1
00:00:09,056 --> 00:00:10,516
ھێماکەی تۆ چییە؟

2
00:00:10,516 --> 00:00:12,006
لە گەردوونناسی ڕۆژھەڵاتی دا،

3
00:00:12,006 --> 00:00:16,386
ئەمە ھەسارەیەکە دیاریکراوە بەپێی 
ڕۆژی لە دایک بوونت.

4
00:00:16,386 --> 00:00:19,897
بەڵام بە پێی بورجە چینییەکان، یان
شەنگکساو

5
00:00:19,897 --> 00:00:24,387
ئەوە شویسای تۆیە، واتە ئەو ئاژەڵانەی
پەیوەندیان ھەیە بە ساڵی لە دایک بوونتەوە.

6
00:00:24,387 --> 00:00:28,458
لە نێو زۆرێک ئەفسانە، کە ئەم نیشانانە و
چۆنێتی ڕێکخستنیان ڕوون دەکەنەوە،

7
00:00:28,458 --> 00:00:32,188
بەھێزترین بریتییە لە ئەفسانەی
پێشبڕکێی گەورە.

8
00:00:32,188 --> 00:00:36,358
وەک چێرۆکەکە دەڵێت، یو دی، یان ئیمپراتۆر
جەید، فەرمانڕەوای ئاسمانەکان،

9
00:00:36,358 --> 00:00:41,348
ویستی شێوازێک دابڕێژێت بۆ پێوانە کردنی 
کات، و بۆیە پێشبڕکێیەکی ڕێکخست.

10
00:00:41,348 --> 00:00:43,928
دوانزە یەکەمین ئاژەڵەکان کە بپەڕنەوە
بە ڕوبارەکەدا

11
00:00:43,928 --> 00:00:48,028
شوێنێک بەدەست دەھێنن لەسەر ساڵنامەی
بورجەکان، بەپێی ڕیزبەندی گەیشتنیان.

12
00:00:48,028 --> 00:00:50,679
مشک لەگەڵ خۆردا ھەلستا 
تا زوو دەست پێ بکات،

13
00:00:50,679 --> 00:00:52,078
بەڵام لە ڕێگەی بۆ ڕوبارەکە،

14
00:00:52,078 --> 00:00:54,989
چاوی کەوت بە ئەسپ، پڵنگ، و گا.

15
00:00:54,989 --> 00:00:57,809
لەبەر ئەوەی مشکەکە بچووک بوو و
نەیدەتوانی بە باشی مەلە بکات،

16
00:00:57,809 --> 00:01:00,098
داوای یارمەتی لە ئاژەڵە گەورەکان کرد.

17
00:01:00,098 --> 00:01:01,909
لە کاتێکدا پڵنگ و ئەسپ ڕەتیان کردەوە،

18
00:01:01,909 --> 00:01:05,389
گایە میھرەبانەکە ڕازی بوو کە مشکەکە
بپەڕێنێتەوە.

19
00:01:05,389 --> 00:01:08,370
کەچی، ھەر کە خەریک بوو بگەن 
بە لایەکەی تر،

20
00:01:08,370 --> 00:01:13,109
مشکەکە لە سەر سەری گایەکەوە بازی ھەڵدا و
شوێنی یەکەمی مسۆگەر کرد.

21
00:01:13,109 --> 00:01:14,509
گایەکە دووەم ئاژەڵ ھات،

22
00:01:14,509 --> 00:01:16,919
لەگەڵ پڵنگێکی بەھێز لە پشتییەوە.

23
00:01:16,919 --> 00:01:19,129
کەروێشکەکە زۆر بچووک بوو،
نەیدەتوانی بپەڕێتەوە،

24
00:01:19,129 --> 00:01:22,541
بزێوانە ھەوڵی دەدا بەسەر تەختەو بەردەکاندا
بپەڕێنێتەوە تا چوارەم بێت.

25
00:01:22,541 --> 00:01:25,619
دواتر ئەژدیھاکە ھات، کە دەیتوانی
بفڕێت و بپەڕێتەوە،

26
00:01:25,619 --> 00:01:29,199
بەڵام دەوەستا بۆ یارمەتیدانی ھەندێک
بونەوەر کە لە ڕێگەدا دەیبینین.

27
00:01:29,199 --> 00:01:32,609
دوای ئەو ئەسپەکە ھات، غاری دەدا
بەسەر ڕوبارەکەدا.

28
00:01:32,609 --> 00:01:36,100
بەڵام ھەر کە پەڕیەوە، مارێک
خشا بە لایدا

29
00:01:36,100 --> 00:01:40,480
ئەسپە ترساوەکە گەڕایەوە پاش، ڕێیدا
بە مارەکە بچێتە شەشەم پلە.

30
00:01:40,480 --> 00:01:42,400
ئیمپراتۆر جەید سەیری ڕوبارەکەی کرد

31
00:01:42,400 --> 00:01:46,420
و مەڕ و مەیمونی دیت، لەگەڵ 
کەڵەشێر لەسەر کەڵەکێک،

32
00:01:46,420 --> 00:01:49,060
بەیەکەوە ھەوڵیان دەدا پاڵی نێن
بە ناو گژوگیا کەدا.

33
00:01:49,060 --> 00:01:50,391
کاتێک پەڕینەوە ئەو بەر

34
00:01:50,391 --> 00:01:53,020
ھەرسێکیان ڕازی بوون کە ھەشتەم شوێن بدەن
بە مەڕەکە،

35
00:01:53,020 --> 00:01:55,660
کە لە ھەموویان ئاسودەتر و دڵنەواییکەرتر و
گونجاوترە،

36
00:01:55,660 --> 00:01:58,330
بەدواییدا مەیمون و کەڵەشێرەکە دێن.

37
00:01:58,330 --> 00:02:01,333
دواتر سەگ ھات، بە کەنارەکەدا
سەرکەوت.

38
00:02:01,333 --> 00:02:02,510
ئەو مەلەوانێکی مەزن بوو.

39
00:02:02,510 --> 00:02:07,180
بەڵام بۆ ماوەیەکی درێژ یاری کرد لە نێو
ئاوەکە بۆیە ١١ یەمین بوو.

40
00:02:07,180 --> 00:02:09,381
کۆتا شوێن مافی بەراز بوو،

41
00:02:09,381 --> 00:02:11,750
کە برسی ببوو و وەستا بوو بۆ
خواردن و سوکە خەوێک

42
00:02:11,750 --> 00:02:14,881
پێش ئەوەی بە ئیسراحەت بگاتە
ھێڵی کۆتایی.

43
00:02:14,881 --> 00:02:19,561
و بۆیە، ھەر ساڵێک پەیوەستە بە یەکێک لەم
ئاژەڵانەوە بەم ڕیزبەندییە،

44
00:02:19,561 --> 00:02:22,645
ھەر ٦٠ ساڵ جارێک و زیاتر خولێک
دەست پێ دەکات.

45
00:02:22,645 --> 00:02:24,461
بۆچی ٦٠، بۆچی ١٢ نەبوو؟

46
00:02:24,461 --> 00:02:29,371
ڕۆژژمێری کلتوری چینی دروست بووە
لە دوو سیستەمی تێکھەڵکێشراو.

47
00:02:29,371 --> 00:02:32,281
ئاژەڵەکانی بورجەکان پەیوەستن بە

48
00:02:32,281 --> 00:02:36,891
دوانزە لقەکەی زەویەوە، یان shí'èrzhī.

49
00:02:36,891 --> 00:02:41,101
سیستەمەکەی تر، دە قەدە ئاسمانییەکە، یان
tiāngān،

50
00:02:41,101 --> 00:02:43,562
پەیوەندی ھەیە بە پێنج ڕەگەزە دێرینەکەوە

51
00:02:43,562 --> 00:02:45,292
کانزا، تین

52
00:02:45,292 --> 00:02:46,864
دار، مو

53
00:02:46,864 --> 00:02:48,602
ئاو، شوەی

54
00:02:48,602 --> 00:02:50,212
ئاگر، ھوئە

55
00:02:50,212 --> 00:02:52,252
و زەوی، توو".

56
00:02:52,252 --> 00:02:55,521
ھەر ڕەگەزێک نێر و مێی قەدە ئاسمانییەکانی
دەدرێتە پاڵ،

57
00:02:55,521 --> 00:02:57,581
و خولێکی دە ساڵەیی دروست دەکەن.

58
00:02:57,581 --> 00:02:59,853
کاتێک دوانزە ئاژەڵەکەی لقەکانی
زەوی

59
00:02:59,853 --> 00:03:02,032
دەخرێنە پاڵ ٥ ڕەگەزەکە

60
00:03:02,032 --> 00:03:04,693
و نێر و مێی قەدە ئاسمانییەکان

61
00:03:04,693 --> 00:03:07,614
ئەوا ٦٠ ساڵ لە پێکھاتەی جیاواز
دروست دەکات

62
00:03:07,614 --> 00:03:11,424
ناسراو بە خولی شەست ساڵە، یان
گانج.

63
00:03:11,424 --> 00:03:16,390
بۆیە یەکێک کە لە ١٩٨٠ لە دایک دەبێت ھێمای
یاو مەیمونی کانزایی دەبێت،

64
00:03:16,390 --> 00:03:20,903
لە کاتێکدا کەسێک لە ٢٠٠٧ لە دایک بووە
دەبێتە بەرازی ئاگر ین.

65
00:03:20,903 --> 00:03:24,913
لە ڕاستیدا، تۆ دەتوانیت ئاژەڵێکی ناخیت 
ھەبێت بە پێی مانگی لە دایک بوونت،

66
00:03:24,913 --> 00:03:27,962
و ئاژەڵێکی ڕاستی بە پێی 
ڕۆژی لە دایک بوونت،

67
00:03:27,962 --> 00:03:31,773
و ئاژەڵێکی نھێنی بە پێی کاتژمێری 
لە دایک بوونت.

68
00:03:31,773 --> 00:03:34,196
ئەوە پێشبڕکێ گەورەکە بوو بۆ دیاری کردنی

69
00:03:34,196 --> 00:03:37,033
کام ئاژەڵ دەچێتە نێو بورجی
چینیەوە،

70
00:03:37,033 --> 00:03:39,094
بەڵام ھەر کە سیستەمەکە بە ئاسیادا
بڵاو بۆوە،

71
00:03:39,094 --> 00:03:42,463
کلتورەکانی تر گۆڕانکاریان کرد بە پێی 
ڕەنگدانەوەی کۆمەڵگەکانیان.

72
00:03:42,463 --> 00:03:44,803
بۆیە ئەگەر سەیری بورجی ڤێتنامی بکەیت،

73
00:03:44,803 --> 00:03:47,684
لەوانەیە بۆت دەرکەوێت کە تۆ ھێماکەت،
پشیلەیە،نەک کەروێشک،

74
00:03:47,684 --> 00:03:49,353
و ئەگەر تۆ لە تایلەند بیت،

75
00:03:49,353 --> 00:03:53,284
ماری ئەفسانەیی کە پێی دەگوترێت ناگا شوێنی
ئەژدیھا دەگرێتەوە.

76
00:03:53,284 --> 00:03:55,844
بۆیە ڕاست بێ یان نا
ئەوەی شوێنی بورجەکەت دەیڵێت

77
00:03:55,844 --> 00:03:57,744
دەربارەی تۆ وەک تاک،

78
00:03:57,744 --> 00:04:00,644
زیاتر دەرخەری ئەو کلتورەیە 
کە بورجەکەی لێوە ھاتووە.