0:00:01.270,0:00:05.928
İklim değişikliğiyle savaşmak için [br]ne gerekiyorsa yapacak mıyız?

0:00:07.393,0:00:10.366
Bu soruya bir yeşil savaşçısı[br]olarak yaklaşmıyorum.

0:00:10.390,0:00:13.625
Hatta, itiraf etmeliyim ki pek başarılı[br]bir geri dönüşümcü değilim.

0:00:13.625,0:00:18.669
Finansal politika yapımının profesyonel[br]bir gözlemcisi olarak

0:00:18.693,0:00:23.450
ve tarihin bizi nasıl yargılayacağını[br]merak eden biri olarak yaklaşıyorum.

0:00:24.353,0:00:25.609
Bir gün,

0:00:25.633,0:00:29.498
dedeme ait olan bu yüzük

0:00:29.522,0:00:31.529
oğlum Charlie'ye geçecek.

0:00:32.021,0:00:34.829
Onun nesli ve belki de

0:00:34.853,0:00:37.159
onu takip eden neslin bu yüzüğün

0:00:37.183,0:00:42.021
önceki iki sahibinin yaşamlarıyla[br]ilgili ne düşünecek merak ediyorum.

0:00:42.995,0:00:45.518
Dedem bir kömür madencisiydi.

0:00:46.500,0:00:47.677
Onun zamanında,

0:00:48.616,0:00:53.179
fosil yakıtları enerji elde etmek için[br]ve ekonominin gelişmesine katkıda

0:00:53.179,0:00:55.556
bulunmak için yakmak kabul edilebilirdi.

0:00:55.556,0:00:58.577
Şimdiyse bu, kömürün[br]sera gazı ürettiğinden

0:00:58.601,0:01:01.983
kabul edilebilir değil.

0:01:03.315,0:01:04.532
Ama bugün,

0:01:04.556,0:01:08.602
korkarım benim içinde [br]bulunduğum iş alanı

0:01:08.626,0:01:10.662
iklime etkisinden dolayı

0:01:11.498,0:01:13.845
onlardan daha kötü yargılanacak.

0:01:14.202,0:01:16.888
Tabii ki bankacılıktan bahsediyorum,

0:01:16.912,0:01:20.704
2008'deki krizle hatırlanacak,

0:01:21.831,0:01:26.722
ülkelerin dikkatlerini ve paralarını

0:01:26.746,0:01:32.127
2009'daki Kopenhag İklim Toplantısı'ndaki

0:01:32.151,0:01:37.291
gelişmekte olan ülkelerin fosil yakıt[br]yakmamaları için teşvik etmeye ayrılan

0:01:37.315,0:01:40.147
yıllık 100 milyar dolarlık[br]yardım paketi gibi

0:01:40.171,0:01:44.685
önemli sözlerden ayıran

0:01:44.709,0:01:47.688
krizden bahsediyorum.

0:01:48.396,0:01:51.391
Bu söz şimdiden tehlikede.

0:01:51.904,0:01:53.769
Bu gerçek bir sorun

0:01:53.793,0:01:56.534
çünkü temiz enerjiye geçiş

0:01:56.558,0:01:58.470
bir an önce olmalı.

0:01:59.184,0:02:00.340
Öncelikle,

0:02:00.364,0:02:02.342
sera gazları bir kere salındıktan sonra

0:02:02.366,0:02:05.059
on yıllarca atmosferde kalıyorlar.

0:02:05.083,0:02:06.271
İkinci olarak da,

0:02:06.295,0:02:12.122
gelişmekte olan bir ülke enerji ağını [br]şimdiki fosil yakıtlara göre kurarsa,

0:02:12.146,0:02:15.299
bunu daha sonra değiştirmek çok daha[br]pahalıya gelecek.

0:02:16.316,0:02:18.462
Bu yüzden iklim için,

0:02:18.486,0:02:22.312
tarih, bankacılık krizinin çok kötü

0:02:22.336,0:02:24.315
bir zamanda geldiğini gösterebilir.

0:02:24.920,0:02:28.608
Hikayenin bu kadar hüzünlü olmasına[br]gerek yok ama.

0:02:29.669,0:02:31.577
Üç yıl önce,

0:02:31.601,0:02:34.497
dünyanın finans krizini çözümlemek[br]için kullandıkları

0:02:34.521,0:02:37.206
yöntemlerin diğer küresel krizlerin

0:02:37.230,0:02:39.758
çözümünde de [br]kullanabileceğini anlatmıştım.

0:02:39.918,0:02:45.041
Bu tezler de zamanla zayıflamanın aksine[br]güçleniyorlar.

0:02:46.334,0:02:50.746
Bu yöntemlerin neler olduğuna[br]kısaca bakalım.

0:02:51.578,0:02:54.565
2008'de ekonomik kriz olduğunda,

0:02:54.589,0:02:57.166
Amerika ve İngiltere'nin merkez bankaları

0:02:57.190,0:03:00.625
"parasal gevşeme" adındaki [br]bir politikayla

0:03:00.649,0:03:03.828
kendi ülkeleri tarafından sürülmüş[br]bonoları geri almaya başladılar.

0:03:03.828,0:03:07.095
Bu bonoların mahiyetlerindeki[br]duruma göre

0:03:07.119,0:03:09.529
bu, bir bakıma para basma.

0:03:10.350,0:03:12.254
Hem de nasıl para bastılar...

0:03:12.784,0:03:17.352
Sadece Amerika dört trilyon dolarlık[br]para yarattı.

0:03:17.376,0:03:19.465
Bu izole olarak yapılmadı.

0:03:19.489,0:03:22.163
Hayranlık duyulası bir işbirliğiyle,

0:03:22.187,0:03:26.760
IMF'yi oluşturan 188 ülke

0:03:26.784,0:03:30.537
Özel Çekme Hakkı adı altında,

0:03:30.537,0:03:32.853
dünyadaki para rezervlerini[br]canlandırmak için

0:03:32.853,0:03:35.876
kendi para birimleriyle 150 milyar [br]dolarlık para yarattılar.

0:03:35.876,0:03:38.263
Ekonomik kriz Avrupa'ya ulaştığında

0:03:39.626,0:03:43.067
Avrupa Merkez Bankası Başkanı[br]Mario Draghi

0:03:43.091,0:03:45.855
"ne gerekiyorsa yapılacağı"[br]sözünü verdi.

0:03:47.516,0:03:48.768
Ve yaptılar.

0:03:49.696,0:03:54.050
Japonya Bankası aynı sözü tekrarladı,[br]tam olarak aynı bağlılıkla

0:03:54.074,0:03:58.185
ekonomilerini düzeltmek için[br]"ne gerekiyorsa yapılacağını" söyledi.

0:03:59.484,0:04:01.376
İki durumda da,

0:04:01.400,0:04:05.639
"ne gerekiyorsa yapılacağı" [br]bugün de devam eden

0:04:05.663,0:04:08.891
trilyonlarca dolar para basımı[br]anlamına geliyordu.

0:04:09.334,0:04:11.122
Bu gösteriyor ki,

0:04:11.146,0:04:14.912
küresel sorunlarla karşılaştığımızda

0:04:16.062,0:04:20.707
karar alıcı mekanizmalar acil olarak,[br]birlikte hareket edip

0:04:20.731,0:04:26.861
para basma gibi alışılmışın dışındaki[br]riskli kararlara imza atabiliyorlar.

0:04:27.509,0:04:31.560
Şimdi ilk soruya geri dönelim:

0:04:33.511,0:04:36.355
İklim finansı için para basabilir miyiz?

0:04:37.201,0:04:38.931
Üç yıl önce,

0:04:38.955,0:04:42.690
parayı böyle kullanmak tabu gibiydi.

0:04:42.714,0:04:45.890
Paranın özünde sınırlı bir kaynak olduğu

0:04:45.914,0:04:47.953
fikrini bırakırsak,

0:04:48.580,0:04:52.767
devletler halkın eğitim, [br]sağlık sistemi, sosyal devlet,

0:04:52.767,0:04:56.313
hatta savunma gibi başka sorunları için[br]gittikçe daha fazla para basma

0:04:56.337,0:04:58.337
istekleriyle boğuşmak

0:04:58.361,0:04:59.591
zorunda kalabilirler.

0:05:00.384,0:05:05.822
Tarihte para basmanın gerçekten[br]berbat bazı örnekleri var,

0:05:05.846,0:05:08.169
kontrolsüz para basma

0:05:08.193,0:05:09.938
hiperenflasyona yol açabilir.

0:05:10.764,0:05:14.350
1930'da Weimar Cumhuriyeti'nde

0:05:14.374,0:05:17.447
daha yeni 2008'de Zimbabve'de

0:05:17.471,0:05:21.535
ekmek gibi temel ihtiyaçların[br]fiyatları her gün ikiye katlanıyordu.

0:05:22.892,0:05:27.896
Ama bütün bunlar bu tartışmayı [br]ilerletiyor,

0:05:27.920,0:05:33.248
o kadar ki, halk için para basma artık[br]ekonomi medyasında,

0:05:33.272,0:05:37.486
hatta bazı siyasi manifestolarda da[br]kendini gösteriyor.

0:05:38.203,0:05:41.252
Ama bu tartışmanın burada,[br]milli para birimlerini basmada

0:05:41.252,0:05:43.309
bitmemesi önemli.

0:05:45.912,0:05:49.851
Çünkü iklim değişikliği[br]hepimizin küresel bir sorunu

0:05:49.875,0:05:52.945
ve bu sorunu IMF tarafından sürülen

0:05:52.969,0:05:56.398
uluslararası bir para birimiyle

0:05:56.422,0:05:58.280
finanse etmek için

0:05:58.304,0:05:59.535
önemli nedenler var.

0:05:59.944,0:06:03.149
Özel Çekme Hakkı ya da SDR

0:06:03.173,0:06:06.529
devletlerin birbirlerine para aktarmak

0:06:06.553,0:06:11.105
için kullandığı elektronik bir birim.

0:06:11.933,0:06:15.084
Bunu kişiden kişiye para aktarma ağı[br]olarak da görebilirsiniz,

0:06:15.084,0:06:17.474
Bitcoin gibi, ama devletler için.

0:06:18.572,0:06:20.220
Tamamen küresel.

0:06:21.005,0:06:26.277
IMF'nin 188 üyesinin hepsi [br]döviz rezervlerinde

0:06:26.301,0:06:29.043
SDR kotasına yer veriyorlar.

0:06:29.935,0:06:32.773
Bunlar, devletlerin kendilerini[br]olası ekonomik krizlerden

0:06:32.773,0:06:35.678
korumak için biriktirdikleri[br]para kaynakları.

0:06:36.764,0:06:39.059
Bunun küresel boyutu da

0:06:39.083,0:06:42.011
IMF'nin 2009'da ekonomik krizin[br]tepe noktasında

0:06:43.410,0:06:47.128
fazladan 250 milyar dolar [br]sürmesinin nedeni,

0:06:47.152,0:06:50.723
çünkü küçük ve büyük ülkeleri[br]bir seferde korumak için

0:06:50.747,0:06:55.554
birlikte küresel bir hareketti.

0:06:57.043,0:06:58.339
Ancak

0:06:58.363,0:07:00.029
işin can alıcı kısmı şu.

0:07:01.083,0:07:06.285
2009'dan beri basılan[br]bu fazladan SDR'lerin yarısından fazlası

0:07:06.309,0:07:08.295
-- 150 milyar dolarlık kısmı --

0:07:08.319,0:07:12.634
gelişmiş piyasa ülkelerine gitti,

0:07:12.658,0:07:15.845
bu ülkelerin de bu döviz rezervlerine[br]ihtiyaçları mütevazıydı,

0:07:15.845,0:07:17.950
çünkü esnek döviz kurları vardı.

0:07:18.427,0:07:22.808
Yani 2009'da basılan bu[br]fazladan rezervlere

0:07:22.832,0:07:26.303
sonuç olarak, en azından[br]gelişmiş ülkelerde

0:07:26.327,0:07:27.953
pek ihtiyaç yoktu.

0:07:28.508,0:07:30.781
Bugüne kadar da kullanılmadılar.

0:07:31.642,0:07:33.002
Şöyle bir fikrim var.

0:07:33.026,0:07:34.398
İlk adımda,

0:07:35.046,0:07:38.112
neden bu 2009'da basılmış[br]fazladan SDR'leri

0:07:38.136,0:07:41.603
iklim değişikliğiyle savaşmakta

0:07:41.627,0:07:43.174
kullanmaya başlamıyoruz?

0:07:43.948,0:07:45.461
Onları, örneğin,

0:07:45.485,0:07:50.185
BM'nin Yeşil İklim Fonu için oluşturduğu[br]bonoları almakta kullanabiliriz.

0:07:50.901,0:07:53.797
Bu, 2009'da yaratılmış bir fon,

0:07:53.821,0:07:57.095
Kopenhag'taki iklim anlaşmasında sonra.

0:07:57.906,0:08:02.262
Amacı gelişmekte olan ülkelerin[br]iklim projelerine

0:08:02.286,0:08:04.353
fon aktarmaktı.

0:08:04.377,0:08:07.236
Benzerleri arasındaki [br]en başarılardan biriydi,

0:08:07.260,0:08:09.564
10 milyar dolara yakın[br]bir havuz oluşturmuştu.

0:08:09.588,0:08:13.026
Ama fazladan yaratılan[br]SDR'leri kullanırsak

0:08:13.050,0:08:16.362
ekonomik krizden etkilenen

0:08:16.386,0:08:19.209
devletlerin yılda 100 milyar dolarlık

0:08:19.233,0:08:21.823
hedeflerine geri dönmelerine[br]yardımcı olacak.

0:08:23.766,0:08:25.674
Hem de

0:08:25.698,0:08:28.344
bir deney yerine geçecek.

0:08:30.096,0:08:35.455
SDR'leri böyle kullanmanın enflasyona[br]etkileri sıkıntı yaratmayacaksa

0:08:36.474,0:08:38.429
bu şu demektir ki

0:08:38.453,0:08:43.187
örneğin her beş yılda bir

0:08:43.211,0:08:45.606
gelişmiş ülkelerin kendi paylarını

0:08:45.630,0:08:50.060
Yeşil İklim Fonuna aktarmaları şartıyla

0:08:50.084,0:08:51.545
fazladan SDR'ler

0:08:51.569,0:08:53.362
üretilebilir.

0:08:55.076,0:08:58.294
Ülkelerin kendi para birimlerinden[br]üretmelerindense

0:08:58.294,0:09:01.725
uluslararası paranın bu şekilde[br]üretilmesinin birkaç faydası var.

0:09:01.725,0:09:04.315
İlk olarak, bu parayı [br]iklim değişikliğini azaltmakta

0:09:04.339,0:09:08.756
kullanmanın herkesin yararına olduğunu[br]açıklamak oldukça kolay.

0:09:09.366,0:09:13.505
Tıpkı matbaadan toplumun hiçbir kesiminin[br]diğerinden daha fazla yararlanmadığı gibi.

0:09:13.505,0:09:17.033
Rekabet eden alacaklılar sorununu geçtik.

0:09:17.463,0:09:19.293
Fazladan SDR'leri yaratmak için

0:09:19.293,0:09:23.954
birçok ülkenin onay vermesi gerektiğinden[br]para basmanın kontrolden çıkmasının

0:09:23.978,0:09:28.181
zor olduğunu da rahatlıkla söyleyebiliriz.

0:09:28.998,0:09:34.025
Bundan elimize geçen,

0:09:34.881,0:09:38.212
küresel refaha ulaşmak için

0:09:38.236,0:09:40.825
kontrollü, küresel bir işbirliği.

0:09:41.637,0:09:43.115
Para basma deneyimlerinden

0:09:43.115,0:09:45.436
öğrendiğimiz üzere, [br]oluşabilecek endişelerimizin

0:09:45.460,0:09:48.292
kurallarla önüne geçebiliriz.

0:09:48.757,0:09:50.639
Örneğin,

0:09:50.663,0:09:55.636
beş yılda bir sürülen fazladan SDR'lerin

0:09:55.660,0:10:01.255
küresel döviz rezervlerinin yüzde beşini

0:10:01.279,0:10:03.241
aşmamasını şart koyabiliriz.

0:10:03.781,0:10:05.806
Bu, önemli çünkü

0:10:05.830,0:10:09.726
mesela ABD'nin SDR'lerin

0:10:09.750,0:10:14.272
doların uluslararası ekonomideki[br]ağırlığını sarsacağı yönünde olabilecek

0:10:14.296,0:10:16.172
komik endişelerini rahatlatabilir.

0:10:16.214,0:10:17.997
Hatta,

0:10:18.021,0:10:21.415
SDR'lerin bu düzende dolardan[br]çalacağı tek şey

0:10:21.439,0:10:22.908
bana kalırsa

0:10:22.932,0:10:26.403
lakabı "yeşil" olur.

0:10:26.427,0:10:30.343
Çünkü üst limitle bile

0:10:30.367,0:10:33.831
IMF bunun sürümüne devam edebilirdi

0:10:33.855,0:10:36.903
2009'daki devasa sürümden sonra

0:10:36.927,0:10:41.919
2014'te 200 milyar dolarlık[br]bir sürüm yapabilirdi.

0:10:42.716,0:10:45.050
Bu farazi olarak şu anlama gelirdi

0:10:46.052,0:10:49.170
gelişmiş ülkeler Yeşil İklim Fonuna

0:10:49.194,0:10:53.715
300 milyar dolarlık

0:10:53.739,0:10:55.389
katkıda bulunmuş olabilirlerdi.

0:10:56.186,0:10:59.646
Bugünkünün 30 katı.

0:10:59.670,0:11:00.826
Bu ne kadar

0:11:00.850,0:11:02.691
muhteşem gözükse de

0:11:03.580,0:11:07.770
"ne gerekiyorsa yapmaya"[br]bir başlangıç olabilir.

0:11:09.129,0:11:12.447
Gözünüzde bu parayla yapılabilecekleri[br]canlandırmanız için

0:11:12.471,0:11:13.682
şunu düşünün:

0:11:14.618,0:11:16.246
2009'da

0:11:16.270,0:11:21.008
Norveç, Brezilya'ya rezervlerinden[br]bir milyar dolar vermeye karar verdi,

0:11:21.032,0:11:25.695
ormanların yıkımıyla ilgili hedeflerini [br]gerçekleştirme şartıyla.

0:11:26.593,0:11:32.892
Bu program son on yılda [br]ormanlık alanların azaltılmasında

0:11:32.916,0:11:34.327
yüzde 70 düşüş sağladı.

0:11:34.926,0:11:39.264
Bu 3,2 milyar ton karbondioksitin[br]salınımını engellemek demek,

0:11:39.288,0:11:43.819
bütün Amerikan arabalarını üç yıl boyunca[br]yoldan çekmekle

0:11:43.843,0:11:46.129
eşdeğer.

0:11:47.704,0:11:49.006
Küresel boyutta düzenlenmiş

0:11:49.030,0:11:54.074
bunun gibi 300 performans için ödeme[br]iklim projesiyle

0:11:54.098,0:11:56.977
neler yapabiliriz?

0:11:57.937,0:12:00.804
Bir nesil boyu arabayı[br]yoldan çekebiliriz.

0:12:01.384,0:12:02.534
Bu yüzden,

0:12:03.000,0:12:08.283
iklim değişikliğini finanse edebilir miyiz[br]diye atışmayı bırakalım.

0:12:08.877,0:12:11.125
Asıl soru:

0:12:11.149,0:12:15.066
Bankacılık sistemini kurtarmak için[br]aldığımız risklerin aynısını alacak kadar

0:12:15.066,0:12:19.611
gelecek nesilleri düşünüyor muyuz?

0:12:20.223,0:12:21.421
Sonuç olarak,

0:12:22.249,0:12:23.468
bunu yapabiliriz,

0:12:24.284,0:12:25.435
bunu yaptık,

0:12:25.459,0:12:27.190
bugün de yapıyoruz.

0:12:27.808,0:12:32.126
Kesinlikle ve kesinlikle [br]"ne gerekiyorsa yapmalıyız."

0:12:33.426,0:12:34.577
Teşekkür ederim.

0:12:34.601,0:12:38.967
(Alkış)