0:00:06.713,0:00:10.030
Suç mahallinden kaçarken [br]göz ucuyla gördükleri

0:00:10.030,0:00:15.631
bir banka soyguncusunu tespit etmesi[br]istenen sıraya dizilmiş on tanık düşünün.

0:00:15.631,0:00:18.274
Eğer altısı aynı kişiyi seçerse

0:00:18.274,0:00:21.204
asıl suçlunun o olma şansı yüksektir

0:00:21.204,0:00:23.015
ve eğer onu da aynı tercihi yaparsa

0:00:23.015,0:00:25.209
gerçeğin su götürmez[br]olduğunu düşünebilirsiniz

0:00:25.209,0:00:27.255
ama yanılırsınız.

0:00:27.255,0:00:29.728
Çoğumuza göre bu oldukça tuhaf.

0:00:29.728,0:00:34.693
Ne de olsa toplumumuzun büyük kısmı[br]toplu oylara ve konsensüslere dayanıyor,

0:00:34.693,0:00:35.693
gerek siyaset,

0:00:35.693,0:00:36.693
gerek iş hayatı

0:00:36.693,0:00:37.751
veya eğlence olsun.

0:00:37.751,0:00:42.030
Yani daha çok konsensüsün[br]iyi bir şey olduğunu düşünmek doğal.

0:00:42.030,0:00:44.863
Belli bir noktaya kadar da[br]aslında öyle.

0:00:44.863,0:00:48.986
Ancak bazen siz toplu bir anlaşmaya[br]daha çok yaklaştıkça

0:00:48.986,0:00:52.590
sonuç daha güvenilmez hâle gelir.

0:00:52.590,0:00:56.032
Buna oy birliği paradoksu denir.

0:00:56.032,0:00:58.347
Bu bariz paradoksu anlamadaki temel nokta

0:00:58.347,0:01:01.894
söz konusu tartışma konusuna ilişkin

0:01:01.894,0:01:05.783
tüm bilinmezlerin hesaba katılması.

0:01:05.783,0:01:09.936
Örneğin tanıklardan bu sıradaki elmayı[br]tespit etmelerini istesek

0:01:09.936,0:01:13.389
oy birliğiyle alınan karar bizi şaşırtmaz.

0:01:13.389,0:01:17.500
Ancak bazı durumlarda doğal bir değişken[br]beklemek için nedenlerimiz olur,

0:01:17.500,0:01:21.334
değişkenli dağılım da beklemeliyiz.

0:01:21.334,0:01:23.460
Madeni bir parayı [br]100 kez havaya attığınızda

0:01:23.460,0:01:28.156
bunların yaklaşık yarısında[br]tura gelmesini beklersiniz.

0:01:28.156,0:01:31.541
Aldığınız sonuçlar tamamen tura[br]çıkmaya başlarsa da

0:01:31.541,0:01:34.177
bir şeylerin yanlış olduğundan [br]şüphelenirsiniz,

0:01:34.177,0:01:35.972
atışlarınızdan değil,

0:01:35.972,0:01:39.001
madeni paranın kendisinden.

0:01:39.001,0:01:43.806
Elbette şüpheli tesbiti[br]yazı tura atmak gibi rastgele değil

0:01:43.806,0:01:48.339
ama elmaları muzlardan [br]ayırmak kadar bariz de değil.

0:01:48.339,0:01:54.203
Aslında 1994 yılına ait bir çalışma[br]tanıkların %48'ine kadarlık kısmının

0:01:54.203,0:01:56.967
yanlış kişiyi seçme eğiliminde[br]olduğunu gösterdi,

0:01:56.967,0:02:00.312
hatta seçimlerinde[br]ne kadar özgüvenli olsalar da.

0:02:00.312,0:02:03.788
Kısa bir bakışa dair hafıza[br]güvenilir olmayabilir

0:02:03.788,0:02:07.204
ve biz genellikle doğruluk oranımızı[br]olduğundan iyi sanırız.

0:02:07.204,0:02:08.164
Bunları bilerek

0:02:08.164,0:02:12.093
oy birliğiyle tespit yapmak[br]bizi daha az suçluluk

0:02:12.093,0:02:14.705
ve daha fazla sistematik hata

0:02:14.705,0:02:17.024
veya sıralamada önyargı hissi uyandırıyor.

0:02:17.024,0:02:21.013
Sistematik hatalar sadece [br]insan yargılaması sonucunda olmaz.

0:02:21.013,0:02:23.364
1993'ten 2008'e kadar

0:02:23.364,0:02:28.835
Avrupa boyunca pek çok suç mahallinde[br]aynı kadın DNA'sı bulundu,

0:02:28.835,0:02:34.433
bulunamayan katil Yüzsüz Katil[br]olarak adlandırıldı.

0:02:34.433,0:02:40.233
Ancak DNA kanıtı o kadar tutarlıydı ki[br]tam da bu yüzden hatalıydı.

0:02:40.233,0:02:43.963
DNA örneklerini toplamada kullanılan[br]pamuklu fırçalara kaza eseri

0:02:43.963,0:02:50.045
fırça fabrikasında çalışan bir kadının[br]DNA'sının bulaştığı ortaya çıktı.

0:02:50.045,0:02:54.194
Diğer durumlarda ise sistematik hatalar[br]kasten yapılan dolandırmalar sonucu çıkar,

0:02:54.194,0:02:59.218
tıpkı 2002 yılında Saddam Hüseyin[br]tarafından yapılan referandum gibi,

0:02:59.218,0:03:06.368
bu oylamaya göre seçmenlerin tamamı[br]yedi yıllık yeni dönem için

0:03:06.368,0:03:09.456
%100 oranında lehine oy vermişlerdi.

0:03:09.456,0:03:10.839
Bu açıdan baktığınızda

0:03:10.839,0:03:15.121
oy birliği paradoksu aslında[br]o kadar da paradoks değil.

0:03:15.121,0:03:18.244
Teoride oy birliği anlaşmaları[br]değişken ve bilinmeyenlere dair

0:03:18.244,0:03:23.588
çok düşük ihtimallerin[br]olduğu durumlarda ideal olsa da

0:03:23.588,0:03:24.557
pratik uygulamada

0:03:24.557,0:03:29.058
kusursuz anlaşmanın yüksek oranda[br]muhtemel olmadığı durumlarda başarılması

0:03:29.058,0:03:34.180
muhtemelen bu sistemi etkileyen[br]gizli bir şeyin olduğu fikrini vermelidir.

0:03:34.180,0:03:37.018
Uyum ve konsensüs için [br]çabalamıza rağmen,

0:03:37.018,0:03:41.969
pek çok durumda hata ve anlaşmazlık[br]doğal olarak beklenmeli.

0:03:41.969,0:03:44.796
Kusuruz bir sonuç gerçek olamayacak kadar[br]doğru görünüyorsa

0:03:44.796,0:03:46.623
muhtemelen öyledir.