1
00:00:01,200 --> 00:00:02,400
Democratie.

2
00:00:02,960 --> 00:00:07,926
In het Westen maken we
de kolossale fout haar voor lief te nemen.

3
00:00:08,286 --> 00:00:09,576
We zien democratie

4
00:00:09,600 --> 00:00:13,470
niet als de fragiele bloem
die het in werkelijkheid is,

5
00:00:13,490 --> 00:00:16,960
maar we zien haar als deel
van ons maatschappelijk interieur.

6
00:00:17,960 --> 00:00:21,960
We beschouwen het meestal
als een onaantastbaar gegeven.

7
00:00:22,680 --> 00:00:27,896
We geloven abusievelijk dat kapitalisme
onvermijdelijk leidt tot democratie.

8
00:00:27,920 --> 00:00:29,256
Dat is niet zo.

9
00:00:29,280 --> 00:00:33,656
Lee Kuan Yew in Singapore
en zijn grote imitatoren in Peking

10
00:00:33,680 --> 00:00:36,270
hebben onomstotelijk aangetoond

11
00:00:36,300 --> 00:00:40,340
dat het heel goed mogelijk is
om een bloeiend kapitalisme

12
00:00:40,360 --> 00:00:42,190
en spectaculaire groei

13
00:00:42,210 --> 00:00:46,016
te combineren met politiek
die vrij is van enige democratie.

14
00:00:46,040 --> 00:00:48,970
Sterker nog: democratie is op haar retour

15
00:00:48,990 --> 00:00:51,786
in onze eigen contreien, hier in Europa.

16
00:00:52,160 --> 00:00:55,456
Eerder dit jaar, toen ik
Griekenland vertegenwoordigde --

17
00:00:55,480 --> 00:00:58,020
de nieuw gekozen Griekse regering --

18
00:00:58,040 --> 00:01:00,936
in de Eurogroep,
als Minister van Financiën,

19
00:01:00,960 --> 00:01:05,896
werd mij onomwonden verteld
dat ons nationale democratische proces --

20
00:01:05,920 --> 00:01:07,230
onze verkiezingen --

21
00:01:07,250 --> 00:01:10,296
niet in de weg mocht staan
van het economische beleid

22
00:01:10,316 --> 00:01:12,480
dat in Griekenland werd geïmplementeerd.

23
00:01:13,120 --> 00:01:14,916
Op dat moment had ik het gevoel

24
00:01:14,926 --> 00:01:18,040
dat Lee Kuan Yew
en de Chinese Communistische Partij

25
00:01:18,060 --> 00:01:20,216
volledig in het gelijk werden gesteld,

26
00:01:20,240 --> 00:01:23,976
evenals enkele recalcitrante vrienden
die mij voortdurend vertelden

27
00:01:24,000 --> 00:01:28,460
dat democratie verboden zou worden
zodra ze iets zou dreigen te veranderen.

28
00:01:29,640 --> 00:01:32,560
Ik wil hier vanavond een lans breken

29
00:01:32,590 --> 00:01:36,080
voor de economische noodzaak
van authentieke democratie.

30
00:01:36,600 --> 00:01:41,456
Ik wil jullie vragen om samen met mij
weer te gaan geloven

31
00:01:41,480 --> 00:01:43,590
dat Lee Kuan Yew,

32
00:01:44,230 --> 00:01:45,856
de Chinese Communistische Partij

33
00:01:45,880 --> 00:01:47,256
en ook de Eurogroep

34
00:01:47,280 --> 00:01:50,920
fout zitten in hun aanname
dat democratie overboord kan;

35
00:01:51,600 --> 00:01:55,336
dat we een authentieke,
levendige democratie nodig hebben.

36
00:01:55,360 --> 00:01:58,070
Zonder democratie

37
00:01:58,090 --> 00:02:01,030
zijn onze samenlevingen onplezieriger,

38
00:02:01,050 --> 00:02:03,070
ziet onze toekomst er grauw uit

39
00:02:03,090 --> 00:02:06,216
en zijn al onze geweldige
nieuwe technologieën niet veel waard.

40
00:02:06,240 --> 00:02:07,596
Dat is zonde.

41
00:02:07,616 --> 00:02:09,150
Net als het volgende:

42
00:02:09,160 --> 00:02:13,096
er is een interessante paradox
die momenteel onze economieën bedreigt.

43
00:02:13,120 --> 00:02:15,416
Ik noem het de twin peaks paradox.

44
00:02:15,440 --> 00:02:18,386
Een piek daarvan kent iedereen:

45
00:02:18,400 --> 00:02:23,300
dat is de berg schulden
die zijn lange schaduw werpt

46
00:02:23,320 --> 00:02:26,160
over de Verenigde Staten,
Europa, de hele wereld.

47
00:02:26,180 --> 00:02:28,200
Die schuldenberg herkent iedereen.

48
00:02:28,880 --> 00:02:33,000
Weinig mensen ontwaren echter
zijn tweelingbroertje.

49
00:02:33,640 --> 00:02:36,510
Een berg sluimerend kapitaal

50
00:02:36,530 --> 00:02:40,340
van rijke spaarders en van bedrijven,

51
00:02:40,780 --> 00:02:43,696
die te bang zijn dit te investeren

52
00:02:43,720 --> 00:02:47,016
in de productieve activiteiten
die de inkomens kunnen genereren

53
00:02:47,040 --> 00:02:50,096
waarmee je de schuldenberg teniet kan doen

54
00:02:50,120 --> 00:02:54,096
en die alle dingen produceren
die de mensheid hard nodig heeft,

55
00:02:54,120 --> 00:02:55,806
zoals groene energie.

56
00:02:55,816 --> 00:02:57,830
Ik geef je twee cijfers.

57
00:02:57,850 --> 00:02:59,496
Gedurende de afgelopen 3 maanden

58
00:02:59,520 --> 00:03:02,446
hebben we in de VS,
Groot Britannië en de Eurozone

59
00:03:02,456 --> 00:03:06,736
gezamenlijk 3,1 biljoen euro geïnvesteerd

60
00:03:06,760 --> 00:03:09,556
in alle welvaart brengende goederen --

61
00:03:09,566 --> 00:03:14,706
dingen als fabrieken, machines,
kantoorgebouwen, scholen,

62
00:03:14,726 --> 00:03:17,640
wegen, spoorlijnen, machines, enzovoort.

63
00:03:17,640 --> 00:03:20,640
3,1 biljoen euro lijkt veel geld

64
00:03:20,640 --> 00:03:24,496
tot je het vergelijkt
met de 4,7 biljoen euro

65
00:03:24,520 --> 00:03:29,056
die in diezelfde landen lag te sluimeren
in onze financiële instellingen,

66
00:03:29,080 --> 00:03:32,580
waar het gedurende die periode
geen enkele functie had

67
00:03:33,060 --> 00:03:38,296
behalve hete lucht pompen
in de aandelenbeurzen en de huizenmarkt.

68
00:03:38,320 --> 00:03:43,576
Je hebt dus een berg schulden
en een berg sluimerend geld,

69
00:03:43,600 --> 00:03:47,296
twee pieken die verzuimen
elkaar op te heffen

70
00:03:47,320 --> 00:03:50,136
door de normale werking van de markten.

71
00:03:50,160 --> 00:03:53,090
Dit resulteert in stagnerende lonen,

72
00:03:53,120 --> 00:03:59,016
ruim een kwart van de 25- tot 54-jarigen
in Amerika, Japan en Europa

73
00:03:59,040 --> 00:04:00,536
zit zonder werk.

74
00:04:00,560 --> 00:04:03,156
Als gevolg is er een geringe totale vraag,

75
00:04:03,176 --> 00:04:08,856
wat in een vicieuze cirkel
het pessimisme voedt van investeerders,

76
00:04:08,880 --> 00:04:12,906
die uit angst voor een geringe vraag
deze voeden door niet te investeren --

77
00:04:12,926 --> 00:04:15,396
net als de vader van Oedipus,

78
00:04:15,426 --> 00:04:18,146
die bang geworden
door de voorspelling van het orakel

79
00:04:18,176 --> 00:04:20,540
dat zijn zoon hem later zal vermoorden,

80
00:04:20,560 --> 00:04:22,656
ongewild de voorwaarden schept

81
00:04:22,680 --> 00:04:25,680
waardoor zijn zoon Oedipus
hem later inderdaad vermoordt.

82
00:04:26,570 --> 00:04:28,760
Dit is mijn probleem met kapitalisme.

83
00:04:29,200 --> 00:04:31,020
Het is zo zonde

84
00:04:31,040 --> 00:04:32,856
dat al dit sluimerende geld

85
00:04:32,880 --> 00:04:36,440
niet benut wordt om levens te verbeteren,

86
00:04:36,460 --> 00:04:38,466
menselijk talent te ontwikkelen

87
00:04:38,476 --> 00:04:41,216
en alle technologie te financieren,

88
00:04:41,240 --> 00:04:42,496
groene technologieën,

89
00:04:42,520 --> 00:04:45,740
die absoluut noodzakelijk zijn
om onze planeet te redden.

90
00:04:46,280 --> 00:04:49,310
Heb ik gelijk als ik denk
dat democratie de oplossing is?

91
00:04:49,330 --> 00:04:50,560
Dat geloof ik,

92
00:04:50,580 --> 00:04:52,116
maar voordat we verder gaan:

93
00:04:52,126 --> 00:04:54,020
wat bedoelen we met democratie?

94
00:04:54,520 --> 00:04:59,126
Aristoteles definieerde democratie
als een structuur

95
00:04:59,156 --> 00:05:02,880
waarin de vrije en arme mensen --
die de meerderheid uitmaken --

96
00:05:02,900 --> 00:05:04,490
bepalen wie er regeert.

97
00:05:05,000 --> 00:05:08,296
Nu sloot de Atheense democratie
te veel mensen buiten.

98
00:05:08,320 --> 00:05:11,360
Vrouwen, migranten en uiteraard de slaven.

99
00:05:12,040 --> 00:05:13,296
Maar het zou fout zijn

100
00:05:13,320 --> 00:05:16,896
om het belang te negeren
van de oude Atheense democratie,

101
00:05:16,920 --> 00:05:18,920
op basis van wie zij uitsloot.

102
00:05:19,680 --> 00:05:24,826
Wat relevanter was en is
aan de oude Atheense democratie,

103
00:05:24,840 --> 00:05:28,336
is de inclusie van de werkende armen.

104
00:05:28,360 --> 00:05:33,056
Zij wonnen niet alleen
het recht op vrije meningsuiting,

105
00:05:33,080 --> 00:05:35,336
maar belangrijker, en cruciaal:

106
00:05:35,360 --> 00:05:40,386
zij wonnen het recht op politieke meningen
die serieus werden genomen

107
00:05:40,406 --> 00:05:44,056
in de besluitvorming
inzake staatskwesties.

108
00:05:44,080 --> 00:05:47,136
Nu duurde de Atheense democratie
natuurlijk niet lang.

109
00:05:47,160 --> 00:05:51,576
Als een fel brandende kaars
doofde zij spoedig uit.

110
00:05:51,600 --> 00:05:54,306
Onze liberale democratieën
vandaag de dag

111
00:05:54,336 --> 00:05:57,096
hebben hun wortels dan ook niet
in het oude Athene.

112
00:05:57,120 --> 00:05:59,456
Zij wortelen in de Magna Carta,

113
00:05:59,480 --> 00:06:02,736
in de Roemrijke Omwenteling van 1688

114
00:06:02,760 --> 00:06:04,976
en ook in de Amerikaanse grondwet.

115
00:06:05,000 --> 00:06:10,016
Waar de Atheense democratie
gericht was op de vrije burger

116
00:06:10,040 --> 00:06:12,890
en het emanciperen van de werkende armen,

117
00:06:12,910 --> 00:06:17,250
steunen onze liberale democratieën
op de traditie van de Magna Carta,

118
00:06:17,270 --> 00:06:20,436
dat immers een handvest was voor heersers.

119
00:06:20,786 --> 00:06:23,810
Liberale democratie
stak dan ook pas de kop op

120
00:06:23,840 --> 00:06:28,736
toen het mogelijk was de politieke sfeer
volledig te scheiden van de economische,

121
00:06:28,750 --> 00:06:33,816
opdat het democratische proces 
geheel beperkt werd tot de politieke sfeer

122
00:06:33,840 --> 00:06:35,696
en de economische sfeer --

123
00:06:35,720 --> 00:06:37,656
de zakenwereld, zo je wil --

124
00:06:37,680 --> 00:06:40,620
een democratie-vrije zone werd.

125
00:06:41,720 --> 00:06:44,696
Toen in onze huidige democratieën

126
00:06:44,720 --> 00:06:50,156
deze scheiding begon
van de economische en de politieke sfeer,

127
00:06:50,176 --> 00:06:54,816
ontketende dit een onvermijdelijke,
epische strijd tussen deze twee,

128
00:06:54,840 --> 00:06:58,056
waarin de economische sfeer
de politieke sfeer koloniseerde

129
00:06:58,080 --> 00:07:00,060
en diens macht deels overnam.

130
00:07:00,450 --> 00:07:04,540
Heb je je ooit afgevraagd waarom politici
niet meer zijn wat ze ooit waren?

131
00:07:04,560 --> 00:07:06,976
Dat is niet omdat hun dna
gedegenereerd is.

132
00:07:07,000 --> 00:07:08,616
(Gelach)

133
00:07:08,640 --> 00:07:13,256
Dat is omdat men tegenwoordig
kan regeren zonder de macht te hebben:

134
00:07:13,280 --> 00:07:16,606
de macht is verplaatst van de politieke
naar de economische sfeer,

135
00:07:16,626 --> 00:07:18,060
die er los van staat.

136
00:07:19,160 --> 00:07:23,056
Ik had het over mijn probleem
met het kapitalisme.

137
00:07:23,080 --> 00:07:25,046
Dat kun je zo zien:

138
00:07:25,066 --> 00:07:28,080
het is als een populatie roofdieren

139
00:07:28,820 --> 00:07:34,150
die zo succesvol zijn in het decimeren
van de prooi die hun voedsel is,

140
00:07:34,180 --> 00:07:36,276
dat ze uiteindelijk verhongeren.

141
00:07:36,630 --> 00:07:38,986
Op vergelijkbare wijze
heeft de economische sfeer

142
00:07:39,006 --> 00:07:41,656
de politieke sfeer
gekoloniseerd en gekannibaliseerd,

143
00:07:41,680 --> 00:07:44,430
zozeer dat ze zichzelf ondermijnt

144
00:07:44,450 --> 00:07:46,816
en economische crisis veroorzaakt.

145
00:07:46,840 --> 00:07:48,936
De macht van bedrijven neemt toe,

146
00:07:48,960 --> 00:07:51,176
politieke goederen dalen in waarde,

147
00:07:51,200 --> 00:07:53,016
ongelijkheid neemt toe,

148
00:07:53,040 --> 00:07:54,616
totale vraag neemt af

149
00:07:54,640 --> 00:08:00,760
en CEO's van bedrijven durven het geld
van hun bedrijven niet te investeren.

150
00:08:01,520 --> 00:08:07,980
Hoe meer dus het kapitalisme
de demos uit democratie weet te halen,

151
00:08:08,010 --> 00:08:09,716
des te hoger de twee pieken

152
00:08:09,726 --> 00:08:13,096
en des te groter de verspilling
van menselijke hulpbronnen

153
00:08:13,120 --> 00:08:14,800
en menselijke welvaart.

154
00:08:15,640 --> 00:08:18,496
Het is duidelijk: als dit klopt,

155
00:08:18,520 --> 00:08:21,576
moeten we de politieke
en economische sferen herenigen

156
00:08:21,600 --> 00:08:25,096
maar dan wel
met een demos aan de macht,

157
00:08:25,120 --> 00:08:28,056
zoals in het oude Athene,
maar dan zonder de slaven

158
00:08:28,080 --> 00:08:31,260
en de buitensluiting
van vrouwen en migranten.

159
00:08:32,120 --> 00:08:33,856
Dit is geen origineel idee.

160
00:08:33,880 --> 00:08:36,655
De Marxisten hadden
dit idee 100 jaar geleden

161
00:08:36,679 --> 00:08:38,360
en dat verliep niet zo geweldig.

162
00:08:38,840 --> 00:08:42,256
De les die wij kunnen trekken
uit het Sovjet-debacle,

163
00:08:42,280 --> 00:08:48,616
is dat enkel door een wonder
de armen geëmancipeerd kunnen worden

164
00:08:48,640 --> 00:08:50,616
zoals in het oude Athene,

165
00:08:50,640 --> 00:08:54,400
zonder nieuwe vormen
van wreedheid en verspilling te scheppen.

166
00:08:54,960 --> 00:08:56,760
Maar er is een oplossing:

167
00:08:56,790 --> 00:08:58,720
elimineer de werkende armen.

168
00:08:59,360 --> 00:09:00,616
Het kapitalisme doet het

169
00:09:00,640 --> 00:09:05,520
door arbeiders te vervangen
door automaten, androids en robots.

170
00:09:07,080 --> 00:09:08,296
Het probleem is

171
00:09:08,320 --> 00:09:11,536
dat zolang de economische
en politieke sferen gescheiden zijn,

172
00:09:11,560 --> 00:09:16,180
automatisering ervoor zorgt
dat de twee pieken groeien,

173
00:09:16,200 --> 00:09:18,400
de verspilling toeneemt,

174
00:09:18,400 --> 00:09:20,636
en de sociale conflicten verergert,

175
00:09:20,646 --> 00:09:23,720
inclusief -- spoedig, denk ik --

176
00:09:23,740 --> 00:09:25,810
in landen als China.

177
00:09:26,720 --> 00:09:29,136
We moeten dus herconfigureren.

178
00:09:29,160 --> 00:09:32,816
We moeten de economische
en politieke sferen weer bijeen brengen,

179
00:09:32,840 --> 00:09:38,216
maar dan wel door de herenigde sfeer
te democratiseren,

180
00:09:38,240 --> 00:09:43,950
anders hebben we straks
een hyper-autocratische surveillancestaat

181
00:09:43,970 --> 00:09:47,976
die de film De Matrix
een documentaire doet lijken.

182
00:09:48,000 --> 00:09:49,576
(Gelach)

183
00:09:49,600 --> 00:09:52,010
De vraag is dus niet of het kapitalisme

184
00:09:52,030 --> 00:09:55,360
de technologische innovaties
die het voortbrengt, zal overleven.

185
00:09:55,960 --> 00:10:00,546
Interessanter is de vraag
wat er volgt op kapitalisme:

186
00:10:00,556 --> 00:10:03,336
een Matrix-achtige dystopie,

187
00:10:03,360 --> 00:10:07,776
óf iets dat lijkt
op een Star Trek-samenleving,

188
00:10:07,800 --> 00:10:10,176
waarin machines mensen dienen

189
00:10:10,200 --> 00:10:14,616
en de mensen hun energie stoppen
in het verkennen van het universum

190
00:10:14,640 --> 00:10:18,936
en zich verliezen in lange debatten
over de zin van het leven,

191
00:10:18,960 --> 00:10:22,960
in een soort oud-Atheense high tech-agora.

192
00:10:24,360 --> 00:10:27,800
Ik denk dat we optimistisch mogen zijn.

193
00:10:29,400 --> 00:10:30,696
Maar wat is ervoor nodig,

194
00:10:30,720 --> 00:10:32,696
hoe zou dat eruit zien,

195
00:10:32,720 --> 00:10:37,600
om zo'n Star Trek-achtige utopie te hebben
in plaats van de Matrix-dystopie?

196
00:10:38,240 --> 00:10:39,496
Praktisch gezien --

197
00:10:39,520 --> 00:10:42,536
laat ik even een paar voorbeelden geven.

198
00:10:42,990 --> 00:10:44,856
Op het niveau van de onderneming --

199
00:10:44,880 --> 00:10:47,216
stel je een kapitaalmarkt voor

200
00:10:47,240 --> 00:10:49,920
waarin je door te werken kapitaal verdient

201
00:10:50,880 --> 00:10:56,216
en waar je kapitaal je volgt
van de ene baan naar de volgende,

202
00:10:56,240 --> 00:10:57,736
van bedrijf tot bedrijf,

203
00:10:57,760 --> 00:10:59,016
en het bedrijf --

204
00:10:59,040 --> 00:11:02,496
hetgeen waarbij je op dat moment werkt --

205
00:11:02,520 --> 00:11:06,840
is volledig eigendom van hen
die daar op dat moment werken.

206
00:11:07,400 --> 00:11:12,096
Alle inkomens vloeien dan voort
uit kapitaal, uit winst,

207
00:11:12,120 --> 00:11:16,496
en het hele concept
van loondienst is dan achterhaald.

208
00:11:16,520 --> 00:11:18,500
Geen scheiding meer

209
00:11:18,530 --> 00:11:23,130
tussen wie het bedrijf bezit
maar er niet werkt,

210
00:11:23,160 --> 00:11:26,416
en zij die er werken
maar het bedrijf niet bezitten.

211
00:11:26,440 --> 00:11:29,640
Geen getouwtrek meer
tussen kapitaal en arbeid;

212
00:11:30,440 --> 00:11:34,576
geen grote kloof
tussen investeren en sparen;

213
00:11:34,600 --> 00:11:37,840
en géén twee torenhoge pieken.

214
00:11:38,600 --> 00:11:41,096
Op het niveau van
de mondiale politieke economie --

215
00:11:41,116 --> 00:11:43,026
stel je even voor

216
00:11:43,046 --> 00:11:47,936
dat onze nationale munten
een vrij zwevende wisselkoers hebben

217
00:11:47,960 --> 00:11:51,736
met een universele,
mondiale, digitale munt

218
00:11:51,760 --> 00:11:55,776
die wordt uitgegeven
door het Internationale Monetaire Fonds,

219
00:11:55,800 --> 00:11:57,016
de G-20,

220
00:11:57,040 --> 00:11:59,576
ten behoeve van de gehele mensheid.

221
00:11:59,600 --> 00:12:01,036
Stel je verder voor

222
00:12:01,056 --> 00:12:05,176
dat alle internationale handel
plaatsvindt in deze munt --

223
00:12:05,200 --> 00:12:07,126
laten we haar 'de cosmos' noemen --

224
00:12:07,146 --> 00:12:08,510
in eenheden van cosmos.

225
00:12:09,720 --> 00:12:14,096
Verder stort elke regering
in een gezamenlijk fonds

226
00:12:14,120 --> 00:12:19,656
een aantal eenheden cosmos
ter hoogte van hun handelstekort

227
00:12:19,680 --> 00:12:23,080
of juist hun nationale handelsoverschot.

228
00:12:23,720 --> 00:12:28,936
Stel je voor dat dit fonds wordt benut
om te investeren in groene technologieën,

229
00:12:28,960 --> 00:12:34,280
met name in delen van de wereld
waar men weinig te investeren heeft.

230
00:12:34,840 --> 00:12:36,416
Dit is geen nieuw idee.

231
00:12:36,440 --> 00:12:39,776
Het is feitelijk wat John Maynard Keynes

232
00:12:39,800 --> 00:12:43,350
in 1944 voorstelde
op de Bretton Woods-conferentie.

233
00:12:43,980 --> 00:12:45,476
Destijds was het probleem

234
00:12:45,496 --> 00:12:48,766
dat ze de technologie niet hadden
om het te implementeren.

235
00:12:48,786 --> 00:12:51,526
Nu hebben we die wel,
vooral in de context

236
00:12:51,546 --> 00:12:55,800
van een herenigde
politiek-economische sfeer.

237
00:12:56,640 --> 00:12:59,056
De wereld die ik je beschrijf,

238
00:12:59,080 --> 00:13:01,536
is tegelijkertijd libertair,

239
00:13:01,560 --> 00:13:06,136
want ze benadrukt
de macht van het individu,

240
00:13:06,160 --> 00:13:10,476
Marxistisch, want ze verwijst
de scheiding van kapitaal en arbeid

241
00:13:10,506 --> 00:13:13,096
naar de geschiedkundige prullenmand,

242
00:13:13,126 --> 00:13:14,880
en tevens Keynesiaans ...

243
00:13:15,320 --> 00:13:16,800
... mondiaal Keynesiaans.

244
00:13:18,120 --> 00:13:20,566
Maar bovenal is het een wereld

245
00:13:20,586 --> 00:13:25,010
waarin we ons een authentieke democratie
zullen kunnen voorstellen.

246
00:13:25,760 --> 00:13:27,780
Komt zo'n wereld eraan?

247
00:13:28,400 --> 00:13:32,526
Of dalen we af
in een Matrix-achtige dystopie?

248
00:13:32,920 --> 00:13:37,040
Het antwoord ligt in de politieke keuze
die wij gezamenlijk gaan maken.

249
00:13:37,720 --> 00:13:39,336
Het is onze keuze,

250
00:13:39,360 --> 00:13:41,900
en die kunnen we
maar beter democratisch maken.

251
00:13:42,280 --> 00:13:43,536
Dank je wel.

252
00:13:43,560 --> 00:13:47,710
(Applaus)

253
00:13:49,480 --> 00:13:51,140
Bruno Giussani: Yanis ...

254
00:13:51,880 --> 00:13:56,930
Je beschreef jezelf in je bio
als een libertaire Marxist.

255
00:13:58,220 --> 00:14:01,550
Welke relevantie hebben
de analyses van Marx tegenwoordig?

256
00:14:01,590 --> 00:14:04,680
Yanis Varoufakis: Als wat ik zojuist zei
enige relevantie had,

257
00:14:04,700 --> 00:14:05,970
dan is Marx relevant.

258
00:14:05,990 --> 00:14:10,096
De hele gedachte achter hereniging
van het politieke en het economische is:

259
00:14:10,120 --> 00:14:11,506
als we het niet doen,

260
00:14:11,516 --> 00:14:15,936
zal technologische innovatie
de totale vraag zozeer doen afnemen --

261
00:14:15,960 --> 00:14:20,736
wat Larry Summers noemt:
'seculaire stagnatie'.

262
00:14:20,760 --> 00:14:23,616
Een crisis die over de wereld migreert,

263
00:14:23,640 --> 00:14:25,176
zoals nu het geval is,

264
00:14:25,200 --> 00:14:27,780
zal niet alleen
onze democratieën destabiliseren,

265
00:14:27,800 --> 00:14:29,310
maar zelfs de opkomende landen,

266
00:14:29,330 --> 00:14:32,160
die niet zo happig zijn
op liberale democratie.

267
00:14:32,160 --> 00:14:35,976
Dus als deze analyse hout snijdt,
is Marx zeker relevant.

268
00:14:36,000 --> 00:14:37,736
Maar Hayek ook,

269
00:14:37,760 --> 00:14:39,576
daarom ben ik een liberaal Marxist.

270
00:14:39,600 --> 00:14:40,816
En Keynes ook ...

271
00:14:40,840 --> 00:14:42,736
... daarom ben ik totaal in de war.

272
00:14:42,760 --> 00:14:43,976
(Gelach)

273
00:14:44,000 --> 00:14:46,056
BG: Juist ... en wij mogelijk nu ook.

274
00:14:46,080 --> 00:14:47,376
(Gelach)

275
00:14:47,400 --> 00:14:49,376
(Applaus)

276
00:14:49,400 --> 00:14:52,176
YV: Als je niet verward bent,
denk je niet na, oké?

277
00:14:52,200 --> 00:14:55,296
BG: Dat klinkt precies
als een oude Griekse filosoof --

278
00:14:55,320 --> 00:14:56,976
YV: Dat was Einstein, trouwens --

279
00:14:57,000 --> 00:14:59,616
BG: Gedurende je talk
noemde je Singapore en China,

280
00:14:59,640 --> 00:15:01,696
en gisteravond tijdens het sprekersdiner

281
00:15:01,720 --> 00:15:06,896
had je een heel sterke mening
over hoe het Westen naar China kijkt.

282
00:15:06,920 --> 00:15:08,496
Wil je die eens herhalen?

283
00:15:08,520 --> 00:15:10,680
YV: Nou, er heerst veel hypocrisie.

284
00:15:11,400 --> 00:15:15,696
In onze liberale democratieën
hebben we iets dat op democratie lijkt.

285
00:15:15,710 --> 00:15:19,770
We hebben de democratie volledig
begrensd tot de politieke sfeer,

286
00:15:19,800 --> 00:15:23,616
terwijl we de sfeer waarin
alle bedrijvigheid plaatsvindt,

287
00:15:23,640 --> 00:15:24,856
de economische sfeer,

288
00:15:24,880 --> 00:15:26,910
volledig democratie-loos houden.

289
00:15:27,280 --> 00:15:28,536
In zekere zin --

290
00:15:28,560 --> 00:15:30,760
als ik even mag provoceren --

291
00:15:31,750 --> 00:15:36,296
lijkt China tegenwoordig meer
op Groot Brittannië in de 19e eeuw.

292
00:15:36,320 --> 00:15:37,410
Bedenk immers ...

293
00:15:37,430 --> 00:15:40,026
dat we liberalisme meestal
met democratie associëren,

294
00:15:40,046 --> 00:15:41,546
klopt historisch gezien niet.

295
00:15:41,566 --> 00:15:44,016
Liberalisme --
dat is als John Stuart Mill.

296
00:15:44,040 --> 00:15:48,736
Die was bijzonder sceptisch
over het democratische proces.

297
00:15:48,760 --> 00:15:54,136
Wat je nu in China ziet,
is een proces dat erg lijkt

298
00:15:54,160 --> 00:15:57,336
op wat we hadden in Engeland
gedurende de Industriële Revolutie,

299
00:15:57,360 --> 00:16:00,336
met name de transitie
van de eerste naar de tweede.

300
00:16:00,360 --> 00:16:03,440
En om China te verwijten

301
00:16:03,460 --> 00:16:06,816
dat het doet wat het Westen
deed in de 19e eeuw,

302
00:16:06,840 --> 00:16:08,350
riekt naar hypocrisie.

303
00:16:09,520 --> 00:16:12,790
BG: Veel mensen zullen hier
benieuwd zijn naar je ervaringen

304
00:16:12,810 --> 00:16:15,936
als Minister van Financiën
van Griekenland, eerder dit jaar.

305
00:16:15,960 --> 00:16:17,471
YV: Ik wist dat dit ging komen.

306
00:16:18,185 --> 00:16:22,486
BG: Hoe kijk je zes maanden later
terug op de eerste helft van het jaar?

307
00:16:23,600 --> 00:16:26,616
YV: Buitengewoon spannend,
vanuit een persoonlijk perspectief,

308
00:16:26,626 --> 00:16:27,916
en zeer teleurstellend,

309
00:16:27,936 --> 00:16:31,736
want we hadden de gelegenheid
tot een herstart van de Eurozone.

310
00:16:31,760 --> 00:16:33,856
Niet alleen Griekenland, de Eurozone.

311
00:16:33,880 --> 00:16:36,816
Om afstand te nemen
van de zelfgenoegzaamheid

312
00:16:36,840 --> 00:16:39,296
en de voortdurende ontkenning

313
00:16:39,320 --> 00:16:42,176
dat er een enorme breuklijn zat, en zit,

314
00:16:42,200 --> 00:16:44,376
in de architectuur van de Eurozone,

315
00:16:44,400 --> 00:16:48,816
die een groot gevaar vormt
voor het hele proces van de Europese Unie.

316
00:16:48,840 --> 00:16:52,016
We hadden een kans
op basis van het Griekse programma --

317
00:16:52,040 --> 00:16:54,690
dat overigens het eerste programma was

318
00:16:54,710 --> 00:16:57,340
waarin deze ontkenning
zich manifesteerde --

319
00:16:57,360 --> 00:16:58,860
om dit te verhelpen.

320
00:16:58,880 --> 00:17:02,726
Helaas koos de gevestigde macht
van de Eurogroep ervoor

321
00:17:02,746 --> 00:17:05,779
om deze ontkenning te laten voortbestaan.

322
00:17:05,799 --> 00:17:07,466
Maar je weet hoe het gaat.

323
00:17:07,486 --> 00:17:09,415
Dit is de ervaring van de Sovjet Unie.

324
00:17:09,440 --> 00:17:13,145
Als je tracht om een economisch systeem
in leven te houden,

325
00:17:13,165 --> 00:17:16,280
dat qua architectuur niet kan overleven,

326
00:17:16,290 --> 00:17:18,790
door politieke wil en door autoritarisme,

327
00:17:18,820 --> 00:17:21,026
verleng je misschien de levensduur ervan,

328
00:17:21,036 --> 00:17:22,925
maar de verandering die komt

329
00:17:22,945 --> 00:17:24,976
zal dan abrupt en catastrofaal zijn.

330
00:17:25,000 --> 00:17:27,007
BG: Wat voor soort verandering voorzie je?

331
00:17:27,031 --> 00:17:28,285
YV: Het staat buiten kijf

332
00:17:28,309 --> 00:17:31,066
dat als we de architectuur
van de Eurozone niet veranderen,

333
00:17:31,096 --> 00:17:32,895
de Eurozone geen toekomst heeft.

334
00:17:32,920 --> 00:17:35,816
BG: Maakte je wel eens fouten
als Minister van Financiën?

335
00:17:35,840 --> 00:17:37,056
YV: Elke dag.

336
00:17:37,080 --> 00:17:39,616
BG: Bijvoorbeeld?
YV: Iedereen die terugblikt --

337
00:17:39,640 --> 00:17:41,720
(Applaus)

338
00:17:44,120 --> 00:17:45,496
Nee, maar serieus.

339
00:17:45,520 --> 00:17:49,096
Elke Minister van Financiën,
of van eender wat trouwens,

340
00:17:49,120 --> 00:17:51,396
die je na zes maanden in dat ambt,

341
00:17:51,406 --> 00:17:54,380
vooral in zo'n stressvolle situatie,

342
00:17:54,400 --> 00:17:57,560
vertelt dat hij geen fouten maakte,
is een gevaarlijk iemand.

343
00:17:57,560 --> 00:17:59,096
Natuurlijk maakte ik fouten.

344
00:17:59,120 --> 00:18:01,936
De grootste fout was
om de aanvraag te tekenen

345
00:18:01,960 --> 00:18:04,056
voor de verlenging
van een leenovereenkomst,

346
00:18:04,080 --> 00:18:05,480
eind februari.

347
00:18:05,500 --> 00:18:08,836
Ik vooronderstelde dat de creditoren
oprecht geïnteresseerd waren

348
00:18:08,850 --> 00:18:11,216
in het vinden van
een gemeenschappelijke basis.

349
00:18:11,240 --> 00:18:12,456
Dat waren ze niet.

350
00:18:12,480 --> 00:18:14,780
Zij wilden onze overheid vermorzelen,

351
00:18:14,800 --> 00:18:16,956
enkel omdat ze niet bereid waren

352
00:18:16,966 --> 00:18:21,560
iets te doen aan de breuklijnen
in de architectuur van de Eurozone

353
00:18:21,580 --> 00:18:24,286
en omdat ze niet wilden toegeven
dat ze al vijf jaar

354
00:18:24,296 --> 00:18:27,256
een catastrofaal programma
uitvoerden in Griekenland.

355
00:18:27,280 --> 00:18:30,176
We verloren eenderde van ons nominale BBP.

356
00:18:30,200 --> 00:18:32,136
Dat is erger dan de Grote Depressie.

357
00:18:32,160 --> 00:18:34,586
En niemand van de troika van geldschieters

358
00:18:34,596 --> 00:18:36,496
die dit beleid opgedrongen heeft,

359
00:18:36,516 --> 00:18:39,376
heeft nog toegegeven
dat dit een kolossale fout was.

360
00:18:39,400 --> 00:18:40,726
BG: Ondanks dat alles,

361
00:18:40,736 --> 00:18:42,976
en ondanks de agressie van de discussie,

362
00:18:43,000 --> 00:18:45,416
lijk je nog steeds erg pro-Europees.

363
00:18:45,440 --> 00:18:46,656
YV: Absoluut.

364
00:18:46,680 --> 00:18:50,816
Kijk, mijn kritiek op de EU en de Eurozone

365
00:18:50,840 --> 00:18:54,880
komt van iemand die Europa
in zijn bloed heeft zitten.

366
00:18:55,680 --> 00:18:59,256
Mijn grootste angst is
dat de Eurozone niet zal overleven.

367
00:18:59,280 --> 00:19:00,896
Want als het misgaat,

368
00:19:00,906 --> 00:19:05,010
zullen de centrifugale krachten
die dan vrijkomen, demonisch zijn,

369
00:19:05,040 --> 00:19:07,180
en ze zullen de Europese Unie vernietigen.

370
00:19:07,210 --> 00:19:09,730
Dat zal niet alleen
voor Europa catastrofaal zijn,

371
00:19:09,740 --> 00:19:11,566
maar voor de hele mondiale economie.

372
00:19:11,576 --> 00:19:15,536
Wij zijn waarschijnlijk
's werelds grootste economie.

373
00:19:15,560 --> 00:19:17,406
Als we toestaan dat we afglijden

374
00:19:17,416 --> 00:19:20,296
naar een postmoderne versie
van de dertiger jaren,

375
00:19:20,316 --> 00:19:22,816
en daar lijkt het op,

376
00:19:22,840 --> 00:19:24,656
dan zal dat schadelijk zijn

377
00:19:24,680 --> 00:19:27,940
voor de toekomst van zowel
Europeanen als non-Europeanen.

378
00:19:27,960 --> 00:19:30,536
BG: Wij hopen vurig
dat je het op dat punt mis hebt.

379
00:19:30,560 --> 00:19:32,256
Yanis, dank je wel voor je komst.

380
00:19:32,280 --> 00:19:33,300
YV: Dank je wel.

381
00:19:33,320 --> 00:19:37,663
(Applaus)