WEBVTT

00:00:01.200 --> 00:00:02.400
Demokracia.

00:00:02.960 --> 00:00:04.296
Në Perëndim,

00:00:04.320 --> 00:00:08.256
bëjmë një gabim kolosal,
kur e marrim për të mirëqenë.

00:00:08.280 --> 00:00:09.576
Demokracinë e shohim

00:00:09.600 --> 00:00:14.096
jo si lulen më të brishtë,
siç është në fakt,

00:00:14.120 --> 00:00:16.960
por e shohim si pjesë
të mobilimit të shoqërisë tonë.

00:00:17.960 --> 00:00:21.960
Priremi ta shohim si
një të dhënë të pandryshueshme.

00:00:22.680 --> 00:00:27.896
Gabimisht besojmë se kapitalizmi
sjell pashmangshmërisht demokraci.

00:00:27.920 --> 00:00:29.256
Ja që nuk sjell.

00:00:29.280 --> 00:00:33.656
Lee Kuan Yew i Singaporit dhe
imituesit e tij të famshëm në Pekin

00:00:33.680 --> 00:00:36.616
e kanë dëshmuar tej dyshimeve të arsyeshme

00:00:36.640 --> 00:00:40.536
se është fare e mundur
të kihet një kapitalizëm i lulëzuar,

00:00:40.560 --> 00:00:42.160
rritje spektakolare, teksa

00:00:42.960 --> 00:00:46.016
politika të mbetet pa hiç demokraci.

00:00:46.040 --> 00:00:50.456
Në fakt, në mëhallën tonë,
këtu në Europë,

00:00:50.480 --> 00:00:52.056
demokracia po bën prapa.

00:00:52.080 --> 00:00:55.456
Në fillimet e këtij viti,
teksa përfaqësoja Greqinë --

00:00:55.480 --> 00:00:58.216
qeverinë e sapozgjedhur greke -

00:00:58.240 --> 00:01:00.936
si ministër i saj i financave në Eurogrup,

00:01:00.960 --> 00:01:05.896
më thanë në terma jo të paqartë se
procesi demokratik i kombit tonë -

00:01:05.920 --> 00:01:07.336
zgjedhjet tona -

00:01:07.360 --> 00:01:09.136
s’do të lejohej të ndërhynte

00:01:09.160 --> 00:01:12.400
në politikat ekonomike
që po zbatoheshin në Greqi.

00:01:13.120 --> 00:01:14.336
Në atë çast,

00:01:14.360 --> 00:01:18.656
m’u duk se s’kish mbrojtje më të mirë
të Lee Kuan Yew-it,

00:01:18.680 --> 00:01:20.216
ose Partisë Komuniste Kineze,

00:01:20.240 --> 00:01:23.976
apo të disa miqve të mi të pabindur
që vijonin të më thoshin se

00:01:24.000 --> 00:01:28.320
se demokracia duhet dëbuar
nëse zë e kërcënon për ndryshime.

00:01:29.640 --> 00:01:32.896
Sot, këtu, dua t’ju parashtroj

00:01:32.920 --> 00:01:36.080
një çështje ekonomike
për një demokraci të mirëfilltë.

00:01:36.600 --> 00:01:41.456
Dua t’ju kërkoj t’i bashkoheni besimit tim

00:01:41.480 --> 00:01:43.480
se Lee Kuan Yew-i,

00:01:44.480 --> 00:01:45.856
Partia Komuniste Kineze

00:01:45.880 --> 00:01:47.256
dhe edhe Eurogrupi

00:01:47.280 --> 00:01:50.920
e kanë gabim tek besojnë se
mund të bëjmë pa demokracinë -

00:01:51.600 --> 00:01:55.336
se na duhet një demokraci e mirëfilltë,
energjike.

00:01:55.360 --> 00:01:58.336
Dhe se pa demokraci,

00:01:58.360 --> 00:02:01.216
shoqëritë tona do të bëhen më të këqija,

00:02:01.240 --> 00:02:03.310
e ardhmja jonë e zymtë

00:02:03.310 --> 00:02:06.256
dhe teknologjitë tonë të reja,
të shkëlqyera, do të venë dëm.

00:02:06.256 --> 00:02:07.496
Me që jemi te vajtja dëm,

00:02:07.520 --> 00:02:10.294
më lejoni të tërheq vëmendjen
në një paradoks interesant

00:02:10.320 --> 00:02:13.096
që po kërcënon ekonomitë
tona mu tani.

00:02:13.120 --> 00:02:15.416
Unë e quaj paradoksi i majave binjake.

00:02:15.440 --> 00:02:16.736
Njërën majë e kuptoni -

00:02:16.760 --> 00:02:18.376
e njihni, e dalloni -

00:02:18.400 --> 00:02:23.456
është mali i borxheve
që nxin prej kohësh

00:02:23.480 --> 00:02:26.296
mbi Shtetet e Bashkuara,
Europën, krejt botën.

00:02:26.320 --> 00:02:28.200
Malin e borxheve e shohim të gjithë.

00:02:28.880 --> 00:02:33.000
Por pak vetë dallojnë vëllanë binjak.

00:02:33.640 --> 00:02:35.840
Një mal me para të paqarkulluara

00:02:36.840 --> 00:02:40.200
pronë e llogarish të pasurish
dhe korporatash,

00:02:41.120 --> 00:02:43.696
tepër të tmerruar nga investimi i tyre

00:02:43.720 --> 00:02:47.016
në aktivitete produktive
që mund të prodhojnë të ardhurat

00:02:47.040 --> 00:02:50.096
me të cilat mund të eliminoni
malin e borxheve

00:02:50.120 --> 00:02:54.096
dhe që mund të prodhojnë gjithë ato gjëra
për të cilat njerëzimi ka kaq nevojë,

00:02:54.120 --> 00:02:55.776
bie fjala, energji të gjelbër.

00:02:55.800 --> 00:02:58.136
Më lejoni t’ju sjell dy shifra.

00:02:58.160 --> 00:02:59.496
Gjatë tre muajve të fundit,

00:02:59.520 --> 00:03:02.296
në Shtetet e Bashkuara,
Britani dhe në Eurozonë,

00:03:02.320 --> 00:03:06.736
kemi investuar, bashkërisht,
3.4 trilionë dollarë

00:03:06.760 --> 00:03:09.416
në krejt të mirat që prodhojnë pasuri -

00:03:09.440 --> 00:03:12.456
të tilla si objekte industriale, makineri,

00:03:12.480 --> 00:03:14.696
ansamble zyrash, shkolla,

00:03:14.720 --> 00:03:17.856
rrugë, hekurudha, makina, etj, etj.

00:03:17.880 --> 00:03:20.616
3.4 trilionë duket si goxha para,

00:03:20.640 --> 00:03:24.496
deri sa ta krahasoni me 5.1 trilionë

00:03:24.520 --> 00:03:27.216
që kanë rrjedhur në të njëjtat vende,

00:03:27.240 --> 00:03:29.056
nëpër institucionet tona financiare,

00:03:29.080 --> 00:03:32.280
pa bërë absolutisht asgjë,
gjatë së njëjtës periudhë,

00:03:33.440 --> 00:03:38.296
veç fryrjes së çmimeve të aksioneve
të sikuracioneve të shtëpive.

00:03:38.320 --> 00:03:43.576
Pra një mal me borxhe dhe
një mal me para të papërdorura

00:03:43.600 --> 00:03:47.296
formojnë majat binjake, 
që s’arrijnë të asgjësojnë njëra-tjetrën

00:03:47.320 --> 00:03:50.136
përmes funksionimit normal të tregjeve.

00:03:50.160 --> 00:03:52.480
Rezultati është rroga që s’rriten,

00:03:53.360 --> 00:03:59.016
më shumë se çereku i 25 - 54 vjeçarëve
në Amerikë, Japoni dhe Europë

00:03:59.040 --> 00:04:00.536
të papunë.

00:04:00.560 --> 00:04:02.896
Dhe për pasojë, kërkesë e ulët,

00:04:02.920 --> 00:04:05.136
e cila, në një cikël të pafund,

00:04:05.160 --> 00:04:07.880
riforcon pesimizmin e investitorëve,

00:04:08.880 --> 00:04:12.696
që, duke iu trembur kërkesës së ulët,
e riprodhojnë duke mos investuar --

00:04:12.720 --> 00:04:15.416
pikërisht si i ati i Edipit,

00:04:15.440 --> 00:04:17.935
që, i tmerruar nga profecia e orakullit

00:04:17.959 --> 00:04:20.696
se i biri do të rritej për ta vrarë,

00:04:20.720 --> 00:04:22.656
afroi pa mend ditën

00:04:22.680 --> 00:04:25.680
kur u bë e mundur që Edipi,
i biri, ta vriste.

00:04:26.560 --> 00:04:29.200
Kjo është mosmarrëveshja
ime me kapitalizmin.

00:04:29.200 --> 00:04:31.216
Natyra e tij e shpërdoruese,

00:04:31.240 --> 00:04:32.856
gjithë ajo para e papërdorur,

00:04:32.880 --> 00:04:36.976
do të duhej vënë në punë
për përmirësim jetësh,

00:04:37.000 --> 00:04:38.336
për zhvillimin e talenteve njerëzore,

00:04:38.360 --> 00:04:41.216
dhe për të financuar krejt
këto teknologji,

00:04:41.240 --> 00:04:42.496
teknologji të gjelbra,

00:04:42.520 --> 00:04:45.280
që janë absolutisht thelbësore
për shpëtimin e planetit Tokë.

00:04:46.280 --> 00:04:49.536
A e kam mirë kur besoj se
demokracia mund të jetë përgjigja?

00:04:49.560 --> 00:04:50.776
Besoj se po,

00:04:50.800 --> 00:04:52.236
por para se të ecim më tej,

00:04:52.236 --> 00:04:54.490
ç’kuptojmë me demokraci?

00:04:54.520 --> 00:04:56.936
Aristoteli e përkufizonte demokracinë

00:04:56.960 --> 00:05:01.476
si gjendjen në të cilën
i liri dhe i varfri,

00:05:01.476 --> 00:05:04.910
meqë këta ishin shumica,
kontrollojnë qeverisjen.

00:05:05.000 --> 00:05:08.296
Tani, sigurisht që demokracia
athinase linte shumë jashtë.

00:05:08.320 --> 00:05:11.360
Gra, emigrantë dhe,
sigurisht, skllevërit.

00:05:12.040 --> 00:05:13.296
Por do të ishte gabim

00:05:13.320 --> 00:05:16.896
të hidhet tej rëndësia
e demokracia e Athinës së lashtë

00:05:16.920 --> 00:05:18.920
mbi bazën se kë përjashtonte.

00:05:19.680 --> 00:05:20.936
Çka kish më shumë rëndësi,

00:05:20.960 --> 00:05:24.816
dhe vazhdon të jetë kështu për
demokracinë e Athinës së lashtë,

00:05:24.840 --> 00:05:28.336
qe përfshirja e punëtorëve fukarenj,

00:05:28.360 --> 00:05:33.056
që jo vetëm fituan
të drejtën e fjalës së lirë,

00:05:33.080 --> 00:05:35.336
por edhe më me rëndësi, tejet me rëndësi,

00:05:35.360 --> 00:05:37.976
fituan të drejtën për gjykime politike

00:05:38.000 --> 00:05:40.376
të cilave u jepej e njëjta peshë

00:05:40.400 --> 00:05:44.056
në vendimmarrje lidhur me punët e shtetit.

00:05:44.080 --> 00:05:47.136
Sigurisht që demokracia
athinase nuk zgjati shumë.

00:05:47.160 --> 00:05:51.576
Si qiriu që shkëlqen shumë,
u shua shpejt.

00:05:51.600 --> 00:05:52.816
Dhe vërtet,

00:05:52.840 --> 00:05:57.096
demokracitë tona liberale të sotme
nuk i kanë rrënjët në Athinën e Lashtë.

00:05:57.120 --> 00:05:59.456
I kanë rrënjët te Magna Carta,

00:05:59.480 --> 00:06:02.736
në Revolucionin e Dytë Anglez të 1688-s,

00:06:02.760 --> 00:06:04.976
në fakt në kushtetutën amerikane.

00:06:05.000 --> 00:06:10.016
Ndërsa demokracia athinase
përqendrohej te shtetasit pa zotër

00:06:10.040 --> 00:06:12.320
dhe në fuqizimin e punëtorëve fukarenj,

00:06:13.240 --> 00:06:17.416
demokracitë tona liberale janë themeluar
në traditën e Magna Carta-s,

00:06:17.440 --> 00:06:20.536
e cila qe, tek e fundit,
kartë kushtetuese për padronët.

00:06:20.560 --> 00:06:24.856
Dhe në fakt, demokracia liberale
u shpërfaq vetëm kur qe e mundur

00:06:24.880 --> 00:06:28.736
të ndahej plotësisht sfera politike
nga sfera ekonomike,

00:06:28.760 --> 00:06:33.816
që procesi demokratik të kufizohej
plotësisht në sferën politike,

00:06:33.840 --> 00:06:35.696
duke e lënë sferën ekonomike -

00:06:35.720 --> 00:06:37.746
botën e korporatave, nëse e doni kështu -

00:06:37.746 --> 00:06:40.360
si një zonë pa demokraci.

00:06:41.720 --> 00:06:44.696
Tani, në demokracitë tona sot,

00:06:44.720 --> 00:06:48.216
kjo ndarje e sferës ekonomike
nga ajo politike,

00:06:48.240 --> 00:06:50.496
në çastin që filloi të ndodhë,

00:06:50.520 --> 00:06:54.816
solli shfaqjen e një ndeshjeje epike,
të pandalshme, mes të dyjave,

00:06:54.840 --> 00:06:58.056
me sferën ekonomike që kolonizon
sferën politike,

00:06:58.080 --> 00:07:00.480
duke e gllabëruar në pushtetin e vet.

00:07:00.480 --> 00:07:03.880
A e keni pyetur veten pse politikanët 
s’janë më ata si dikur?

00:07:04.560 --> 00:07:06.976
Jo se u ka degjeneruar ADN-ja.

00:07:07.000 --> 00:07:08.616
(Të qeshura)

00:07:08.640 --> 00:07:13.256
Kjo vjen sepse dikush sot mund të jetë
në qeveri, por pa pushtet,

00:07:13.280 --> 00:07:16.576
sepse pushteti ka migruar nga
sfera politike në atë ekonomike,

00:07:16.600 --> 00:07:17.840
që është veçmas të parës.

00:07:19.160 --> 00:07:20.736
Vërtet,

00:07:20.760 --> 00:07:23.056
fola për mosmarrëveshjet
e mia me kapitalizmin.

00:07:23.080 --> 00:07:24.816
Po ta mendoni,

00:07:24.840 --> 00:07:28.160
ngjan pakëz me një kope grabitqarësh,

00:07:29.080 --> 00:07:33.710
që janë kaq të suksesshëm në asgjësimin
e presë me të cilën ushqehen,

00:07:33.710 --> 00:07:36.696
saqë në fund vdesin nga uria,
sepse mbeten pa të tilla.

00:07:36.720 --> 00:07:37.936
Në mënyrë të ngjashme,

00:07:37.960 --> 00:07:41.656
sfera ekonomike ka kolonizuar
dhe kanibalizuar sferën politike

00:07:41.680 --> 00:07:45.056
aq shumë sa po gërryen vetveten,

00:07:45.080 --> 00:07:46.816
duke shkaktuar krizë ekonomike.

00:07:46.840 --> 00:07:48.936
Pushteti i korporatave po shtohet,

00:07:48.960 --> 00:07:51.160
vlerat politike po zhvleftësohen,

00:07:51.160 --> 00:07:52.980
pabarazia po ngrihet,

00:07:52.980 --> 00:07:54.756
kërkesa po ulet

00:07:54.756 --> 00:08:00.760
dhe CEO-të e korporatave i tremben shumë
investimit të parave të korporatave të tyre.

00:08:01.520 --> 00:08:07.290
Pra, sa më shumë që arrin kapitalizmi
të nxjerrë jashtë nga demokracia demosin,

00:08:07.290 --> 00:08:09.536
aq më të larta bëhen majat binjake

00:08:09.560 --> 00:08:13.096
dhe aq më i madh shpërdorimi
i burimeve njerëzore

00:08:13.120 --> 00:08:14.560
dhe i pasurisë së njerëzimit.

00:08:15.640 --> 00:08:18.496
Qartë pra, nëse ky arsyetim vlen,

00:08:18.520 --> 00:08:21.576
duhet të ribashkojmë sferat
politike dhe ekonomike

00:08:21.600 --> 00:08:25.096
dhe më mirë të bëhet duke
e patur kontrollin demosi,

00:08:25.120 --> 00:08:28.056
si në Athinën e lashtë,
vetëm se pa skllevër

00:08:28.080 --> 00:08:31.040
apo pa përjashtim grash dhe emigrantësh.

00:08:32.120 --> 00:08:33.856
Tani, kjo ide s’është origjinale.

00:08:33.880 --> 00:08:36.655
E majta marksiste e kish
këtë ide 100 vjet më parë

00:08:36.679 --> 00:08:38.360
dhe s’eci dhe aq mirë, apo jo?

00:08:38.840 --> 00:08:42.256
Mësimi që nxorëm nga shkatërrimi
i Bashkimit Sovjetik

00:08:42.280 --> 00:08:48.616
është se punëtorët fukarenj, mund
të rifuqizohen vetëm nga ndonjë mrekulli,

00:08:48.640 --> 00:08:50.616
ashtu si qenë në Athinën e Lashtë,

00:08:50.640 --> 00:08:54.400
pa krijuar forma të reja
të brutalitetit dhe shpërdorimit.

00:08:54.960 --> 00:08:56.200
Por ka një zgjidhje:

00:08:56.880 --> 00:08:58.720
eliminimi i të varfërve.

00:08:59.360 --> 00:09:00.616
Kapitalizmi po e bën

00:09:00.640 --> 00:09:05.520
duke zëvendësuar punëtorët e rrogave
të ulëta me automatë, androidë, robotë.

00:09:07.080 --> 00:09:08.296
Puna është se

00:09:08.320 --> 00:09:11.536
për sa kohë që sferat ekonomike
dhe politike janë të ndara,

00:09:11.560 --> 00:09:15.880
automatizimi i bën
më të larta majat binjake,

00:09:16.640 --> 00:09:18.376
shpërdorimin edhe më të madh

00:09:18.400 --> 00:09:20.456
dhe përplasjet shoqërore më të thella,

00:09:20.480 --> 00:09:21.680
përfshi --

00:09:22.320 --> 00:09:23.856
së shpejti, besoj --

00:09:23.880 --> 00:09:25.480
në vende si Kina.

00:09:26.720 --> 00:09:29.136
Pra na duhet të riformësojmë,

00:09:29.160 --> 00:09:32.816
na duhet të ribashkojmë sferën
ekonomike me atë politike,

00:09:32.840 --> 00:09:38.216
por më mirë ta bëjmë duke
demokratizuar sferën e ribashkuar,

00:09:38.240 --> 00:09:43.936
që të mos përfundojmë në ndonjë
hiperautokraci të marrosur pas përgjimeve

00:09:43.960 --> 00:09:47.976
që e bën Matriksin, filmin,
të duket si dokumentar.

00:09:48.000 --> 00:09:49.576
(Të qeshura)

00:09:49.600 --> 00:09:53.016
Pra pyetja nuk është nëse do t’ia dalë
apo jo kapitalizmi t’u mbijetojë

00:09:53.040 --> 00:09:55.360
risive teknologjike që po sjell.

00:09:55.960 --> 00:09:57.576
Pyetja më me interes

00:09:57.600 --> 00:10:03.336
është nëse kapitalizmit do t’ia zërë vendin
diçka e ngjashme me një distopi alla Matrix

00:10:03.360 --> 00:10:07.776
ose diçka shumë më afër
një shoqërie alla Star Trek,

00:10:07.800 --> 00:10:10.176
ku makinat u shërbejnë qenieve njerëzore

00:10:10.200 --> 00:10:14.616
dhe qeniet njerëzore i shpenzojnë
energjitë për eksplorimin e gjithësisë

00:10:14.640 --> 00:10:18.936
dhe duke u marrë me debate të gjata
rreth kuptimit të jetës,

00:10:18.960 --> 00:10:22.960
në një agora high tech, të ngjashme me
atë të Athinës së lashtë.

00:10:24.360 --> 00:10:27.800
Mendoj se i kemi mundësitë
të jemi optimistë.

00:10:29.400 --> 00:10:30.696
Por çfarë do të duhej,

00:10:30.720 --> 00:10:32.696
si do të dukej

00:10:32.720 --> 00:10:37.600
pasja e një utopie alla Star Trek,
në vend se të një distopie alla Matrix?

00:10:38.240 --> 00:10:39.496
Në terma praktikë,

00:10:39.520 --> 00:10:41.256
lejomëni t’ju sjell fare shkurt,

00:10:41.280 --> 00:10:42.480
nja dy shembuj.

00:10:43.080 --> 00:10:44.856
Në nivel sipërmarrjesh,

00:10:44.880 --> 00:10:47.216
përfytyroni një treg kapitalesh,

00:10:47.240 --> 00:10:49.920
ku fitoni kapitale teksa punoni,

00:10:50.880 --> 00:10:56.216
dhe ku kapitali juaj ju ndjek nga
një vend pune në tjetrin,

00:10:56.240 --> 00:10:57.736
nga një kompani në një tjetër,

00:10:57.760 --> 00:10:59.016
dhe kompania -

00:10:59.040 --> 00:11:02.496
cilado qoftë ajo ku punoni
në një kohë të dhënë -

00:11:02.520 --> 00:11:06.840
është pronë vetëm e atyre që punojnë
në të në atë kohë të caktuar.

00:11:07.400 --> 00:11:12.096
Atëherë krejt të ardhurat vijnë
nga kapitali, nga fitimet

00:11:12.120 --> 00:11:16.496
dhe vetë koncepti i punës
së paguar bëhet i vjetruar.

00:11:16.520 --> 00:11:23.136
S’ka më hendek mes atyre që e zotërojnë
kompaninë, por s’punojnë në të

00:11:23.160 --> 00:11:26.416
dhe atyre që punojnë në të
pa qenë zotër të kompanisë;

00:11:26.440 --> 00:11:29.640
s’ka më betejë me kapitalit dhe punës;

00:11:30.440 --> 00:11:34.576
s’ka më hendek të madh
mes investimeve dhe kursimeve;

00:11:34.600 --> 00:11:37.840
pra, s’ka më maja binjake hijerënda.

00:11:38.600 --> 00:11:40.976
Në nivelin e ekonomisë politike globale,

00:11:41.000 --> 00:11:42.936
përfytyroni për një çast

00:11:42.960 --> 00:11:47.936
që monedhat tona kombëtare
kanë kurs këmbimi të lirë,

00:11:47.960 --> 00:11:51.736
kundrejt një monedhe dixhitale
universale, globale,

00:11:51.760 --> 00:11:55.776
një të emetuar nga
Fondi Monetar Ndërkombëtar,

00:11:55.800 --> 00:11:57.016
G-20-ta,

00:11:57.040 --> 00:11:59.576
në emër të krejt njerëzimit.

00:11:59.600 --> 00:12:00.816
Përfytyroni më tej

00:12:00.840 --> 00:12:05.176
që krejt tregtia ndërkombëtare
të bazohej në këtë monedhë -

00:12:05.200 --> 00:12:07.016
le ta quajmë "kozmosi,"

00:12:07.040 --> 00:12:08.440
në njësi kozmosi -

00:12:09.720 --> 00:12:14.096
me çdo qeveri dakord të paguajë
në një fond të përbashkët

00:12:14.120 --> 00:12:19.656
një shumë kozmosish në përpjesëtim
me deficitin tregtar të vendit

00:12:19.680 --> 00:12:23.080
apo të suficitit tregtar të një vendi.

00:12:23.720 --> 00:12:28.936
Përfytyroni tani që ky fond të përdoret
për investime në teknologji të gjelbra,

00:12:28.960 --> 00:12:34.280
veçanërisht në ato pjesë të botës
ku financimet mezi duken.

00:12:34.840 --> 00:12:36.416
Kjo s’është ide e re.

00:12:36.440 --> 00:12:39.776
Është ajo çka, në thelb, propozoi
John Maynard Keynes

00:12:39.800 --> 00:12:43.120
më 1944-n në Konferencën
e Bretton Woods-it.

00:12:44.080 --> 00:12:45.296
Problemi është se

00:12:45.320 --> 00:12:48.616
atëherë, s’e kishin teknologjinë
për ta vënë në punë idenë.

00:12:48.640 --> 00:12:49.856
Sot e kemi,

00:12:49.880 --> 00:12:55.800
veçanërisht në kontekstin e sferës
së ribashkuar politiko-ekonomike.

00:12:56.640 --> 00:12:59.056
Bota që po ju përshkruaj

00:12:59.080 --> 00:13:01.536
është njëherësh libertariste,

00:13:01.560 --> 00:13:06.136
meqë u jep përparësi
individëve të fuqizuar,

00:13:06.160 --> 00:13:07.376
marksiste,

00:13:07.400 --> 00:13:10.616
ngaqë do t’i duhet të hedhë
në koshin e plehrave të historisë

00:13:10.640 --> 00:13:13.096
hendekun mes kapitalit dhe punës,

00:13:13.120 --> 00:13:14.680
dhe kejnesiane,

00:13:15.320 --> 00:13:16.800
kejnesiane globale.

00:13:18.320 --> 00:13:19.896
Por mbi të gjitha,

00:13:19.920 --> 00:13:24.840
një botë ku të mundemi të përfytyrojmë
një demokraci të mirëfilltë.

00:13:25.760 --> 00:13:27.520
A do të agojë një botë e tillë?

00:13:28.400 --> 00:13:32.896
Apo do të biem në
një distopi alla Matriks?

00:13:32.920 --> 00:13:37.040
Përgjigja qëndron te zgjedhja politike
që do të bëjmë bashkërisht.

00:13:37.720 --> 00:13:39.336
Është zgjedhje e jona,

00:13:39.360 --> 00:13:41.680
dhe më mirë ta bëjmë demokratikisht.

00:13:42.280 --> 00:13:43.536
Faleminderit.

00:13:43.560 --> 00:13:46.920
(Duartrokitje)

00:13:49.480 --> 00:13:50.680
Bruno Giussani: Yanis ...

00:13:51.880 --> 00:13:56.320
Vetë ju në biografitë tuaja e keni
përshkruar veten si marksist libertarist.

00:13:58.400 --> 00:14:00.920
Si lidhet analiza e Marksit sot?

00:14:02.000 --> 00:14:05.336
Yanis Varoufakis: Nëse ka ndonjë lidhje
në çka sapo thashë,

00:14:05.360 --> 00:14:06.576
atëherë Marksi ka lidhje.

00:14:06.600 --> 00:14:10.096
Sepse lidhet krejt ideja e ribashkimit
të politikes dhe ekonomikes -

00:14:10.120 --> 00:14:11.336
nëse s’e kryejmë,

00:14:11.360 --> 00:14:13.616
atëherë risitë teknologjike
do të krijojnë

00:14:13.640 --> 00:14:15.936
një rënie kaq masive të kërkesës,

00:14:15.960 --> 00:14:20.736
atë së cilës Larry Summers
i referohet si stanjacion shekullar.

00:14:20.760 --> 00:14:23.616
Me këtë krizë migrimi nga një anë e botës,

00:14:23.640 --> 00:14:25.176
siç e kemi sot,

00:14:25.200 --> 00:14:27.896
do të destabilizojë jo
vetëm demokracitë tona,

00:14:27.920 --> 00:14:32.136
por edhe botën në zhvillim, që s’e ka
dhe aq për zemër demokracinë liberale.

00:14:32.160 --> 00:14:35.976
Ndaj nëse kjo analizë qëndron,
atëherë Marksi ka absolutisht lidhje.

00:14:36.000 --> 00:14:37.736
Por po njësoj edhe Hajeku,

00:14:37.760 --> 00:14:39.520
ndaj jam marksist libertarist,

00:14:39.520 --> 00:14:41.036
dhe po kështu është Kejnesi,

00:14:41.036 --> 00:14:42.736
dhe ndaj jam tërësisht i hutuar.

00:14:42.760 --> 00:14:43.850
(Të qeshura)

00:14:43.850 --> 00:14:46.276
BG: Vërtet, dhe mundet që
kështu jemi edhe ne, tani.

00:14:46.276 --> 00:14:47.376
(Të qeshura)

00:14:47.400 --> 00:14:49.376
(Duartrokitje)

00:14:49.400 --> 00:14:52.176
YV: Nëse s’hutoheni,
i bie që s’mendoni, OK?

00:14:52.200 --> 00:14:55.250
BG: Kjo është vërtet 
si prej filozofi grek -

00:14:55.250 --> 00:14:56.976
YV: E ka thënë Ainshtajni në fakt -

00:14:57.000 --> 00:14:59.616
BG: Në fjalën tuaj përmendët
Singaporin dhe Kinën,

00:14:59.640 --> 00:15:01.696
dhe mbrëmë në darkën e folësve,

00:15:01.720 --> 00:15:06.896
shprehët një opinion goxha të fortë
mbi se si e sheh Perëndimi Kinën.

00:15:06.920 --> 00:15:08.496
Do të donit ta ndanit me ne?

00:15:08.520 --> 00:15:10.680
JV: Po ja, ka një shkallë
të madhe hipokrizie.

00:15:11.400 --> 00:15:15.530
Në demokracitë tona liberale,
kemi njëfarë vegimi demokracie.

00:15:15.530 --> 00:15:18.456
Kjo vjen ngaqë jemi të kufizuar,
siç e thashë në fjalën time,

00:15:18.480 --> 00:15:20.136
demokraci në sferën politike,

00:15:20.160 --> 00:15:23.616
teksa lihet njëra sferë,
atje ku ndodh gjithë veprimi -

00:15:23.640 --> 00:15:24.856
sfera ekonomike --

00:15:24.880 --> 00:15:26.720
një zonë plotësisht pa demokraci.

00:15:27.280 --> 00:15:28.536
Në një farë kuptimi,

00:15:28.560 --> 00:15:30.760
nëse më lejohet të jem provokativ,

00:15:31.880 --> 00:15:35.810
Kina sot ngjan më shumë me
Britaninë e shekullit XIX.

00:15:35.810 --> 00:15:37.120
Ngaqë, rikujtoni,

00:15:37.120 --> 00:15:39.766
priremi ta përshoqërojmë
liberalizmin me demokracinë --

00:15:39.766 --> 00:15:41.456
kjo është një gabim, historikisht.

00:15:41.480 --> 00:15:44.016
Liberalizmi, liberalja,
është si John Stuart Mill-i.

00:15:44.040 --> 00:15:48.736
John Stuart Mill-i qe veçanërisht
skeptik ndaj procesit demokratik.

00:15:48.760 --> 00:15:54.136
Pra ajo çka shihni sot në Kinë
është një proces shumë i ngjashëm

00:15:54.160 --> 00:15:57.336
me atë që patëm në Britani
gjatë Revolucionit Industrial,

00:15:57.360 --> 00:16:00.336
veçanërisht tranzicioni
nga i pari te i dyti.

00:16:00.360 --> 00:16:03.656
Dhe të fshikullohet Kina

00:16:03.680 --> 00:16:06.816
pse bën atë çka bëri Perëndimi
në shekullin e XIX,

00:16:06.840 --> 00:16:09.330
vjen era hipokrizi.

00:16:09.330 --> 00:16:12.790
BG: Jam i sigurt se mjaft vetë këtu
vrasin mendjen për përvojën tuaj

00:16:12.790 --> 00:16:15.810
si ministër i financave i Greqisë
në fillimet e këtij viti.

00:16:15.810 --> 00:16:17.521
YV: E dija që do vinte fjala te kjo.

00:16:17.521 --> 00:16:18.616
BG: Po.

00:16:18.640 --> 00:16:19.976
BG: Gjashtë muaj më pas,

00:16:20.000 --> 00:16:22.400
si e shihni gjysmën e parë të vitit?

00:16:23.920 --> 00:16:26.536
YV: Tejet ngazëlluese,
nga pikëpamja personale,

00:16:26.560 --> 00:16:27.816
dhe shumë zhgënjyese,

00:16:27.840 --> 00:16:31.736
pasi kishim një mundësi
të rinisnim Eurozonën.

00:16:31.760 --> 00:16:33.856
Jo thjesht Greqinë, Eurozonën.

00:16:33.880 --> 00:16:36.816
Që t’i hiqemi vetëkënaqësisë

00:16:36.840 --> 00:16:39.296
dhe mohimit konstant
se kish thyerje masive --

00:16:39.320 --> 00:16:42.176
dhe ka një thyerje masive tektonike

00:16:42.200 --> 00:16:44.376
përmes Eurozonës,

00:16:44.400 --> 00:16:48.816
që kërcënon, masivisht, krejt
procesin e Bashkimit Europian.

00:16:48.840 --> 00:16:52.016
Patëm një mundësi
bazuar në programin grek -

00:16:52.040 --> 00:16:53.376
i cili, meqë ra fjala,

00:16:53.400 --> 00:16:57.776
qe i pari program
që e nxori në pah atë mohim --

00:16:57.800 --> 00:16:59.016
t’i vinim gjërat në vend.

00:16:59.040 --> 00:17:00.256
Dhe, mjerisht,

00:17:00.280 --> 00:17:02.096
pushtetet në Eurozonë,

00:17:02.120 --> 00:17:03.320
te Eurogrupi,

00:17:04.079 --> 00:17:06.056
zgjodhën të rrinë me mohimin.

00:17:06.079 --> 00:17:07.336
Por e dini se ç’ndodh.

00:17:07.358 --> 00:17:09.415
Kemi rastin e Bashkimit Sovjetik.

00:17:09.440 --> 00:17:11.935
Kur përpiqeni të mbani gjallë

00:17:11.960 --> 00:17:15.839
një sistem ekonomik që nga pikëpamja
arkitekturore s’mund të mbijetojë,

00:17:16.520 --> 00:17:19.175
përmes vullnetit politik dhe
përmes autoritarizmit,

00:17:19.200 --> 00:17:20.856
mund t’ia dilni t’i zgjatni jetën,

00:17:20.880 --> 00:17:22.454
por kur ndryshimi ndodh

00:17:22.480 --> 00:17:24.976
ndodh shumë papritur
dhe katastrofikisht.

00:17:25.000 --> 00:17:27.007
BG: Ç’lloj ndryshimi parashikoni?

00:17:27.031 --> 00:17:28.285
YV: Nuk ka dyshim se

00:17:28.309 --> 00:17:30.976
nëse nuk e ndryshojmë
arkitekturën e Eurozonës,

00:17:31.001 --> 00:17:32.895
Eurozona s’ka të ardhme.

00:17:32.920 --> 00:17:35.816
BG: A bëtë ndonjë gabim
sa kohë qetë ministër i financave?

00:17:35.840 --> 00:17:37.056
YV: Përditë.

00:17:37.080 --> 00:17:39.616
BG: Për shembull?
YV: Cilido që hedh vështrimin pas --

00:17:39.640 --> 00:17:41.720
(Duartrokitje)

00:17:44.120 --> 00:17:45.496
Jo, seriozisht.

00:17:45.520 --> 00:17:49.096
Nëse ka ndonjë ministër financash,
apo çfarëdo tjetër të këtij lloji,

00:17:49.120 --> 00:17:51.336
që ju thotë se pas
gjashtë muajsh në detyrë,

00:17:51.360 --> 00:17:55.056
veçanërisht në situatë kaq stresuese,

00:17:55.080 --> 00:17:57.776
se nuk ka bërë gabime, ai
është person i rrezikshëm.

00:17:57.800 --> 00:17:59.096
Sigurisht që bëra gabime.

00:17:59.120 --> 00:18:01.936
Gabimi më i madh
qe nënshkrimi i aplikimit

00:18:01.960 --> 00:18:04.056
për zgjatjen e marrëveshjes së një borxhi

00:18:04.080 --> 00:18:05.696
në fund të Shkurtit.

00:18:05.720 --> 00:18:06.936
Mendoja

00:18:06.960 --> 00:18:09.610
se kish interesim të pastër
nga ana e kreditorëve

00:18:09.610 --> 00:18:11.256
për të gjetur pika të përbashkëta.

00:18:11.256 --> 00:18:12.456
Por nuk pati.

00:18:12.480 --> 00:18:15.096
U interesonte thjesht
të rrënonin qeverinë tonë,

00:18:15.120 --> 00:18:16.576
thjesht sepse s’donin

00:18:16.600 --> 00:18:19.736
të merreshin me krisjet tektonike

00:18:19.760 --> 00:18:21.776
që përshkojnë Eurozonën mes për mes.

00:18:21.800 --> 00:18:23.616
Dhe ngaqë s’donin të pranonin

00:18:23.640 --> 00:18:27.256
se për pesë vjet me radhë po sendërtonin
në Greqi një program katastrofik.

00:18:27.280 --> 00:18:30.020
Humbëm një të tretën
e PPB-së tonë nominale.

00:18:30.020 --> 00:18:32.080
Kjo vlerë është më keq
se Depresioni i Madh.

00:18:32.080 --> 00:18:33.826
Dhe askush nga trojka e huadhënësve,

00:18:33.826 --> 00:18:36.376
që ka imponuar këtë politikë,
nuk e qëroi muhabetin

00:18:36.400 --> 00:18:39.270
dhe të thoshte "Ky qe një gabim kolosal".

00:18:39.270 --> 00:18:40.656
BG: Pavarësisht gjithë kësaj,

00:18:40.656 --> 00:18:42.976
dhe pavarësisht nga
agresiviteti i diskutimit,

00:18:43.000 --> 00:18:45.416
duket se mbeteni goxha pro-Europian.

00:18:45.440 --> 00:18:46.656
YV: Absolutisht.

00:18:46.680 --> 00:18:50.816
Dëgjoni, kriticizmi im për
Bashkimin Europian dhe Eurozonën

00:18:50.840 --> 00:18:54.880
vjen nga dikush që rron dhe
merr frymë në Europë.

00:18:55.680 --> 00:18:59.256
Frika ime më e madhe është
se Eurozona s’do të mbijetojë.

00:18:59.280 --> 00:19:00.736
Sepse po s’mbijetoi,

00:19:00.760 --> 00:19:03.616
forcat qendërikëse 
që do të dalin duarsh

00:19:03.640 --> 00:19:05.220
do të jenë demoniake,

00:19:05.220 --> 00:19:07.290
dhe do të shkatërrojnë
Bashkimin Europian.

00:19:07.290 --> 00:19:09.816
Dhe kjo do të jetë katastrofike
jo thjesht për Europën

00:19:09.816 --> 00:19:11.416
por për krejt ekonominë globale.

00:19:11.440 --> 00:19:15.536
Jemi ndoshta ekonomia
më e madhe në botë.

00:19:15.560 --> 00:19:17.296
Dhe nëse e lëmë veten

00:19:17.320 --> 00:19:20.136
të rrokullisemi në një shteg
postmodern alla 1930,

00:19:20.160 --> 00:19:22.816
që më duket se këtë po bëjmë,

00:19:22.840 --> 00:19:24.656
atëherë kjo do të jetë shkatërruese

00:19:24.680 --> 00:19:28.070
për të ardhmen e europianëve
dhe të joeuropianëve.

00:19:28.070 --> 00:19:30.590
BG: Shpresojmë vërtet që
ta keni gabim në këtë pikë.

00:19:30.590 --> 00:19:32.526
Yanis, ju faleminderit që erdhët në TED.

00:19:32.526 --> 00:19:33.916
YV: Faleminderit.

00:19:33.916 --> 00:19:38.343
(Duartrokitje)