:12.718
đang chuyển động qua vùng các dấu chấm.

0:05:13.708,0:05:16.845
Thực tế, chẳng có chấm nào di chuyển cả.

0:05:16.845,0:05:21.466
Tất cả những gì tôi làm ở đây[br]là thay đổi màu sắc của các dấu chấm

0:05:21.466,0:05:23.927
từ xanh sang đen rồi từ đen sang xanh.

0:05:23.927,0:05:25.761
Nhưng khi tôi làm nhanh

0:05:25.761,0:05:29.476
Hệ thống quan sát của bạn sẽ tạo ra[br]những thanh màu xanh phát sáng

0:05:29.476,0:05:32.147
với đường nét rõ ràng và có chuyển động.

0:05:32.147,0:05:34.817
Có rất nhiều ví dụ khác,[br]nhưng đó là 2 ví dụ để nói rằng

0:05:34.817,0:05:37.580
bạn xây dựng cái mà bạn nhìn thấy.

0:05:37.580,0:05:39.955
Nhưng các nhà nơ-ron học đi xa hơn.

0:05:41.395,0:05:46.496
Họ nói rằng chúng ta xây dựng lại thực tế.

0:05:46.496,0:05:50.722
Vậy, khi tôi có kinh nghiệm[br]về việc mô tả một quả cà chua đỏ,

0:05:50.722,0:05:54.855
kinh nghiệm đó[br]là một sự xây dựng lại chính xác

0:05:54.855,0:05:56.970
các thuộc tính của quả cà chua đỏ thật

0:05:56.970,0:06:00.265
tồn tại thật, không hề[br]phụ thuộc việc nhìn của tôi.

0:06:01.595,0:06:04.816
Tại sao các nhà nơ-ron học nói rằng[br]chúng ta không xây dựng,

0:06:04.816,0:06:06.696
mà là chúng ta xây dựng lại?

0:06:06.696,0:06:09.227
Lý lẽ chung được đưa ra

0:06:09.227,0:06:11.781
thường liên quan đến tiến hóa.

0:06:12.941,0:06:15.380
Những tổ tiên chúng ta,[br]người mà nhìn chính xác hơn,

0:06:15.380,0:06:20.233
đã có một lợi thế cạnh tranh[br]so với những người nhìn kém chính xác,

0:06:20.233,0:06:22.989
do đó họ thuận lợi hơn[br]trong việc truyền gen.

0:06:22.989,0:06:26.380
Chúng ta là con cháu của những người[br]biết nhìn chính xác hơn,

0:06:26.380,0:06:29.149
do đó ta có thể tự tin rằng,[br]trong trường hợp bình thường,

0:06:29.149,0:06:31.680
nhận thức của chúng ta chính xác.

0:06:31.680,0:06:35.375
Bạn thấy điều này trong sách giáo khoa.

0:06:35.375,0:06:37.369
Ví dụ, một sách giáo khoa viết rằng:

0:06:37.369,0:06:39.340
"Nói theo thuyết tiến hóa,

0:06:39.340,0:06:43.383
thị giác rất hữu ích[br]bởi nó rất chính xác."

0:06:43.383,0:06:48.181
Vậy ý kiến này là: những nhận thức[br]chính xác là nhận thức phù hợp hơn.

0:06:48.181,0:06:50.325
Chúng cho bạn những lợi thế sinh tồn.

0:06:50.325,0:06:52.240
Ngày nay, điều này còn đúng không?

0:06:52.240,0:06:54.899
Điều này có diễn tả đúng[br]thuyết tiến hóa không?

0:06:54.899,0:06:58.280
Trước hết, hãy nhìn vài[br]ví dụ trong tự nhiên.

0:06:58.800,0:07:01.238
Loài bọ rùa ở Úc

0:07:01.238,0:07:04.349
cánh có gợn, bóng loáng và nâu.

0:07:04.349,0:07:06.694
Con cái không bay được.

0:07:06.694,0:07:10.711
Con đực bay, đương nhiên để tìm bạn tình.

0:07:10.711,0:07:14.659
Khi tìm được bạn tình,[br]con đực đậu xuống và giao phối.

0:07:14.659,0:07:17.130
Có một loài khác ở vùng hẻo lánh,

0:07:17.130,0:07:18.464
người Homo sapiens.

0:07:18.464,0:07:21.531
Quý ông loài này[br]có não khối

0:07:21.531,0:07:25.479
được dùng để tìm bia lạnh.

0:07:25.889,0:07:27.168
(Tiếng cười)

0:07:27.168,0:07:29.542
Và khi tìm được thì nóc cho hết,

0:07:29.542,0:07:32.932
và đôi khi ném chai[br]ở vùng hẻo lánh này.

0:07:32.932,0:07:37.180
Khi điều đó xảy ra, những chai[br]cũng có gợn, bóng loáng,

0:07:37.180,0:07:41.320
và chính cái bóng màu nâu[br]lại kích thích các con bọ này.

0:07:42.772,0:07:46.235
Các con đực này bu lại trên[br]các chai và cố làm tình.

0:07:47.582,0:07:50.369
Chúng không quan tâm[br]đến những con bọ cái nữa.

0:07:50.369,0:07:54.572
Đây là trường hợp kinh điển của con đực[br]bỏ con cái để tìm cái chai.

0:07:54.572,0:07:57.519
(Tiếng cười) (Vỗ tay)

0:07:59.402,0:08:01.773
Lúc đó, loài bọ này gần như tuyệt chủng.

0:08:02.443,0:08:06.752
Nước Úc đã phải thay mẫu mã chai[br]để cứu loài bọ.

0:08:06.752,0:08:09.752
(Tiếng cười)

0:08:09.752,0:08:13.960
Các con đực đã tìm được[br]chính xác các con cái, trong hàng ngàn,

0:08:13.960,0:08:16.398
có thể tới hàng triệu năm.

0:08:16.398,0:08:20.832
Giống như là chúng đã nhìn thấy đúng[br]thực tế, nhưng thật ra đó chỉ là bề ngoài.

0:08:20.832,0:08:23.689
Sự tiến hóa cho chúng một sự giải mã.

0:08:23.689,0:08:28.425
Con cái là cái gì đó có gợn, bóng loáng[br]và có màu nâu,

0:08:28.425,0:08:30.701
càng lớn càng tốt.

0:08:30.701,0:08:32.535
(Tiếng cười)

0:08:32.535,0:08:37.375
Thậm chí khi đang bò trường trên chai,[br]con đực cũng không thể nhận ra sai lầm.

0:08:37.945,0:08:41.590
Bây giờ bạn có thể nói, loài bọ,[br]chắc chắn là chúng rất ngây ngô,

0:08:41.590,0:08:43.448
nhưng loài có vú thì không.

0:08:43.448,0:08:46.165
Loài có vú không bị lừa kiểu này đâu.

0:08:46.165,0:08:52.178
Tôi sẽ không nói về nỗi đau này nữa,[br]nhưng các bạn cũng rõ nó lắm rồi. (Cười)

0:08:52.178,0:08:55.336
Điều này nêu ra một câu hỏi[br]kỹ thuật quan trọng:

0:08:55.336,0:09:01.327
Chọn lựa tự nhiên ưu tiên cho [br]sự nhận thức đúng về thực tế phải không?

0:09:01.877,0:09:05.413
May mắn thay, chúng ta không phải[br]mò mẫm và suy đoán;

0:09:05.413,0:09:08.594
vì tiến hóa là một lý thuyết[br]chính xác theo toán học.

0:09:08.594,0:09:12.147
Chúng ta có thể dùng phương trình[br]tiến hóa để kiểm tra điều đó.

0:09:12.147,0:09:16.300
Chúng ta có thể có các sinh vật khác nhau[br]cạnh tranh trong môi trường nhân tạo,

0:09:16.300,0:09:18.253
sinh vật nào tồn tại và phát triển,

0:09:18.253,0:09:21.806
chính là những sinh vật có hệ thống[br]cảm giác thích hợp hơn.

0:09:21.806,0:09:25.891
Một khái niệm chính trong[br]phương thức này là sự hợp lý.

0:09:25.891,0:09:28.586
Hãy xem miếng thịt này:

0:09:29.956,0:09:32.918
Miếng thịt có tác dụng gì để con vật[br]có quyết định hợp lý?

0:09:33.438,0:09:39.454
Đối với con sư tử đói đang tìm[br]mồi, thịt thúc đẩy quyết định hợp lý.

0:09:40.179,0:09:44.773
Đối với con sư tử no nê đang tìm[br]bạn tình, thịt không thúc đẩy gì cả.

0:09:46.053,0:09:49.924
Đối với con thỏ, trong mọi trường hợp,[br]thịt không có tác động nào,

0:09:49.924,0:09:54.048
vậy quyết định hợp lý phụ thuộc[br]vào thực tế bên ngoài, đúng vậy,

0:09:54.048,0:09:58.236
nhưng cũng còn phụ thuộc vào cơ thể,[br]trạng thái và khả năng của con vật.

0:09:58.236,0:10:01.789
Sự hợp lý không hoàn toàn[br]là thực tế bên ngoài,

0:10:01.789,0:10:05.272
nó là sự phù hợp giữa con vật và môi[br]trường, không chỉ riêng môi trường,

0:10:05.272,0:10:09.451
điều này được nói rõ ràng[br]trong phương thức tiến hóa.

0:10:09.451,0:10:12.642
Vậy, trong phòng thí nghiệm của tôi,

0:10:12.642,0:10:16.417
chúng tôi cho chạy thử hàng trăm ngàn[br]mô phỏng tiến hóa

0:10:16.417,0:10:19.482
với nhiều môi trường khác nhau được[br]chọn ngẫu nhiên

0:10:19.482,0:10:23.661
và ở đó, các sinh vật cạnh tranh[br]nhau về nguồn thức ăn.

0:10:23.661,0:10:27.980
Vài sinh vật thấy đầy đủ môi trường đó,

0:10:27.980,0:10:29.869
vài loài khác chỉ thấy một phần,

0:10:29.869,0:10:31.974
và một vài loài không được thấy gì ,

0:10:31.974,0:10:33.740
chỉ có được sự thích hợp.

0:10:34.240,0:10:35.820
Nhóm nào thắng?

0:10:36.290,0:10:42.255
Tôi ghét phải nói điều đó với bạn,[br]nhưng sự nhận thức thực tế bị bế tắt.

0:10:42.255,0:10:44.164
Trong hầu hết mọi thí nghiệm,

0:10:44.164,0:10:46.346
sinh vật không thấy thực tế

0:10:46.346,0:10:48.436
nhưng chỉ nhận ra được sự phù hợp

0:10:48.436,0:10:53.660
gây ra sự hủy diệt cho sinh vật[br]biết nhận thức thực tế.

0:10:53.660,0:10:58.250
Vậy, kết luận là, tiến hóa[br]không ưu tiên nhận thức trực tiếp

0:10:58.250,0:10:59.906
hoặc nhận thức chính xác.

0:10:59.906,0:11:03.668
Những nhận thức thực tế này sẽ bế tắt.

0:11:03.668,0:11:05.688
Bây giờ, tuyệt chiêu là điều này.

0:11:05.688,0:11:09.370
Làm sao mà việc không thấy chính[br]xác thực tế

0:11:09.370,0:11:11.190
lại cho ta thuận lợi để tồn tại?

0:11:11.190,0:11:13.303
Điều này không phù hợp với trực giác.

0:11:13.303,0:11:15.138
Nhưng, hãy nhớ lại con bọ Úc.

0:11:15.138,0:11:18.899
Con bọ Úc tồn tại hàng ngàn,[br]có thể hàng triệu năm,

0:11:18.899,0:11:21.593
chỉ dùng trò đơn giản và giải mã.

0:11:21.593,0:11:24.770
Điều mà phương thức tiến hóa nói[br]cho chúng ta

0:11:24.770,0:11:30.413
là tất cả sinh vật, kể cả chúng ta,[br]đều ở trên cùng con thuyền như con bọ Úc.

0:11:30.413,0:11:32.343
Ta không thấy thực tế[br]như là chính nó.

0:11:32.343,0:11:36.615
Chúng ta dùng trò đơn giản[br]và giải mã để tồn tại.

0:11:36.615,0:11:38.635
Vẫn biết rằng,

0:11:38.635,0:11:40.702
chúng ta cần trợ giúp của trực giác.

0:11:40.702,0:11:45.485
Làm thế nào mà không nhận thức[br]thực tế lại là hữu ích?

0:11:45.485,0:11:49.154
May thay, chúng ta có một phép[br]ẩn dụ rất hữu ích:

0:11:49.154,0:11:51.986
đó là màn hình desktop của bạn.

0:11:51.986,0:11:56.119
Hãy xem biểu tượng xanh này[br]để chỉ TED Talk mà bạn đang viết.

0:11:56.119,0:12:00.123
Bây giờ, biểu tượng thì xanh và[br]hình chữ nhật

0:12:00.123,0:12:02.504
trong góc phải bên dưới của desktop.

0:12:03.324,0:12:07.510
Có phải điều đó có nghĩa là tập tin văn[br]bản trong máy tính là màu xanh,

0:12:08.200,0:12:11.955
hình chữ nhật, và ở bên dưới góc phải[br]của máy tính không?

0:12:11.955,0:12:13.278
Đương nhiên là không.

0:12:13.278,0:12:17.987
Không ai nghĩ rằng đó là một sự trình bày[br]lệch lạc trên màn hình cả.

0:12:17.987,0:12:20.755
Nó chỉ muốn trình bày với bạn[br]thực tế của máy tính.

0:12:20.755,0:12:23.680
Thật vậy, nó che giấu thực tế.

0:12:23.680,0:12:25.555
Bạn không muốn biết về các đi-ôt

0:12:25.555,0:12:27.805
và điện trở và tất cả[br]megabytes phần mềm.

0:12:27.805,0:12:30.936
Nếu bạn phải làm việc với nó,[br]bạn không thể viết ra hết tập tin

0:12:30.936,0:12:32.411
hoặc tạo hình ảnh của mình.

0:12:32.411,0:12:37.128
Vậy ý tưởng là quá trình tiến hóa[br]chỉ cho ta giao diện

0:12:37.128,0:12:41.443
và cất giấu thực tế và[br]hướng dẫn những hành vi phù hợp.

0:12:41.443,0:12:44.461
Không gian và thời gian, như bạn[br]nhận thức về chúng lúc này,

0:12:44.461,0:12:46.635
chỉ là desktop của bạn.

0:12:46.635,0:12:51.372
Đối tượng vật lý là biểu tượng[br]trên desktop đó.

0:12:52.192,0:12:54.413
Tôi biết có người phản đối:

0:12:54.413,0:12:58.361
Hoffman, nếu bạn nghĩ tàu lửa chạy trên[br]đường với vận tốc 200 dặm/giờ

0:12:58.361,0:13:00.822
là một biểu tượng trên desktop của bạn,

0:13:00.822,0:13:02.947
tại sao bạn không bước ra trước nó thử?

0:13:02.947,0:13:05.240
Sau đó bạn đi đời, lý thuyết[br]đó cũng theo bạn,

0:13:05.240,0:13:08.554
ta biết tàu lửa này không chỉ[br]là một biểu tượng.

0:13:08.554,0:13:10.597
Tôi sẽ không bước ra trước tàu lửa

0:13:10.597,0:13:12.153
vì cùng lý do

0:13:12.153,0:13:16.448
mà bạn sẽ không kéo biểu tượng[br]vào thùng rác vì có thể là:

0:13:16.448,0:13:19.629
không phải tại tôi hiểu biểu [br]tượng theo nghĩa đen --

0:13:19.629,0:13:22.634
tập tin không có nghĩa đen là màu xanh và[br]hình chữ nhật--

0:13:22.934,0:13:25.260
nhưng vì tôi xem tập tin đó là quan trọng.

0:13:25.260,0:13:27.291
Tôi có thể làm mất công việc của vài tuần.

0:13:27.291,0:13:29.845
Cũng như vậy, sự tiến hóa đã ảnh[br]hưởng chúng ta

0:13:29.845,0:13:34.281
với biểu tượng thuộc cảm giác, được thiết[br]kế để giữ cho sự sổng của ta an toàn.

0:13:34.811,0:13:37.276
Chúng ta cần coi trọng điều đó.

0:13:37.276,0:13:39.481
Nếu bạn thấy một con rắn, đừng đụng nó.

0:13:40.391,0:13:43.150
Nếu bạn thấy một vực đá, đừng nhảy xuống.

0:13:43.150,0:13:46.726
Chúng được thiết kế để chúng ta an toàn,[br]và chúng ta nên coi trọng điều đó.

0:13:46.726,0:13:49.417
Nó không có nghĩa là ta[br]nên hiểu chúng theo nghĩa đen.

0:13:49.417,0:13:51.671
Đó là một lỗi thuộc về logic.

0:13:51.671,0:13:54.876
Một phản đối khác : Không có[br]gì mới cả.

0:13:54.876,0:13:58.800
Các nhà vật lý nói với ta trong một thời[br]gian dài rằng kim loại của xe lửa rất cứng

0:13:58.800,0:14:03.188
nhưng thực tế, nó gần như là không[br]gian rỗng với những hạt nhỏ bay quanh.

0:14:03.188,0:14:04.676
Không có gì mới cả.

0:14:04.676,0:14:06.880
Không hoàn toàn như vậy.

0:14:06.880,0:14:10.920
Giống như nói, tôi biết biểu tượng xanh[br]trên desktop

0:14:10.920,0:14:13.219
không phải là một thực tế của máy tính,

0:14:13.219,0:14:16.678
nhưng nếu tôi lấy kính cận ra[br]và nhìn thật gần,

0:14:16.678,0:14:18.489
tôi sẽ thấy những chấm nhỏ,

0:14:18.489,0:14:20.950
và đó lại là thực tế đối với máy tính.

0:14:20.950,0:14:24.758
Vậy, không thực--bạn vẫn nhìn[br]desktop, và đó là cái điểm.

0:14:24.758,0:14:27.754
Những phần tử bé xíu[br]vẫn ở trong không gian và thời gian:

0:14:27.754,0:14:30.145
chúng vẫn ở trên giao diện.

0:14:30.145,0:14:33.907
Vậy tôi sẽ nói cái gì đó căn bản[br]hơn các nhà vật lý này.

0:14:34.727,0:14:36.200
Cuối cùng, bạn có thể phản đối,

0:14:36.200,0:14:38.759
này, tất cả chúng ta thấy xe lửa từ ngoài,

0:14:38.759,0:14:41.801
vậy không phải não ta vẽ ra xe lửa.

0:14:41.801,0:14:43.891
Nhưng hãy nhớ ví dụ sau đây.

0:14:43.891,0:14:46.607
Trong ví dụ này, ta thấy một hình khối,

0:14:47.597,0:14:49.690
nhưng màn hình thì phẳng,

0:14:49.690,0:14:52.427
vậy hình khối mà ta thấy[br]là hình khối mà bạn tự vẽ ra.

0:14:53.736,0:14:55.779
Tất cả chúng ta đều thấy một[br]hình khối

0:14:55.779,0:15:00.638
vì mỗi chúng ta đều vẽ lại hình khối[br]mà chúng ta thấy.

0:15:00.638,0:15:02.698
Cũng như vậy trong trường hợp xe lửa.

0:15:02.698,0:15:07.180
Chúng ta thấy 1 xe lửa vì[br]mỗi người thấy xe lửa mà chúng ta vẽ lại,

0:15:07.180,0:15:10.733
điều tương tự là quy luật[br]cho tất cả các đối tượng vật lý.

0:15:12.343,0:15:17.396
Chúng ta có khuynh hướng nghĩ rằng nhận[br]thức như một cửa sổ mở ra để nhận thực tế.

0:15:17.396,0:15:22.400
Lý thuyết tiến hóa nói cho ta rằng[br]đó là một diễn đạt không đúng

0:15:22.400,0:15:23.865
về nhận thức của chúng ta.

0:15:25.095,0:15:28.639
Đáng lẽ, thực tế đúng ra là màn hình 3D

0:15:28.639,0:15:31.936
được thiết kế để che giấu[br]sự phức tạp của thế giới thật[br]

0:15:31.936,0:15:33.802
và hướng dẫn hành vi thích nghi.

0:15:34.282,0:15:37.210
Không gian, như bạn nhận thức, là[br]desktop của bạn.

0:15:37.210,0:15:40.236
Vật chất là các biểu tượng trên[br]màn hình đó.

0:15:41.456,0:15:45.126
Chúng ta từng nghĩ rằng Trái Đất phẳng[br]vì nó trông giống như vậy.

0:15:45.520,0:15:48.654
Rồi chúng ta nghĩ rằng Trái Đất[br]là trung tâm tĩnh của vạn vật

0:15:48.654,0:15:50.378
vì nó có vẻ như vậy.

0:15:50.378,0:15:51.520
Chúng ta đã nhầm.

0:15:51.520,0:15:54.190
Chúng ta trình bày sai lệch về[br]nhận thức của mình.

0:15:54.910,0:15:58.319
Bây giờ, chúng ta tin rằng[br]không-thời gian và vật thể

0:15:58.319,0:16:00.933
là tự nhiên của vạn vật.

0:16:01.453,0:16:05.377
Lý thuyết về tiến hóa một lần nữa đang[br]nói cho ta biết rằng ta sai

0:16:05.377,0:16:10.416
Chúng ta trình bày sai về nội dung[br]của kết quả nhận thức.

0:16:10.416,0:16:12.947
Có cái gì đó tồn tại[br]mà chúng ta không thấy,

0:16:12.947,0:16:16.350
nhưng đó không phải là không-thời gian[br]và các vật thể.

0:16:16.350,0:16:19.378
Thật rất khó cho chúng ta chịu bỏ[br]không-thời gian và vật chất

0:16:19.378,0:16:22.861
cũng như các con bọ Úc không[br]chịu bỏ cái chai của nó.

0:16:22.861,0:16:27.279
Tại sao? Vì chúng ta mù tịt[br]về chính sự mù mờ của mình.

0:16:28.409,0:16:30.756
Nhưng chúng ta có thuận lợi[br]hơn các con bọ Úc:

0:16:30.756,0:16:32.544
đó là khoa học và công nghệ.

0:16:32.544,0:16:34.935
Bằng cách nhìn qua kính thiên văn

0:16:34.935,0:16:39.571
chúng ta phát hiện ra Trái Đất[br]không phải là trung tâm tĩnh của vạn vật,

0:16:39.571,0:16:42.449
và qua cách nhìn của thuyết tiến hóa

0:16:42.449,0:16:44.771
chúng ta phát hiện ra không-thời gian[br]và vật chất

0:16:44.771,0:16:47.139
không phải là tính chất của vạn vật.

0:16:47.139,0:16:51.424
Khi tôi có kết quả nhận thức[br]mà tôi mô tả như là một quả cà chua đỏ,

0:16:51.424,0:16:54.361
tôi đang tương tác với thực tế,

0:16:54.361,0:16:59.571
nhưng thực tế này không phải là một quả cà[br]chua đỏ và không giống một quả cà chua đỏ.

0:16:59.571,0:17:04.972
Cũng vậy, khi tôi có kết quả nhận thức mà[br]tôi mô tả như một con sư tử hay miếng thịt

0:17:04.972,0:17:06.820
Tôi đang tương tác với thực tế,

0:17:06.820,0:17:09.978
nhưng thực tế đó không phải là một[br]con sư tử hay miếng thịt.

0:17:09.978,0:17:11.998
Và đây là câu chuyện phức tạp:

0:17:11.998,0:17:16.688
Khi tôi có kết quả nhận thức mà tôi mô[br]tả như não, hoặc các nơ-ron,

0:17:16.688,0:17:18.778
tôi đang tương tác với thực tế,

0:17:18.778,0:17:22.307
nhưng thực tế không phải là não hay nơ ron

0:17:22.307,0:17:25.805
và cũng không giống bộ não hoặc nơ ron.

0:17:25.805,0:17:30.584
Và thực tế là gì đi nữa,

0:17:30.584,0:17:34.195
thì nguồn thực của nguyên nhân và hậu quả

0:17:34.195,0:17:38.227
trong thế giới-- không phải não,[br]cũng không nơ ron.

0:17:38.227,0:17:40.827
Não và nơ ron không có[br]lực kết nhân quả.

0:17:40.827,0:17:43.428
Chúng không gây ra kết quả nhận thức,

0:17:43.428,0:17:45.216
và không gây ra hành vi của chúng ta.

0:17:45.216,0:17:50.592
Não và nơ ron là một sự thiết lập đặc[br]biệt các biểu tượng, là sự giải mã.

0:17:50.592,0:17:53.273
Điều đó có nghĩa gì cho sự bí ẩn[br]của ý thức?

0:17:53.923,0:17:57.916
Nó mở ra những khả năng mới.

0:17:57.916,0:17:59.611
Ví dụ,

0:17:59.611,0:18:06.590
có thể vạn vật là một cổ máy vĩ đại[br]tạo ra kết quả nhận thức của ta.

0:18:06.590,0:18:10.260
Tôi nghi ngờ điều đó, nhưng nó đáng[br]để tìm hiểu.

0:18:10.260,0:18:15.609
Có thể vạn vật là mạng lưới rộng lớn,[br]có tương tác của các tác nhân có ý thức,

0:18:15.609,0:18:21.182
đơn giản và phức tạp, đã tạo nên[br]kết quả nhận thức của mỗi tác nhân khác.

0:18:21.182,0:18:24.432
Thật ra, điều này không có vẻ là[br]một ý tưởng kỳ dị,

0:18:24.432,0:18:26.052
và tôi đang khám phá về nó.

0:18:26.592,0:18:28.658
Nhưng ở đây lưu ý điểm này:

0:18:28.658,0:18:31.979
Một khi ta thoát khỏi trực giác

0:18:31.979,0:18:35.903
chứa đựng đầy lầm lẫn[br]về đặc tính của vạn vật,

0:18:35.903,0:18:40.291
điều đó mở ra cách thức tiếp cận mới với[br]điều bí ẩn tuyệt vời nhất của cuộc sống.

0:18:41.251,0:18:45.860
Tôi cược rằng vạn vật sẽ không ngừng[br]thay đổi và trở nên lôi cuốn hơn

0:18:45.860,0:18:49.834
và luôn gây bất ngờ nhiều hơn ta tưởng.

0:18:49.834,0:18:54.222
Thuyết tiến hóa tặng chúng ta thách[br]thức tối hậu:

0:18:54.222,0:18:59.364
Hãy dám nhìn nhận rằng nhận thức không[br]phải là việc nhìn thấy sự thật cố định,

0:18:59.364,0:19:03.460
nó giống như là việc sinh ra[br]những đứa con luôn lớn lên.

0:19:03.460,0:19:08.200
Theo cách này, thậm chí buổi thuyết trình[br]TED này chỉ ở trong đầu của bạn thôi.

0:19:08.200,0:19:10.244
Cảm ơn rất nhiều.

0:19:10.244,0:19:13.632
(Vỗ tay)

0:19:20.786,0:19:24.221
Chris Anderson: Không biết bạn có thật sự[br]ở đây không? Cảm ơn.

0:19:24.221,0:19:27.152
Vậy, có nhiều thứ để nói về điều đó.

0:19:27.152,0:19:30.421
Tôi nghĩ, trước hết, vài người[br]có thể rất thất vọng

0:19:30.421,0:19:35.970
về ý nghĩ rằng, nếu[br]tiến hóa không ưu đãi cho thực tại,

0:19:35.970,0:19:39.300
thì tôi nghĩ, trong chừng mực, nó[br]không nguy hại đến hiểu biết của ta,

0:19:39.300,0:19:41.984
đến ý nghĩ rằng[br]chúng ta có thể tìm ra sự thật,

0:19:41.984,0:19:45.490
đến lý thuyết của riêng bạn, [br]nếu bạn xây dựng nó. Có phải vậy không?

0:19:45.490,0:19:49.944
Donald Hoffman: Điều này không ngăn cản[br]chúng ta thành công trong khoa học.

0:19:49.944,0:19:52.756
Cái chúng ta có là một lý thuyết[br]trở nên sai lệch,

0:19:52.756,0:19:57.215
nhận thức đó như là thực tế[br]và thực tế như là nhận thức của ta.

0:19:57.215,0:19:58.900
Lý thuyết đó bị sai lầm.

0:19:58.900,0:20:00.318
Được, hãy bỏ lý thuyết đó đi.

0:20:00.318,0:20:03.572
Điều đó không cản trở chúng ta đưa ra[br]những định đề lý thuyết khác

0:20:03.572,0:20:04.930
về tính chất của vạn vật,

0:20:04.930,0:20:08.535
vậy tiến bộ chính là việc nhận ra một[br]trong những lý thuyết của ta sai lầm.

0:20:08.535,0:20:11.193
Vậy khoa học cứ tiếp tục.[br]Không có vấn đề gì ở đây cả.

0:20:11.193,0:20:13.794
CA: May quá, bạn nghĩ khoa học[br]có thể đi tiếp. - Cười-

0:20:13.794,0:20:17.904
Điều này thật hay, nhưng điều bạn đang nói[br]tôi nghĩ, nó có thế là sự tiến hóa

0:20:17.904,0:20:20.551
mang lại cho bạn những lý giải.

0:20:20.551,0:20:22.864
DH: Vâng. Đó chính là điểm[br]rất rất thú vị.

0:20:22.864,0:20:27.391
Trò mô phỏng tiến hóa mà tôi chỉ cho[br]bạn là về nhận thức,

0:20:27.391,0:20:29.969
và chúng chỉ ra rằng nhận[br]thức của ta theo khuôn mẫu

0:20:29.969,0:20:31.849
không chỉ cho ta đúng như thực tế,

0:20:31.849,0:20:36.122
nhưng điều đó không có nghĩa là[br]logic hay toán học cũng giống vậy.

0:20:36.122,0:20:39.744
Chúng tôi không làm những mô phỏng này,[br]nhưng tôi dám cược chúng ta sẽ tìm ra

0:20:39.744,0:20:43.366
những yếu tố chọn lọc[br]để logic và toán của chúng ta

0:20:43.366,0:20:45.572
ít nhất được đi đúng hướng.

0:20:45.572,0:20:48.219
Nếu bạn nghĩ như tôi,[br]thì có lẽ toán và logic không dễ.

0:20:48.219,0:20:51.570
Ta không đạt sự chính xác trọn vẹn,[br]nhưng ít nhất yếu tố chọn lọc thì

0:20:51.570,0:20:53.908
không đồng dạng với toán và logic.

0:20:53.908,0:20:57.228
Vậy tôi nghĩ ta sẽ nhận ra ta cần[br]dựa vào mỗi khả năng nhận thức

0:20:57.228,0:20:59.852
tại một thời điểm và cần thấy[br]điều mà tiến hóa chỉ ra.

0:20:59.852,0:21:03.613
Sự thật về nhận thức có thể không[br]là sự thật trong toán và logic.

0:21:03.613,0:21:07.607
CA: Tôi nghĩ, cái bạn đang đề nghị là[br]một loại diễn giải hiện đại

0:21:07.607,0:21:09.998
của Giám Mục Berkeley về thế giới:

0:21:09.998,0:21:12.947
chính ý thức tạo ra câu chuyện, chứ[br]không phải đường nào khác.

0:21:12.947,0:21:15.339
DH: Ở đây hơi khác với ý tưởng[br]của Berkeley.

0:21:15.339,0:21:18.701
Là nhà thần học, Berkeley nghĩ rằng

0:21:18.701,0:21:20.740
căn bản của vạn vật là[br]Chúa Trời, vân vân,

0:21:20.740,0:21:23.850
tôi không nói đến vấn[br]đề của Berkeley,

0:21:23.850,0:21:26.545
tôi nói đến vấn đề khác.

0:21:27.725,0:21:31.235
Đó là thuyết duy thực ý thức.[br]Nó là một cách tiếp cận khác.

0:21:31.235,0:21:34.825
CA: Thưa thầy, tôi có thể nói với[br]thầy hàng giờ, và tôi hy vọng sẽ có dịp.

0:21:34.825,0:21:37.298
Cảm ơn rất nhiều.[br]DH: Cảm ơn.(Vỗ tay)