WEBVTT

00:00:07.193 --> 00:00:09.803
Sokrates’in zamanına kadar gittiğimizde,

NOTE Paragraph

00:00:09.803 --> 00:00:13.003
bazı toplumlarda belirli suçların

NOTE Paragraph

00:00:13.003 --> 00:00:18.183
halkın bir kısmına duyurulması
gerektiğinin düşünüldüğünü görürüz.

00:00:18.933 --> 00:00:22.642
Birkaç yüzyıl sonra jüri sistemi
İngiltere'ye geldi.

00:00:22.642 --> 00:00:26.833
Hükûmetin kontrolünü sağlayarak ve
halkı karar alma sürecine dâhil ederek

00:00:26.833 --> 00:00:30.412
yasal sistemin temel bir parçası
hâline geldi.

00:00:30.852 --> 00:00:33.894
Jüriler davalıların mahkemeye
çıkıp çıkmayacağına,

00:00:33.894 --> 00:00:36.744
sanıkların suçlu olup olmadığına

00:00:36.744 --> 00:00:40.002
ve para ile ilgili meselelerin çözümlerine
karar verdiler.

00:00:40.453 --> 00:00:44.123
Amerikan kolonileri İngiltere'nin
egemenliğinden çıktıktan sonra da

00:00:44.123 --> 00:00:46.454
jüri geleneğini devam ettirdiler.

00:00:46.534 --> 00:00:51.954
Amerikan Anayasası ceza davalarının
işleme koyulması için büyük jüriler,

00:00:51.954 --> 00:00:55.904
meclis soruşturması hariç tüm suçlar için


00:00:55.904 --> 00:00:58.724
ve tüm hukuk davaları için
jüriler atamıştır.

00:00:58.812 --> 00:01:02.444
Ama günümüzde Amerika'da 
büyük jüriler genelde toplanılmıyor

00:01:02.444 --> 00:01:06.044
ve suç mahkemelerinin %4,


00:01:06.044 --> 00:01:10.014
hukuk mahkemelerinin %1'inden azına
jüriler bakıyor.

00:01:10.074 --> 00:01:13.695
Bu sırada diğer ülkelerdeki
jüri sistemleri yaygınlık kazanıyor.

00:01:13.815 --> 00:01:15.795
Peki Amerika'da ne oldu?

00:01:16.915 --> 00:01:21.127
Cevabın bir kısmı Yargıtay'ın 
Anayasa'yı nasıl yorumladığında yatıyor.

00:01:21.697 --> 00:01:23.360
Bu durum ceza pazarlığına yol açtı

00:01:23.360 --> 00:01:25.850
ve çoğu ceza mahkemesinde karşılaşılıyor.

00:01:26.637 --> 00:01:27.836
Olay şu şekilde oluyor:

00:01:27.836 --> 00:01:31.822
Savcı sanığa suçunu
kabul edip etmediğini soruyor.

00:01:31.822 --> 00:01:35.291
Kabul ederse dava jürinin önüne gitmiyor.


00:01:35.291 --> 00:01:40.321
Ama jürili bir mahkemede alacağından
daha hafif bir ceza alıyor.

00:01:40.841 --> 00:01:43.541
Daha ağır bir ceza alma riski

00:01:43.541 --> 00:01:47.111
masum bir sanığın bile suçlu olduğunu
kabul etmesine yol açabilir.

00:01:47.451 --> 00:01:50.242
19. ve 21. yüzyıllar arasında 


00:01:50.242 --> 00:01:55.262
suç kabul etme oranı
%20'lerden %90'lara çıktı

00:01:55.262 --> 00:01:57.447
ve bu oran gittikçe büyümeye devam ediyor.

00:01:57.577 --> 00:02:00.503
Yargıtay jüri sistemi ile çatışan 


00:02:00.503 --> 00:02:03.573
duruşmasız sorgulama yöntemine izin verdi.

00:02:03.913 --> 00:02:05.834
Duruşmasız sorgulama ile yargıçlar

00:02:05.834 --> 00:02:08.143
davacının yetersiz kanıtı olduğu

00:02:08.143 --> 00:02:11.202
hukuk davalarını iptal edebilirdi.

00:02:11.962 --> 00:02:14.232
Bunun sadece hiçbir mantıklı yargıcın

00:02:14.232 --> 00:02:16.912
farklı düşünmeyeceği durumlarda 
kullanılması istenmişti.

00:02:16.952 --> 00:02:18.882
Tabi ki bu karar vermesi zor bir durum.

00:02:19.132 --> 00:02:21.512
Ve duruşmasız sorgulamalar bazılarını

00:02:21.512 --> 00:02:24.583
suistimal olduğunu düşündürecek 
noktalara kadar gelmiştir.

00:02:25.013 --> 00:02:27.087
Örneğin yargıçlar iş verenlerin


00:02:27.087 --> 00:02:30.432
istihdam ayrımcılığıyla alakalı
davalarının geri çekilmesi taleplerinin

00:02:30.432 --> 00:02:33.164
%70'ini kısmen ya da
tamamen onaylıyorlar.

00:02:33.604 --> 00:02:38.803
Başka durumlarda ise hem davacı hem davalı
mahkemeye çıkma haklarından vazgeçerek

00:02:38.803 --> 00:02:43.334
profesyonel arabulucularla problemlerini
çözüme kavuşturuyorlar.

00:02:44.544 --> 00:02:47.803
Bunlar genelde avukatlar, profesörler
veya eski hakimler oluyorlar.

00:02:48.333 --> 00:02:53.044
Arabuluculuk mahkeme prosedürlerinden
kaçınmak için doğru bir karar olabilir

00:02:53.044 --> 00:02:57.544
fakat bu insanlara iş başvurularında
ve tüketici sözleşmelerinde

00:02:57.544 --> 00:02:59.894
fark ettirilmeden yaptırılabiliyor.

00:03:00.855 --> 00:03:02.315
Bu problem hâline gelebiliyor.

00:03:02.385 --> 00:03:04.235
Örneğin bazı arabulucular

00:03:04.235 --> 00:03:06.834
kendilerine dava veren firmaları
tutuyor olabilirler.

00:03:07.575 --> 00:03:10.335
Bunlar jüriler olmadığında
gerçekleşebilecek bazı durumlar.

00:03:10.485 --> 00:03:13.115
Peki jürilerin yokluğu
iyi bir şey olabilir mi?

00:03:13.495 --> 00:03:15.375
Aslında jüriler de mükemmel değiller.

00:03:15.615 --> 00:03:18.815
Para alıyorlar, süreci yavaşlatıyorlar
ve hata yapabilirler.

00:03:19.185 --> 00:03:20.925
Her zaman da gerekli değiller.

00:03:21.014 --> 00:03:24.064
Mesela insanlar kolayca
aralarındaki problemleri çözebildiğinde.

00:03:24.455 --> 00:03:26.125
Ama avantajları da yok değil.

00:03:26.595 --> 00:03:31.325
İyi bir şekilde seçildiklerinde
halkın tamamını daha iyi temsil ederler

00:03:31.785 --> 00:03:35.825
ve tekrar seçilmek ya da terfi almak gibi
savcıları, milletvekillerini ve hakimleri

00:03:35.825 --> 00:03:38.005
etkileyecek teşvikleri yoktur.

00:03:38.426 --> 00:03:41.746
Amerika Birleşik Devletleri'nin 
kurucuları devlet organlarının kontrolünde

00:03:41.746 --> 00:03:45.396
halkın tarafsız kesimlerinin
bilgeliğine güvenmişlerdir.

00:03:45.956 --> 00:03:49.026
Ve jüri mahkemeleri sıradan vatandaşlara

00:03:49.026 --> 00:03:51.906
sosyal dinamiği korumada
önemli bir görev vermiş oldu.

00:03:52.346 --> 00:03:56.106
Peki jüri sistemi ilerleyen yıllarda
Amerika'da devam edecek mi?