Ինչպես Ադոլֆ Հիտլերը՝
մի բռնապետ, որը իրականացրել է
պատմության ամենամեծ կոտորածներից մեկը,
իշխանության գլուխ կանգնել ժողովրդավարական երկրում:
Ամեն ինչ սկսվեց
1-ին Համաշխարհային Պատերազմից հետո:
1918 թ. Դաշնակիցներ հաջող առաջխաղացումից հետո,
Գերմանիան հասկացավ,
որ տանուլ է տվել պատերազմը,
և զինադադար կնքեց՝ վերջ դնելով կռվին:
Երկրի կայսերական իշխանությունը տապալվել էր,
քաղաքացիական բախումները և
բանվորական գործադուլերը տարածվեցին երկրով մեկ:
Խուսափելով կոմունիստական հեղափոխությունից՝
հիմնական կուսակցությունները միավորվեցին
խռովությունները կանխարգելելու՝
ստեղծելով պառլամենտական
Վեյմար հանրապետությունը:
Նորանշանակ կառավության
առաջնային խնդիրներից էր
դաշնակիցների պարտադրած
զինադադարի պահպանումը:
Տարածքի տասներորդ մասը կորցնելուց
և բանակը զինաթափելուց զատ
Գերմանիան պետք է ստանձներ պատերազմ հրահրելու պատասխանատվությունը
և ռազմական տուգանք վճարեր՝
վեջնականապես կործանելով երերուն տնտեսությունը:
Մի շարք ազգայնականներ և վետերաններ
սա նվաստացուցիչ համարեցին:
Նրանք սխալ ենթադրում էին,
որ Գերմանիան հաղթող դուրս կգար,
եթե քաղաքական գործիչները
և ակտիվիստները չլքեին բանակը:
Հիտլերը համակվեց այս գաղափարներով,
և նրա մոլեռանդությունը և խելացնոր
գաղափարները ստիպեցին մեղադրել հրեաներին:
Նրա խոսքերը արձագանք գտան
անտիսեմիտական հասարակության շրջանում:
Մինչդեռ, հարյուր հազարավոր հրեաներ
ինտեգրվել էին գերմանական հասարակություն,
սակայն շատ գերմանացիներ նրանց օտար էին համարում:
Պատերազմից հետո, հրեաների հասած
հաջողությունները հանգեցրին գաղտնի
մեղադրանքների պառակտիչ և ռազմական կողմնակալության մեջ:
Անհրաժեշտ է ընդգծել,
որ այս դավադիր գաղափարները ծագել էին
վախից, ցասումից,
և մոլեռանդությունից,
ոչ թե իրական փաստերից:
Սակայն, Հիտլերը
նրանց միջոցով հասավ հաջողության:
Երբ նա միացավ փոքրաթիվ մոլի քաղաքական կուսակցության,
նրա սպեկուլյատիվ ելույթները
նրան շնորհեցին իշխանություն
և օրեցօր շատացող հետևորդների բանակ:
Միախառնվելով հակասեմիտական հանրային վրդովմունքին՝
նացիստները հայտնեցին,
որ և կոմունիզմը, և կապիտալիզմը
հրեաների՝ Գերմանիան պառակտող
հակակառավարական գործունեության արդյունքն են:
Սկզբից, նացիստական կուսակցությունը
համբավ չէր վայելում:
Կառավարական զինված հեղափոխությունից հետո,
կուսակցությունը արգելվեց,
իսկ Հիտլերին բանտարկեցին դավաճանության համար:
Մոտ մի տարի անց ազատ արձակվելուց հետո,
նա անմիջապես սկսեց շարժման վերականգնումը:
1929 թ. սկսվեց Մեծ ճգնաժամը:
Ամերիկական բանկերը ստիպված
Գերմանիային տրամադրված պարտքերը գանձեցին,
և նրա արդեն քայքայված տնտեսությունը
մի գեշերում անկում ապրեց:
Հիտլերը, օգտվելով ժողովրդի զայրույթից,
նա փուչ խոստումներ տվեց և
խոստացավ վերականգնել Գերմանիայի նախկին վեհությունը:
Հիմնական կուսակցությունները
չկարողացան հաղթահարել ճգնաժամը,
իսկ ընդդիմությունը չափազանց
պառակտված էր դավաճանների կողմից:
Վրդովված ժողովուրդը միացավ նացիստներին,
երկու տարվա ընթացքում ընտրություններին
իրենց հավաքած ձայները 3 %-ից հասան 18%-ի:
1932 թ. Հիտլերը առաջադրվեց նարագահի թեկնածու՝
սակայն, պարտվելով պարգևատրված
պատերազմի հերոս գեներալ Ֆոն Հինդենբուրգին:
Սակայն, 36 % ձայներով, Հիտլերը
ցուցադրեց իր հետևորդների աջակցությունը:
Հաջորդ տարվա ընթացքում խորհրդատուները
և առաջատար ձեռնարկատերերը
համոզեցին Հինդենբուրգին Հիտլերին նշանակել կանցլեր,
իրենց շահերից ելնելով՝
փորձեցին նրա համբավը տարածել:
Չնայած կանցլերը կառավարության
գործադիր մարմնի ղեկավարն էր,
Հիտլերը ընդլայնեց իր ունեցած իշխանությունը:
Միաժամանակ, նրա աջակիցները
ռազմական խմբեր էին կազմում
և փողոցներում հանդիմանում ակտիվիստներին:
Հիտլերը վախեցնում էր կոմունիստական հեղափոխությամբ
և հավաստիացնում էր, որ միայն նա կարող է
վերականգնել կարգուկանոնը:
1933 թվականին մի երիտասարդ բանվորի
մեղադրում են կառավարական շենքը հրկիզելու մեջ:
Հիտլերը առիթից օգտվում է,
համոզելով կառավարությանը՝
իրեն հանձնել արտակարգ իրավիճակներում գործելու արտոնությունը:
Մի քանի ամսվա ընթացում,
վտանգվում է խոսքի ազատությունը,
այլ կուսակցությունները կազմալուծվում են
և հակահրեական օրինագծեր են ընդունվում:
Հիտլերի ծայրահեղական հետևորդները
ձերբակալվում են և պատժվում,
այդ թվում նաև նրա հնարավոր հակառակորդները,
և1934 թ. օգոստոսին
մահանում է նախագահ Հինդենբուրգը,
և պարզվում է, որ նոր ընտրություններ չեն անցկացվելու:
Մտահոգիչ էր այն փաստը, որ Հիտլերի
վաղ ծրագրերը հանրային ճնշումներ չէին պահանջում:
Նրա ելույթները օգտագործում էին
ամբոխի ցասումը և վախը՝
ստիպելով աջակցել նացիստական կուսակցությանը:
Միաժամանակ, ձեռնարկատերերը և մտավորականությունը,
ձգտելով հաճոյանալ ժողովրդին,
հավանություն էին տալիս Հիտլերին:
Նրանք ներշնչում էին միմյանց,
որ Հիտլերի ծայրահեղական գաղափարությունը
ցուցադրական բնույթ ունի:
Տասնամյակներ անց, Հիտլերի՝
իշխանության գալը ցույց է տալիս՝
ինչպես ժողովրդավարական համակարգերը
կարող են անզոր գտնվել ցասումնալի ամբոխի և
մի առաջնորդի առջև,
ով օգտագործում է նրանց զայրույթը
և շահագործում նրանց վախը: