WEBVTT

00:00:01.577 --> 00:00:03.573
Bugün sizinle, bir hastamın,

00:00:03.573 --> 00:00:07.410
Celine'in hikayesini paylaşmak istiyorum.

NOTE Paragraph

00:00:07.410 --> 00:00:10.563
Celine Orta Afrika'nın 
batısında bulunan Kamerun'daki

00:00:10.563 --> 00:00:13.635
kırsal bölgede yaşayan bir ev hanımı.

00:00:13.635 --> 00:00:17.322
6 sene önce, HIV tanısı konduğunda

00:00:17.322 --> 00:00:20.323
bilimsel deneye katılmak için

00:00:20.323 --> 00:00:23.318
yaşadığı bölgedeki sağlık 
ocağı tarafından çağrılmıştı.

00:00:23.318 --> 00:00:27.038
Celine ile tanıştığımda,
bir yıldan biraz fazla oldu,

00:00:27.098 --> 00:00:28.782
18 ay boyunca

00:00:28.782 --> 00:00:31.069
antiretroviral tedavisi görmemişti.

00:00:31.069 --> 00:00:33.806
Çok hastaydı.

00:00:33.806 --> 00:00:35.804
Deneyler bittikten sonra,

00:00:35.804 --> 00:00:37.755
kliniğe gelmeyi kestiğini söyledi,

00:00:37.755 --> 00:00:40.466
çünkü otobüse binecek parası yoktu,

00:00:40.466 --> 00:00:44.194
35 kilometrelik mesafeyi 
yürümek için de çok hastaydı.

00:00:44.194 --> 00:00:45.938
Deneyler sırasında Celine'nin

00:00:45.938 --> 00:00:50.323
tüm antiretroviral ilaçları
ücretsiz olarak veriliyordu.

00:00:50.323 --> 00:00:52.354
Yol masrafları

00:00:52.354 --> 00:00:54.961
araştırma fonlarından karşılanıyordu.

00:00:54.961 --> 00:00:58.315
Deneyler bitince bunların hepsi son buldu.

00:00:58.315 --> 00:01:01.307
Celine çaresiz kalmıştı.

00:01:01.307 --> 00:01:03.983
Deney sırasında aldığı

00:01:03.983 --> 00:01:06.010
ilaçların adını,

00:01:06.010 --> 00:01:08.767
deneyin neyle ilgili 
olduğunu bile bilmiyordu.

00:01:08.767 --> 00:01:12.316
Deneyin nasıl sonuçlandığını sormadım,

00:01:12.316 --> 00:01:16.723
çünkü deneyin nedenine dair
bilgisi olmadığı belliydi.

00:01:16.723 --> 00:01:18.992
Beni en çok şaşırtan ise,

00:01:18.992 --> 00:01:24.269
Celine'in bu işlemlerin parçası 
olmak için bilgilendirilmiş onayı olması,

00:01:24.269 --> 00:01:25.431
fakat durumdan

00:01:25.431 --> 00:01:28.401
ve katılımcı olarak 
etkilerinden bihaber olması;

00:01:28.401 --> 00:01:32.810
deney bittikten sonra
neler ile karşılaşacağını bilmemesi.

NOTE Paragraph

00:01:32.810 --> 00:01:35.335
Bu hikayeyi sizlere

00:01:35.335 --> 00:01:38.184
bu tür kliniksel deneylerin
kötü yönetilmesiyle

00:01:38.184 --> 00:01:41.593
katılımcılara neler olabileceğini
göstermek için anlattım.

00:01:41.593 --> 00:01:45.458
Bu deney heyecan verici 
sonuçlar doğurmuş olabilir.

00:01:45.458 --> 00:01:49.147
Sonuçlar meşhur bir bilim 
dergisinde yayınlanmış olabilir.

00:01:49.147 --> 00:01:52.214
Ya da dünyadaki klinisyenleri

00:01:52.214 --> 00:01:57.509
yeni HIV tedavi yöntemleri geliştirmeleri
için bilgilendirmiş olabilir.

00:01:57.509 --> 00:02:00.164
Fakat bunun bir bedeli var.

00:02:00.164 --> 00:02:02.995
Deneyler tamamlandıktan sonra,

00:02:02.995 --> 00:02:04.952
Celine gibi milyonlarca hasta,

00:02:04.952 --> 00:02:07.745
kendi başlarına kalmışlardı.

NOTE Paragraph

00:02:08.537 --> 00:02:10.265
Bugün burada

00:02:10.265 --> 00:02:13.888
gelişmekte olan ülkelerde HIV deneylerinin

00:02:13.888 --> 00:02:16.103
yürütülmesinin kötü olduğunu söyleyemem.

00:02:16.103 --> 00:02:20.470
Aksine, klinik denemeler
son derece yararlı

00:02:20.470 --> 00:02:22.768
ve gelişmekte olan ülkelerdeki

00:02:22.768 --> 00:02:25.239
hastalık yükünü çözmek 
için onlara ihtiyaç var.

00:02:25.239 --> 00:02:29.024
Ancak, gelişmiş ülkeler
ve gelişmekte olan ülkeler arasındaki

00:02:29.024 --> 00:02:31.800
mevcut eşitsizlikler, finansman açısından,

00:02:31.800 --> 00:02:34.957
özellikle dışarıdan destekli 
bir araştırma çerçevesinde

00:02:34.957 --> 00:02:38.842
sömürü adına gerçek bir risk oluşturmakta.

00:02:38.842 --> 00:02:41.295
Ne yazık ki, gerçek şu ki

00:02:41.295 --> 00:02:44.812
gelişmekte olan ülkelerde
yürütülen çoğu çalışmaya,

00:02:44.812 --> 00:02:48.408
çalışmayı destekleyen zengin
ve gelişmiş ülkelerde

00:02:48.408 --> 00:02:50.256
asla izin verilmez.

NOTE Paragraph

00:02:50.256 --> 00:02:52.503
Eminim ki kendinize soruyorsunuzdur.

00:02:52.503 --> 00:02:54.419
Bu gelişmekte olan ülkeler,

00:02:54.419 --> 00:02:56.963
özellikle Sahra Altı Afrika'da olanlar,

00:02:56.963 --> 00:03:00.530
neden HIV deneyleri için bu kadar cazip?

00:03:00.530 --> 00:03:03.802
Bu tür deneylerin geçerli

00:03:03.802 --> 00:03:06.918
ve uygulanabilir sonuçlar üretmesi için

00:03:06.918 --> 00:03:10.918
birçok insanla çalışılması gerekiyor.

00:03:10.918 --> 00:03:13.561
Özellikle yeni HIV enfeksiyonunun

00:03:13.561 --> 00:03:17.342
yoğun görüldüğü bir nüfus ile çalışılmalı.

00:03:17.342 --> 00:03:20.769
Sahra Altı Afrikası ülkeleri 
bu tanıma uyuyor.

00:03:20.769 --> 00:03:24.015
Sahra Altı Afrikası'nda 22 milyon kişi
HIV enfeksiyonu ile yaşıyor.

00:03:24.015 --> 00:03:27.655
Dünya çapında enfekte olan
30 milyon insanın

00:03:27.655 --> 00:03:30.136
yüzde yetmişine tekabül ediyor.

00:03:30.136 --> 00:03:32.566
Bu ülkelerde araştırma yapmak

00:03:32.566 --> 00:03:36.824
yoksulluk, salgın hastalık

00:03:36.824 --> 00:03:40.637
ve yetersiz sağlık sistemlerinden
dolayı çok daha kolay.

00:03:40.637 --> 00:03:42.500
Toplum için yararlı olabilecek

00:03:42.500 --> 00:03:44.185
klinik araştırmaların

00:03:44.185 --> 00:03:46.685
yetkilendirilme olasılığı daha yüksektir

00:03:46.685 --> 00:03:51.173
ve iyi sağlık sistemleri olmadığında

00:03:51.173 --> 00:03:54.528
neredeyse tüm tıbbi yardımlar

00:03:54.528 --> 00:03:56.648
hiç yoktan iyidir, denilerek kabul edilir.

00:03:56.648 --> 00:04:00.368
Daha da problemli sebeplerin 
bazıları şunlardır:

00:04:00.368 --> 00:04:02.210
Hukuki takip riski daha az,

00:04:02.210 --> 00:04:04.283
daha az titiz etik değerlendirme

00:04:04.486 --> 00:04:08.598
ve tedavi ihtimalinden bahseden
neredeyse tüm çalışmalara

00:04:08.746 --> 00:04:11.602
katılmaya istekli halk.

00:04:11.602 --> 00:04:14.994
Gelişmekte olan ülkelerdeki

00:04:14.997 --> 00:04:17.817
HIV araştırma fonları arttıkça

00:04:17.817 --> 00:04:21.792
ve zengin ülkelerdeki
etik denetlemeler sıklaştıkça

00:04:21.792 --> 00:04:24.589
bu çerçevenin gittikçe daha da ilgi çekici

00:04:24.589 --> 00:04:26.777
görünmesini anlayabiliyor musunuz?

NOTE Paragraph

00:04:26.777 --> 00:04:28.819
HIV yaygınlığı, araştırmacıları,

00:04:28.819 --> 00:04:33.217
bilimsel olarak kabul edilebilir

00:04:33.217 --> 00:04:37.457
ama etik açıdan oldukça şüpheli
araştırmalara itebiliyor.

00:04:37.483 --> 00:04:40.931
Tedavi arayışımızda,

00:04:40.980 --> 00:04:43.935
bu pandemiden en 
çok etkilenenlerin üzerinden

00:04:43.935 --> 00:04:46.842
haksız kazanç sağlamadığımıza 
nasıl emin olabiliriz?

00:04:47.145 --> 00:04:49.989
Sizi bu konuyla ilgili odaklanabileceğimiz

00:04:49.999 --> 00:04:54.142
dört alanı düşünmeye davet ediyorum.

NOTE Paragraph

00:04:54.781 --> 00:04:57.212
İlki aydınlatılmış onam.

00:04:57.212 --> 00:05:00.469
Klinik deneylerin etik olarak

00:05:00.469 --> 00:05:03.203
kabul edilebilir olması için

00:05:03.203 --> 00:05:05.724
katılımcılara anlayabilecekleri şekilde

00:05:06.107 --> 00:05:08.305
ilgili bilginin tamamı verilmiş olmalı.

00:05:08.368 --> 00:05:12.985
Araştırmaya özgürce rıza göstermeliler.

00:05:13.017 --> 00:05:15.818
Gelişmekte olan ülkelerde
bu konu özellikle önemli.

00:05:15.818 --> 00:05:19.643
Çoğu katılımcı, çalışmaya
sağlık hizmetlerine

00:05:19.663 --> 00:05:22.205
ve diğer yardımlara ulaşımlarının

00:05:22.205 --> 00:05:24.507
tek yolu olarak 
gördükleri için katılıyorlar.

00:05:24.507 --> 00:05:27.687
Zengin ülkelerde kullanılan
rıza prosedürleri,

00:05:27.687 --> 00:05:29.985
gelişmekte olan ülkelerde

00:05:29.985 --> 00:05:32.400
genellikle uygunsuz ve etkisiz.

00:05:32.699 --> 00:05:35.610
Mesela, Celine gibi, okuma 
yazma bilmeyen bir katılımcının

00:05:35.610 --> 00:05:38.450
uzun bir rıza formunu imzalaması

00:05:38.412 --> 00:05:40.276
hatta anlaması

00:05:40.276 --> 00:05:43.545
mantığa aykırı.

00:05:44.471 --> 00:05:47.177
Yerel topluluklar

00:05:47.202 --> 00:05:49.368
katılımcı seçimindeki kriterler

00:05:49.407 --> 00:05:55.087
ve katılımın nedenleri 
konusunda daha ilgili olmalı.

00:05:55.087 --> 00:05:57.486
Olası katılımcılara

00:05:57.486 --> 00:06:00.407
bu araştırmalar ile ilgili bilgiler

00:06:00.407 --> 00:06:04.200
dilsel ve kültürel olarak kabul 
edilebilir formlarda verilmeli.

NOTE Paragraph

00:06:04.200 --> 00:06:07.264
Değerlendirmenizi istediğim ikinci nokta

00:06:07.264 --> 00:06:09.962
herhangi bir klinik araştırmada

00:06:09.962 --> 00:06:12.485
hastaya sağlanan temel standart bakım.

00:06:12.530 --> 00:06:16.143
Bu konu pek çok tartışma 
ve anlaşmazlığa sebep oluyor.

00:06:16.143 --> 00:06:18.576
Deneydeki kontrol grubuna

00:06:18.576 --> 00:06:21.378
dünyanın herhangi bir yerinde ulaşılabilen

00:06:21.378 --> 00:06:24.408
olası en iyi tedavi mi sağlanmalı?

00:06:24.408 --> 00:06:27.564
Veya alternatif tedavi standartları,

00:06:27.564 --> 00:06:30.486
araştırmanın yapıldığı ülkede ulaşılabilen

00:06:30.486 --> 00:06:34.035
en iyi tedavi mi sağlanmalı?

00:06:34.035 --> 00:06:36.808
Araştırma bittikten sonra katılımcıların

00:06:36.808 --> 00:06:41.526
karşılayamayacağı veya 
ulaşamayacağı tedavi rejimlerinin

00:06:41.526 --> 00:06:43.653
incelenmesi adil mi?

00:06:43.920 --> 00:06:47.000
En iyi tedavinin ucuz

00:06:47.000 --> 00:06:50.396
ve kolay ulaştırılabilir olduğu durumda

00:06:50.396 --> 00:06:52.478
cevap çok net.

00:06:52.478 --> 00:06:55.579
Ancak, dünyanın herhangi bir yerinde

00:06:55.579 --> 00:06:58.081
ulaşılabilen en iyi tedaviyi

00:06:58.081 --> 00:07:01.180
gelişmekte olan ülkelerde 
sağlamak oldukça zor.

00:07:01.180 --> 00:07:04.451
Katılımcılara sağlanan tedavi standardının

00:07:04.451 --> 00:07:07.231
potansiyel risk ve kazançlarının

00:07:07.231 --> 00:07:10.031
belirlenmesi oldukça önemli.

00:07:10.031 --> 00:07:11.827
Çalışmanın çevresine uygun,

00:07:11.827 --> 00:07:18.828
katılımcıların yararına bir sistem
belirlemek önemli.

NOTE Paragraph

00:07:18.828 --> 00:07:22.483
Bu da bizi düşünmenizi istediğim
üçüncü noktaya getiriyor:

00:07:22.483 --> 00:07:25.034
Araştırmanın etik değerlendirmesi.

00:07:25.034 --> 00:07:27.894
Klinik deneylerin etik uygunluğunun

00:07:27.894 --> 00:07:30.684
değerlendirilmesi için etkili bir sistem

00:07:30.684 --> 00:07:34.649
katılımcıların güvenliği için iptidai.

00:07:34.649 --> 00:07:37.852
Ne yazık ki, gelişmekte olan ülkelerde

00:07:38.101 --> 00:07:41.265
bu yetersiz ya da çok az.

00:07:41.265 --> 00:07:45.445
Yerel hükümetler farklı 
ülkelerde izin verilen

00:07:45.445 --> 00:07:48.226
bu araştırmaların etik 
problemlerinin incelenmesi için

00:07:48.226 --> 00:07:52.712
etkili sistemler kurmalı

00:07:52.712 --> 00:07:56.139
ve bunu hükümet ile 
araştırma sponsorlarından

00:07:56.139 --> 00:07:58.104
bağımsız kişilerden oluşan

00:07:58.104 --> 00:08:00.536
etik inceleme komiteleri
kurarak yapmalılar.

00:08:00.536 --> 00:08:04.715
Hükümetten bağımsız ve uluslararası
organizasyonlar tarafından

00:08:04.715 --> 00:08:07.379
transparanlık ve bağımsız inceleme ile

00:08:07.379 --> 00:08:09.993
kamuya hesap verme 
sorumluluğu, uygun oldukça,

00:08:09.993 --> 00:08:11.026
teşvik edilmeli.

NOTE Paragraph

00:08:11.069 --> 00:08:14.499
Bu akşam düşünmenizi istediğim son nokta,

00:08:14.499 --> 00:08:16.830
araştırma bittikten sonra

00:08:16.830 --> 00:08:20.244
katılımcılara ne olduğu.

00:08:20.244 --> 00:08:24.041
Bence deney bittikten sonra

00:08:24.041 --> 00:08:25.989
katılımcılara ne olacağının

00:08:25.989 --> 00:08:28.753
baştan planlanmaması

00:08:28.753 --> 00:08:30.701
tamamen yanlış.

00:08:30.701 --> 00:08:34.178
Araştırmacılar ellerindeki tüm imkanlarla

00:08:34.178 --> 00:08:38.590
klinik denemeler sırasında

00:08:38.590 --> 00:08:40.565
yararı gösterilmiş bir uygulamanın

00:08:40.565 --> 00:08:44.901
deney sonrasında da
katılımcılar tarafından

00:08:44.901 --> 00:08:47.072
ulaşılabilir olduğundan emin olmalı.

00:08:47.072 --> 00:08:48.731
Ek olarak, deney bittikten sonra

00:08:48.731 --> 00:08:52.079
daha geniş bir toplumda etkili tedavilerin

00:08:52.079 --> 00:08:57.856
tanıtımını ve sağlanmasını düşünmeliler.

00:08:57.856 --> 00:09:01.653
Herhangi bir sebeple bunun
mümkün olmadığını düşünürlerse,

00:09:01.653 --> 00:09:06.131
klinik deneyin gerekliliğini

00:09:06.131 --> 00:09:08.263
deney öncesinde etik olarak aklamalılar.

NOTE Paragraph

00:09:08.263 --> 00:09:10.478
Neyse ki Celine için,

00:09:10.478 --> 00:09:13.541
toplantımız ofisimde bitmedi.

00:09:13.541 --> 00:09:17.954
Onu, evine yakın bir 
HIV tedavi programına,

00:09:17.954 --> 00:09:19.902
durumla başa çıkmasına yardım edecek

00:09:19.902 --> 00:09:23.199
bir destek grubuna kaydettirebildim.

00:09:23.199 --> 00:09:25.449
Onun hikayesi iyi bitiyor,

00:09:25.449 --> 00:09:27.628
ama aynı durumda olan binlerce insan

00:09:27.628 --> 00:09:30.926
çok daha şanssız.

NOTE Paragraph

00:09:30.926 --> 00:09:33.524
O bunu bilmiyor olabilir,

00:09:33.524 --> 00:09:36.370
ama Celine ile buluşmam,
gelişmekte olan ülkelerdeki

00:09:36.370 --> 00:09:42.304
HIV çalışmalarına bakışımı
tamamen değiştirdi.

00:09:42.304 --> 00:09:45.076
Beni hareketin parçası olmaya,

00:09:45.076 --> 00:09:48.763
bir şeylerin yapılışını 
değiştirmeye, daha kararlı yaptı.

00:09:48.763 --> 00:09:50.930
Beni dinleyen herkesin

00:09:50.930 --> 00:09:55.231
değişimin bir parçası 
olabileceğine inanıyorum.

00:09:55.231 --> 00:09:57.229
Eğer araştırmacıysanız, sizi

00:09:57.229 --> 00:10:00.326
daha yüksek bir ahlaki vicdan 
standardına tabi tutuyorum.

00:10:00.326 --> 00:10:02.424
Araştırmalarınızda etik kalmanız

00:10:02.424 --> 00:10:06.337
ve insan refahından taviz vermemeniz için.

00:10:06.337 --> 00:10:10.034
Eğer finansman kuruluşu veya
ecza şirketinde çalışıyorsanız,

00:10:10.034 --> 00:10:13.489
işverenlerinizi etik olarak 
sağlam araştırmaları

00:10:13.489 --> 00:10:16.294
desteklemeye yönlendirmenize çağırıyorum.

00:10:16.294 --> 00:10:19.529
Benim gibi, gelişmekte olan 
bir ülkeden geliyorsanız,

00:10:19.529 --> 00:10:22.389
hükümetinizi,

00:10:22.389 --> 00:10:25.253
ülkenizde izin verilen klinik çalışmaları

00:10:25.253 --> 00:10:27.601
daha iyi incelemeye zorlayın.

00:10:27.601 --> 00:10:31.464
HIV için bir tedavi bulmamız gerekiyor,

00:10:31.464 --> 00:10:34.245
sıtma için etkili bir aşı 
bulmamız gerekiyor,

00:10:34.245 --> 00:10:38.008
tüberküloz için tanı araçları 
bulmamız gerekiyor.

00:10:38.008 --> 00:10:41.454
Ancak bunu insani bir şekilde yapmak için

00:10:41.454 --> 00:10:45.182
bu klinik deneylere katılmaya 
gönüllü ve özverili bir şekilde

00:10:45.182 --> 00:10:48.020
rıza gösterenlere borçlu 
olduğumuza inanıyorum.

NOTE Paragraph

00:10:48.020 --> 00:10:49.504
Teşekkürler.