0:00:07.193,0:00:09.803
Sokrates’in zamanına kadar gittiğimizde,

0:00:09.803,0:00:13.003
bazı toplumlarda belirli suçların

0:00:13.003,0:00:18.183
halkın bir kısmına duyurulması[br]gerektiğinin düşünüldüğünü görürüz.

0:00:18.933,0:00:22.642
Birkaç yüzyıl sonra jüri sistemi[br]İngiltere'ye geldi.

0:00:22.642,0:00:26.833
Hükûmetin kontrolünü sağlayarak ve[br]halkı karar alma sürecine dâhil ederek

0:00:26.833,0:00:30.412
yasal sistemin temel bir parçası[br]hâline geldi.

0:00:30.852,0:00:33.894
Jüriler davalıların mahkemeye[br]çıkıp çıkmayacağına,

0:00:33.894,0:00:36.744
sanıkların suçlu olup olmadığına

0:00:36.744,0:00:40.002
ve para ile ilgili meselelerin çözümlerine[br]karar verdiler.

0:00:40.453,0:00:44.123
Amerikan kolonileri İngiltere'nin[br]egemenliğinden çıktıktan sonra da

0:00:44.123,0:00:46.454
jüri geleneğini devam ettirdiler.

0:00:46.534,0:00:51.954
Amerikan Anayasası ceza davalarının[br]işleme koyulması için büyük jüriler,

0:00:51.954,0:00:55.904
meclis soruşturması hariç tüm suçlar için[br]

0:00:55.904,0:00:58.724
ve tüm hukuk davaları için[br]jüriler atamıştır.

0:00:58.812,0:01:02.444
Ama günümüzde Amerika'da [br]büyük jüriler genelde toplanılmıyor

0:01:02.444,0:01:06.044
ve suç mahkemelerinin %4,[br]

0:01:06.044,0:01:10.014
hukuk mahkemelerinin %1'inden azına[br]jüriler bakıyor.

0:01:10.074,0:01:13.695
Bu sırada diğer ülkelerdeki[br]jüri sistemleri yaygınlık kazanıyor.

0:01:13.815,0:01:15.795
Peki Amerika'da ne oldu?

0:01:16.915,0:01:21.127
Cevabın bir kısmı Yargıtay'ın [br]Anayasa'yı nasıl yorumladığında yatıyor.

0:01:21.697,0:01:23.360
Bu durum ceza pazarlığına yol açtı

0:01:23.360,0:01:25.850
ve çoğu ceza mahkemesinde karşılaşılıyor.

0:01:26.637,0:01:27.836
Olay şu şekilde oluyor:

0:01:27.836,0:01:31.822
Savcı sanığa suçunu[br]kabul edip etmediğini soruyor.

0:01:31.822,0:01:35.291
Kabul ederse dava jürinin önüne gitmiyor.[br]

0:01:35.291,0:01:40.321
Ama jürili bir mahkemede alacağından[br]daha hafif bir ceza alıyor.

0:01:40.841,0:01:43.541
Daha ağır bir ceza alma riski

0:01:43.541,0:01:47.111
masum bir sanığın bile suçlu olduğunu[br]kabul etmesine yol açabilir.

0:01:47.451,0:01:50.242
19. ve 21. yüzyıllar arasında [br]

0:01:50.242,0:01:55.262
suç kabul etme oranı[br]%20'lerden %90'lara çıktı

0:01:55.262,0:01:57.447
ve bu oran gittikçe büyümeye devam ediyor.

0:01:57.577,0:02:00.503
Yargıtay jüri sistemi ile çatışan [br]

0:02:00.503,0:02:03.573
duruşmasız sorgulama yöntemine izin verdi.

0:02:03.913,0:02:05.834
Duruşmasız sorgulama ile yargıçlar

0:02:05.834,0:02:08.143
davacının yetersiz kanıtı olduğu

0:02:08.143,0:02:11.202
hukuk davalarını iptal edebilirdi.

0:02:11.962,0:02:14.232
Bunun sadece hiçbir mantıklı yargıcın

0:02:14.232,0:02:16.912
farklı düşünmeyeceği durumlarda [br]kullanılması istenmişti.

0:02:16.952,0:02:18.882
Tabi ki bu karar vermesi zor bir durum.

0:02:19.132,0:02:21.512
Ve duruşmasız sorgulamalar bazılarını

0:02:21.512,0:02:24.583
suistimal olduğunu düşündürecek [br]noktalara kadar gelmiştir.

0:02:25.013,0:02:27.087
Örneğin yargıçlar iş verenlerin[br]

0:02:27.087,0:02:30.432
istihdam ayrımcılığıyla alakalı[br]davalarının geri çekilmesi taleplerinin

0:02:30.432,0:02:33.164
%70'ini kısmen ya da[br]tamamen onaylıyorlar.

0:02:33.604,0:02:38.803
Başka durumlarda ise hem davacı hem davalı[br]mahkemeye çıkma haklarından vazgeçerek

0:02:38.803,0:02:43.334
profesyonel arabulucularla problemlerini[br]çözüme kavuşturuyorlar.

0:02:44.544,0:02:47.803
Bunlar genelde avukatlar, profesörler[br]veya eski hakimler oluyorlar.

0:02:48.333,0:02:53.044
Arabuluculuk mahkeme prosedürlerinden[br]kaçınmak için doğru bir karar olabilir

0:02:53.044,0:02:57.544
fakat bu insanlara iş başvurularında[br]ve tüketici sözleşmelerinde

0:02:57.544,0:02:59.894
fark ettirilmeden yaptırılabiliyor.

0:03:00.855,0:03:02.315
Bu problem hâline gelebiliyor.

0:03:02.385,0:03:04.235
Örneğin bazı arabulucular

0:03:04.235,0:03:06.834
kendilerine dava veren firmaları[br]tutuyor olabilirler.

0:03:07.575,0:03:10.335
Bunlar jüriler olmadığında[br]gerçekleşebilecek bazı durumlar.

0:03:10.485,0:03:13.115
Peki jürilerin yokluğu[br]iyi bir şey olabilir mi?

0:03:13.495,0:03:15.375
Aslında jüriler de mükemmel değiller.

0:03:15.615,0:03:18.815
Para alıyorlar, süreci yavaşlatıyorlar[br]ve hata yapabilirler.

0:03:19.185,0:03:20.925
Her zaman da gerekli değiller.

0:03:21.014,0:03:24.064
Mesela insanlar kolayca[br]aralarındaki problemleri çözebildiğinde.

0:03:24.455,0:03:26.125
Ama avantajları da yok değil.

0:03:26.595,0:03:31.325
İyi bir şekilde seçildiklerinde[br]halkın tamamını daha iyi temsil ederler

0:03:31.785,0:03:35.825
ve tekrar seçilmek ya da terfi almak gibi[br]savcıları, milletvekillerini ve hakimleri

0:03:35.825,0:03:38.005
etkileyecek teşvikleri yoktur.

0:03:38.426,0:03:41.746
Amerika Birleşik Devletleri'nin [br]kurucuları devlet organlarının kontrolünde

0:03:41.746,0:03:45.396
halkın tarafsız kesimlerinin[br]bilgeliğine güvenmişlerdir.

0:03:45.956,0:03:49.026
Ve jüri mahkemeleri sıradan vatandaşlara

0:03:49.026,0:03:51.906
sosyal dinamiği korumada[br]önemli bir görev vermiş oldu.

0:03:52.346,0:03:56.106
Peki jüri sistemi ilerleyen yıllarda[br]Amerika'da devam edecek mi?