[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:07.06,0:00:10.90,Default,,0000,0000,0000,,Był jednym z najbardziej przerażających \Ndowódców militarnych w historii,
Dialogue: 0,0:00:10.90,0:00:16.06,Default,,0000,0000,0000,,prowadzącym nieustanny podbój Eurazji.
Dialogue: 0,0:00:16.06,0:00:19.45,Default,,0000,0000,0000,,Czy jednak Czyngis-chan\Nbył tylko okrutnym barbarzyńcą,
Dialogue: 0,0:00:19.45,0:00:23.69,Default,,0000,0000,0000,,czy też władcą, który utorował \Ndrogę współczesnemu światu?
Dialogue: 0,0:00:23.69,0:00:28.54,Default,,0000,0000,0000,,Dowiemy się o tym z rozprawy \N"Historia kontra Czyngis-chan".
Dialogue: 0,0:00:28.54,0:00:31.99,Default,,0000,0000,0000,,"Cisza...kto jest dzisiaj oskarżonym?\N
Dialogue: 0,0:00:31.99,0:00:35.58,Default,,0000,0000,0000,,Chan!"
Dialogue: 0,0:00:35.58,0:00:38.62,Default,,0000,0000,0000,," Widzę, że Wysoki Sąd zna Gengis-chana,
Dialogue: 0,0:00:38.62,0:00:43.92,Default,,0000,0000,0000,,XIII-wiecznego watażkę, którego wyprawy\Nwojenne pochłonęły miliony ofiar,
Dialogue: 0,0:00:43.92,0:00:48.19,Default,,0000,0000,0000,,zostawiając po sobie tylko zgliszcza".
Dialogue: 0,0:00:48.19,0:00:52.77,Default,,0000,0000,0000,,"Sprzeciw. Po pierwsze \Nmówi się Czyngis-chan"
Dialogue: 0,0:00:52.77,0:00:54.35,Default,,0000,0000,0000,,"Naprawdę?"
Dialogue: 0,0:00:54.35,0:00:56.31,Default,,0000,0000,0000,,"Tak, w Mongolii.
Dialogue: 0,0:00:56.31,0:01:00.06,Default,,0000,0000,0000,,Pomijając to, był on jednym\Nz największych przywódców w historii.
Dialogue: 0,0:01:00.06,0:01:05.20,Default,,0000,0000,0000,,Urodzony jako Temudżyn był sierotą \Nbez środków do życia,
Dialogue: 0,0:01:05.20,0:01:10.37,Default,,0000,0000,0000,,przezwyciężył stałe konflikty i zjednoczył\Nwalczące ze sobą mongolskie klany,
Dialogue: 0,0:01:10.37,0:01:14.44,Default,,0000,0000,0000,,tworząc największe \Nimperium jakie widział świat,
Dialogue: 0,0:01:14.44,0:01:18.78,Default,,0000,0000,0000,,rozciągające się od Pacyfiku \Ndo centrum Europy".
Dialogue: 0,0:01:18.78,0:01:21.87,Default,,0000,0000,0000,,"Ale co wspaniałego \Nbyło w podbojach i rzeziach?
Dialogue: 0,0:01:21.87,0:01:25.46,Default,,0000,0000,0000,,Północne Chiny straciły 2/3 ludności".
Dialogue: 0,0:01:25.46,0:01:29.54,Default,,0000,0000,0000,,"Dynastia Jin od dawna \Ndręczyła północne plemiona,
Dialogue: 0,0:01:29.54,0:01:33.75,Default,,0000,0000,0000,,przekupując je, aby walczyły ze sobą\Ni okresowo atakując je.
Dialogue: 0,0:01:33.75,0:01:36.86,Default,,0000,0000,0000,,Czyngis-chan nie zamierzał\Npodzielić losu poprzedniego chana,
Dialogue: 0,0:01:36.86,0:01:40.59,Default,,0000,0000,0000,,który próbował zjednoczyć Mongołów.
Dialogue: 0,0:01:40.59,0:01:44.47,Default,,0000,0000,0000,,A zmiany demograficzne mogą\Nwynikać z marnych spisów ludności,
Dialogue: 0,0:01:44.47,0:01:49.46,Default,,0000,0000,0000,,nie wspominając o tysiącach \Nchłopów wcielonych do armii Chana".
Dialogue: 0,0:01:49.46,0:01:52.35,Default,,0000,0000,0000,,"Możesz przytaczać statystyk, ile chcesz,
Dialogue: 0,0:01:52.35,0:01:57.75,Default,,0000,0000,0000,,ale jego armie zmiotły \Nz powierzchni ziemi całe miasta".
Dialogue: 0,0:01:57.75,0:02:01.34,Default,,0000,0000,0000,,"Czyngis-chan wolał, gdy wrogowie \Npoddawali się i oddawali mu hołd.
Dialogue: 0,0:02:01.34,0:02:05.39,Default,,0000,0000,0000,,Wierzył też w lojalność i siłę dyplomacji.
Dialogue: 0,0:02:05.39,0:02:12.25,Default,,0000,0000,0000,,Miasta, które buntowały się \Npo kapitulacji, były masakrowane.
Dialogue: 0,0:02:12.25,0:02:16.68,Default,,0000,0000,0000,,Czyngis-chan miał bardzo \Nsurowe podejście do sprawiedliwości.
Dialogue: 0,0:02:16.68,0:02:19.15,Default,,0000,0000,0000,,"Istnieje wiele dowodów \Nna okrucieństwo jego armii,
Dialogue: 0,0:02:19.15,0:02:21.31,Default,,0000,0000,0000,,nie mające nic wspólnego \Nze sprawiedliwością:
Dialogue: 0,0:02:21.31,0:02:24.38,Default,,0000,0000,0000,,wyrywanie nienarodzonych \Ndzieci z łona matek,
Dialogue: 0,0:02:24.38,0:02:26.70,Default,,0000,0000,0000,,używanie jeńców jako żywych tarczy
Dialogue: 0,0:02:26.70,0:02:29.59,Default,,0000,0000,0000,,lub do wypełniania fosy, \Naby podtrzymać machiny oblężnicze,
Dialogue: 0,0:02:29.59,0:02:32.40,Default,,0000,0000,0000,,branie w niewolę wszystkich \Nkobiet z podbitych miast..."
Dialogue: 0,0:02:32.40,0:02:34.98,Default,,0000,0000,0000,,"Dosyć! Co za barbarzyństwo!"
Dialogue: 0,0:02:34.98,0:02:38.73,Default,,0000,0000,0000,,"Czy różni się to czymś \Nod innych średniowiecznych armii?"
Dialogue: 0,0:02:38.73,0:02:41.89,Default,,0000,0000,0000,,"To wcale nie usprawiedliwia \NCzyngis-chana i jego okrucieństw".
Dialogue: 0,0:02:41.89,0:02:45.19,Default,,0000,0000,0000,,"Ale stawia go w szeregu\Nwielu innych przywódców tamtych czasów,
Dialogue: 0,0:02:45.19,0:02:48.11,Default,,0000,0000,0000,,zamiast robić z niego \Nżądnego krwi barbarzyńcę.
Dialogue: 0,0:02:48.11,0:02:52.39,Default,,0000,0000,0000,,Tak naprawdę, po zjednoczeniu\Nplemion i zakazie porywania kobiet,
Dialogue: 0,0:02:52.39,0:02:55.37,Default,,0000,0000,0000,,uzyskały one o wiele więcej praw.
Dialogue: 0,0:02:55.37,0:02:57.16,Default,,0000,0000,0000,,Kontrolowały sprawy rodzinne,
Dialogue: 0,0:02:57.16,0:02:58.84,Default,,0000,0000,0000,,posiadały prawo rozwodu
Dialogue: 0,0:02:58.84,0:03:00.73,Default,,0000,0000,0000,,i były zaufanymi doradczyniami.
Dialogue: 0,0:03:00.73,0:03:03.68,Default,,0000,0000,0000,,Temudżyn miał jedną żonę \Nprzez całe swoje życie,
Dialogue: 0,0:03:03.68,0:03:08.20,Default,,0000,0000,0000,,wychowując jej prawdopodobnie\Nnieślubne dziecko jako swoje".
Dialogue: 0,0:03:08.20,0:03:11.76,Default,,0000,0000,0000,,"Mimo tego, spuścizna\NCzyngis-chana była katastrofalna:
Dialogue: 0,0:03:11.76,0:03:17.22,Default,,0000,0000,0000,,około 40 milionów ofiar\Nw Eurazji podczas podbojów,
Dialogue: 0,0:03:17.22,0:03:20.76,Default,,0000,0000,0000,,co stanowiło 10% populacji.
Dialogue: 0,0:03:20.76,0:03:23.64,Default,,0000,0000,0000,,Nie wliczając w to ofiar Czarnej Śmierci,
Dialogue: 0,0:03:23.64,0:03:28.29,Default,,0000,0000,0000,,którą sprowadziła Złota Orda \Npo oblężeniu Teodozji".
Dialogue: 0,0:03:28.29,0:03:30.39,Default,,0000,0000,0000,,"Na pewno nie było to zamierzone".
Dialogue: 0,0:03:30.39,0:03:31.85,Default,,0000,0000,0000,,"Właśnie, że kiedy spostrzegli
Dialogue: 0,0:03:31.85,0:03:33.37,Default,,0000,0000,0000,,śmierć własnych żołnierzy,
Dialogue: 0,0:03:33.37,0:03:37.19,Default,,0000,0000,0000,,wrzucali zakażone ciała\Ndo miasta za pomocą katapult".
Dialogue: 0,0:03:38.50,0:03:40.62,Default,,0000,0000,0000,,"Źródła, do których się odwołujesz,
Dialogue: 0,0:03:40.62,0:03:43.71,Default,,0000,0000,0000,,zostały spisane ponad \Nsto lat po tych wydarzeniach.
Dialogue: 0,0:03:43.71,0:03:46.08,Default,,0000,0000,0000,,Uważasz, że są wiarygodne?
Dialogue: 0,0:03:46.08,0:03:50.83,Default,,0000,0000,0000,,Poza tym ci, co przeżyli, czerpali\Nkorzyści z imperium Czyngis-chana".
Dialogue: 0,0:03:50.83,0:03:52.50,Default,,0000,0000,0000,,"Korzyści?"
Dialogue: 0,0:03:52.50,0:03:56.46,Default,,0000,0000,0000,,"W Imperium mongolskim \Nobowiązywała tolerancja religijna,
Dialogue: 0,0:03:56.46,0:04:00.81,Default,,0000,0000,0000,,żołnierze byli dobrze traktowani\Ni promowani za zasługi, a nie urodzenie,
Dialogue: 0,0:04:00.81,0:04:03.12,Default,,0000,0000,0000,,ustanowiono ogromny system pocztowy
Dialogue: 0,0:04:03.12,0:04:06.13,Default,,0000,0000,0000,,i wprowadzono jednolite prawo,
Dialogue: 0,0:04:06.13,0:04:08.29,Default,,0000,0000,0000,,nie wspominając wkładu w rozwój kultury".
Dialogue: 0,0:04:08.29,0:04:11.95,Default,,0000,0000,0000,,"Masz na myśli zniszczenie \Nprzez Hulagu-chana
Dialogue: 0,0:04:11.95,0:04:14.59,Default,,0000,0000,0000,,Bagdadu, który był stolicą\Nkulturalną tamtych czasów?
Dialogue: 0,0:04:14.59,0:04:18.98,Default,,0000,0000,0000,,Spalone biblioteki, szpitale \Ni pałace i zasypane kanały irygacyjne?"
Dialogue: 0,0:04:18.98,0:04:21.51,Default,,0000,0000,0000,,"Bagdad to niefortunne wydarzenie,
Dialogue: 0,0:04:21.51,0:04:24.49,Default,,0000,0000,0000,,ale jego kalif odmówił kapitulacji,
Dialogue: 0,0:04:24.49,0:04:26.28,Default,,0000,0000,0000,,a Hulagu został później ukarany
Dialogue: 0,0:04:26.28,0:04:29.60,Default,,0000,0000,0000,,przez Berke-chana\Nza bezsensowne zniszczenia.
Dialogue: 0,0:04:29.60,0:04:32.68,Default,,0000,0000,0000,,Celem Mongołów \Nnie było niszczenie kultury.
Dialogue: 0,0:04:32.68,0:04:37.21,Default,,0000,0000,0000,,Zazwyczaj oszczędzali \Nlekarzy, uczonych i rzemieślników
Dialogue: 0,0:04:37.21,0:04:39.42,Default,,0000,0000,0000,,i umieszczali ich w swoim państwie,
Dialogue: 0,0:04:39.42,0:04:41.59,Default,,0000,0000,0000,,żeby przekazywali wiedzę".
Dialogue: 0,0:04:41.59,0:04:45.31,Default,,0000,0000,0000,,"A co ze zniszczeniem Rusi Kijowskiej,
Dialogue: 0,0:04:45.31,0:04:47.66,Default,,0000,0000,0000,,zostawiającym jej ludność w średniowieczu,
Dialogue: 0,0:04:47.66,0:04:51.49,Default,,0000,0000,0000,,kiedy w Europie zachodniej \Nszerzył się renesans?".
Dialogue: 0,0:04:51.49,0:04:54.26,Default,,0000,0000,0000,,"W zachodniej Europie wcale \Nnie panował pokój.
Dialogue: 0,0:04:54.26,0:04:56.17,Default,,0000,0000,0000,,Stabilność władzy mongolskiej sprawiła,
Dialogue: 0,0:04:56.17,0:04:58.94,Default,,0000,0000,0000,,że Jedwabny Szlak \Nznowu zaczął prosperować,
Dialogue: 0,0:04:58.94,0:05:02.47,Default,,0000,0000,0000,,pozwalając na wymianę towarów\Ni kultury pomiędzy Wschodem a Zachodem,
Dialogue: 0,0:05:02.47,0:05:06.94,Default,,0000,0000,0000,,a dzięki niemu Rosja i Chiny \Nprzestały ze sobą walczyć
Dialogue: 0,0:05:06.94,0:05:09.22,Default,,0000,0000,0000,,i zaczęły współpracować.
Dialogue: 0,0:05:09.22,0:05:11.04,Default,,0000,0000,0000,,Długo po upadku Imperium
Dialogue: 0,0:05:11.04,0:05:13.20,Default,,0000,0000,0000,,potomkowie Czyngis-chana zajmowali
Dialogue: 0,0:05:13.20,0:05:16.82,Default,,0000,0000,0000,,wysokie stanowiska \Nwśród szlachty Eurazji".
Dialogue: 0,0:05:16.82,0:05:20.71,Default,,0000,0000,0000,,"Nic dziwnego, że tyran\Ninspirował przyszłych tyranów".
Dialogue: 0,0:05:20.71,0:05:23.99,Default,,0000,0000,0000,,"Uważaj, jak go nazywasz.\NMożecie być spokrewnieni".
Dialogue: 0,0:05:23.99,0:05:25.75,Default,,0000,0000,0000,,"Słucham?"
Dialogue: 0,0:05:25.75,0:05:29.91,Default,,0000,0000,0000,,"Dzisiaj żyje 16 milionów \Npotomków Czyngis-chana.
Dialogue: 0,0:05:29.91,0:05:32.20,Default,,0000,0000,0000,,1 człowiek na 200".
Dialogue: 0,0:05:32.20,0:05:36.25,Default,,0000,0000,0000,,Każdy wspaniały zdobywca \Nto miliony podbitych.
Dialogue: 0,0:05:36.25,0:05:38.23,Default,,0000,0000,0000,,Czyja spuścizna przetrwa?
Dialogue: 0,0:05:38.23,0:05:41.46,Default,,0000,0000,0000,,Czy wpływ władców na historię i kulturę
Dialogue: 0,0:05:41.46,0:05:44.77,Default,,0000,0000,0000,,może przeważyć nad śmiercią\Nmilionów, do której się przyczynili?
Dialogue: 0,0:05:44.77,0:05:50.54,Default,,0000,0000,0000,,Oto pytania, które sobie zadajemy, \Nkiedy wytaczamy sprawę historii.