0:00:06.713,0:00:10.030
Hãy tưởng tượng một cảnh sát cho 10 nhân chứng xếp hàng

0:00:10.030,0:00:15.631
hỏi nhận diện một tội phạm ngân hàng họ nhìn lướt [br]qua khi hắn đang thoát khỏi hiện trường vụ án.

0:00:15.631,0:00:18.274
Nếu sáu người chọn cùng một người,

0:00:18.274,0:00:21.204
có khả năng cao đó là người tội phạm thật,

0:00:21.204,0:00:23.015
và nếu cả mười người cùng có một lựa chọn,

0:00:23.015,0:00:25.209
bạn có thể nghĩ kết quả chắc chắn đúng,

0:00:25.209,0:00:27.255
nhưng bạn sẽ sai.

0:00:27.255,0:00:29.728
Đối với đa số chúng ta, điều này nghe có vẻ khá lạ.

0:00:29.728,0:00:34.693
Sau cùng thì hầu hết xã hội chúng ta dựa vào đa số phiếu bầu và sự nhất trí

0:00:34.693,0:00:35.693
trong chính trị,

0:00:35.693,0:00:36.693
kinh doanh,

0:00:36.693,0:00:37.751
hay trong giải trí.

0:00:37.751,0:00:42.030
Vì vậy, việc nghĩ rằng có nhiều sự đồng tình là [br]một việc tốt là điều tự nhiên.

0:00:42.030,0:00:44.863
Và đến một mức nào đó, nó thường là như vậy.

0:00:44.863,0:00:48.986
Nhưng thỉnh thoảng, khi bạn càng đến gần hơn với sự nhất quán,

0:00:48.986,0:00:52.590
kết quả sẽ càng trở nên không đáng tin.

0:00:52.590,0:00:56.032
Đây được gọi là nghịch lí của sự nhất trí.

0:00:56.032,0:00:58.347
Chìa khóa để hiểu được cái nghịch lí [br]hiển nhiên này

0:00:58.347,0:01:01.894
nằm ở việc xem xét mức độ chung của sự bất định

0:01:01.894,0:01:05.783
liên quan đến trường hợp bạn đang giải quyết.

0:01:05.783,0:01:09.936
Ví dụ, nếu chúng ta hỏi những nhân chứng [br]nhận diện quả táo trong hàng này,

0:01:09.936,0:01:13.389
chúng ta sẽ không ngạc nhiên bởi một sự nhận định[br]đồng nhất.

0:01:13.389,0:01:17.500
Nhưng trong những trường hợp mà chúng ta mong chờ nhận được phương sai,

0:01:17.500,0:01:21.334
chúng ta cũng mong nhận được nhiều [br]phân phối xác suất khác nhau.

0:01:21.334,0:01:23.460
Nếu bạn thảy một đồng xu 100 lần,

0:01:23.460,0:01:28.156
bạn sẽ mong chờ nhận được 50% mặt ngửa.

0:01:28.156,0:01:31.541
Nhưng nếu kết quả của bạn bắt đầu tiến đến 100% mặt ngửa,

0:01:31.541,0:01:34.177
bạn sẽ nghi rằng có một điều gì đó sai,

0:01:34.177,0:01:35.972
không phải với việc thảy của bạn,

0:01:35.972,0:01:39.001
mà là với chính đồng xu đó.

0:01:39.001,0:01:43.806
Tất nhiên, việc nhận dạng nghi phạm [br]không ngẫu nhiên như việc thảy đồng xu,

0:01:43.806,0:01:48.339
nhưng nó cũng không rõ ràng hơn việc chỉ ra [br]táo và chuối.

0:01:48.339,0:01:54.203
Thực tế, một công trình nghiên cứu năm 1994 [br]chỉ ra rằng đến 48% những nhân chứng

0:01:54.203,0:01:56.967
thường chọn sai người trong hàng,

0:01:56.967,0:02:00.312
ngay cả khi rất nhiều người tin vào sự lựa chọn của họ.

0:02:00.312,0:02:03.788
Trí nhớ dựa vào những cái nhìn thoáng qua [br]có thể không đáng tin,

0:02:03.788,0:02:07.204
và chúng ta thường đánh giá cao sự chính xác [br]của bản thân.

0:02:07.204,0:02:08.164
Biết vậy,

0:02:08.164,0:02:12.093
một sự nhận định nhất quán trông có vẻ [br]không hẳn là một tội,

0:02:12.093,0:02:14.705
và giống hơn là sai số hệ thống,

0:02:14.705,0:02:17.024
hoặc do thành kiến của những người [br]trong hàng.

0:02:17.024,0:02:21.013
Và sai số hệ thống không chỉ xuất hiện [br]trong sự đánh giá của con người.

0:02:21.013,0:02:23.364
Từ 1993-2008,

0:02:23.364,0:02:28.835
mẫu ADN giống nhau của cùng một người phụ nữ được tìm thấy ở rất nhiều hiện trường vụ án khắp Châu Âu,

0:02:28.835,0:02:34.433
buộc tội một kẻ giết người hay lảng tránh được gọi là Bóng ma của Heilbronn.

0:02:34.433,0:02:40.233
Nhưng bằng chứng ADN quá giống nhau chính xác là vì nó đã sai.

0:02:40.233,0:02:43.963
Hóa ra là bông gạc sử dụng trong việc [br]thu thập các mẫu ADN

0:02:43.963,0:02:50.045
đã vô tình bị làm bẩn bởi một người phụ nữ [br]làm trong nhà máy sản xuất bông gạc.

0:02:50.045,0:02:54.194
Trong một số trường hợp khác, sai số hệ thống[br]xảy ra vì sự cố ý gian lận,

0:02:54.194,0:02:59.218
như trong trường hợp bầu cử tổng thống [br]tổ chức bởi Saddam Hussein năm 2002,

0:02:59.218,0:03:06.368
trong đó có 100% số người bầu với [br]100% phiếu bầu giả định

0:03:06.368,0:03:09.456
cho một nhiệm kì 7 năm nữa.

0:03:09.456,0:03:10.839
Khi bạn nhìn nó ở khía cạnh này,

0:03:10.839,0:03:15.121
sự nghịch lí của sự nhất quán thật ra [br]không hoàn toàn là nghịch lí.

0:03:15.121,0:03:18.244
Sự đồng tình nhất trí theo lí thuyết thì vẫn lí tưởng,

0:03:18.244,0:03:23.588
đặc biệt trong những trường hợp mà bạn mong chờ nhận được ít sự biến động và bất định

0:03:23.588,0:03:24.557
nhưng trong thực hành,

0:03:24.557,0:03:29.058
việc đạt được nó trong những trường hợp mà [br]sự nhất trí hoàn toàn là không có khả năng xảy ra

0:03:29.058,0:03:34.180
sẽ báo cho chúng ta rằng có một yếu tố tiềm ẩn [br]đang ảnh hưởng đến hệ thống.

0:03:34.180,0:03:37.018
Mặc dù chúng ta cố đạt được sự hài hòa và nhất quán,

0:03:37.018,0:03:42.159
trong nhiều trường hợp, sự sai sót và sự không đồng tình[br]nên được liệu trước.

0:03:42.159,0:03:44.696
Và nếu một kết quả quá hoàn hảo để [br]trở thành sự thật,

0:03:44.696,0:03:46.343
nó có thể là như vậy.